장음표시 사용
31쪽
αὐτος τ' ἐμαυτον πο Κλεωνος παθον. ἐπίσταμιαι διὰ την περυσι κωμωδίαν.
εἰσελκυσας γάρ μ' εἰς το βουλευτηριον 380 διέβαλλε καὶ φειδῆ κατεγλωττιζέ μου
Liquid ex his poetae Verbis apparet Cleonem comoedia, quae anno ante chamenses data erat, offensum litem intendisse, quae apud senatores acta est. Quibus iniuriis vel contumeliis Cleon incensus sit, ex his Versibus non discimus; sed aliis, qui paullo post leguntur, etiam de hac re docemur,vs. 501 sqq.: θι δἐ λέξω δεινὰ μεν, δίκαια δέ. οὐ γάρ με νυν γε διαβαλε Κλέων, δειξένων παροντων τ ν πολιν κακως λέγω. αυτοὶ γάρ ἐσμιεν ουπὶ ναίω τ' ἀγων, 505. Ἀουπε ξένοι πάρεισιν ' οντε γὰρ φοροι μουσιν ουτ' ἐκ τῶν πολεων οἱ ξυμμιποι 'du ἐσμὸν αυτοὶ νυν γε περιεπτισμένοι τους γὰρ μετοίκους πυρα των στων λέγω.
515. ουχὶ τὴν πολιν λέγω, μέμνησθε τονθ' ἔτι υχὶ την πολιν λέγω.
Cognoscimus ex his versibus Aristophanem in illa eo-moedia civitati maledixisse atque illud quidem Dionysiis magnis, quo tempore socii tributi solvendi caussa Athenas venire et in theatro spectante adesse solebant. Oetam satis vehementer in leges institutaque civitatis Atheniensis invectum esse ex eo licet concludere, quod Cleon litem
instituere non veritus est, quod, nisi eximia quadam acerbitate comicus poeta usus esset, Vix feei88et.
Itaque omnia fere, quae sciri possunt, ex ipsis versibus effecimus, nisi quod illius comoediae titulum divinare non possumus, quem apud scholiastam eriptum videmus. Nisi hunc Babyloniorum titulum nihil praebet scholiastes, quod non
ipsi quoque recte coniecimus. Haec autem annotavit ad Vs. 378 διὰ τὴν πέρυσι κωμωδίαν του Βαβυλωνίους λέγει. τουτους γὰρ προ των Ἀχαρνέων Ἀριστοφάνης ἐδίδαξεν, ἐν οἷς πολλους κακως εἶπεν. ἐκωμιωδησε γὰρ τάς τε κληρωτὰς καὶ
32쪽
χειροτονητας ἀρχὰς κώ MANνα, παροντων ων ξενων. . . . καὶ
δια τουτο ργισθεὶς ὁ Κώων ἐγράφατο αὐτὴν δικίας εἰς τους πολι αδε ς εἰς βριν του δήμου καὶ τῆς βοολῆς ταντα πεποιηκοτα. Quae addidit Verba καὶ ξενιας ει αντον ἐγρα- φατο καὶ εἰς γουνα νέβαλεν nune consulto omitto. Repetivit idem brevius ad s. 503 ξένων παρόντων δια o εν τοῖς
Βαβυλωνωι πολλῶν παροντων ξενων εἰρηκέναι κατα πολλωντον ρκττοφάνην. διο καὶ κατηγορήθη πο τον Κλέωνος.
Quae de Cleonis ira et de caussa profert, ortasse ex solis Acharnensium Versibus recte quidem et prudenter collecta sunt, quamquam illa verba Κλεων πράφατο ἐτον ἀδικίας εἰς τους πολιτας ως εἰς βριν του δήμον καὶ τῆς βοτλῆς ταυταπεποιηκοτα doctrinae speeiem prae se ferunt. Sed utut haec res se habet, quod Aristophanem reum fuisse scholiastes tradit, fidem ei habere non possumus. Immo dubitari meo iudicio nequit, quin Callistratus accusatus sit; nam hese, eum archon nomen eius in album poetarum retulisset, omnia publice praestanda fuisse per se patet, quare nemo in ius voeari potuit nisi Callistratus, quippe qui suum nomen professus horum Babyloniorum poposcisset et impetrasset. Nam quod Aristophanem non passurum fuisse dicunt poetam amicum ob comoediam a se scriptam in capitis perieulum adduci h), haec caussa debilissima est, quia Aristophanes, ut ankii
Verbis utar, eum horum non petivisset, nullum crimen commiseratμ, Callistrato, eum sabulam in scaenam induxisset, Omnia pericula subeunda erant. Atque bene elemenus l. l.
pag. 655: Hatte allistratos, inquit, die us tarta der
Babylonier Remorumen, n e mussiecia den leon o gutwie das Stile vorher ennen, o is es an nat lich, asser aue die Anklage avshieli. Ja selbst en sicli Aristophanes enaunt alte, Ware doch allistratos de redhuichetu Belaugende geWesen den das Sisse guraehreiben honnteniemandem VerWehrt erden, aber das es an de grossenDionysie au*emhri War, das a der Κlagen d. Dederat autem Callistratns. Itaque Aristophanes, etiamsi amico auxilio Venire Voluisset, ne potuisset quidem, cum ipse contra ins
33쪽
I, -- nihil peccavisset. Id unum concedam poetam ita Callistrato succurrisse, ut ei, si sorte multa multatus erat, damnum restitueret. Ceterum nemo atque ne Aristophanes quidem Callistratum coegit aut cogere potuit Babyloniorum chorum petere, quem si petebat, muta poetae uti iura ita officia sibi praestanda esse non ignorabat. Quare caussam illam effugere non potuit. Hanc sententiam iam valuisse apud veteres grammaticos testis est schol ad Vesp. s. 1284:
εἰσί τινες ο ιι ελενον οὐ καταδιηλλάγην,ήνικα Κλεων μ' υπετάραττεν πικείμ=ενος κτλ.schol. ἄδηλον, ποτερον τῆς Καλλιστράτου εἰς τὴν βουλὴν εἰσαγωγῆς κά νυν μιμνήσκεται, τι αὐτον Κλεων εἰσήγαγεν, ετερας κατ αντον γενορμνης Ἀρκττοφάνους, καὶ lubet εἰσαγωγῆς, ἀλλὰ ἀπειλῆς τινος, περ καὶ μαλλον ἐπιφαίνεται. ἐκεῖνά τε γὰρ ἀναπολεω αρχαιοτερα εσται, νυν τε co περ αυτου λεγει.
Atque hoc scholion, quod infra accuratius inspiciemus, a bono sonte haustum esse videtur certe dignitatem quandam, ut ita dicam, prae se fert, quae a nota scholiastarum Vanitate valde abhorret. Caussam antem εἰσαγγελίαν fuisse veri est simillimum, et consentiunt sere omnes de hac re, in quam accuratius inquirere, cum ab hac disputatione longius absit, supersedere possumus Acta est caussa apud senatores, qui reum crimine liberasse aut satis parva pecunia multasse videntur. Id certe conicere licet ex illis verbis: ωστ' λίγου πάνυ ἀπωλόμην μολυνοπραγμονουμενος. Callistratum igitur significant Acharnensium versus, de quibus adhue disputavimus. Nondum vero quaesti de his versibus exhausta est, quo si accuratius consideramus, certe miramur. Loquitur enim in scaena Dieaeopolis, quem subito per8onam suam exuere et quasi illum reum ipsum provenire sane mirum 8t, praesertim cum in aliis comoediis servatis simile aliquid iterum non exstet ') Quin poeta libertate satis magna
λ In reliquiis Aristophanis duo fragmenta sunt, in quibus simile aliquid occurrere videtur. Legimus enim haec in Vita: ινες δὲ δυο φασί
34쪽
usus sit, dubitari non potest, cum solus chorus poetae res in scaena enarrare soleret. Itaque si tantum sibi sumpsit, accedere aliquid opus fuit, quo fieri poterat, ut spectatores rem intelligerent. Hoc autem ita modo fieri potuit, ut actor, qui se a Cleone accusatum et male tractatum esse dicebat, et reus, qui revera accusatus et male tractatus erat, idem homo esset Aristophanem in Acharnensibus Dieaeopolidis partes egisse iam per se non est credibile, cum tune temporis in publicum prodire nondum animum induxisset tum vero tale aliquid ab ingenio poetae, qualis ex mea sententia fuit, prorsus abhorrere iam monui. Contra nito facilius
Callistratum, quippe qui homo ignobilior haud dubie esset,
prima partes egi8se credemus, quod poetas non numquam fecisse supra diximus. Si hoc statuimus, illa licentia bene toleratur neque apud spectatores ulla offensio moveri poterat, immo plausu risusque quam maximi, eum is, qui reVera reus fuerat, ipse in scaena rem iocose et ridicule narraret Φ). Cum ipsum Callistratum Dicaeopolidis partes egisse cognoVerimus, paucis tangere licet locum quendam, e quo dilucide apparet, quanto opere Mistophanes fictionem ubique servaverit, ut Callistratu verus poeta esse videretur. DicaeO- polis enim hos versus recitat 496 sqq.:
τὴν γυναικα δε αἰσχυνομαι, τώ τ' ου φρονουντε Παιδιω
Kock. r. 588). Sed vereor, ne foede grammaticus eri'RVerit, cum poetam his verbis, quae ad actionem sine dubio pertinebant, se ipsum intelligi voluisse putaret. - Difficilius est iudicare de altero fragmento.
Est apud schol. lat. Apol pag. 19 C, qui Aristophanem a Cratino illusum, quod Euripidem imitaretur, id ipsum concessisse dicit his
versibus: χρωμαι γαρ αυτου του στοματος το στρογγυλεν, τους νους δ' ἀγοoαίους 4rro a 'κεῖνος ποιου
Κοch. h. 471). Conicere, ut Callistratum in Acharnensibus, ita Aristophanem in hac tabula Σκηνὰς καταλαμβάνουσαι actorem fuisse non audeo, quoniam tale aliquid poetae non tribuo. Itaque certi aliquid de his trimetris iudicare nequimus, praesertim eum huius loci
cum aliis connexum non OVerimus.
' In eadem sententia sunt Ranke. p. XVIII. p. ein. Mulier-Strub. ar. p. 607. Schrader. Philol. ol. 36 p. 396. alii.
35쪽
ριέ μοι φθονήσνς', ἄνδρες οἱ θεώμενοι, εἰ πτωχ. ων ε ' ἐν Ἀθηναίοις Ἀγειν μέλλω περὶ τῆς πολεως, τρυγωδίαν ποιων.
Claris igitur verbis Callistratus se comoediam composuisse dicit vel potius simulat, quod Aristophanes certe ita non instituisset, nisi Callistratum verum comoediae auctorem haberi voluisset. His absolutis ad parabasin progrediendum est Chorum tantum de Callistrato, non de ristophane, recitare potuisse meo iudicio e rebus ipsis consequens est. Incipit autem parabasis ab his anapaestis, s 628 qq.: ἐξ ον γε χοροῖσιν ἐφέστηκεν τρυγικοῖς ὁ διδασκαλος ἐμῶν, ουπω παρέβη προς αλ θεατρον χάξων, .. δεξιός
ταχυβουλοις,ἄοῦ κωμι 3δεῖ τὴν πόλιν μῶν καὶ τον δῆμον αδ-
Ex animo eis assentior, qui monuerunt hae verba de poeta adulescenti, qualis tum Aristophanes fuisset, qui duas tantum comoedias antea se ipsisset, praedicari Vix potuisse; immo Callistratum intelligendum esse, qui eum sine dubio propria comoedias iam multo ante docuisset, suo iure talia de se proserre quivisset. Certo de Callistrato cogitandum est, neque quisquam eorum, qui tum in theatro comoediam spectante aderant, alium intelligere potuit, eum Callistratus antea a praecone ut poeta comoediae nominatim appellatus esset. Si consideramus nobiscum Aristophanem tunc temporis Vi e pueris egressum nondum clarum et elebrem poetam fuisse, qualis post ab omnibus praedicabatur, quin etiam Callistratum ut natu maiorem ita notiorem certe fuisse, ne dicam clariorem, illud, quod primo obtutu sane mirum 88e nobis videtur, multo facilius intelligemus et concedemiis.
Neque igitur dubito, quin Aristophanes studio et privato quodam consilio, scilicet ut se ipse dissimulans Callistratum
36쪽
poetam esse simularet, parabasin composuerit. Nam quin illa verba: διαβαλλομενος χ' in τοὐν ἐχθρων ἐν Ἀθηναίοις ταχνβουλοις, ῶς κωμωδε τὴν πολιν μνῶν καὶ τον δῆμον καθυ- ad caussam a Cleone intentam reserenda sint, dubitari non potest, quapropter de Callistrato hoc loco agi manifestum est. Atque paullo post quam populi saluti et commodis se semper in comoediis suis consuluisse gloriatus est, pergit his Versibus conelamatis:
τοιγαρτοι νυν ἐκ τῶν πολεων τον φορον μῖν πάγοντες ῆξουσιν, ἰδεω ἐπιθυμονντες τον ποιητην τον αρι στον,
650. τουτου et τους πινθρώπους πολυ βελτίους γεγενησθαι κἀν Ἀ- πολέμε- πολυ νικήσειν, 'οντον χυμβουλον ἔχοντας. διὰ ταυθ' Ἀμώς -κεδαιμονιοι την εἰρήνην προκα- λουνται
Quod de rege ersarum poeta sabulatur, mea sententia meres locu est, qui utrum opportunus sit et sacetus necne tecum ipse deliberes mihi res est cum extremis Versibus, in quibus de Aegina verba fiunt eaque satis obscura. Sed
37쪽
etiamsi obscura sunt primo obtutu tamen ad Callistratum haec
verba reserenda esse eertum est. Nam primum nece88 est,
si quidem ego aliquid video, in eadem parabas semper de
eodem poeta recitari tum Vero, eum Callistratum Acharnenses, quasi sua esset comoedia, docuisse constet, ex rebus ipsis et ratione scaenica necessario consequens est, ubicumque
de poeta vel de hori magistro verba fiunt, tantummodo Callistratum intelligi posse. Consulto hoc tam saepe tamque graviter moneo, quia multi, quamquam apertum est et man, festum, modo rationem scaenicam perspectam habeas, tamen id intelligere nolunt. Sed inspiciamus veterum testimonia, ut Videamus, quid de hac re memoriae proditum sit Sehol ad Acharn. s. 654:dλλ' - τουτον τον ποιητὴν adde φέλωνται): ἐγγυς ἐτῶν
λάβωσιν ἐντευθεν τινὸς νομίζουσιν ἐν Αἰγίνη τας κωριωδίας ποιεω ον υριστοφάνην δια το ἐπενηνοχεναι αδτον - Videtur mihi lacuna esse, λὶ is τουτον τον ποιητὴν ἀφέλωνται τὴν Αθιναν, ου νμῶς. - ἀληθείαις εἷς ν των ἐν τῆ νησε κληρουχησάo60ν ουδὸν δε κωλυε καὶ ἐτέρωθι συγγραφειν, εἰ πο ακεδαιμονιους η νῆσος ἐγεγόνει. αλλως ουδεὶς ἱστορηκεν, ως ἐν Αἰγίνη κέκτηται τι υριστοφάνης, ἀλλ' εοικε ταντα περὶ Καλλιστράτου λέγεσθαι, δς κεκληρονχηκεν ἐν Αἰγίνη μετὰ τὴν ἀνάστασιν Αἰγινητων πι
Εn habemus duas duorum grammaticorum sententias, qui non aliter inter se discrepant ae nostrae aetatis viri docti. Ego utri fidem tribuam, non dubito, ei scilicet, qui de Callistrat haec dicta esse putabat, atque ab hoc grammatico Verum traditum esse pro certo habeo. Videtur enim veteres libros evolvisse, in quibus Callistratum, non Aristophanem, colonum Atticum in insula Aegina fuisse scriptum invenit. Etiam libentius huic grammatico assentiemur, Si reputabimus inter colonos praediola satis parva distribui atque colonos ipsos e civibus pauperibus et inopibus eligi ius fuisse, quare iam per se probabilius est Callistratum colonum fuisse, cum Aristophanes sine dubio in divitibus numerandus sit Callistratum Vero, quippe qui alienas fabulas doceret, hominem pauperem suisse sane licet suspicari.
38쪽
Alios nitos tamen de Aristophane cogitasse negari non potest, neque ero ego id miror. osteris enim temporibus, quod iam semel monui Callistrati memoria evanescebat, et grammatici, qui Aristophaneas comoedias interpretabantur, ad Aristophanem omnia reserebant. Hane opinionem in altera
scholi parte proditam videmus. Et minime perturbor, quod schol Clarh. lat. pol pag. 19 C apud he0genem leosse se dicit Aristophanem colonum Atticum Aeginae fuisse:
κατεκλήρωσε κατεκληρουχησε Bero. κατεκληρώσατο lisse
Sulib. δὲ καὶ την θιναν, οὐ Θεογένης φησὶν ἐν τω περὶ Αἰγίνης φ). Quis vero hic heogenes aut qua aetate fuerit nemo scit Fritκschius quidem hominem gravissimum eum fuisse in Quaest Arist. om. I. pag. 313 autumat, quod privata haud dubie traditione accepit. At si revera librum de Aegina scripsit heogenes nescio quis eum ex Acharnensium parabas sua de Aristophane temere colligentem in miserum errorem incidisse manifestum est. Sed quaerimus quidnam hae parabaseos verba sibi velint et quomodo interpretanda sint. Quid poeta studeat, perspicuum esse mihi videtur loco sacetiisque animos civium sibi propitios reddere cupit. Nam cum Cleonis iniuriis in
capitis periculo Versatus esset, Atheniensibus probare studet, quam male sibi ipsi consulant, si poetam clarissimum, cuiussam iam ad regem Ρersarum perVenerit, auctoritate sua non tueantur. Itaque totus hie parabaseos locus, ut apertis Verbis dicam, lasciva est et perspicua captatio benevolentiae populi Atheniensis, cuius auxilium poeta contra Cleonis infestas machinationes, si quas denuo paraturus sit, implorat, non palam quidem et aperte, sed clam et satis tecte, imagine usus Aeginae et Lacedaemoniorum. Nam sive his insignem p0etam cives permittunt iVe Cleonis odio condonant, eadem res est male sibi prospiciunt eum deserentes, cui salus eiVium omnium maxime curae est hoc tertium est, ut ita dicam, comparationis. Proinde poetam
in Sumo quidem hanc, quam diximus, loci sententiam esse; nam locuti illa κατεκλήρωσε δὲ καὶ την Αἴγιναν balbutientis est, nisi sorte compilatori aut librario alicui culpa attribuenda est.
39쪽
Prosecto haec omnia ex Callistrati sententia accipienda sunt, nam de hoc coryphaeum loquentem feeit Aristophanes. Illud quidem, qu0 cives rogat, postea, si sorte e re erat, in se ipse Aristophanes convertere poterat. Nam ubi ipse docet, succedit quasi in stationem Callistrati, et valent tum in eum quae antea in Callistratum. Itaque laudes illae permultae, eum propter Aristophaneas fabulas Callistratus eis elatus
esset, ipsae etiam ad Aristophanem converti necesse erat, cum poeta Suo nomine praefixo has tabulas edebat. Quare omnino ingenio vere Aristophaneo hane parabasin compositam
Sed quid de Aegina iudieamus Qui fieri potuit, ut una
eum insula poeta quoque Atheniensibus eriperetur Nostrae aetatis viri docti, qui hanc quaestionem instituerunt, cive Aristophanem sive Callistratum hoc loco intelligendum esse
eensuerunt, Semper ita rem e ediverunt, ut grammaticos
sequentes hunc aut illum colouum Atticum in Aegina insula suisse statuerent. Constat enim es hue ΙΙ. 27 Athenienses anno 31 Aeginetis expulsis praedia insulae inter colonos Atticos distribuisse, in quorum numero Callistratum fuisse ipse ex loco ristophaneo, de quo agimus, certo colligo. Verum quidem est, etiamsi ita rem se habuisse statuimus, difficultates quasdam accurate et diligenter interpretautibus obstare quas difficultates primus palam detexit Militer Stristingensis. Contendit enim hic vir doctus, atque id recte quidem, si Aegina Lacedaemoniis cessa esset, olonos Atticos ad unum omnes Athenas redituro fuisse, neque umquam Lacedaemoniis hoc modo contingere potuisse, ut hostibus clarum illum poetam eriperent. Itaque ipse coniecit Callistratum iam ante quam Athenienses Aeginetas expulissent praedium in insula habuisse, quod Lacedaemonii, si Athenas
non migrare animum induxisset, salvum ei retinuissent. Ingeniose certe Vir doctus hoc excogitavit neque vero sibi ipsum satisfecisse palam professus est. Hoc autem, ut opinor,
remansit ei dubitationis, quod civem Atticum, etiamsi uum pr0prium praedium amittere opus fuisset, tamen Athenas rediturum fuisse sibi ipse non poterat negare aut dissimulare. Atque fortasse id ipsum seri vix potuisse ei Visum est, ut
civis Atheniensis inter Aeginetas quippe qui inimicissimi
40쪽
essent Atheniensium, bona sibi compararet. Itaque ne mihi quidem satisfecit, praesertim cum rem tam implicatam fuisse credere non possim. Proinde retineamus simplicem interpretationem Callistratus olonus fuit Aeginae id sciebat Aristophanes et hae re contentus illa alia, prout e re erant, sibi ipse finxit. Qua in re nimia eum cura aut diligentia comicum poetam egisse non debemus putare. Nam etiamsi insula Aeginetis reddita esset, spem Laeedaemonios tamen decepturam suisse, cum poeta colonus Athenas rediisset, iam bene perspexit schol ad Acharn. s. 654 οτειν δὲ ἐκώλτε καὶ λερωθι συγγράφειν, εἰ πι ακεδαιμονίον ή νῆσος ερογονει. Sed eiusmodi subtilitates nee comicus poeta respiciebat nec laetus populns tale aliquid in theatro laborabat. Et
credemu amabo revera tum Lacedaemonios pacem Atheniensibus obtulisse et Aeginam repetivisse 2 Attamen haec eomicisseti sane potest tolerari atque etiam intelligi, cum inde ab initio belli Peloponnesiae Lacedaemonios hane postulationem
numquam abiecisse consentaneum sit. Neque vero licet certas de pace deliberationes cogitare, cum tunc temporis de pace actum non sit Verba autem usque ad annum 431 revocanda
esse, quod . illle et . Ribbee coniecerunt in editt. ad Vs. 653), non est credibile, cum nimis longum temporis spatium intersit, quamquam hoc anno paullo ante belli principium Aeginam a Lacedaemoniis repetitam esse hucydides memoriae prodidit ). Neque litteri u ingensis opinio probari potest, qui M. pag. 574 ann. ad annum 430 Aristophanis verba retulit es hue ΙΙ 59, 2). At ne pus quidem est erta definitione cum tale aliquid omni tempore ab Atheniensibus bene intelligeretur').
Itaque ut breviter rem comprehendamus, Callistratum pr0pter Babylonios accusatum esse, Callistratum ubique in Acharnensibus intelligendum esse probavimus. Verum pus est ad extremum pauci refellere noVam quandam opinionem, quam nuper protulit Hermannus Lllbke l. l. pag. 16. Negavit
' I. 39 I: στερον δε νομευντε παρ Ἀθηναίους Ποτειδαίας τε
απανίστασθαι ἐκελευον καὶ ιγιναν αυτονομον φιεναι.