장음표시 사용
31쪽
Doc TRINAE IPA AERI AE. figura Sphaerica perfectissima, capacissima 5 agilmaa. Est enim analogia figurae rerum ad usum. Coelum est perfectissimum , sine compagibus tot secula conuexo flexu consistens, nec adhuc ruinosium : capac1ssimum, omnia includens, 5 circumflexu suo contegens Scio istinens motabile 'orpus, quietis eXpers,ec in continua rotatione existens. Ergo coelo debet figura Sphaerica.
Sicut autem de firmamento ostendimus, quὁd sit glo-hosiae figurae ita reliquas sedes inferiorum corporum, etiam globosias esse necesse est esseruata tamen ampli tu dinis analogia, Ut alia sit amplior, alia angustior. Pro
gulos aliqua figura iis attribueretur,aperta mendacia absurda sequerentur: ut sunt, In rotatione uacuum, nihilo succedente in angulorum promotorum locum icdimensionum penetratio, duobus uel pluribus corpori-hus magnitudine certa circumscriptis, prior non ceden te, ibidem exist entibus. Sed natura prorsius abhorret eam a uacuo . quam adimensionum penetratione. Ergo
reliquis sedibus non competit angulos a figura, sed glo/hosia sphaeris omnibus inter se ubique contiguis di nequid hiet, uacuunal sit, ne ue quid in aliud non cedens,
Penetrationem moliri cogatur, efficientibus. EJεροδιἱ γ ν οια est:Coelum planum es 5 aequabile, non Sphaerice convexum. Sed huic aduersatur aequalis magnitudo siderum supra nos existentium, orientium occidentium: leinde uices ortuum ct occasuum. Etiam temta mactum oecon 'equenter relicilia flementa. a.dphaericas uni,hoc est globi formiter se inuoluentia: Gradatimi multis argumentis haec propositio demonstranda est, cum uno argumento semel res effici ne queat. Primo loco hoc tenendum, in quolibet glo-hospacium a polo uno uersus alterum D
NE, dici: tractum autem inter polos ab ortu uersus Oc casum, L mmci N Em nominari.
Erit ergo primum Argumentum generale, ostenden S
32쪽
18 ELEMENTA tumorem aliquem convexum es se terrae secundum lon. gitudinem.
D L, L V N A , 5 reliqua sidera, semper gentibus
Orienti uicinioribus maturius, ct ad Occidete sitis tardius oriunture occidunt.Tesi is es Plinius lib. a. cap. o. ec Ptolemaeus in Geographialib.1.cap. . quanquam alio quantulum in recitatione obseruationis discrepanti E
dem enim eclipsis Lunae, Alexandro ad Arbela uictore, Assyriis orientalibus uisa est, postquam horae noctis V, Sole maturius mersio, praeterlapsae essent: Carthaginem sibus autem 5 Siculis, post duas horas de nocte elapsas Sole merso tardius apparuit. Sic tepore Neronis,Fonteio consule, eadem eclipsis Solis in Armenia orientali post Solis ortum celeriorem hora diei decima conspecta est:in Campania autem occidentali,post Solis ortum tardiorem hora diei septima emicuit. Terra ergo secun dum longitudinem ab ortu occasum uersus ic econtra, conuexat tumida est, ita ut iste tumor occultet occstet tantisper, donec a Sole uel reliquis corporibus coelestibus superetur.
Est aute diuersitatis in tempore ortus occasius dies noctis analogia ad locorum distantiam, ita ut,prout uel ualde uel parum loca dissita sunt, uel paulo uel multo post φανο α appareant. Ergo tumori convexitas terrae analogaei proportionalis est, qualis est Sphaerae analoga acclivitas ct decliuitas.
Peregrinatio tam pedestris quam nauigatione absoluta uersus Septentrionem probat subinde nouas stellarum μορφώσει suboriri, polum extolli,5 a tergo meri diem uersus quasdam evanescere. Ergo terra etiam eo cundum latitudinem a polo ad polum tumoreminc comvexitatem habet,occultantem quaedam coelestia.
Est autem eleuationis poli analogia ad iter. Semper enim, V. miliaribus consectis,fit una parte,quae uulg. radus
33쪽
Doc TRINAE PHAERI CAq. 'Gradus uocatur, eleuatiorec sublimior. Ergo etiam hic tumor analogus est,Sphaerae proprius. Magnitudo lucis diurnae a medio tramite mundi uer. sus Septentrionem paulatim uariat,& accrestit αλογίους, ita ut aliqui diem solstitialem aestiuum XII, aliqui, M, aliqui, liri, ali qui, V, aliqui XVI horarum, aliquin, ii,dcc horarum habeant:nonnulli ad tempus omnis noctis, ct rursus ad tempus omnis diei expertes sint. E so etiam Terra proportionaliter fit acclivi ec sphsriea.
Terra nec caua est,nec plana,nec angulose existit Ergo sphaerica est. Valet argumentatio a sufficient partium enumeratione,ct probatur Antecedens. Si enim cauatenet, φανομβυα occidentalibus pri us, orientalibus posterius apparerent. Si plana,omnibus simulo conspectum uenirent. Si angulosa, ct multarum superficiorum, ij qui eiusdem planicies essent incolae, phaenomen si inui,alijs aliter conspicerentur.
Partes a Luna avulsae in deliqui Lunae, per umbram
terrae m quam incurri tur,sunt conuexae. Ergo etiam terra rotunda est Vmbra enim imitatur corpus, quo par gitur,quantum omnino potest:de cuius differentns ob1ter hic admonendi int iuniores Sunt ergo tres prae cipuae umbrarum differentiae a Sphaericis corporibus,tlluminante scilicet , opaco, effectae. Si enim Sphaericu umbraruni corpus illuminans, opacum aequet,umbra κυλινδροειδβρ, tres diffe- quam Plinius lib.2.cap. ii columnae effigie praeditam uo rentiae. cat, efformatur quae finem non habet. ii uero illumi nans sphaera, opacam superet, ut Sol terram uincit,um-hra Γωνο ρ,hoc est Coni aemula:uel ut Plinius ibidem loquitur metae effigiem habens, in cacuminis finem de sinens efficitur. Hanc latine. licet Turbinatam dicere. Si autem globum illuminantem opacus excedat,umbra
Γαλαλ ρ,hoc est calathi aemula, uel ut Plin. loquitur eiugiem turbinis recti habens,ic infinita longitudine
34쪽
Rotunditati terrae obstant montes, ualles, planic1es Respondeo Duplex intelligitur rotunditas. Vna,
quam oculi in partes terrae intuentes siquidem tota inroculos non in cur1 1t notant,&Iudicant. Talis αισθητικurotunditas, cuius testes sint oculi, terrae non competit. Nullus enim montes uel lippo tantum Oculo agnos cens, sensibilem rotunditatem terrae tribuerit. Altera uero, quam mens seu ratio discernit, totam molem terrae ansem concipies, in qua moles sunt uastararentilae uel gemmulae ad globum aliquem agglutinatae ualles autem ocplanicies sunt uelut paruulae cauitatulae globo impressae, quorum neutrum rotis ditatem totius terrae impedit, nec in eclipsibus Lunae aliqua protuberantia cuiusdam montis supra circumferentiam abscindentem eminens apparet. Sensititiam fortasse etiam rotunditatem quis terrae tribuerit recte, si ea tota in oculos incurrere posset, eius totius uidendae copia daretur. SECUNDA OBIEcTIO DE
A quo& maria ab squalitate uisibili uocantur Aequora, quod uidelicet ex arquata uidentur. Non ergo aqua convexa est Respondeo: Aliud est esse, aliud uideri. Et si enim uisus, qui una cum alijs sensibus facile dic saepe decipi potest Sc solet, aqua maris aequabilem essee pia nam iudicet: tamen resia ratio aliter aestimat, sententiam suam non si per popularie crasso sensu, sed exquisito perpetuo consensu apparentium x principiis naturalii bus extruens esitatur autem perpetua nauigantium historia nauta portu illustri in altum deducta, caliquo u sic digressa, portum primo remigi evanescere, tandem etiam nauarcho ex conspe 'tu eximi Esto ergo aquae tumorec convexitas, quae interiectu suo portum occulta 5 excludit aciem oculorum nostrorum. Deinde haec natUra est corporum ιχογνων, ut quae in partibus existit proprietas eadem sit in toto ct econtra Guttulae autem Riae epulueri, uel frondium lanugini aspersae, di detegu ,
35쪽
DOCTRINAE PHAERIc Aa iis pendulae, paruis globantur orbibus. Sic in poculis aqua planis, ipsa media intumescit, nec quippiam in sui
conueXitatem affundi patitur. Si autem pondus placide immittatur, magis ac magis turgescit Ergo aqua tota
convexitatem, ec globiformem tumore amat, nec aequabilis est. Insuper hoc argumentum adserri potest. 3 Aqua est aequabilis: A qua est convexa Ergo, Aequabilis est conuex1tas. Aqua tamen nev ntegra Sphaera est, tota terra inuol Mens: nec Hem1sphaeriu,1n quo instar pilae terra natet,ct
dimidio sui extet,ut Pli n. li . a. cap. 66. sentit: nec instar cininguli mediae terrς, ut Albertus opinatus est:sed pulcherrire o ec admirando foedere cum terra sociata est, hac se ali Acubi aperiete 8 absorbete, alicubi supficie tenus hac illac deruiate ductus aquae, sta tame ut aqua supra terrs conuexa supficie no emineat,sed in eius altitudine acquiescatiam coNVEXA SUPERFICIE AElicet aquae fluant, sciis tamen deflliunt. Hoc,ut Plin. loquitur cap 6s lib. a. inuentores Gradici magno suo gaudio, magnal gloria, subtilitate Geometrica docent. Praemissis enim nonnullis hypothesibus ut sunt, Terra centrum uniuersi naudi centrum esse,ideol aquam quoque terr centrum spectare: item, Humiliona loca ea esse quae centro propiora sunt, altiora quae ab eodem recedunt longius denique Aquam sua natura a sublimi ad humilem locum uersus cetrum ferti )delineant super a mundi centro arcum l, connexis in e γ, ἡγ, γ μγ, rectam, B tendunt pro plani cie aequoris, in quam perpendiculum excentro nexcurrit in Inde ostendunt impossibile es , ut aqua sitim
star aera plana. Si enim αδ a sit planicies aequoris, erunt a loca altiora, b humilior. Trigoni enim e Plangu lus esse rectius maior est angulo δ' eγ, per 3 a primi ELEuclidis. Maiori autem angulo debetur maius latus, peris. lib. EL Ergo eo maius est latere, si Et pariter etiae maius eodem. Ideoc supposita a se planicie aquae,aqua ex locis a pallioribusici centro remotioribus non
36쪽
3 ELEMENTAhus,non defluet in humiliorem is , ad centriim: quod est
impossib1le,ct euertit principium, Omne graue natura.
liter fertur deorsum ad centrum: similiter etiam hypothesim,Non ergo plana esst, sed sphaerica Sumptis enim punctis v b utraque linea o. γ,breuiores erunt γγ , quam γα, γ ex definitione circuli. Et licet hoc
modo tumor aliquis tribuatur aquae, tamen adhuc con/ssi itaquam sublimioribus locis e e nec defluet in humiliora au: quod est 1mpossibile secundum hypothesimo Fluet ergo ex ei sublim1oribus locis, deorsum ad n 'tam dui, donec expletis humilibus locis exaequet altitudinem locorum ae Impunt iis od& tunc fluere desinet. Non enim aqua ascendit sursum ulteri us, supra superficiem globi ex terraec aqua os antis quorum unum est Centrum, cum pariter unum globum faciant. Cum ergo lineae, γ, γ, sint aequales,ct ex uno puncto porrectae: puncta αε ceper is terin Element erunt incirinculi περιφερ, uel in Sphaerae rotunditate Aqua ergo,
Perse ste sphaerica est,una cum terra copulata DE ROTUNDITATE
OVod es contiguum circumcirca rotundo, etiam es figurae Sphaeri caeseu rotundae Aer terrae ecaquae
37쪽
Doc TRINAE H AE R IAE AE.am rotundae est contiguus, ergo etiam ipse rotundus est: per consequen etiamsgino. Est ergo κυκλοπι ρue mundi compages,ut orbis amplus angustiorem se comprehendat di concludat, sicut tum- caeparum alia aliam circumcirca contegit domuoluit.
ANtequam ad sequentem asseverationem, quod uis
delicet coelum totum moueatur, accedamuS, neo cesse est prius monere, omnium corporum in natura seu
tota uniuersitate rerum hoc proprium esse, ut non sint ociose,sed habeant singula H αμs 5 mclinationes uel appetitiones ad motus aliquos, uel generationis, uel alterationis, uel motionis localis,dcc Coeluen1m 8 Stel- assiduis rapiuntur motibus localibus, ct suis quos spargunt radiis inferiora temperant, alterant, ct generati in nem adiuuant Plantae ec animalia bruta, prster alias actiones 1nnumeras, ad generationem spectant. Homo etiam ad generationem procliuis est gaudet motu locae. Ii, alias actiones plures habet. Vocamus autem M Vm eius quod in potentia
est quatenus est huiusmodi seAλέχειαν- έεργειαν : hoc
est,non tantum potentiam, sed agitationem continuam,
acium, quo id quod esse prius poterat, iam reuera est. Vt coelum, in quo tanquam incorpore figurae sphericae
naturaliter inest potentia rotationis 5 περχ'πηρ, tune moueri dicitur, quando in actum erupit S reuera i δε- χῶρ,hoc est,aπιάscii sine quiete agitature covertitur. Sic pyrus in qua est potentia καρποφορίας, tum demum pyra gignere dicitur,quado est in actu,&pyra producit. Numerantur autem species Motuum, seu Endelechiarum sex GENERATIO, quae est motus, quo id quod .
aliquid esse poteraist in rei ueritate aliquid ut flos potest siue pomum,semen phtest esse herba pomum potestes. sanguis. ἈORRUPTIO, est motus quo quod poterat corrumpi,reuera corrumpitur Sc destruitur:ut uinsim acetum, stramen in simum, cuticuis uvarum in sordes. .
AUGMENTATIO est motus, quo quod potest auge 3
38쪽
it,reuera augetur secundu omnes dim ensiones.non mi, lata specie prima:ut corpia nomini augetur. Da Nu Tio est motus,quo quod minui potest, diminuitur. A LTE RATIO est motus,quo id quod in qualitate mutari potest,relycra alteratur. Loc MUTATIO,est motus, quo quod in aliud spactu transferri potest,re ipsa alici transfertur. Sunt autem horum motuum alii proprii, καθ' ωτο alij per accidens, isti συμ2HΔκορ. Per se & pro prisdicuntur, quibus corpora terminu motus acquirunt proprie Sc principaliter, ut m aquae fluxu est cernere ita quoque Sol ab occasu ortum uersus mouetur per se Peraccidens autem, quibus corpora non principaliter, seu aliunde mouentur ut nauis in aqua profluens, ab aquis prouehitur. Item motuum alii sunt Naturales,quorum principium est internum, psa uidelicet naturae ordinatio, hoc est, ordo in natura institutus: alij uiolenti, qui a Principio extrinseco fiunt 8 cienturi Non autem hoc loco de prioribus motuum difὲerenotiis agemus: sed motum localem Coelo seu aetheri attri huemus 'quam partem ut omnes assequantur melius,
Localis motus differentiae considerandae sunt. Dgae autem praecipuae differentiae motus locesi existunt: Unus est μίλω, Alter M,3ωαρ,uulgd Uul κυκλοψορία ,in φορία, quae uel fit
orbe gyratione fa csta absolutus super Sursum Oinis, Deorsum,κα certis polis uersus coeli sit, ad centrusuperficiem terrae. Numerantur etiam aliae motuum localium disseremtiae irregularesci ut sunt , Γυλια , αιρισις, ψιρ ἶuae, mrae, auris, ρίνου Πῖ, κερκιεις, σπάλεις, ἔπρηας, πωεις, διώρεις,
Mouentur autem naturaliter Elementari u sistiae
Aer 5c Ignis recta sursum, A quaec Terra recta deorsum, de quorum motu Physici in primis disputant. AETHER
39쪽
Hitius propositionis confirmatio sumitur a duobus illusi tibiis phaenomeniS.
Sideraec stellae una cum luminibus, certa Iege S ceratis semitis seu tramitibus paulatim assurgunt S scandui, donec in siblime uenerint, dic inde rursus sensim descendunt,nusquam nec distantia, nec magnitudine, nec figura mutata. Ergo totus aether mouetur superfixis pura, ctis κυκλω,ad formam circuli,imo etiam notans itinera sua circulorum effigiebus.
Stellae circa polum seruata debita analogia ad distanotiam orbes circumscribunt, uel magno Sue paruo S. En go totus aether in orbem circum gyratu Aether diuersis motibus agitatur.
IN omni motu locali qumque partes considerandae
sunt: Mouens, hoc est, causa motus Subiectum,moin hile: Terminus a quo, hoc est, mitium motus Medium, per quod: Terminus ad que His accedit in κυκ φορία. Tempus 8 poli. Sumitur ergo motuum in aethere d1 Luersitas primo a corporibus mobilibus quorum aliud est extremum coelum, uulgὀ primum mobile: aliud firmamentum cum stellis affixis: aliud Saturnus D, Iupiter ν, Marsi', Solo Venus , Mercurius U,Luna I, quae passim secunda Mobilia cognominantur. Deinde a termisero a quo, di ad quem.Extremit enim coelum ab oriente, peris edium coeli, ad occidentem agitur: Firmamentu stellae fixae, nec non lumina duoec planetae, ab occasuper coelisublimitatem, in ortum isti contraeunt. Tertia . disserentia sumitur a tempore Extremum enim coelum, quod primum mobile dicitur,circumagitur horica , seu diurno sipacio. Secundorum mobilium circuitus inter se uariant. Quarta disterentia sumitura medio per quod
Extremum enim coctum medio inter polos loco Nir
40쪽
mite eurrit: secunda mobilia hunc tramitem obliqtie se/cant,ec obliquam semitam currunt. Quinta a polis, s per quibus agitatio &πε&sρος absoluitur, peti solet. Extremum enim coelum super polis mundi agitur: secuns da mobilia super aliis polis cucumagiatur. SeXta, a qua
litate motus.Coelum enim extremum ομαλῆ. νώαFAM-λω mouetur: econtra secunda mobilia -ομιολώit, ita ut
alicubi quasi stare uideantur.
Non propositu est nobis accurate 8 subtil1terhoe
m loco motus aetheris A corporum coelestium dio stinguere, & singulas different1as scrupulose enumerare. Duas ergo praecipue differentias motuum in aethere Te inquimus, quoru unus primus,alter secundus dici solet. Motus primus dicitur, extremi coeli motus proprius,'
quo illud ab ortu per medium coeli ad occasum agitur suis per polis mundi,medio inter polos mundi tramite,diuris no temporis pacto: cuius tes is est quotidiana coeli circumgyratio. Vocatur etiam Rapidus motus. Si enim fingatur quid pene contiguum terrs, circa terram moueri in horis, , pro fe 26 singulis horis ars milliaria conficiet,inminuto autem horae milliaria, siquidem ambitus maximi in terra circuli, ' o milliaria complectitur Qtiata aute sit uelocitas amplissimi decimi orbis, de ratiocinari licet: cu terra ad eu collata sit instar puncti. Motus autem secundus dicitur,secundorum mobilia omnium proprius, quo illa ab occasu per fastigium coeli ad ortum aguntur, super suis singula polis, obliquo tr mite per mediam mundi semitam, diuersos teporis spa, cio Testatur hunc motum aperte Luna contuitus,qus Soli occiduo tempore novilunii undia, si lagulis diebus magis a Sole digressa ortum uersus cospicituri ita ut post aliquot dies Sole merso, ipsa adhuc extet, occospiciatur.
Nihilorninus tamen sciendum, etiam secunda mobilia, per accidens a primo motu rapta, circumagi ab ortu ocis
casum uersus diebus singulis: cui tamen contra eunt cum obliqua φ