장음표시 사용
131쪽
quos concumbentes mutuo colliquescunt, contagio venereo multo Inqui nItur, tanto faciliuS Inde contagium communicabitur caeteris paribus, potissimum si ex spurcitie haerentes virulenti humoris guttata in illotis partibus computrescant. Ex qualitate ejusdem seminit, unde virus caeteris paribus tanto facilius promptiusque debet introgredi, quanto renuius erit. Hinc si virus subtile, penetrans, fervidum fuerit ex naturali fata ruinis acciOrΙS VitIO, ex 1mmodica corporis jactatione & excandescentia ' oue concubItum praecedat, ex Impotenti amore, aut falaciore libidine , inde tanto expeditius celeriusque per ObVIOS poros in fanum introrumpet atque adeo contagIone tanto certius nocebit. VPari ratione conditiones ex parte fani seu accipientis des mendas esse ex duobus capitibus ; IV. Nempe ex teXruta partis, qua virus admittitur, quae si rarior , mollior , magIS spongiosia, aut ei Osta, cuticulae denudata , ulcere faucia sit, debet Ideo caeteris paribus tanto uberius venenum imbibere. Inde est quod lues celerrime contrahatur, si balanus in viris naiam a racior, defectu fatis rigidae erectionis mollior, aut erosione quavisuperficiaria faucius sit; si in foenarius vaginae aut vulvae superficies laxior rarior , minis spongiosia, aut exulcerata fiderit; si in utroque sexti urethra , prostatae, Vesticuta seminaciae ex male curata gonori licea sint adhuc ulcerosae, fungosis, aut Πstulos e , &c. 2'. EX spatio temporis, quo pars veneno ingrestuIO Objicitur, nam quo dIuturnIUS fuerit, et, quoque futurum est ut caeteris paribus Uberior admittatur veneni quantitas. Hinc ideo. ltus contagio potissimum obnoxii sunt, qui in venerem seu nes vel fri diopus tarde confic1unt, aut qui re peracta vasta non eluunt ic abster ruit praecipue sit longiore Praeputio balanus obtegatur in viris, aut si latioribuς occludatur in mulieribus, adeoque nidulantes 1uperstitis contagii guttulae pertinacidS recineantur.
R. 4iapropter si omnia sint paria ex parte infecti vel infectae, peri
cula contagionis futura esse invicem in ratione directa conditionunt ouae
sunt ex parte fanorum Vel sanarum ; si vero omnia paria fuerint ex parte sani vel Lanae , pericula eadem futura esse inter se in ratione directa con ditionum quae sint ex parte infectorum vel infectarum ; demum si cunctaint utrimIque ImparIa, contagIonlS pericula futura esse in ratione composita ex rationibus directis , tum conditionum quae sunt ex parte sanorum aut sanarum, tum condIPIOnum quae sunt ex parte infectorum vel infectarum.
s . Hinc ergo explicata commode cur sint alii qui contagium facillime contrahant vel ex levissima occasione , alii vero qui dissicili is licet incl1lcri aen Larpissime sese conjiciant, alii demum qui difficillime & fere numquam ur quidam quibus diu innocuus est veneris usus cum maxime contaminatis , morbum celeriter concipiant, si cum aliis levius infectis 11116ceantur λ Cur nonnulli, qui cum infectis rem diu habuerunt sine noxa , dein tamen absque ulla morbi accessione ab eisdem alia uando vitientur, aliaque hujuscemodi plurima problemata, ad quorum tamen solutionem haud parum lucis conferent, quae in sequenti capite proponentur tum de multiplicatione seminii venerei semel suscepti, tum de multUlIcat1oius modo. V
132쪽
mel admis sum multiplicari iuinfecto , dum lues
dum ab infecto uno Plures alii inficiuntur. Multiplicari maxime , dum ab infecto uno in plurimoS propagatur indesiuiti. Dari exempla similis
inultiplicationis in caeteris venenis.
Imo etiam in fermentis omnibus.
causa' virus venereum intro admissem multiplicetur , quaenam sit multiplicationis ratio r
V strictis limis , brevi temporis spatio exceptum , adeoque pauca quantitate intromissum, post affectas proximiores partes, ubi morbi locales statim excitantur, nisi sedulb & tempestive occurratur , qua data porta sanguinem totum brevi inficit, unde varia ac multiplex laetio tum in partium substantia, tum in functionibus, qualis 'bservatur in lue confirmata. Virus ergo venereum pedetentim in infectis copia multiplicatur ,
dum viribus invalescit. . . II. Virus venereum, quo sanguinis massa contaminatur 1n lue confirmata , ab uno solum , qui vitium ipse retinet, in multOS, IO. JO. IOO. ita traducitur, ut singuli sint, nisi medicina emax cito adhibeatur, ID mili dc aequh confirmata lue brevi contaminandi. Virus ergo Vene reum multiplicatur ex traduce , dum ab uno in plures contagione pro
ΙΙΙ. Virus venereum serpit repetita transmissione, cum unusquisque
ex decem, vel quinquaginta primhm infectis sussiciat inficiendis decem vel quinquaginta aliis, qui singuli possunt totidem alios ipsi qu 'ue inficere. Eo sane modo a paucioribus H1spanis, qui ab Insula Haiti seu H1I-paniola olim redierunt, luem veneream in totarn Europam, partemque maximam Asiae & Africae disseminatam fluisse credimus. Virus ergo , enereum gradarie multiplicatur , viresque acquirit eundo, dum numerosaphogenie sobolescens ab uno in Vulgus se xgixur' . . ae . Quaecumque de multiplicatione veneni seu fermenti venerei asterimus , cum venenis seu fermentis caeteris communia sunt. Sic canis rabidus paucae salivae vehiculo plures canes rabidos essicit, quorum unusquisque potest totidem alios simili labe de novo coinquinare. Sic scabiosus unus paucissimo ichore , quod a cute manat, pluribus scabiem affricat, qui singuli cum aliis totidem possunt eamdem communicare. Sic peste cor reptus unus obviis plurimis morbum infert assiatu vel effluviis, quorum unusquisque simili via peste eadem totidem alios solet impertire. Sic demum aeger unus variolis laborans potest pus sussicere quo plures innciam tur , quorum quilibot totidem aliis inficiendis par futurus est. Imb etiam eadem multiplicationis ratio in rebus ipsis sensu carentibus observatur sic libra una fermenti vulgaris panifici plures farinae libras in pastara convertit , cujus libra quaevis totidem aliis farinae mentata lis & immutandis pariter apta est: Sic congius florum cerevisiae congios plures decocti ex hordeo seu matto in cerevisam commutat, cujus cere-visiae fermentatae congius quivis similem mutationem afferre potest totidem mensuris novi ex malto decocti : Sic pomum putrescens poma alia rcum' posita in putredinem trahit, quorum singula dum computrescun rumum
133쪽
L1BERIL CAPUT IV. 99hibem totidem pomis aliis juxta positis impertiuntur, donec totus pomorum
acervus eadem pernicie corrumpatur.
Patet autem attendenti ad singula propositam multiplicationis speciem I P. Non succedere nisi inter corpora invicem fermentescibilia, qualia sunt omnia in exemplis laudata, hoc est inter corpora quorum partes motu intestino actae sese invicem impetant, eaque tricta singulae & alterent δίalzerentur. . 2'. Imo etiam inter corpora fermente scibilia non succedere, ni si1 certa intersit naturae similitudo inter agens, cujus est conversionem moliri, patiensque , quod eamdem pati debet. Sic fermentum panificum farinam similaginis , ex qua constat ipsum primitus, in pastam convertit, quod nequicquam efficeret in farina milii; sic flores cerevita decoctum malli, unde ipsi prodiere , in cerevisiam commutant, quod in decollo lentium sive maigii non perficerent ; sic etiam in praesenti quaestione humor virulentus ab unius sanguine defluens alterius sanguinem 3c humores , quorum natura compar est , simili virulentia pervertit, ac in vitii
Hinc ergo sequitur Vi δc energia fermenti minutissimas particulas fluidi immutandi ita alteri, subigi, comminui, conformari, ut mole, Gguratione , nexu particulis fermenti ipsius simillimae fiant. Huic assimilationi eis aptiores esse particulas immutandi fluidi, qud natura propius accedunt ad formam qualem fermenti particulae olim ipsis habuere, adeo'ie qub possunt facilius inde simili modo deciscere in formam , quam eaedem fermenti partes jam obtinent. 3'. Inconspicitas illas mutationes, quibus particulae fluidi immutandi alterantur Sc a primigenia forma degenerant, fieri motu fermentativo seu intestino, ut in panificio dc praeparatione cerevisiae evidens est, ut de caeteris haud inani creditur conjectura. P. Proinde sanguinis de humorum a sanguine secedentium immutationem , qualis fit ab admixto veneno venereo , produci motu illo intesti aio sive fermentativo, qui continenter viget in circulante sanguine, quo chylus , quem alimenta suggerunt, in sanguinem , quo sanguis in varios humores convertitur ; atque adeo virus, quod sanguini inspiratum est, in ipso gliscere dc multiplicari mechanismo eodem, quo sanguis ex chylo,
quo humores caeteri ex sanguine renovantur.
Quaerant jam umbratici Doctores , quibus dulce est 1nsolubilia sectari S in phantasmatis ludere , qualis sit primitiva moles, figura, dispositiommimarum atomorum corporis immutandi '; qualis debeat esse nova par-t1cularum facies, quam induunt, ut immutentur; qua Vi, quo artificio, quo mechanismo a priori forma in hanc novam possint deciscere. Haud nobis suppetunt oculi satis lyncaei, ut scenas, quae in ea conversione exhibentur , possimus perspicere 1, 8c caecutientibus temerarium videtur in tanta formarum dc mechanismorum possibilium diversidate de formis certis δc de mechanismo peculiari solis conjecturis velle divinare. Quocirca mittendam censemus quaestionem obscurissimam, quae forsan nec soluta lucem majorem rebus Medicis afferret, cum experientia compertuna
sit Medicis practicis, posthabita causa, si altilis lateat dc intricatior sit, plerumque satis esse, modo de effectibus certi sint.
Quaenam conditiones requirantur ad eam multiplicationis speciem Et quaenam conse Charia inde de tuis,cenda sint a. Dissicile
134쪽
to liquere multiplicationem ilia ex duplici
capite aeta- mandam esse. 1 Ex viribus seminii venerei ipsius,quod
fermenti seu agentis partes susti
Ex facultate sanguinis, qui patientis vices gerit.
Et satae , ut jam ad quaestionem regrediamur , qualiscumque sit mutatio inis causa dc mechanismus, manifestiam est, 10. Multiplicationem seminii virulenti in sano, dum inficitur, aestimandam esse ex duobus capitibus1, 1'. Nempe ex viribus fermenti, quod agentis partes implet, & sanguinem caeterosque humores pervertit; Ex facultate sanguinis caeterorumque humorum , qui mutationem pati debent & fermenti essicaciae pervertendos se praeben P. et P. Vires quidem fermenti seu contagii venerei statuendas esse 10. Ex copia qua admissum fuerit, virus enim tanto fortius & essicacius aget caeteris paribus , quanto magis abundaverit ; sed ea de re consulatur caput praecedens. 2'. Ex energia qua pollet, nam virus eb magis esticax de actuosum futurum est caeteris paribus, quo tenuius , acrius, subtilius erit, ex nativa temperie, ut in regionibus calidioribus; ex morbosa dys crassia sanguinis unde prodiit, ut in cachecticis , biliosis , a trabitariis, febre hectica laborantibus &c. ex diuturnitate temporis a quo aegrotanti inest , ut in iis qui jam dudum morbis venereis amictantur. 30. Facultatem vero sanguinis caeterorumque humorum , qua se facilius pervertendos praebent, repetendam esse , Ex vitiosa eorumdem qualitate , qua venenum & citius Sc altius imbibunt ; hinc qui cach exta vel obstructionibus laborant, aut qui biliosam vel atrabitariam temperiem a natura habent, facilius solent caeteris paribus labem inde concipere. 2'. Ex accidentibus variis, quae veneni multiplicationi favent , ut sunt febrilis incandescentia, error in diaeta, animi pathemata vehementiora, exercitia immodica, crapula, vigiliae nimium protractae &c. quae si frequentius contingant , gliscenti veneno solent calcar addere. Q. Proinde multiplicationis modum aestimandum esse ex diversa facultate sanguinis & humorum, in quibus debet venenum multiplicari, si omnia paria sint ex parte veneni 3 ex diversis vero veneni viribus, si omnia paria fuerint ex parte sanguinis & humorum ; demum ex ratione composita ex rationibus diversis tum virium fermenti, tum facultatis sanguinis dc humorum , si ex utraque parte Omnia imparia supponantur. ue'. Hinc ergo tanto magis patere solutionem problematum , quae praece denti capite proposuimus, dc aliorum quamplurium quae in praxi saepius occurrunt, nempe cur alii a morbis Venereis levioribus, δί quibus videbatur diligenter occursum esse , in luem veneream confirmatam citissime incidant 3 Alii contra a morbis similibus, imb etiam urgentioribus δί neglectis vel nullum vel leve dc tardum damnum patiantur 3 Cur in aliis lues malignior diris symptomatis ferociat 3 In aliis contra mitis sit de benigna γ Cur celeriter modo, modo vero tarde procedat dcc.
135쪽
pacto virus veneream tam diu aliquando lateat in sanguine
sine noxas JAM duduin observatione compertum est , Virus Veneretim cum profligatum creditur, clam aliquando latere ad multos annos in ipso1 tanguine, sine ulla aegrotantis noxa, quae manifesta sit, atque adeo sine ullo siti indicio: a P. At vero , ubi primum ex accidente sanguinis crasis Vitio pervertitur , quamquam virus nullum de novo accedat , hydrae instar sponte reviviscere , celerique progresctu gravissima symptomata inferre , unde lues confirmata. Sane utrumque mirum es & posse virus ita nocens in medio san-gtiirae , quocum intime confunditur , quiete tandiu delitescere sine ulla noxa ; & posse tam paucam veneni quantitatem in ipso sanguine , qui continuo renovatur, illibatam tandiu conservari. Sed tamen neutrum seminio Venereo proprium est; virus enim hydrophobicum, quod acrius est potentiusque, non modo per multos a morsu dies , sed etiam aliquando per annos plurimos opitum latet in corpore , priusquam Vires exerat, &aquae timorem caeteraque hydrophobiae symptomata advocet. Qiain imb , si vulgari opinioni credendum sit, fermentum seu virus variolosiam no bis congenitum est: a materno utero, latetque proinde sine noxa longis . sino tempore , donec oblata occasione scenas agat plerumque funestis
Medici, ut hunc nodum resecent, vulgo existimant virus venereum caeteraque venena istitista odi, dum innocue latent, reconai loculamen
iis quibusdam , quae inter medias sanguinis partes sulfureas intercedant , vel in glandularum quarumdam recessibus seponi, ubi sint in tuto , sed unde data occasione possint quasi ex insidiis erumpere, & vi atque ina pressi ne sanguinem caeterosque humores, inad verb partes solidas pes
Sed haec merae nugae sunt, nec ad veri speciem satis apte confictae: Qiuasi vero in sanguine , qui fluidus es , qui motu circulatorio indesinen-ter truditur , cujus partes susque deque multifarium aguntur, loculamenta ulla liceat comminisci, invia, inaccessa , quibus veluti totidem pyxidibus partes Men i venerei arche concludantur ne exhalent, aut ne alia rum partium consortio tandem immittentur : Aut quasi recessus, glandulave ulla fit in toto corpore , in quibus sanguinis vel humorum circulatio vel uno momento cesset in statu naturali ; in quibus contentus humor perenni jugique motu sanguini non reddatur , si limphaticus ; in destinata loca non convehatur, si recrementitius ; vel foras non expellatur, si excrementit1us sit ; demum an quibus humor ullus venereo veneno inquinatus possit per multos annos pacate subssistere illibata forma & indole.
Sed quid figmentis opus est , cum possit quaestionis solutio ex certissimis oeconomiae animalis principiis deduci ξ Chylus, qui ex alimentis confici-
compertum esse , tum virus Vene reum diu aliquando latere sine noxa . tum aliquando derepente reviviscere.
trumque caeteriS etiam Venenis commu ne est.
plicentur , neque supponenda es
que admittendas in corpore glandulas, in quibus Vi Ius latere
136쪽
ex diverso modo , quo sanguis S
Ea nemperatione vi-Tus admi ia1 una aliqua-do gradatim invalencere: de multiplicari.
Aliquar do pedetentim extingui &
tur , in sanguinem intra vasa conVertitur fermentatione ; ibidem sermem . tatione simili sanguis inde confectus, in humores secundarios ipse commutatur. Sanguis quidem , quandiu purus est , ex chylo probae notae sanguinem purum, Sc ex sanguine puro puros humores generat, ut in statu sano ; at vero si sanguis veneno venereo semel inquinetur , similem paremque labem debet inurere, nisi Ocyiis occurratur, tum sanguini quem ex chylo , tum humoribus omnibus quos ex sanguine de novo generat, unde virus, quod initio parce insinuatum fuit, renovatur & perpetuatur. Jam vero potest ea labes , quae sanguini infertur seminio Venereo , tr pliciter gradu dc intensione variare pro diversa veneni admixti vel supersia litis copia , aut diversa sanguinis in quem agit, natura , qualitate, indole,
nimirum, 1'. Gliscere in dies atque sensim invalescere veneno venereo multiplicato; Σ'. Contra minui de extenuari veneno Venereo evanescente , Media via progredi & statum modumque eumdem constanter retinere , Veneno Venereo renovato quidem sed sine accessione aut deces. sione ulla.
I. Qitidem si labes gliscat & invalescat, si virus inde celeri progresse
sione augeatur in dies Sc multiplicetur, univer sa sanguinis δί humor urn massia brevi corrumpetur , unde lues confirmata 1, quod accidit ex triplici causa, ut liquet ex praecedente capite : Si Virus multum , acre, summe virulentum sit ; Σ'. Si sanguis in quem virus agit, vel natura vel per accidens pravus de vitiosus fuerit ; 3'. Si, quod pessimum est, omnia haec eadem ex utraque parte simul coincidant. II. Contra si labes in dies retundatur Sc imminuatur , adeoque si contagium dc viribus extenuetur δc decrescat copia , inde tacita quidem sed certa progressione virus omne sensim disti ab1tur, ut in 1is qui a bubonibus, ulcusculis , gOnorrhoeis gravioribus convalesciant sine remediis, vel cum remediis haud satis efficacibus, δί qui toto vitae tempore opcima fruuntur valetudine , in quibus virus venereum aliquantulum dc diu latuisse , de optima sanguinis constitiatione atque felici rerum non- naturalium usu sensim domitum fuisse nullus dubito. Sed tam faustum stucceiasiim sperare numquam licet, nisi ex causa triplici, ut colligere est ex pra cedente capite lege contrariorum , 1'. Si virus paucum dc benignum sit ;Σ'. Si sanguis purus, rite constitutus , dc perfecte elaboratus fuerit c. Quod optimum est, si ex utraque parte contingat ut haec omnia una con
III Qtibd si labes medium statum teneat, ac proinde si virus jugiter quidem renovetur ut prius, sed semper eodem tantum gradu, qualem modum ita initio habuerit, adeoque perinde impari ad effectum, tunc quidem virus Renere,ux d constanter perpetuabitur, sed ita coercitum δί refraenanam ut effectu careat , seu quod idem est, latebit quidem in sanguine, sed latebit innoxie , quemadmodum in praxi obvium est. Ut haec autem succedant, oportet ut virus, quod admittitur vel quod superstes remanet, modum ira teneat in quantitate dc energia, dc ut simul sanguis ipse mediocritatem ita servet in qualitate 3c generationis ratione , ut inde permittatur quidem veneni reproductio, sed constans &eadem semper permittatur , neque major necNe minor. Sin secus contige
137쪽
L r a E R I L C A p u T V. io 3rit, si febre aut alio Movis morbo adventitio, si erroribus diaetae, vigiliis
immodicis, crapula, Scc. sanguinis qualitas vitietur, tunc qua ratione sanguis a naturali crasi desciscet ipse , futurum est , ut ratione eadem venenum antea latens copia dc viribus prompte invalescat, naturali ferociae restituatur, atque inde quasi aperta Pandorae pyxide atra gravissimorum symptomatum cohors derepente incumbat, unde lues manifesta. Possumus in confirmationem exemplum notissimum adducere , fructuum nempe, qui in arboribus silvaticis feri & agrestes ac proinde acerbi sunt, cultura vero molliuntur 3c mansuescunt; non ideo quidem quod nativam succi indolem , quae agrestior es , deponant, sed ideo tantum, quod dulcior succus, quem excultum solum Iuggerit, natales arborum succos ita temperet, ut inde fructuum sapor mitior fiat ; quemadmodum videtur vel
inde posse argui, quod fructus iidem ad pristinam acerbitatem subinde redeant, si a cui ara aliquandiu cessiatum fuerit. Quippini ergo pari quo que modo potest pauca veneni venerei benignioris copia intra corpus latere quidem innocuE , quandiu sanguis purior largiorem veneni similis
Tenovationem refraenaturus est: ; suae vero reddi nativae ferociae de virulentiae , ubi primum depravata sanguinis integritate datur latenti veneno
Una superesst solvenda quaestio , utrum vir latente morboso seminio infectus possit sanam mulierem , quacum rem habuerit, lue venerea inficere , aut Vice versa foemina virum 3 Acriter 'bidem disputant Medici in utramque partem , dum affirmant alii, alii negant, sed cum experientia utrique opinioni quandoque patrocinetur , pronum est: inde colligere
utramque opinionem perinde veram esse , atque adeo virum eumdem , in quo virus clam lateat posme & non posse mulierem , cum qua concubuerit, lue contaminare, pro diverso mulieris statu, dc vice versa foeminam virum.
Sane quidem, quoniam constat ex iis quae praecedente capite dicta sunt, infectionem non ab uno tantum sed a duobus dependere , sequitur non in uno tantum sed in duobus considerandam esse , ejusque propagationis modum non ex uno sed ex duobus aestimandum. Idcirco licet certus δc constans supponatur inficientis status, necesse est ut effectus tamen diverse variet a diverso statu inficiendae. Vir igitur , in quo virus lateat, potest quidem mulierem sanam lue manifesta inficere, si ipsa natura , morbo , Vivendi ratione , tali temperie , qualitate, indole fuerit, ut veneni venerei vis, quae in infecti viri sanguine inessicax est, pervertendo sanguini mulieris compar sit : Non potest: vero , si multei robustior , sanior, meliori constitutione praedita sit, atque adeo vim eludat veneni concubitu admisit, quod in illa perinde ac in viro effectu cariturum sit. Ex eodem principio deducendum est , I'. Cur mulier eadem, quae cum Viro in quo seminium latet, veneris usum diu habuit sine damno, dein tamen aliquando ab eodem celeri lue inficiatur 3 Id enim supponit quidpiam ex alterutra parte mutatum fuisse , unde contagium, quod ab in isto viro manat , jam efficacius sit, vel sanguis mulieris, qui inficiendus est, ad concipiendum venenum jam magis comparatus.1'. Cur ex pluribus liberis , qui ab iisdem parentibus suscipiuntur , laboret unus aut alter strumosis vel Rachiticis affectionibus, quae sunt deg
Quae pro εbe intellect plurimum
rea , quae in quaestionem vocari soleat.
138쪽
neris luis symptonaata, non vero alii 3 Id enim arguit hunc aut illum notiva corporis constitutione, vel morbis. qui dum utero gestantur matrem debilitant, caeteris imbecilliores esse , unde contagio altius inficiantur ; at que sic de caeteris omnibus phoenomenis, quae in tuis propagatione solent observari.
CAPUT V LI e diverss methodis therapeuticis, quae in curanda lue venereὰ
a primo morbi ingre . in hunc umque diem adhibitae funi.
I. EDici, qui circa luis venereae ingressum in Europa florebant , ira morbi novitate & ferocia stupefacti haesere diu ancipites, quid agerent plane nescii : Nec enim audebant morbi curationem aggredi, cui se impares este sentiebant. Possunt in rei testimonium adduci Scripto res & plures ex diversis gentibus, qui morbi exordio suppares vixerunt. Sic inter Italos assirmabat anno h ue oo. Gaspar Torella , iis Tra Jatu de Dolore in pudendagra , Litteratos ab hac cura fugisse , in hoc morbo se nihil
scire confidendo ; . . . . cum enim , pergit idem , nostris temporibus talis monstruosa steritudo a nullo fuerit isa, idcirco a nullo quantumcumque perito , experto ct senio cosse io canonice ct recte curari poterat. Quae eadem totidem verbis legere esst apud mendetinum Hock, anno 13IA. Tractat. de Morbo Gallico .cap. 1. Sic etiam Jacobus Cataneus a Lacu Marcino aia serebat anno I 3I1. Tractatus de Morbo Gallico , cap. 7. Apparente hoc Hodo
in Italia morbo plurimos Medicorum insignes haesitavisse ct a curatione ipsius refugisse. Jure quidem , subjungit Ille , in curandis enim morbis prima inten-rio , ut Galeno placuit , ab essentia morbi sinenda est quae , cum nulla hujm
morbi memoria extaret , incognita erat
a'. Neque res melilis cedebat tunc temporis in Hispania , unde prima mali labes. Joannes enim Almenar , Hispanus, in Praefatione praefixa Op culo , quod de Morbo Gallico conscripsit ante annum I SI . conquere batur de supina Medicorum ignorantia in eo assectu curando. Et Gonsalvus HernandeΣ de Oviedo narrabat anno I 33 . Lib. 2. cap. I . Historia Geuerat. F Natur. Indiari Occident. Hispanice scriptae, Morbum Galliacum ferocem , curatu dissicillimum, plerisque initio funestum fuisse , quoniam cum Ignotus esset, neque antea unquam visus, Medici, quo pacto infectis mederentur , plane ignorabant. ε3 P. Constat neque minus attonitos fuiste Medicos in Germania, refervenim Virichus Huttenus , nobilis Germanus, anno I I9. Lib. de curatiene
Morbi Gallici per administrationem ligni Guaiaci, capp. a. ct I. Medicos ab us morbi ortu totum in Germania biennium fluisse. Et fgisse morbi af pectrim , nedum contactu abstinuisse , ut mali praeterea nullius. Ait vero Laurentius Phrisius, Medicus Metensis, anno 163 a. in opusculo de Morbs Gallico , cap. I. Pauperes hoc malo laborantes initio expulsos fuisse ab hominu c vcrsasione , tanquam purulentum cadaver i derelicto sique a Medicis qui se nolebana
139쪽
. L I B E R I I. CAD UT VI. molebant intromittere in curam tam speculando 2 considendo quam vistaendo )
Q. Porro qua ratione Medici in Gallia se gesserint eodem tempore plane ignoro , cum inter Gallos Alictor nullus exstet, qui de lue venerea primis illis temporibus scripserit, Sc antiquissimus omnium , quos noverina, sit Iacobus a Bethen cotiri, Rotho magensis, qui anno Is 27. Tractatum de Morbo Gallico sive venereo edidit, sed cujus aetate jam nota erat tum Mercurii tum Guaiaci administratio & usu frequenti confirmata. Nullus tamen dubito quin eodem ac caeteri stupore perculsi fuerint, ut ex scriptis hac de re legibus a Senatu Parisiensii, quas supra attulimuS cap. ultimo Libri praecedentis , haud obscure videtur colligi. II. Exin vero morbo latius opinione disseminato , cum numerus opem quaeritantium in dies magis magisque cresceret, puduit tandem Medicos ossicio in re tam g vi penitus deesse. Sic ergo primum Verecund1a potius quam confidentia morbo Medicina fieri coepta esst , & mali curatio attentari. Liquet autem ex Operibus Nicolai Leoniceni, Conradi Gilini, Gasearis Torellae, Sebastiani Aquilani, Antonii Beniventi, Jacobi Caranei, Vendelini Hock, caeterorumque Medicorum ejusdem aetatis, in sequenti Therapeia adhibenda Medicos omnes consensissse, quam ceu
rectae rationi methodoque ad congeneres affectus receptae maxime consonam , methodicam seu rationalem nuncupabant.. 10. Quidem diaetam imperabant tenuem , cum ex Hippocrate Aphori . 9. Section. a. impura corpora , quo plus nutriuntur, eo magis laedantur ;a salubrem , ad quam videlicet deligebantur cibi eupepti Sc euchymi, qui
sanguinis vitio temperando pares essent.10. Venam incidebant ineunte morbo rarius Vel frequentius pro aegrotantium aetate, viribus , temperie : Morbo Vero jam progressis a venae sectione plerique cavebant, cujus vices malebant supplere san uisucris vel cucurbitulis. o 3'. Quae in primis viis congesta erant, educebant vel clysteribus laxa rivis ex decocto emolliente, cassa, catholicone, diaphoenico , dcc. vel medicinis minorativis ex senna, cassa , manna, myrobalanis, tamarin-dis , syrupis pomorum Regis Sapor , de cichoreQ composito , rosarum s Iutivo , &c. '. Inde digerebant pravos humores, qui sanguini inerant, potionibus alterantibus, pro varia sanguinis crasi variis, modo blandioribus, ut 1'. Apogematis ex succis depuratis cichorei silvestris, borraginis, bu- glossi , scolopendrii, dcc. 29. Syrupis ex iisdem succis ; 3' . Sero lactis vacia cini , cui herbae eaedem incoquebantur: Modo Vero esticacioribus, ut
10. Decoctis radicum apii, petroselini, forniculi, asparagi, polypodii, dcc. δί foliorum fumariae, scabiosae, epithymi, prassii, summitatum iti pulorum , &c. 2'. Syrupis ex iisdem ; Sero lactis iisdem herbis al
10. In eumdem finem utebantur balneis in aqua tepida, modb pura, modo prius decocta vel cum radice althaeae & nymphaeae; foliis malvae, brancae ursinae 1, floribus chamaemeli, meliloti; semine lini, &c. ad emollienduin diluendum : Vel cum radice cucumeris asinini aut serpenta
sunt thera peia, quam methodicam seu rationalem
140쪽
rite ; solusque lapathi acuti, chelidoniae , scabiosae, prassii , dcc. ad resoru
60. Humores semel digestos dilutosque purgabant identidem catharti
cis essicacioribus, modo simplicibus, ut agarico , senna , aloe , diagri dio , turpetho infusis in aquis decoctisve appropriatis , vel fyru PO aut con serva exceptis Optatam , modo compositis, ut electuario lenitivo , dia-senna Rhasis, diacatholicone , electuario Indo minore, confectione ha-mec , electuario de dactylis , &c. pitulis cochiis, foetidis, aureis Nicolai , de hieta Russini di c. Postulas, si quae cutem deturparent, calide inungebant post bal
neum linimento ex detergentibus 5c exsiccantibus, ut mastiche , thure , myrrha , fuligine , sulfure vivo , lithargyrio , tartaro albo, radice ireos , enuta campanae, lapathi acuti S c. tenuissime pulveratis axungia exceptis. 38'. Si qui verb dolores torquerent, affecta loca saepius illinebant calidissime oleo olivarum antiquo , laurino, chamaemelino , anethino, despica , de croco i, Medulla cervi, vulpis , Adipe humana, sapone veneto,
decocto hyoscyami &c. 90. Ad morbum dissiciliorem utebantur , in quibus blando aquae
ferventis calore . vel thymiamatum fumo aegr1 sudore manabant copioso, . quo sordities, quaecumque cuti adhaerescebant, abstergebantur. Pro pauperibus loco stu parum calore furni sudationem movebant felicissimo successit, si Gaspari Torellae credere est , qui in Tractatu depudendagra ait inter omnia sibi experta pro curatione doloris ac etiam pustularum , ut patiens in-rret ad sudandum in furno calido , aut saltem in sussa, ct hoc faciat diebus
quinque continuis jejuno stomacho. 1o'. Haud deerant, qui ad everrendas morbi reliquias multiplicem Viperarum usum suaderent , ut vini, in quo viperae extinctae essent & aliquandiu infusae jusculorum ex viperis , carnis viperarum elixae vel assatae ;fyrupi ex decocto viperarum &c. quae singula fusius explicata invenies apud Sebastianum Aquilanum, Iacobum Cataneum a Lacu Marcino, Petrum Andraeam Matthiolum , & Ioannem Benedictum. II '. Demum cauterium breginati, occipiti, brachio tibi*ve inureiabant , quo latentes morbi reliquiae sensim exhaurirentur , ut ab Hispanis etiamnum factitari dicitur. Sic ait Cora linus Gilinus, in opuscuis de Morbo Gallico , cauterium afluale vel potentiale super com issura coro limaximum ferre iuvamentum , . st se hoc in pluribus expertum es e hanc aegritudinem in gula patientibus , qui omnes curati sunt ad laudem Omnipotentis, qui omnium inferiorum θ' superiorum causa existit. Similia legere est apud Cendetinum Hock, & Benedictum Victorium.
Poterant quidem ea singula morbi ferociam mitigare , humorum virulentiam lenire , dc ad inmmium viam remediis essicacioribus parare. Plerisque sane , nec sine flaccessu, etiamnum utimur, quoties aegrum ad inunctiones mercuriales praeparatum cupimus. Sed neutiquam poterant haec universa morbum ita ferocem extirpare , dc pestilentiam , qua tota
humorum massa imbuta erat depellere. Haud ergo mirum si Medici ea methodo oleum & operam ita perdiderint, ut referat Gabriel fallopius , Tractat. de Morbo Gallico , cap. ao. Medicos , qui aderant in principiq