De Callistrato et Philonide, sive, De actionibus Aristophaneis

21쪽

sacer Valde miraremur. Itaque ex his versibus necesse est colligamus poetam Aristophanem, eum Daetalensium tabula ageretur, plane ignotum fuisse. Verum alterum exstat ipsius Aristophanis testimonium multo etiam graVius, quo omnes dubitationes pelluntur, Vesp. vs. 1017 sqq.:

ἀδικεῖσθαι γαρ φησιν προτερος πολλ' αυτον ευ πεποιηκώλ

ποιητα , μι ιησάριενος τη- ρυκλεον μαντείαν καὶ διάνοιαν,

ἐαυτον,

De his versibus quid iudicemus, pag. 6 sqq. liquid exposuimus. Itaque cum hoc loco poeta non unam aetatensium fabulam, sed omnes ante quites alieno nomine Ommissas respexerit, apparet Vel sequitur necessario has omnes aetas 88e, eum nomen Veri poetae nondum Vulgatum erat.

Aliam interpretationem imagines, quibus poeta usus e8t, Verba illa ον φανερῶς et ἐπικουρων κρυβδην, denique totius loci ratio atque tenor nullo modo prorsus admittunt. Quae eum ita sint, Callistratum illarum Aristophanis comoediarum auctorem existimatum 88 apparet. Sed etiam post quites Aristophanes laborem seaenicum saepe in alios contulit neque Callistrato aut Philonidi comoedias cedere desiit. utabimusne etiamtum hos Veros auctores habitos esse 2 quidem quamquam plerosque aliter iudieare seio, utrumque in theatro, donec comoedia agebatur, a populo verum tabulae poetam semper existimatum esse persuasum habeo. Non igitur eas tabulas, quae ante Equites alieno nomine aetae unt, ab eis secerno, quae postea commi8sae sunt ab aliis. Quod ut recte vereque intelligatur, in res scaenicas paullo accuratius inquiramus. Antiquitus mos fuit Athenis ab ipso poeta chorum in orchestram induet , spectatore poetae nomen audiebant, cum praeco magna Voce poetam inducere iubebat: εἴσαγε, ὁ δεῖνα,

22쪽

τον χορον Semabantur mos et sormula, eum non solum chorum, sed totam fabulam poetae in eaenam inducerent. Cum suo nomine horum petere poetas olere nemo nesciret, nemo dubitare poterat, quin is, qui a praecone nominabatur, sabulam agendam composuisset. Nomina poetarum non priu8 cognita fuisse quam praeco in theatro chorum inducere eos iuberet, apparere Videtur ex charn. 8 9 sqq.: ἀλλ' ἐδυνήθην ερο α τραγωδικον,δτε δὴ 'κεχηνεν προσδοκῶν τον Αἰσχυλον, ὁ δ' ἀνειπε εῖσα , ὁ Θεογνι τον χορήν.

Etenim si fabulae agendae sive publicis tabulis sive praeconis Voce pronuntiatae essent, qui fieri potuit, ut Dicae-0polis Aeschyleam tragoediam exspectaret γλ Sed etiamsi aliquo modo fabularum tituli et nomina poetarum antea in Vulgus emanabant, tamen Aristophanes, ubi alii fabulam dederat, nominari nequibat. Nam eum Callistratus et Philonides poetae 88ent, propriam eorum comoediam actum iri quis potuit negare Suspicari fortasse licebat, verum videre dubito an non semper lieuerit, si quidem multitudo p0puli, quippe

eum spectandi seque delectandi caussa Venisset, tanto perede poeta laborabat. Monendum porro est alios quoque poetas Atticos et tragicos et comicos nonnumquam sabulas suas aliis cessisse, quamquam nemo, quantum licet videre, Aristophanem in haere superasse Videtur. Ut exemplis utar, Euripides Democrati δ),

' Quod Aeschylus hoc loco nominatus est, non Dicaeopolidi tribuendum est, sed Aristophani, qui magnum et divinum Aeschylum pusill et frigido Theognidi opponit, quod illius mortui tragoediam spectare malit quam vivi Theognidis. Itaque ex hoc loco id sequitur,

ut paullo ante Theognis fabulam docuerit, ex qua magnum Aeschyleae tragoediae desiderium Aristophanem ceperat, quod desiderium Dicae-οpolin illo modo exprimentem secit. Tragoedias vero etiam mortui Aoschyli doceri potuisse populi scito ratum erat.' Schol ad ur Androm. s. 445 . . . K-ίμαχος ἐπιγραφῆναί

φησι τῆ τραγωδίε Λημοκρατην. I Athon. V pag. 216 D: ... Ἀριστίων πων ἐν ἐπὶ τουτου γαρ Metroia τον υτολοκον δεδάξας δια Λημοστρατου ra. M Anon. περι κωμ. III των δὲ κωμωδων αυτου se Ἀντιφάνους)τινὰς καὶ ο Στέφανος ἐδίδαξεν.

23쪽

'Ἀντιπατρον . . . τελευταίαν δὲ διδάξας την κωμωδίαν ταυτην ἐπὶ τεῆ ἰδία δνοριατι καὶ τον υἱον αυτου συστῆσαι Ἀραρότα δι' ἐτῆς τοτ θεατατ βουλομενοr, τὰ πόλοιπα δυο δι' εκείνου καθῆκε, Κώκαλον καὶ Αἰολοσίκωνα Quem finem, scilicet ut filios suos populo commendarent, patres non 88e

τουτο γάρ τοι καὶ μονονἐ ' στὶ λοιπον ἀγαθον, εἰ καὶ Os ' ρα 75. is γὰρ σάφ' οἶδ' ουδ αυτ τονθ' πως χει. 78 ου, πρίν 'Dφωντ ἀπολαβων αδτον μονον, ἄνευ Σοφοκλέου τι ποιεῖ κωδωνίσω, quibus apparet Athenienses dubitasse, utrumclophon proprias tragoedias doceret an Sophoclis patris es ehol ad s. 73:Nἱος Σοφοκλέους 'Dφων. γωνίσατο δἐ καὶ ἐνίκησε λαμπρως ἔτι ζωντος του πατρ4ς αὐτου. δι ἀμφιβάλλει μηποτε του Σοφοκλέους ιη εἰρηκως τραγωδίαν, - et ad Vs. 78 κωμφ- δεῖται γὰρ ὁ γοφων ὁ ἱδ Σοφοκλεους ως τὰ του πατρὼς

λέγων ποιηματα. Ἀλλως. . . . ἐπὶ τι ταῖς του πατρ4ς τραγωδίαις ἐπιγράφεσθαι κωμωδετται κτλ. ubi Verbo ἐπιν-

γράφεσθαι liquid patet ophontis nomen publice in album

poetarum relatum esse. Consentit Suidas . V. 'Iοφῶν:. . . δράματα δὲ γοφων ἐδίδαξε ν ων ἐστὶν Αχιλλευς, Τήλεφος 'Aκταίων, γλίου πέρσις, Λεξαμενος, Βάκχαι, Πενθευς

καὶ ἁλλα τινὰ του πατρις Σοφοκλέους. Similiter a Iophon Euphorion, filius Aeschyli, et alter Euripides fecisse videntur;

es Suid. Et φορίων, ἱδ Αἰσχυλον του τραγικοs, Ἀθηναῖος, τραγικδ καὶ αυτος, δς κω το του πατρις Αἰσχυλον, οἷς μηπω ἐν ἐπιδειξάμενος, τετράκις ἐνίκησεν et it Eur. υἱους κατέλιπε τρεῖς se Εὐριπίδης), . . . νεωτερον νεωτατον Νaueh.3

24쪽

δὲ ἐριπίδην, ἐδίδαξε του πατρος ἔνια δραματα, es etiRm schol ador. an. s. 67, quamquam hoc loco de tragoediis patre mortu a filio doctis agitur: ἴτω γαρ καὶ αἱ διδασκαλίαι

φέρουσι, τελευτήσαντος Εὐριπίδου ον υἱον αυτον δεδιδαχέναιομώνυμον ἐν στει Σφιγένειαν την ἐν υλίδι, Ἀλκμαίων

Βάκχας nam has quoque suo nomine filium commisisse mihi quidem persuasum est. Itaque hi omnes fabulas docuerunt, quasi uae essent, et a populo auctore earum habiti sunt. Si res sine dubio etiam in aliis se habuit neque non in Callistrato et Philonide, praesertim cum horum uterque ipse poeta esset et propria quoque comoedias doceret Τ). At imprudenter Aristophanes videtur fecisse, cum pro aliorum gloria operam perderet, neque defuerunt thenis, qui hane ob rem in comoediis eum ludificarent et irriderent.

Legimus enim haec in Vita Arist. εὐλαβὴς δ σφύδρα γενομενος την αρχην αλλως τε καὶ ου φυὴς τα μὲν πρωτα διὰ Καλλιστράτου καὶ Φιλουνίδου καθίει δράματα διο καὶ ε ωπτον

αὐτο υριστωνυμός τε καὶ 'Aμειφίας, τετράδι λέγοντες αὐτιν Gelenius add. γεγονεναι, κατα την παροιμίαν, οὐ id add.)ώλλοις πονουντα; et similia apud schol. lain. lat. Apol. pag. 19 C: ' eunωνυμος δ' ἐν ιλιο ριγουντι καὶ Σαννυρίωνεν Πλωτι τετράδι φασιν αντον γενεσθαι, διότι τον βίον κατ- έτρμφεν τεροι πονωπι οἱ γαρ τετράδι γεννωριενοι πονουντες ὰλλοις καρπουσθαι παρέχουσιν, οὐ καὶ Φιλόχορος ἐν τη πρωτηπερὶ μερων ἱστορεῖ ταυτη δ καὶ Ηρακλῆ φασι γεννηθῆναι. Acerbe, Hercule, quod tu more pro aliis labores subiret, princeps comicorum ab his pusillis hominibus perstrictus est. Quin etiam magnus lato similibus cavillationibus in Omoediis suis poetam aemulum exagitasse videtur'). Sed quid tandem tales iniuriae valuissent, si inde a primae comoediae tempore rist0phanem Daetalenses, Babylonios, alias tabulas seripsisse iam nemo neseivisset Quem ad finem tam vehementer illi in poetam invecti essent Quis talia intelligere potuit 0nne timendum erat, ne ipsi irriderentur, ium' si fabulis alieno nomine commissis vide omnino olfgangi Helb. Quaest scaen diss philol. Bonnae 1861.

25쪽

Aristophanes ab omnibus extolleretur Manifestum est comicos talia prolaturos non fuisse, nisi Callistratus ei Philonides a populo veri comoediarum Aristophanearum auctores putati essent. Hi ipsis aemulorum cavillationibus sententia nostra luculentissime probatum Sed quamquam Aristophanes talibus conviciis undique carpebatur, minime ratione illa, quam sequi solebat, laude aut gloria se orbavit. Ρoeta comoedias scribere satis habebat, etiam modos musicos fortasse componebat, quamquam de hac re dubitare licet, cum Aristophanis aetate poetae hoc munus plerumque viris artis componendi inprimis peritis tradere solerent λ). Μοlestiarum Aristophani nihil erat, cum alia negotia omnia

Vicarius procuraret. Hunc Vero, ubi horum ab archonte impetraVerat nomenque eius quasi auctoris in album publicum relatum erat, publice omnia prae8tare necessari con8equens erat. Quapropter ut laudem sibi parabat comoediae commissione, ita periculum, si quod e sabula nascebatur, ei subeundum erat. ReVera autem vicarii nomen ab archonte in album relatum esse, quamquam per se probabile est, cognoscere licet ex sches ad M. tui. s. 179 . . . uωνίδην δὲ οὐ τον ποιητήν φησι τον ἐν το 'Λρμντοφανείοις ἐγγεγραμμένον δράμασιν τον τισιν Ἀριστοφανείοις ἐπιγεγραμ α νον δράμαων Dindors), - et ad Eur Androm. s. 445: εἰλικρινῶς τους του δραματος χρόνον οδ εστ λαμω οὐ δεδιδακται 'Λθήνησιw λει Καλλίμαχος ἐπιγραφῆναι φησιτ τραγωδίε Λημοκράτην, - et ad M. Ran. s. 78 . . . ἐπὶτω ταῖς του πατρος τραγωδίαις ἐπιγράφεσθαι κωμωδεῖται

se 'γοφῶν). tque hoc Verbum, scilicet ἐπιγράφειν, proprium suisse, quo is publice significaretur, qui sabulam doceret, apparet quoque ex his Verbis non περὶ κωμ. ΠΙ τους λοιπους του λοιπον Dindors ἐπιγραφομενος ἐνίκα se. χριστοφάνης et his in an arg. Ι Φαωνίδης ἐπεγράφη καὶ ἐνίκα, quae usurus in editione Aldina, haud dubie, ni Dindoctum sequar, ex eodie aliquo recenti, posuit pro διὰ Φιλωνίδου, quod in nostris odicibus exaratum est Verum

in Ut exemplum huc afferam, in Vita Euripidis legimus o M τὰ

ριέχη αυτ se φασὶν 'Ioφωντα ΚηφισοφωνταMelcher, male secutus schol. ad Ar Ran. s. 944 ποιεῖν ἡ Τιμοκρατην Ἀργεῖον. Briel, De Callistrato et hilonide. 2

26쪽

si in publicis didasealiis vicariorum nomina scribi solebant,

etiam publicis monumentis horum nomina insculpta esse comicere non est audaciae. Etiam pretium publicum vicario solutum 88 consentaneum est. Hi commodis, quae cedebat, operam magistri Vicarii erus poeta Videtur compensa88e. Quae quantulleumque facis, magnum nec spernendum laboremeliori magister sine dubio suscepit, multumque fecerunt ad bonum eventum ars eius et diligentia, quamobrem laude, si quam commissione sibi parabat, eri dignus erat. Itaque si haec omnia consideraverimus, Aristophanem se aliis poetis succurrisse suo iure praedicare potuisse libenter concedemus. Fuerunt ergo commoda, quibus ei, qui molestiam sabulae docendae ipse non subibat, carendum erat, neque tamen

fuerunt eiusmodi, ut vir nobilis et dives, qualis fuit Aristophanes, aliquo modo afficeretur laude enim non caruit neque non sui in summo honore. Nam primum in ipso theatro non poeta, Sed tribus, cuius chorem sumptum fecerat et chorum praebuerat, princeps fuit, ut ita dicam, quae Vicisse publice nuntiabatur et tripodem praemium propositum auferebat. Tum Vero poeta, quo prudentior erat, eo facilius fugaeem populi affectum plausumque parvi ducebat ei potius, qui iudicare poterant et a quibus extolli quam maxime iuvabat, Se suamque artem probare plurimum eius intererat Aristophanes ipse nonnumquam hanc rem tetigisse mihi videtur, caute quidem et satis tecte, videlicet ne vulgus offenderet, veluti Vesp. 8. 1048 sqq.:

τουτο μεν ουν ἔσω νμῖν αἰσχρον τοτ μὴ νουσιν παρα- χρημα, ὁ δὲ ποιητὴς οὐδε χείρων παρα τοῖσι σοφοῖς νενόμισται, εἰ παρελαυνων του ἀντιπαλον τὴν ἐπίνοιαν ξυνέτριφεν,

et Nub. 4s. 525 sqq. dubito an simile aliquid animo eius obversatum sit. meiebat autem illud, quod optabat et

petebat, quod fabulas, postquam aetae sunt, suo nomine praefixo foras dabat hoc modo innotuit verus poeta, hoc modo inclaruit. Quae si recte hucusque disputavimus, Aristophanes quaecumque proferebat de hori magistro vel de poeta in eis sabulis, quas non ipse docebat, ita comparare debebat, ut ad loetam Iuppositietum referri possent, cuius ictionis

27쪽

documentum egregium Acharnensium fabula praebet. Eadem de caussa de se suisque rebus nisi in eis comoediis, quas ipse docere sibi proposuerat, non poterat fabulari. Postquam hae in universum exposuimus, optimum 88e mihi videtur singulas deinceps comoedia pereensere, ut Videamus, quid de uniuscuiusque fabulae commissione, quantum

quidem ad Callistratum sive ad hilonidem pertineat, erui et statui possit. Primam omnium ristophanis fabularum fuisse aetalenses vel pulones, si placet Vertere, inter omne constat. Acta est anno ol. 88, 1 vel 427 a. h. n. Diotim archonte; on περὶ κωμ ΙΗ ἐδιδαξε δὲ πρωτος ἐπὶ αρχοντος Λιοτιμον δια Καλλι πρῶτον. Neque vero traditum est, Lenaei an Dionysiis magnis commissa sit. Errant enim, qui ex Aeliam.

ὰπέλυε αδειπνον Daetalensium sabulam Lenaeis ascribendam esse concludunt, cum horum ad Lenaea anni 26 alludere consentaneum sit; nam si toto biennio ante Antimachus id commisisset, Aristophanes hanc rem, quae diu obsolevisset, non memorasSet. Ρraeterea monendum est horum non de Aristophane pronuntiare, quem Antimachus ad cenam non Vocaverit: seipsum, eum proximis Lenaei comoediam egisset nescio quam, male apparatis epulis aut non prorsus ab Antimacho chorego invitatum esse conqueritur. Doctam esse Daetalensium comoediam per Callistratum

iam diximus. At sunt, qui hilonidi eam tribuant' his nisi

testimoniis. Mentionem facit Aristophanes primae suae sabulae Nub. s. 528 sqq. quos supra exscripsimus. Notari his versibus aetatenses affirmat scholiastes, qui annotavit ad

Vs. 31 παῖς δ' ἐτερα σῖιλιονίδης καὶ Καλλίστρατος. ἐπεὶ os δι' αττου ἐδίδαξε τους Λαιταλε , πρωτον ἐτον δρῶμα.

Quod enm hilonides et Callistratus hoc loco nominati sint,

non unu Callistratus, consequens esse, ut Daetalenses Ρhilonides docuerit, cum Babylonii aut chamenses a Callistrato

28쪽

cogitasse contendi potest Si lemma contemplamur, Videtur docere voluisse, quaenam fuerit illa alia puella, quam infantes expositos, aetatensium duas personas principes, h. e. ip8am comoediam, recepisse poeta dixerit. Quod ut doceat, seribit Φιλωνίδης καὶ Καλλιστρατος Sed hoc esse

ineptissimi quis non intelligit Qui fieri potest, ut Ἀτερα παῖς duo sint, hilonides et Callistratu. Videtur seliosiastes

non id egisse, ut Daetalensium magistrum nominaret; immo eorum nomina, quos fabulas Aristophaneas saepius in uertamen commisisse sciebat, afferre satis habuit. Cui hoc non placet, succurrat licet grammatico scribens pro καί ita ut ipse negetus in dubio reliquerit, uter Daetalenses docuerit. Uteumque res e habet, nullo modo contingit, ut ex his verbis aetalensium magister eruatur Ρhilonides. Quod de hoc scholio exposuimus, idem valet in aliud, quod legitur ad Vesp. s. 1018 . . . δια Φιλωνίδου καὶ

στρωτον καθίει τινα τῶν δραμάτων πρῶτον γὰρ δρθμα

δι' αντον καθῆκε τους Ἱππεας. tiam hoc loco nihil videliget studuit scholiastes nisi ut eos, quos docere Aristophanis comoedias solitos esse con8tabat, nominaret temporum ratione plane neglecta, quare Philonidem, quippe cuius nomen pri0re loco positum sit, aetatenses commisisse ex hoc scholio colligere non licet. x ordine, quo nomina seripta sint, nihil de tempore efficiendum esse patet ex eo, quod alio loco Callistrati nomen priore loco positum videmus, cum in Vita Arist. haec legamus: τὰ μεν πρωτα διὰ Καλλιστράτου καὶ

Φιλωνίδου καθίει δραματα.

Sed etiam aliud documentum proserunt, qui hilonidi primae fabulae palmam eripi non sinunt, laudantes Anonymi

περι κουρι. V hae Verba τὰς μεν γὰρ πολιτικὰς Se κωμιρ-

διας τουτω se Καλλιστράτερ φασὶν αδτον διδοναι, τὰ malim τὰς δε κατ' ουριπίδου καὶ Σωκρατον Φιλωνίδη.His verbis probari aetatensium sabulam Oetam esse per Philonidem, eum Babylonii et Aarnenses sint πολιτικαὶ κωμηδίαι, aetatenses non sit Aristophanem comoedia suas

Callistratum inter et Ρhilonidem consulto ita distribuisse non Vereor, ne qui eredat exhibent illa verba sine dubio legem

29쪽

grammatio aliquo compositam, quem bene observantem recte in universum e sabulis hane legem eruisse negari non potest.

Itaque dedit Aristophanes comoedias politicas Callistrato, contra Euripidem et Socratem scriptas hilonidi utri alias tradere solitus sit, non docemur. In aetatensium autem comoedia nec de republica egit, nec Euripidem aut Socratem in hac fabula perstrinxit nihil igitur valet illa lex ad hanc quaestionem diiudicandam. Accedit huc, quod ille grammaticus hanc legem ita non e sensu scripsit, ut hilonidem Daetalenses docuisse pinaretur, ut contra Callistrati opera hanc fabulam commissam esse planis verbis diceret ἐδίδαξε ει se 'Αριστο χνης πρωτος ἐπὶ αρχοντος Λιοτίμου διακαλλιστράτου. st autem prima sabula Daetalenses. Atque hunc grammaticum Verum tradidisse persuasum mihi est cum doetis viris plerisque, quia verba eius de prima Aristophanis sabula Diotimo rehonte per Callistratum docta ita sunt comparata, ut Veterem aetatensium didascaliam dilucide

prae se erant.

Poster anni Dionysiis magnis uel arctonte Babyloniorum eleberrima illa comoedia in scaenam inducta est, quam anno post Acharnensium sabula secuta est. Quin utraque fabula per Callistratum docta sit, in dubium vocari non potest λ), cum ex Acharnensium didasealiae reliquiis de hae comoedia liquid constet ἐδιδάχθη ἐπὶ ἐθονοτ si legendum est αρχοντος ἐν Ληναίοις διὰ Καλλιστράτον κτλ. neque est, quod huic testimonio fidem non habeamus. Eundem autem, qui chamenses, Babylonios quoque oeuisse ex

Acharnensium fabula adeo consequens est, ut pror8u carere

queamus auetoritate Photii pag. 499, 1 aut Suidae s. v. Σαμίων ὁ δῆμος legimus enim eadem Verba apud utrumque: τους δὲ Βαβυλωνίους ἐδίδαξε διὰ Καλλιστράτου Ἀρμττο-

φάνης κτλ.Sed si ante quites ses ipsum chorum non petivisse

Τ Unus Fritgschius, eum Callistratum et Philonidem actores fuisse Aristophanis ipso quoque opinetur, in Quaest Arist. Om. I. p. 312 Babylonios et Acharnenses a Callistrato abiudicavit, quod ne

Kockius quidem facere ausus est. Neque vero opinionem eius recensere tanti est, quam si is cognoscere, librum Fritzschianum ipse

30쪽

Aristophanes nos non edoceret atque si haec Suidae et Ρhotii testimonia non exstarent, tamen multi Babyloniorum quoque a bulam a Callistrato doctam esse non concederent,

quod ex chamensibus necessario consequens 88 BOS Ontendimus. egant enim illi ex certis quibusdam Actamensium locis id colligi 0sse, quod nos colligimus. Itaque quamquam Callistratum ut eharnensium ita Babyloniorum magistrum fuisse liquid constat atque ab omnibus conceditur, tamen eum duabus his comoediis ea quaestio cohaeret, qua Virorum doctorum, qui de Aristophanis cum Callistrato conditione egerunt, animi maxime conmoti sunt. Neque fieri potest, quin nos quoque in hanc rem diligentius inquiramus. Τraditum enim est in scholiis et legimus apud ipsum poetam in chamensibus post doctam Babyloniorum comoediam ob hane ipsam fabulam Cleone auctore caussam actam esse apud senatores quis reus fuerit, dubitant testes. Atque ne nostris quidem temporibus viri docti consentiunt, cum alii Mistophanem, qui comoediam scripserit in), alii Callistratum, qui eam suo nomine docuerit'), alii utrumque δ accusatum esse censeant. Veteres grammaticos simili modo inter se dissensisse equidem non miror. Posteris enim temporibus, ut fieri solet in hominibus minus claris et notis, Callistrati memoria evanescebat, tolerique Aristophanis interpretes ad poetam ipsum omnia temere reserebant. Nos quidem, eum Babyloniorum comoediam a Callistrato doctam esse certo constet, in quam eamus sententiam, dubium esse nequit. Sed inspiciamus ipsa testimonia, quae ad rem faciunt, ne temere iudicare videamur. Aeliam. s. 377 sqq.:

R Od.mulier hist liti Graec. II p. 219. Och. De Phil. et Call. m. Schrader Philol. Ol. 36 p. 385 sqq.