장음표시 사용
151쪽
Lin ER II. CAPUT VI. III urnito Robile seudori Pura; diu 'etjcunt. Sed licitiet hosce serupos sive decocta, si qtud ad sit iorem movendum conferant, ad plenam tuis venereae curationem haud quidquam Valere. narrat Samuel formius, Chirurgus Mons peliensiis, in Ob-1ervationibus cum Lagaro Riverio communicatis, Observat. ΑΙ. Hen- ricum III. Gallorum Regem, lue venerea laborantem, cum a MC-
dicis ordinariis curari non potuisset, monitum fuisse Penam Petrum )tunc temporis Lutetiae Medicinam facientem multos ab hoc morbo li- ωberare remedio peculiari, quod a quodam Turca didicerat, ideoque
iussisse Penam vocat 1, a quo curatus fuit. , Illud autem peculiare re
medium nihil erat praeter radicis Bardanae in talleolas sectae decoctum in squalibus aquae fontanae dc vini albi partibus, additis sub decoctionis finem folliculis sennae , cujus decocti selibra mane jejuno ventriculo propinabatur in lecto per dies Is . vel et O. admotis ad diversas corporis partes silicibus majoribus calidis, de linteo obvolutis, ad sudorem proliciendum. Non in escius sum quosdam esse, qui assii ment Henricum III. u su ra dicis Bardanae , quam Petrus Pona adhibuerit, non ex lue venerea , sed ex febre quartana convaluisse. Ita sane sentiunt Tancredus Robin, apud Joan. Iacob. Mangetam , in Bibliotheca Pharmacevitic t , in verbo Bardana ,& I. B. Chomel, Doctor Medicus Parinensis, Abbrege de PH oire des Plantes Use elles. Sed eos falsos esse opinor SC in errorem ideo forte inductos , quod minus attente legerint Observationes Georgii Hieronymi Vel schii, ubi narratur eadem historia. Ille scilicet postqvana dixit in Observationum Medicinalium Epsa male ψ. Empiricum quemdam Parisiensem plurimos quartanarios deco to radicis Lappae majoris seu Bardanae ex vino albo magno successu curare soliti m fusise , mox addit eadem quartanae ct luis Oenereae quandoque remedia observari. Sic illam , pergit idem, cum tibiarum ulceribus ra Frosi curatam narrat Guillelmus Ballonius , a. Epidem.& Ephemerid. pag. 13 I. hanc vero in Henrico IIL Galliartim Rege eodem decorito Bardanae a Petro Pena deletam esse testatur Samuel Formius apud Lanarum Riverium , Observatione I. Inde ergo factum fuisse videtur, ut prae oscitantia , nec satis adversa pronominum illam δc hanc relatione creditum sit luem veneream cum ulceribus tibiarum in aegro Ballonii, hydrargyrosi ; quartanam vero in Henrico II L decocto Bardanae curaram fuisse, curn tamen ex ipso orationis contextu contrarium manifestum
Itaque tantum abest ut ex Velschio auctoritatem Formii elevare jure liceat , ut contra Veis chius ipse Formii Observationem aperte confirmet. Neque in contrarium pugnat ullomodo Pena ipse, quicquid a non ne mine dictum fuerit, cum nullum exstet hac de re testimonium , quod equidem sciam. Quapropter credibile est virus venereum ab Henrico III. olim contractum, dum e Polonia rediens Venetiis gonorrhoea virulenta male habuit, aliquot post annis repullulasse , quo tempore Petri Penae consilio decocto Bardanae retusum fuerit, ut refert formius. Retusum dicol, neque enim puto Bardanae decoctum ad extirpandum Virus vene- .a eum valere 3 inam neque cum decocto Gilaiaci ullatenus conferendum
152쪽
quam deletelium. Ab Arabi-hus med cis
exteriores vocatum. In quo sce-
De dioers Mercurii se Mercurialium usu ad tuis venerea curationem ab ipso morbi ingressu ad haec urique tempora.
CR o i s Latinis aqua argenti vel argentum vivum , recentioribus Chimicis Mercurius, est substantia metallica , mobilis , flimaa, ponderosissima , globosam vel globosae proximam figuram affectans , coloris ex casio albicantis , auro jungi amans Duplex habetur , Naturalis alter, qui in forma viva e mineris eruitur, & dicitur Mer Atrius virgineus et Alter arti sicialis, qui ex minera cinnabarina excoquitur , ct Mercurius Cinnabarinus appellatur. Reperitur uterque in variis Europae locis, sed optimus censetur, qui ex Hispania aut Hungaria devehitur. Mercurius olim Aristoteli notus, Meteorologicor. Lib. q. cap. 8. &Theophrasto ejus discipulo, de Lapidibus , nomine argenti fus , αργυρες, Plinioque , Hi loriae Naturalis Lib. 3ρ cap. 6. atac ι vivi , ab usu medico diu exclusus est, ut qui diceretur venenosus. Sic olim creditus fuit a Dioscoride , de Medicinali materia Lib. s. cap. IIO. ct Alexipharm. cap. 28. vim habere pernitialem potus, suoque pondere ixterna exedere: Sic a Galeno, de s impIic. Medicam. Facultate , Lib. q. cap. I9. st Lib. 3. cap. 19. 9 in 6, Epidem. commeM. 6. textu s. relatus est inter de eteria , quamvis hoc Galeni de Mercurio judicium aliorum sententia potius quam sua niti videatur, cum fateatur ipse alibi, de simplic. Medio. F acultate , Lib. 9. cap. 3. arti c. se nullum unquam Mercurii periculum feci se, interι matne internὸ sumptum , an externὸ admotum ' Sic demum ab universa Medicorum posteriorum turba cum Dioscoride & Galeno consentiente proscriptus fuit, ut videre est apud Oribasium , Medio. Collect. Lsb. 13. Pari tum Pso inetam , de re Medicί Lib. s. cap. 6 . & Lib. 7. in voce V δρώργυρος. Aetium , Tetrabib. I. se one I. cap. I. er Tetrabib. q. Isermone I. cap. 79. Actuarium , Lib. Methodi medendi, cap. 22. 9α Primi omnium Medici Arabes ausi sunt ercsi1ium exterius adhibere Tum ad pediculos enecandos, ut constat de Rhase , Lib. 9. ad Alman sorem ἱ de Serapione, Libro de simplici sed irina , cap. 38 . de Avicenna , Lib. 2. Trasit. 2. cap. 47. δ in IsaacΟ , Lib. q. Practi C. c p. 9. Ubi propo nitur adversus pediculos iunguentum CX argento ViVo , plerumque cum additis cineribus filicis de aceto : Tum ad scabiem , he etem, caeterastaque cutis deste lationes sanandas, ut liquet ex Avicenna dc Serapione , Ionis jam laudatis &ex Mesue, in Antidotariq , aistinctione o. ubi ad scabiem , impetiginem dc phlegma gressum, ut aiebant, duo adducuntur unguenta ex multis quidem aliis composita, sed quibus immixtum inest argentum vivum saliVa CX tincti lim, utroque Mercuiu usu Arabes I, Iedicos fere omnes sectatores hanti
153쪽
mnt, qui in Europa ante renata litterarum studia claruξre. sic in pediculorum perniciem unguenta mercurialia praescribuntur a GuillelmoVarignana , qui Genuae Medicinam cum laude fecit circa annum Is Oo. in Secretor. μblimium Tract. 3. cap. 9. a Bernardo Gordonio , qui Montis pessuli cum fama docuit anno I 3os. Lilii particuL 2. cap. 9. a Gui done de Cauliaco, summorum Pontificum Clementis VI. & Urbani V. Capellano & Medico , ab anno I 3 8. ad annum I 3 63. Chirurgia munde Tractat. 6. Dociirin. I. cap. 3. in me . a Valesco de Tarania, qui Medicinam Mons pelli professi is est: anno 1 18. Philonii Lib. 7. cap. 7 . Sic etiam unguenta similia contra scabiem , variasque scabiei species , ut malum mortuum , phlegma salsum , a saphati s c. adhibita fuerunt a Rogerio Parmensi, Medico circa annum Iaso. Chirurgiae Lib. I. cap. 62. de Momphaea albat a Rollando Capelliato , Medico circa annum I 168. Chirurgia Lib. I. cap. de Rima seu Russa capitis; a Theodorico , Medico celebri circa annum I 28 o. qui dein post addictum nomen ordini Fratrum Praedicatorum ad Episcopatum Cerviensem promotus est , Chirurgia Lib. 3. cap. 9. de Malo mortuo , ab Arnaldo de Villanova, circa annum Is OO. Agedio. Praestic. Lib. a. cap. 3. De scabie seu pruritu ; a Guillelmo de
Varignana , eodem circiter tempore , in Secretis sublimibus , Tractat. 3. cap. I. a Bernardo Gordonio, anno I 3O3. Lilii particul. I. cap. 2 . ru trio. I. ct cap. 23. a Guidone de Cauliaco , anno I 363. Chirurgia magnae , Tra tat. 6. Do trin. I. cap. 3. rubrio. 1. a. ct 4. ἱ Valesco de Taranta . anno 1 18. Philonii Lib. 7. capp. 3s. 9 36. Inter unguenta mercurialia tunc temporis usu receptissima famosum
fuit unguentum Saracenicum, ideo sic dictum dubio procul quod ab Arabibus seu Saracenis acceptum haberetur. Extat sequens hujus formula apud Guidonem loco laudato. Euphorb. 9 Litha 3rii ana lib. g. Staphid. agria quartam s. Argenti vivi quartam j. . . Axungiae porci veteris lib. i. Incorporando in mortario sat unguentum , de quo aeger inungat se semclin septimanί. Debuit unguentum illud cuti illitum, ut quod Mercurio constaret ad
nonam partem, salivationem movere in plurimis ; sane constat etiam nec Gui sonem , nec Theodoricum hunc unguenti effectum latuisse , nam uterqtie diserte monuit hoc inimentum facere educere superfluitates per os balneando , bavando ) ct per subascellas resudando , additque Guido argentum vivum nocere membris principalibus , ct dentibus atque gingivis, id eoque varia proponit gargarismata, quae ab Ore interiore noxam arcerent. Illos autem ambos primos fuisse opinor , qui salivationem Observaverint, cujus antiquiorem nullum Medicum , nisi forsan Alsaharavium , meminisse credimus, Sc qua tamen notabile incrementum Medicinae access1t, detecta nempe nova & antiquioribus Medicis incognita novae evacuationis via. Oportuit haec sigillatim memorare, quandoquidem constat inde olim petitam fuisse ex analogia methodam illam curatoriam, seu therapeiam mercurialem, quae nunc ad icus venereae curationem usu potissimum vu
ropa vixerea saeculo uni. decimo.
154쪽
xeae a leom modatum ex analogia.
get. Cum scirent enim Medici, qui primis luis venereae temporibus vir runt , unguenta mercurialia ad impetiginem , herpetem, scabiem, phleg m' salsum , malum mortuum, caeterasque cutis desae lationes, tum ab an
tiquioribus Medicis jam pridem cum successit adhibita fuissὰ , tum a seipsis quotidie seliciter adhiberi, inde pronum ipsis fuit haec eadem
accommodare ad curationem morbi novi , cujus initio praecipua synaritomata & maxime obvia pustulae erant, a cicacoethea ulcuscula, quibus cutis deturpabatur , atque adeo qui a scabie , herpete , malo mortuo &c. parum disiarre credebatur.
Possent in testimonium adduci Medici paulli δc celebres , quibus plerisque luis venereae exordia videre contigit, ut Gaspar Torella, anno as OO. in Dialogo de Dolore in pudendagra endelirius Hock , anno IJ J . De Morbo Gaulco , cap. 13. Iacobus Cataneus de Lacu Marcino , anno I 3I6. Tracilatus de Morbo Gallico cap. 7. Ioannes Manardus, circa annum 13a . in Epistola ad Michaelem Santa=5nam , Chirurgum s Ioannes Benedictus , circa annum 1sso. De Issorio Gallico , cap. 4. Gabriel Fallo plus, anno I 36O. De Morbo Gallico , cap. 76. Sed unum instar Omnium esse censeo Joannem de Vigo , qui Chirurgiam cum laude exercuit, qui apsi morbi veneret ingressui coaetaneus vixit, qui Tractatum de eodem assecta circa annum 1 o 3. conscripsit , ubi sic expressis terminis loquitur , Pracilicae Lib. s. de Morbo Gallico cap. 3. svicquid boni inventum fuit tam de localibus , quam universalibus auxiliis pro curatione hujusmodi Morbi Gallici , s ct or de mihi tanquam experto in tali re ) a Theodorico Capitulo de malo mortuo , ct rnaldo de Villanova Capitulo de cura scabiei accepimus. Debuit sane Mercurius in unguenta ad luem veneream citissime admitti , & ab ipso morbi ingressu , chm Gilinus in opusculo de Morbo Gaiatico , asino 1497. Torella in Tracilatu de Pudendagra , anno 1 98. Aqri lanus in Tra latu de Morbo Gallico b anno eodem Beniventus in Libro de abditis morborum causis , anno 13o . mendetinus Hock in Libro de Morbo
Gallico , cap. IS. anno ΙΙΙ . unguenta varia mercurialia laudent vel proponant.
Idcirco vix in eam opinionem adduci possum , Ut putem Ioannem Carpum, sera Ut vero nomine appellem , Joannem Berengarium , Carpensem , Medicum & Professorem Chirurgiae Ticinensem, Mercurii in curanda lue venerea adhibendi primum inventorem fuisse , alit ut ait Fallopius, De Morbo Gallico , cap. 76. solum colui1se secretam hanc medicinam. Sed facile crediderim & hunc & Joannem de Vigo huic coaetaneum egregios fuisse mercurialis therapeiae promotores, qui ea methodo aegrotantes quamplurimos curandos susceperint, & per ste sanaverint, unde sibi comparavere & famam & divitias opimas. Narrat enim Fallopius de
Iacobo Carpensi loco laudato , ita opulentum redditum fuisse solo illo qMastu
ut moriens testatus fuerit numeratam pecuniam 4OO OO. scutatorum , praeter argenteam materiam quae omnia Duci Ferrariae γeliquit omnis enim aqua ad mare currit. Joannes vero de Vigo refert ipse , Practica lib. s. cap. a. seceratum mercuriale sua descriptione ordinatum millies expertum fuisse cum honore ct utilitate non parva.
Initio quidem Medici Mercurium in unguentis cautissime adhibu& e s
155쪽
LrBER II. CAp UT VII. 2 post convenientem praeparationem & dosi parcissima, ut qui pro ae ro
tantibus metuerent a remedio nondum satis explorato. Sic in uia uento . quod a Torella proponitur, Mercurius vix cedebat in quadragesimam partem reri tuae materiei; in decimam quintam vel decimam Quartam ad: ummurn in unguentis , quae a Gilino aut Aquilano proferuntur demum In unguentis , quae prostant apud endetinum Hock , ad oectavarii , quod maXImum erat. Parcior ea quidem erat Mercurii quantitas, sed quae potuisset prudenter de1nde augeri duce experientia, ut auctam fulsi e certum est , atque ea ratione pedetentim ad debitam dosim deduci. S dplacuit Empiricis , 1mprobissimo & inconssideratissimo hominum oeneri praecipitantia omnia perdere, nullis prata issis universalioribus remediis Mercurium temere illinendo : Imo cum Mercurium a Medicis parcius illiatum ad curandam luem veneream plerumque inefficacem esse deprehen- aerent , In contrarIa peccando aegrotantes nimia & praeciniti hydrar vrosi Ita opprimere, ut remedii vehementia mortem obirent non pauci cae- rex1 vero , qui valentissimi vel felicissimi erant, pryalismo, di arrhoea , 'ris ulceribus, capitis Inflammarione confecti, macilenti, luridi, squal-1ui, edentati, balbutientes, ore obligato capistrati post miserias diutu
naS milerrimas lente con 'alescerent.
Hinc factum , ut Medici in Sycophantas tot miseriarum auctores acriter invecti sint. , 1nquiebat Gilinus loco supra laudato , hi Gm cou- μα-t in i liis imperitis , ut barbitonsoribus , sutoribus , ac cerdonibus, ct m x me viatoribus , qui nostraram carmum semi carnifices qui tumorem facientem moroum non evacuant, sed solis cum localibus has pastones curare volunt. Aromatarii , aiebat Torella in dialogo de dolore in pudenda a Derbarum collectores, caeteraque mechanici ac vagabundi ct imposiores his tem
poribus hujus mali veros S perfectὸ curatφres sta os esse profiteretur, ct quia nihil sciunt nihil dubitant, ct mirabilia pollicentur; quos si audires, mortuor
Neque credes Medicos illos in Empiricos sui temporis acrius stoma-cnatos fuis1e, ii Hurtenum audire velis narrantem infortunia syphiliticorum , qui Mercurio curabantur , quae Use miserrima vidit 2 quorum nare magna fuit utpote luem veneream per novem annos ipse passis , & un-clecies unctus. LInimento, inquit ille De curatione Morbi Gallici per 'a ministrationem lim Guaiaci, capite ex variiS remediiS praeparato unoebant brachiorum 2 crurum jun turas : Aliqui spinam ac cervicem notanulli tempora etiam , item & umbiIicum : Atque iterum alii uni- reversum corpus : Quibusdam semel die , quibus dam bis , nonnullis ter- ωtio iterum die, aut quarto. Claudebantur aegri in aestuario, quod ca- α Iebat assidue atque intensiissim E , alii Viginti, triginta alii totos dies unonnulli plures. Perunctum lecto, qui intra aestuarium sternebatur, an- reponebant, ac multa superiniecta veste sudare cogebant. Ille vix iterum re accepto unguento coepit languescere mirum in modum, tanta unguenti re is erat, ut Intra stomachum, quod 1n summo corpore morbi fuit liet,
compelleret, inde sursum ad cerebrum , unde per gulam & os deflue- uvat morbus, tanta tamque violenia injuria, ut dentes deciderent, oui
Eadus cito infamata fuit Empiricol uina prudentia , in quos Medici acriter in-veecti sunt. Neque immmerito , si Hultenum audiamus
156쪽
,, non accuratὸ ori intendissisnt. Onanibus certε exulcerabantum Auces . ,, linoua dc palatum, initimebant gingivae, dentes vacillabant, sputum se per ora sitne intermissione profluebat , omni protinus festore olentius , ,, tanto contagio ut quacquid oluisset , statim inquinaret ac pollueret.
is Unde & labia sic contacta ulcus trahebant dc intus buccae vulnerabantur. ,, Foetebat omnis circa habitatio , atque adeo durum erat hoc curationis ,, gentis, ut perire morbo complures , quam sic levari mallent. Quamquamis vix centesimus quisque levabatur, recidivo ut plurimum aegro , cum vix,, paucos ad dies duraret ejus juvamentum.
,, Hoc autem in unctione miserrimum fuit, pergit Idem paulo post , quod ,, qui sic medebantur, medicinam ipsi non callebant. Neque enim Chii, rurgici hac tantum utebantur, sed ut audacissimus quisque, aut aliis M viderat, aut ipse tulerat, ita circuibat Medicum agens. Uno quopiam is, ad OmneS Unguento utebantur & , ut ait illa , un' calceo omnes cal ,, ceabant, uno collyrio omnes sanabant. Si quid accideret interim aegro, consilii inopia quid suaderent non habebant. Ferebanturque latrones , ,, ut in publico errore , cum obmutescentibus Medicis experiri omnibus , is quid vellent, liberum esset. Itaque nullo ordine aut praescripto , nisi quod aestu ac vapore cruciabant, similiter omnes nullius neque tempori s is neque corporum qualitatis habita ratione curabantur aegri . Neque int- ,, cii perunctores , materiam quae morbi causa esset, ducta alvo subtra- .. hCbant, aut circa esum ac potum temperantiam aut ullum victus dis .is crimen indicebant. Tandem eb incommodi res veniebat, ut dentium ,, usi is adimeretur, ipsis vacillantibus. Os alioqui totum uno occupante ulcere cibi appetentiam , frigefacto stomacho turbante faetore , amit- ,, terent aegri. Cumque sitis esset intolerabilis, tamen quod ad stomachum ,, faceret , potionis genus nullum inveniebatur. Multis ad vertiginem , is quibusdam ad insaniam usque infestabatur cerebrum. Tremebant inde is non manus tantum, sed pedes etiam dc universum corpus , ac. linguais balbutiem trahebat, nonnullis immedicabilem. Multos in media cura ,, tione interire vidi, Sc quemdam novi sic medentem , qui tres una die,, viros agricolas, cum intrb hypocaustum plus aequo aestuans conclusisset,
,, ac illi salutis, quam sic adepturos se sperabant, studio patientius quam
,, par erat consisterent, donec defectis per caloris reli Dentiam cordi- ,, bus mori non sentirent, misere jugulavit. Alios vidi intumescente ad ,, fauces gutture , cum exitum non haberet sanies primum quam in sputo,, dejici oportuit, deinde ipse etiam spiritus, sui cari, quosdam , cum
is meiere non possent, mori. Omnino paucI convaluerunt , atque Illi hocis periculo , hac amaritudine , his malis. Inde Haud igitur mirum est si Guaia cum Sc lignum sanctum, anno I FI 7. RN V si radix hinae, anno 1 s 3 si Sarsa- parilla eodem circiter tempore et, sit Sassafras paulo pbst in orbem nostrum illata miro cum applausu exceptanae nisata fuerint tanquam humani generis soleria : Credebantur eniim miserrimos paxilla,& aegrotantes 5c a morbo dissicili 3c a remedio morbo dissiciliore liberas si i δ) tura. Sed o spes hominum fallaces t Brevi compertum fuit lues. Vene- minx' ςRM paucas adeo virulentas, vel inveteratas adeo , ut elu omni excepta fue- remediorum illorum exoticorum inicacia soli cederent hydragyrosi le-
157쪽
I, I B E R II. CApur V I Lgitimae. sic statuebat Alfonsus Ferrus anno 1338. Lib. de ligno sancto , cap. 6. Ad anuntiliones veniendum es , postquam ex medicina ligni sancti
bis terve sumpta cognitum fuerit aegrotum non convalescerea Sic Fallopius Trac-- datus de Morbo Gallico cap. 76. referebat anno 1 6 o. se vidi adolescentem laborantem Gallico , in quo omnia regia , s hoc est medicinae ex Guaiaco , rna infeliciter experta sunt , fluem Empiricus hydrar ro curavit.
lare, pergit ille, in rebellibus assectibus 9 desperatis usus sum praecipue,
cum tentarim prius Hias vias per omnia genera messicamentorum .
Itaque magis explorata semel iteratis experientiis Grinaci & Chinae vi, mel viique cognita eorumdem inessicacia, atque adeo remediis ill1s 114 dies Vilescentibus, necesse fuit Medicis , ut quibus jam nulla alia essicacia remedia suppeterent , inunctiones mercuriales, aliquand1u si non omissas , at certe neglectas , ad usum revocare. Rem totam ingenue confitetur Antonius Fracantianus, in Libro de Morbo Gallico , quem anno Iso . Cca , sanationis modus habetur ex anun tionibus Θ barorum recipientibus , quae quidem licet quandoque sanare videantur , tamen tansuam mimis violentum 2 periculosum , jam non erat amphus in usu , sed nunc secuntius agitur annus Morbo Gallico rebelli ct contumaci maximae facto quod mul-
ri s vi coacti , ct quidem doctissimi viri , iterum ad praedictas inunctiones deve
Abhinc Mercur1um & omnia Mercuriata praeparata sub Medico censit
recinere , tanquam. Vera luis venereae rhizotoma; iis fidere , iisque uti, sed ea prudentia , qua par erat ; denique mercuriales inunctiones adhibere, sed cautiore & tutiore methodo Medicis omnibus in Europa solenne fuit. Usus verbdecoctorum ex Guaiaco, radice Chinae, Sarsa par1lla, Sasi is rasSc. huc tandem oninis recidit, ut ad morbos venereos, locales, incipienteS, leves Propinentur , vel ad summium , nec ua quam nisi praemissis Mercurialibus, ad eas luis venereae species, qiuae cum strumosa vel sc orbi lica constitutione implicatae sunt, ut suo loco videbimus. Moris fuit Mercur1o uti duobus modis, vel foris cuti illito aut quomodocunque admoto , vel intro ore sumpto devoratoqU . Pr o. Exterior Mercurii usus ingressu luis venereae antiquior, hujus morini curationi ex analogia tantum accommodatus est, uti modo dixi, mus. Suam in illo administrando methodum veteres olim habuere ; suam recentiores hodie habent non panum disparem. L Mercurius extrinsecus olim adhibebatur tripilai forma, nempe un
guenti sive linimenti, emplastri sive cerati, & demum. sustum igit.
. Linimenti basis erat Mercurius extinctus, ea quantitate ut sextam vel octavam reliquae materiei partem constitueret. Ne vi fripida, qua pollere putabatur, nervis noceret obsitupefaciendo vel relaxando, adjiciebantur sexcenta alia e numero calefacientium , attenuantium , discutientium, rarefacientium, incidentium &c. ut axungiae, adipesve porci, anseris, ursi &c ; medullae butyrumve, oletum chamae melinum , anethmum , lauIInum, Iutaceium , mastichinum , vulpiniun, lumbra corum terrestrium,
petrolae una ; ci clamen, aristolochia , staphys agria, radices aedoariae, ebuli, enulae campmae, bryoniae, iridis florentianae; pirethrum, Zingiber; bdellium, euphorbium, at moniacturi, aloe, styrax, mastiche ; lithargy-
foris adhibetur tripluci forma. Linimenti si ve unguC
158쪽
sit in triplici illo Mercurii foris adhibendi modo λ
Hum , si 1lsiiu Vivum, tartarum rubrum, cineres sarmentorum, theriaca 3cc quae singilla diverso numero & dosi in variis lini mentis varia, in .mOrtario probe comminuta dc commista in formam linimenti subigebantur. Unguento istiusmodi calide ad ignem illinebant artuum junctivas, artusque Usctu ad axillas vel inguina , imb corpus universum , abstinendo tantum a partibus , quas Principales vocabant, nempe ab abdomine, thorace , & capite , sic pluries iterando donec manifesta imminerent pryalismi indicia. a P. Materies cerati sive emplastri mercurialis eadem erat ac linimenis, hoc uno tantii in discrimine quod parcior esset axungiae quantitas, ceravero suppleret quod de axungiae quantitate decedebat, ut ea ratione emplastro debita firmitas conciliaretur. Famosum dc usu maxime receptum olim fuit Ceratum a Joanne de Vigo descriptum , Practicae Lib. S. cap. a. quod se millies expertum 6se ait cum honore st 'utilitate non parva , δίquod dicit esse nobilis ae operationis. Hujus formula obvia est in pharmacopoeis omnibus nomine Emplastri de Vigo, sed in quo componendo Iet augeri adhibiti Mercurii quantitas, seu ut aiunt, quadruplicari. HOC emplastro seu cerato super alutam extenso artuum juncturas, artus ipsos, totumque corporis habitum contegebant, exceptis ut modo dictum delinimento, ventre, thorace & capite, neque detrahebant nisi prima apparerent imminentis pryalismi indicia. 3'. Sussitas ex simili parabantur materie, nempe ex Mercurio saliva aut terebinthina extincto , v. .Cinnabari, quibuscum admiscebantur alia, quae oleosa & pingui qualitate igni concipiendo fovendoque, fumoque emittendo paria esses at : 1'. Resinae vel gummata, ut thus , mastiche, olivbanum, myrrha, styrax , benjuinum , opopanax , gumini juniperi &c. 29. Aromatica , ut nux moschata , macis S c. 3'. Ligna pinguia , ut aloes, juniperi, pini, fantalorum &c. quae singula pulverata vel mutilagine tragacanthi formabantur in trochiscos, vel terebinthina excipiebantur in formam optatae. Cum iis utendum erat, aegrum plane nudum in conopeo , papilione, seu laconico , Vulgo Parchet , stantem vel sedentem, concluso vel exerto capite pro ratione Virium constituebant; in appositum ad pedes crucibulum prunis candentibus plenum , per fenestram ad hunc usum paratam, aliquot suffumigii trochiscos vel tabellas per vices conjiciebant, ita ut fumo exhalanti reser tandiu totus exponeretur, dum sudor eliceretur copiosus , nisi forsan immineret deliquii periculum. rum inde deductum in lecto calido collocabant, Sc stragrilis tegebant, ut sudor uberior provocaretur , quem post horam unam aut alteram probe abstergebant, ut aeger nutrimentum sumeret, sic per dies aliquot iterando quotidie , donec piyalismus appareret. II. At vero in illis methodis haud pauca emendata sunt de in melius revocata rerum usu dc aevi posterioris diligentia. 19. Sic iam pridem obsolevit usus obtegendi totum corpus emplastris ad provocandum p tyalismum , tum qubd inde cutis calens , rubefacta , erysipelatosa in pustulas seu ecthymata pruriginosa exasperaretur, cum maXimo aegri raedio, nec sine febris periculo , tum maxime qubd ea methodus tarda dc ad movendum ptyalismum parum essicax essEt, propter Mercurium a cura caeteraque crassiore emplastri materie strictius irretitum. Solent tame
159쪽
emplastra eadem certis δc peculiaribus locis etiamnum applicari, si tumor durior, skirrhus, ganglion, nodus, exostosis resolvenda sint, aut dolor venereus fixus discutiendus. a Q. Sic etiam jam pridem cessatum est in usu suffumigiorum , ut quae aegros pessii De haberent, sudoribus incassum conficerent, ptyalismum plerumque inessicacem moverent, maxime vero capiti δί pulmonibus pluri mum nocerent, si exciperentur capite intra laconicum incitis o , ut moris erat. Suffumigia tamen aliquando etiamnum adhibentur, sed mitiora ex cinnabari Sc thure ; Sc ad certa talariina loca adhibentur, ad resolutionem
skirrhi, ganglii, exostoseos, vel doloris venerei in parte quadam fixi , tit modo dictum de emplastris mercurialibus. 3'. Sic demum linimentum seu unguentum mercuriale, quod solum nunc usu viget ad promovendam salivationem , simpliciore quam olim methodo dudum praeparatur : Exclusa nempe inutili, inad noxia illa calefacientium 3c incidentium farragine conficitur ex solo Mercurio purissimo, dc si fieri possit, e cinnabari redivivo , saliva sola vel paucissima terebinthina extincto , cum axungia porcina recente, non salita, in mortario diutrito , pisto, subacto. Potest autem Mercurii proportio ad axungiam varia esse, ut Medico visim fuerit: Sed nisi in contrarium imperetur, solet ut
plurimum esse ut 1. ad Ι. ita ut unguentum ex aequalibus Mercurii de axungiae partibus ; vel ut I. ad a. ita ut unguentum ex una Mercurii dc duabus axungiae partibus componatur.
Constans nunc ost Medicorum fere omnium sententia illitionibus mercii Halibus rarius vel frequentius, pluribusque vel paucioribus utendum esse pro . aegri aetate, tem eri e , Viribus λ morbi natura, gravitate, inveteratione 3 affectuum una implicatorum qualitate aut vehementia. Sunt nempe quos oporteat quotidie inungere , ut uber ptyali sinus proliciatur ; sunt Mos altero, tertio aut quarto quoque die, ut piyalismus levior sit; sunt demum quos tantum Octavo quoque die , ut nullus cieatur ptyalisinus: imbquos identidem purgare expeaiat, si ptyalisianus apparuerit, ut deturbata ad inferiora materia, arceatur salivatio imminens, vel incipiens supprimatur. Sed eaedem cautiones neque olim ignorabantur a Medicis , qui cordati erant, ut abunde liquet ex Vendetino Hock , anno 1 si . De Morbo Gallico cap. 13. Joanne Almenar, Is 16. De Morbo Gallico capp. 4. 9 6. Petro Maynardo, IJ I g. De Morbo Gallico cap. 3. Aloyssio Lobera , IS P . De Morbo Gallico cap. 11. Guillelmo Rondeletio, I sso. De Morbo Italico, cap. de Unguentis. Massa, 1s6 3. De Morbo Gallico , Tractat. 4. cap. a. 2 4. Iulio Palmario , 1378. Lib. de 'ba Tro, cap. 7. Ambrosio Para O, 1 8s. Operum Libro I'. cap. 12. qui omnes jubent Sc inunctiones seri tantum tertio vel quarto quoque die , ne salivatio moveatur, δc sali
varionem ., si nimia sit, imb quandoque si appareat, cathartici exhibitione cohiberi. Sestundo. Paulo tardius coeptum est Mercurio uti ad interiora : Obstabat procul dubio Antiquiorum auctoritas , qui statuerant quasi ex tripode hydrargyrum potum vim pernitialem habere, 9 interanea suo pondere perrodere. Sed demum facto periculo, ubi compertum fuit Veteres ea in re falsos
esse , mos sensim invaluit Mercurium intrb sumendi multiplici formL
Usus Mercurii interior , olim duplex tan-
160쪽
Nempe for- a praecipitati rubri,
ieu pulveris rubet Joannis de Vigo.
I. Debetur locus antiquissimus Mercurio praecipitato rubro , hoc est sol tione in aqua stygia, vaporatione ad siccitatem Sc candefactione in pulverem rubrum redacto , seu ut loqui amant, praecipitato. Ea quidem praeparatio descripta prostat apud Joannem de Vigo circa annum Iso 3. in Antidotario seu Lib. 8a Practica, cap. i 3. Sed Joannes de Uigo , cum corroslVae hujusce praeparati acrimoniae probe gnarus esset, pulverem hunc rubeum inter phagedaenica, quae fungosis ulcerum carnibus mederentur, referen dum esse ipse fatebatur. Ille pulvis, inquit, licet inter medicamina corros a domestica corros nis possit conm erari , quoad ejus essEctum inter fortiora corros a primi ordinis connumerari potest. Et audeo dicere , pergit ille, quod hujusemodi pulvis inter medicamina corrodentia carnem malam meretur ferre coronam : Et propterea dico quod est secretum secretorum corrodentium medicamen forum , cum quo in tempestate nostra multas Doratus sum pecunias, ct honores
Mirum inde forsan videbitur , nec immerito , ut opinor M idipsum re medii genus ab eodem Vigone intrinsecus praescribi, Chirurg. Compenda Lib. s. adversus pestem, tanquam mirabilem ct egregiam Medicinam ad do- sim granorum iij. Vel iv. cum theriaca : Inid vero proponi ibidem 6' Copios. Lib. 2. cap. 2O ad dolorem colicum, tanquam acceptum a me digna
persona , ad dosim granor. ih cum scrupulo j. Diacymini , vel cum 3 Philonii Persici Nullus quidem dubito quin ea opinio de mercurialis pulveris usu in dolore colico fluxerit primum a Paulo AEgineta , apud
quem legere est, Lib. 7. de re Medica , argentum quidem vivum ad medicum usum non adsumi, cum venenum existat, verum ustum ct in cineres re
dactum a lisque speciebus permistam quosdam colicis ct iliacis bibendo dedisse.
Sed certissimus sum pulverem ejusmodi ad famam Mercurio pariendam infelicissime delectum fuisse , cum enim natura drasticus sit, adeoque VC- hem entictimae dc periculosae operationis, praeconceptis praejudiciis fovendis potius quam elevandis comparatus fuisse videbatur. Ignoratur quo successu pulvis ille rubeus de in peste & in dolore colitico a Vigone olim adhibitus fuerit, si tamen credere est: adhibitum unquam fuisse. At certe constat numquam ab eodem in morbis ullis venereis intro usurpatum esse , sed foris tantum, Copiosa Lib. 3. cap. I. ad Virga pusiaetulas seu cancrosa penis ulcuscula , eodem plane modo , quo leniae est eodem hodie etiam uti. Notus fuit ejusdem pulveris processus Nicolao quoque Massae, circa annum quem Joanni de Vigo se non acceptum debere gloriatur,
sed a quodam adio viro Alchimista sene accepisse , qui ut ille ait, De Morbo
Gallico, Trailitatu 6. cap. 6. erat mirabilis experimentator. Hunc quidem pulverem angelicmn vocandum censet propter mirabilem ejus operationem , ct
angelicam in Morbo Gallico Huic enim medicamini, subdit ille, mn est par , quoπiam si cura ipso procedes , usque ad perfectam cutis generationem ducit, ut ego saepe expertus βm , ct est nobile in virgae ulceribus malignis. Sed vel inde liquet Nicolaum Massam, siclit Ioannem de Vigo , Mercurio pracipitato rubro extrinsecus tantum usum fuisse. Primus antiquorum Medicorum, quos noverim, si forte non solus,
Petrus Andreas Matthiolus fuit, qui in opuscula de Morbo Gallico