장음표시 사용
41쪽
diuersiae sunt periodi secundorum mobilium.Firmamem tum enim so annis, Saturnus, annis, Iupiter ianis,Mars duobus Sol,VenuS,MercuriuS, ἰσοταχῶ uno anno Luna mense circumquaque ab occasu uersus or tum procedit, donec ebdem restituatur, ut supra etiam annotauimus,also sine. De utroque motu, accidentali
proprio, Ouidius ipsum Solem introducit loquentem
Adde quod asyidua rasitur vertigine caelam,
Sidera, alta trahit,celeri 9κolmine torciliet. itor in diuersum:nec Gri caetera, vincit Impetκs,e rapido contrarius evehor orbi. Caeterum hoc quoque repetendum,motum primum aequabilem ei uniformem eue,hoces Flκαλον ψυλλελη, ut supra locuti sumus. DE AEAvs FINALI DIVERsIT
Non sine causaec graui consilio, diuinitus non tanis
tum prim1 mobilis, secundorum se τιωαρ, sed etiam secundorum mobilium quoad motum diuersitas instituta esse uidetur plerisque sanioribus, sicut θ παρα- λωρκει νιθά άνει alia primi motus temeraria non est: quorum aliquot causas apud iuniores adferre,forsan non inutile fuerit. Motus ergo primus, unus conditus est, ut sit aliorum Lomnium gubernator, qui alias sphaeras agitet, octotam molem aetheris rotet,iuxta uulgarem uersum: Huic autem motu secunda mobilia uiribus coniun a. ctis, unumquod suo loco oc ordine se opponunt, temperandirapiditatis primae causa: quasi lumina,planetae, coelumi stellatum agitarentur sine moderatione,in haec inferiora nihil quicquam proficisceretur efficaciae Ad uersantur ergo primo motui, ut eum temperent, i inaequabilitate coseruent, quaerebus nascetibus perquam utilis est. Dum enim non tantum lumina, sed alia quo g
42쪽
3 E L E MAE N T A suis motibus mouentur, radiis lumine motu , nee no occulta ποθοιο inferiora fouere di excitare postunt, Gunsci pluribus effectibus occasionem praebent: non a
men necessitatem fatalem inducunt: ed Ilicet portenda tamen sicut secunda mobilia primo contraire possunt:
ita etiam homo debete potest rapido impetui in aduer
sum niti, ct cOtrarius esse,neeu uiolentia auferat. Quod ipsium pulchre Ouidius pinxit in Phaetonte, Solis filio. is enim Solem benignum,ac in medio coeli naeius, proisnus erat ad affectanda sublimia, &non sine perlautomis hiabat gubernationi.huic inclinationi ne obsecundet te, mere, Sol eum hortatur his uerbis: Parce puerstimidis, oesortius tere loris, Spontes uaproperam abor est inhibere uolimes. hoc es , non indulge inclinationi, ct a se ui tuo, no aspiar usque adeo ad superiora: sed natice frenum, moderare coerce illam φιλαρχαν, ut quae pericula imminent, α cum gubernatione coniuncta sunt, uites. Nec raomen haec malorum αποπορα in tesolo sua eii Q lare ueEthnicus addit,
Quae liuet, e metrus quam tu, tibi con uti opto. Ita non hominis diligentia tantu inclinationes inses gere potest: sed accedat Deus nostras precibus permo lus, qui conatus nos ros bonos prouehat malos ex per
niciosos tam nobis quam aliis reprimat di impediat. 3 Chorus autem secundorum mobilium diuersio agita
tur modo: concorditer tamen, sine ulla offensione,&modo has, modo alias m circuitu addit stellas, etiam graues ob caiisas Sol enim suo motu proprio Anna magnitudi nem naensurat Luna similiter suo cursu me sitim magni . tudinem efficit ec circumscribit. Rursus Sol utro mo tu, uiolento S suo circumactus, diem naturalem ec arti sicialem metitur,iuxta uocem Genes primo Et erunt UOM bis in Annos, Menses, ct Dies. Prima ergo causa diuem forum motuum clio, temporis descriptio, ei mensura: qus a Sole, Luna, ct primo motus cipue pendet. Vnde re
liqui planetae ad alios usus sicut etiam Solvi Luna alios. habent
43쪽
habent cond1 se siue dentiar. Secunda autem causa est,ut per loca diueis, ct rad1osseu configurationes dissimiles, ct uires consequenter d1uersas, his inferioribus aliquid significetur, iuxta dicti alteram partem Erunt insona. quod tamen Deus,agens liberrimum,precibus ex firma fide profectis in laus, corrigere dc auertere potest: nec etiam nostra diligentia mutilis est. Obliquo autem secunda mobilia deflexu contraeunt . .notui Primo, reuerentiae, necessitat1saccommoditatis causa Nec enim -τικρυ aduersari queunt, nec efficacia coelestium omnibus terre locis communicar1 posset Plutarchus in Phocione, cum παραχιουρασε ε contrarietate motuum pulchre ludit ad hunc modum, ἄρα εο μα&μα-mmis λιον ἰγουσι auri L οωτίω τῶ , --φθομιον φω
οκλheor. Hoc est: Sicut Mathematici de Sole memorant, quod neque eodem cum coeli motu, neque tamen prorsus contrario 8crebellante moueatur, sed obliquo ocinὸ clinato itineris schemate utatur,2 flexibilem inuoluistam mircumgyrationem absoluat, qua seruatur omnia, Scoptimam crassim acquirunt: ita sane rigida politiae administratio, in omnibus populo se opponens, immitis, tyrannicae dura est. Altera allegoria ecth potest, quod sicut secunda mobilia primo non dire Re aduersantur, sed cum moderato deflexu contraeunt: ita etiam principum motibus animi nonogide in politicis negociis, sed moderato consilio
aduersiandum sit, et hac ratione temperandi uehemen tiores motus. Et hoc est, quod Ptolemaeus lib. i. μόγ.eri m6εωρ, de doctorina Mathematica in genere gloriatur his uerbis: προπιγι ρδω τί ταρ πρψω καὶ ποώθνέα
44쪽
OμοιανδψυχηρκαφάςαmisHoc est:Ipsa quidem Mathema. tica doctrina inter alias uel maxime perspicaces fecerit ad honestam probitatem in actionibus, o morum guinhernatione per similitudinem, ordinem Optimum, cono cinnitatem, oc alacritatem obsequii obseruatam in coele. stibus, se si atoribus amorem diuinae pulchritudinis instillans, ct ad similem animaec uitaec constitutionem non irritan tantum, sed quod quasi affatu propellens. TERRA IMMOTA EST.
Motum hic, sicut in priori proposit1one, intelligibmus loci mutationem, quam Terrae plane detrahimuS: eamq; nec in orbem ΓυκλοGδώρ, neque secundum rectam naturaliter moueri asseueramus, tes e sensu ocu lorum. Nulla enim neminima quidem pars terrae persem orbem agitur,nec recta uel sursum uel deorsum fertur: Ergo nec tota moles terrae, sed competit ei ne ανι ἀκινη πια. Tremit aliquando concussa motu uiolento qui σεισμος dicitur uentorum turbine uisceribus terrae inclinso, o ingenti subita agitatione hac illac exitum quae 'xente.Vnde Ovidius sic inquit:
Vis eruientorum caecis inclusia agemis, JExpirare aliquo cupiem,lκctatas rustra Liberiore frui coeli,cum carcere rima
IVultiforet toto,necpe aflatibus esset,
Extentam tumefecit humum ceu stiritus oris Tendere Mesicam sole oec..
Sic uiolentia,ex puluere nitroso luctante cum igne irvangustiam bombardae concluso orta, saepius magni pon deris saxum, aliam cp massam in magnam longitudinem uel altitudinem propellit. Sed de uiolento motu terrae non loquimur, qui semper aliquid magni portendit, ut
Plin.loquitur cap. 8 .lib.2. Nunqua urbs Rotia a tremuit, ut non futuri euentus alicuius praenuncium est ei. io modo autem possibile sit Terram quiescere nec usquam prolabi, Plin. cap. s.lib. r. rationem hanc reddit:
quod uidelicet aeris uisuspensa bretur, oc
45쪽
deribus inhib1ta,ec ne grauia decidant leuibus in subli mi tendentibus. Sed simplicissima responsio est, ex nutura grauium.
Naturaliter enim grauia tantisper deorsumruunt, a nec centrum uniuersi assecuta sinit, aetandem quiescunt. Terra ergo maXime grauis circa centrum collapsa esst Ecibi quieta manet ob naturam grauitatis. Adiuuat etia a. circumflexus coeli , qui terrae molem undique aequalibus uelut brachijs attingit, fulcit, ecfusi inet. Deinde quo ruata medio, non habeti Versius coelum enim hinc indeserim est illocus, ut a grauibus aspiretur,natura cauit. Ex his ergo simul manifestum est, Terram immotam esse in mundi medio hoc est, terram in loco centri vini uersitatis rerum existere,ec quiescere Testantur 1ni- per Phaenomena, mediu in uia1uerso situ terrae, ut aequalitas ct eadem facies stellarum ubivis locorum 1 coelo existentium. Deinde siιMτομία totius coeli temse*haerium eminens, ei alterum latens.Tert10,ab aequina
δή ubiuis eodem signo euenientibus. Quartὁ, ab
aequalitate antemeridiam 5c pomeridiani temporis.
Quod si quis hunc situm medium terr in dubium uocare uolet, dicat necesse est, eam uel extra mundi axem in plano aequinos talis alicubi existere,uel extra aequia noctialem maxe mundi esse: uel in neutro horum aerere. In primo situ cum φαν-οι pugnant ima Primo, in Sphaera reci a nullum omnino fieret aequi noditum. Secundὁ,alicubi magnitudines stellarum in ortu Sc occasu non essent aequales Tertio, Antemeridianum tempus et pomeridiano es t Inaequale.
In secundo situ apparetibus repugnat, quὁd in Sphae 3.
rarecta etsi esset aequinoctium,tamen subiectis locis Sol aut non fieret uerticalis, aut non in medio transitu ter tropidos Sec d0,etsi tempus antemera dianum aequa te es t pomi eridiano, tamen stellarum distantiae &m,gnitudines non essent semper ec ubique aequales Ter
ta , umbrae orientalesic occidentales die aequinoctii
46쪽
s ELEMENTA 3. In tertio situ apparentibus repugnant, quod in recti
Sphaera nullum eueniret aequinoetium Secud6,reli qua pugnantia cum φρανομ&sοις in utroque priori situ hic pariter concurrerent. Quod si quis haec uerbosius explicata requirit, consulat Ptolemaeum lib. i. μεγαλουρ, ιυμ,
Eandem autem nullam quam puncti ratione Partim experientia , partim argumentatio compro
bat. Dum enim uniuersi centrum est , fieri non potest. quin eundem, quem cetrum ad circumferentiam habet, respectium quoque terra ad coelum habeat Clarius autem alterum argumentum conuincit,a maiori ad minus: Stellarum fixarum singulae ad extremum coelum collatς, punctorum uis a existunt: Ergo multo magis terra in 3. si a puncti erit. Tertio Tam ex superficie quam cen/tro terrae, dimidium coeli cernitur Ei go crassicies terrae coelo collata, nulli us e si momenti. Hae enus tam θέσς tradidimus tam coelum quam ter/ram spe stantes, quas Naturales , Reales nonnulli uocare solent. Nunc porro ad eas quas Artificiales dicunt, transibimus.
AN tequam de circulorum effigiebus in coelo effinis
gendis dicamus, sciri oportet, duplices polos est e, qui sunt puncta uertiginis,super quibus coelum bifariara agitatur. Duo enim sunt pol mundi Septentrionalisset Arelicus, ct Austra nus seu Anta reticus, oculis si uindiosiorum ille quodammodo notadus. Deinde alii duo zodiaci: Septentrionali zodiaci, Austrinus. Sic etiaduo axes sunt: Axis mundi 8 axis zodiaci Dum au/tem super udi poli se axe extremum coelum, ec superpolis S axe zodiaci secunda mobilia mouentum, etsi Unum quodc puta Rum siue mauis si ella, circuli circum. ferentiam circiim gyratione circumsciibi , tamen cum
47쪽
Doc TRINAE 4 PHAE Ric Aa 'non omnium illustris usus sit tam in docendo quam di scendo, plurimi ab artificibus negliguntser necno naacquiruJIs autem quia Sole in principio Arietis uexI hr existente per circumrotationem diurnam destrib1
:u med es inter polos mundi, Aequinoctialis dicitur.
Rursus autem, quia Sole in principio Cancri existentesimiliter uioleta primi motus raptat1one delineatur 1 ropaeus Cancri uocatur Alter autem, quia Solem Capricorno existente,uiolento motu notatur,Tropicus Capricorni nuncupatur. Denique autem, quia poIozodiaci . Septentrionali circumacto exaratur, Circellus arcticUS.
sicut econtra, qui ab Austrino zodiaci polo circumso
hitur, Circellus Antarcticus uocatur. Insuper autem a Sole di residuis planetis obliqua uia per Arietem, Cancrum, Libram ec Capricornu euntibus suo motu obo casu uersius ortum, hic mestruo, ille annuo uel bimo, reci
tauri, obliquus uel zodiacus, ct magna parallatorum
respectu zodiaci copia depingitur Hos circulo ubsequelocorum eosdem motus coeli duplex describi qui λhus artifices docendi causa nonnullos affingunt ut est a Dolo Boreo per Arietem&Libram ad Austrinum poludescriptus, qui Aequinoctiorum Coturus uocatur De/
2de polo Boreo er Cancrum Capricornum ad ab
rerum strinum ductus, qui Coturus Solstitiorum nuncupatur, ambo semper immutabiles. reculum etiam circumscribunt, quo haemisphaerium coeli superius ab inferiori segregant,nomine Horizotem. Supra hunc altu, a nolo ad polum ductu erigunt, qui hemisphaerium utrinoue bipartitur, ut fiant quadrantes coeli uocanto hunc Meridianum Variant autem hi duo ubii locorum. DISTINcTIO IRcVLO- in 'haera,
DEcem circulorum, quos in Sphaera coelesti deserbosimus, alii ubim locorui idem perpetui omni hus gentibus communes,ut octo priores:reliqui leu momento loci variabiles existunt. Deinde uero ali sunt paralleii, aeque inter se distantes ξ semoti, ut quinque
48쪽
priores:reliqui secantes, ut Zodiacus aequInoctiales tum secat, aliis utrumque&se inuicem secantibus Ter. 3. io,nonnulli sunt maximi, hoc est quibus maiores in ceristo globo describi nequeunt: ut equinoctialis Zod P .. p ς x Sphaerae transire, Sphleram in duo
aequalia dirimere, se quoque intersecandum bipartiri in mos conati, quoniam eoru magnitudinem non aequant:
AEquinoctialisi Graece tam ονἰe alias aequedialis'
uel aequator, uel antique Cingulum pridi motus
Parum ab usu, quo diem no stem . si tiri a dixin re fixu, qui instar cinguli ni tum cis
denominatus est circulus ubiuis unicus ecperpe' stia, coelum autem etiam in duo aequalia dispensans secundum tangitudinem ab ortu uersus occasum. um autem aequino 'talis ab obliquo secetur in duo. hus pun 'is,ut, tertii El. demonstrat, in Arieti tatahrae principio, sita puta 'a minime negligenda sunt Isciendum, quod hoc est puncto mutationum diacantur, quia simulac Sol ista punicta transiliit, uel in Bo. 1eam:ue in Austrum a medio tramite excurri, in tempore etiam manifesta mutatio accidit Lucis ni spadiui: uel stupra X IIJ ras accrescit, uel infra duodecim dimonuitur. Vocari aliis etiam ἰσαμψία solent hoc est Σ- noctiorum puneia Nam in illis Sole existente, diei de noctis fit exaequatio. Sunt autem duplices .aμΩ αρι--Νπωors autem aequinoctialis eiusmodi est.Ercoenis
49쪽
tensa esse cogitatur linea recta, quae primo motu diurno circumacta ab ortum occasum, longitudine sui aream, extremitate autem ad Solem pertinente circumferen, tiam describat.
Sicut aute omnemalios tam maximos quam mmores circulos, artifices inseX sexagenas, hoc est, inciso partes
aequales dissecant, quas generali appellatione μοίρα κεχορνια nominant rata etiam hic circulus in totidem particulas scinditur, quarum tamen quaelibet κον specialio te latine Tempus uocatur,ob usum quem in primis speciebus temporis efficiendis habent. Nam X V tempora subue fiatinam horam, Liquatuor horas, X c uero
quadrantem diei, comm X tempora semissem dies,cae cim integrum diem signata metiuntur. Quodli-l, et autem tempus exaetioris supputationis 5 mensura tionis causa rursus in sexaginta scrupula pri maidi horum unumquod in sexaginta secunda secatur. DE AEI RcVLO OBLO. O.
SVpra,cum de motuum differentiis ageremus ostenis
dimus, omnia secunda mobilia eundo ab occasu ue sus ortum primo motui obliqua uia contraire: quae uia cum non sit expers latitudinis euidentis,propter secundorum mobilium uagos motus, i ισκοειδ ne uel Ap.ινδρου assa est. Non enim circumferentiam,vel superficiem tantum intelligi in hoc oc aliis circulis oportet, sed area centruml necessariae in circulo partes adiungendae sunt. In hac autem uia quia secundum animalculorum, effigies stellae distributiae sunt, psis ιο:κορ: rursus autem quoniam diuersae effigies θ φωσς diuersos in haec inferiora essectus habent, seu uerius diuersa significant, san et RE Muocatur. In hoc quodammodo disto planetariae uiae, animalculoso,medio loco circulus existit, qui passim Solis uia oc planum, passim alio respeictu Ecliptica dicitur. Solis quidem uiaec planum uocatur,quὀd Sol inde non egreditur: sed Ecliptica, quod Sole Θc Luna uel iuructis, uel oppositis, in hoc circulo, alterius defectus euenit.
50쪽
Duabus ergo descriptionibus opus est, una Zodiaci,alo
Zodiacus quidem ἀπο FI ρίων denominatus, est inasecundorum mobilium obliquae , δισκοεια Λ κυλινι ροacclue quam non excedunt secunda mobilia, licet a medio tramite Solis evagenturialia plus, alia minus: sicut digressionum metae in Theorijs planetaru annotantur.
Ecliptica autem,ab κλοπ nometia Raaiel obliquus
circuliis a situ, est circulus ubiuis unicus e perpetuus, maximus, medium inter polos mundi existentem aequi nocstialem secans super centro uniuersi in duo aequalia hemicyclia, coelum in eodem modo in duo hemisphaer1a ab occasu ortum uersius dissecans. Yπνοτυπωm zodiaci absolantur persecundorum mobilium circuitum,super poli zodiaci. Sic Ecliptics circumferentia a corpore Solis, annuo circuitu super pollis Ecli , Pticae ab occasu uersus ortum absoluitur: reliqua superficies plana, allineae longitudine ad Solem ex centro uni uersi excurrentis delineatur. Partes Zodiaci, Eclipticae. Cum zodiacum inter reliqua secunda mobilia etiam Luna percurrat, quide annuo spacio duodecies ipsum emetiatur in terra autem dum Luita singulos circuitus perficit, triceni fere dies elabantur artifices inde occationem sumpserunt, ut iam zodiacum quam Eclipticam secundum longitudinem primum in X 1 animalia seu signa distribuerent, communiter etiam a numer Ἀρωδεκαγτκμονα, hoc est duodenae partes denominata: eacprursus singula in tricenas partes dissecarent, quae ροα uel biogene nominantur: agressu Solis, Gradus. Vnde harum partiuin zodiaconumero sunt ccc LX. Ouod autem singulos
gradus rursus in sexaginta minuta,&sic porrὀ diuidunt, artis,non naturae dictantis est.Vix enim alius est, qui tot partitiones admittat. Nomina autem , ordo θ characteres duodenarum Paratum,hoc modo se habent.