장음표시 사용
131쪽
peribus malim amicis humilibus malim tandem1olitudine delecteris . G. I . Histriones mihi risum mouent. R. Quid tu illisὶ quoties de se domi num ridentem risit Histrioiquoties se mirantis,a-i mentiam admiratus, Ait aliquid , quo falso illum,uere se autem delectaretὶ G. Histriones doctos habeo. R. Habes de quibus rideas quique ted rideant, Sc te rodant. Pestis diuitum peruetusta. quae Ethruscis orta, Romae crevit, adeb,eoque,
fiduciae est euecta,ut dis pus hinc quaesitum patrimonium incredibile,atque immensum, filio dimiserit: & Roscius Vagam,sparsamque rem, arte collegerit,de Histrionica librum scribens, in quo
artem suam oratoriae, seque perinde Ciceroni aequare non erubuit:eam, scilicet, ob causam,quoa affectus animi concelmisque abditos,quos Ciae-yo verbis ornatis varie pronuncia ret, ipse alio modo, sed effectu pari gestibus aptis exprimeret. Et sane filii ille mirus artifex; nec scio, quid tam durum esse, vel tam triste potuerit,quod non facithleniimet; non dico, qui facillimi, atque mitissimi
Ciceronis amicitiam ingenio meruit,dignusque, pro quo tantus orator Verba faceret , dc de quo scriptum opus, memoriae posterorum traderet testhabitus: sed qui tetricum, ac superbum Syllae nimum tuflexit, &ab illo omnium contemptore admisius in gratiam, annuloque aureo donatus est, qui tot graues,& seueros senes , senatumque illum, per quem frena orbis agebantur, quoties voluit,ad risum,ac laetitiam coegit; qui populum Romanum, tantum & tam varium, sic illexit, ut diurnum salarium de Publico mille denarios, sine gregalibus,ac ministrissolus ipse perciperet.Μagna merces,quamuis exigua tingatur monetamo
sine mira quadam, di insolita agilitate mi hoc
132쪽
fieti posse consenserim, ut siquis usquam Roscius affuerit non tibi forte sit vetitum, quod Ciceroni licitum fuit; non solum ludis intercium. sed familiaritate eius, di ingenio uti. Est enim ingeniis inter se quanquam studio &prosessione distantibus, multa cognatio. Ubi vero hunc quaerimus multum breui tempore nobilissimae artium retrocem re , ne dicam histrioniam, quae eo rediit, i nunc illi deditos, corrupto gustu. falsoque iudicio esse non sit dubium : profecto enim consequens est ut quibus mala bene sapiunt bona illis ignota sint, bc curis nobilibus inllietos esse , qui vilibus deSectantur. i .Μulti quotidie me frequentant histrio ues. R. Frenuentare te desinent, quum tu diues aut largus Odicam rectius Jquum tu stultus, Se prodigus esse desieris. GAU.Μagna mihi acies histrionum est. ι . Immo muscarum, quae te Vnctum
comitentur,siccumque destituant: nec destituisse suffecerit, nisi hunc pIausum par sequatur infamia. Sunt linguae, quibus quies, ac silentium poena est:nunquam vero,nisi de aliis loqui iuuat aut falso laudant aut liuide detrahunt,& quorum nequeunt mordere diuitias, famam mordent. Vna est histrionum,atque parasitorum lex, viriq; blanditiis armati,post fortunam eunt.Verum illis ventre impIesse satis est. His alia fames cibi metio, iniuris genus est implenda cupiditas, fundo carens. De Ludo patastra m. D fA L. XXIX. Ei lucta,ct curIu,saltu.er certare parastra,
Hae benε conneni unt,sed moderara viris.
PAlaestricis delector ludis. R. si spectator ais
nus; si luctator insanus. G.Palaestricis exerciatiis vaco. R . In singulis verbis, cuius do
133쪽
112 PET ARC. DE RE ΜΣD. periora, corpori seruiunt, quod , It paulo arit commemini & aliquanto honestius sine impetu dc sine strepitu fieri potest. Et est agitatio qiUedam animi nobilior, quam si noctes, hos corporeos conatus dc sperneres, Sc odisses: sed vos animum quasi hospitem degenerem,atque inuisti m corpus, ut dominum generosum, ac dilectu colitis:illi seritis,illi metitis, illi aratis. Iure id quide; illud iniustius , quod eo omnia refertis curaque 'animi posthabita. noctes illi . insomnes agitis 1lli suspiratis vota illi facitis , rngenuasque artes illi discitis alii demum obsequimini ac seruitis sumptuosissimo dominorum omnium, atque ingra- tissimo; cui,nec unquam satis aliquid; nec, si quid aliquando defuerit,ulla unquam memoria sit accepti: huic tamen tali domino quicquid iustertet,
paretis: atque esuriente animo huic uni non tantum necessaria, sed superuacua Undique, ac nocitura convehitismeque ea solum quae ad victum pertInent ac vestitum de quibus suo egimus lo--co: sed quae ad ludos etiam,variamque libidinem: non Vicientes, quam vestris aduersa consilita ipsa sit veritas,quae disertissimo Ciceronis ore loquitur: Vnde appareat quod qui corpus negligit, non se ille, sed fiagile caducumque domicilium; at, qui animum ille sese vere negligit. Neque enim ait, tu is es quem fortuna ista clahlarat; sed mens cuiusque,is est quisque; non ea figura quae digito demonstrari potest. σι .Palaestrae delector exercitio. I . Q adrigarum feruor 5c equorum stre- litus,&ardentes rotae per an ustias inoffensae,&uctantium plausus atque collisio, oleum sudor, puluis mirabilis, sed illa quidem oculoru seu au-Tium , seu narium voluptas, hebetatique sensus
indicium ingensi qui, si semis, integerque e siet,
134쪽
mon clamorum atque tumultuum ossicinae, quas
palaestras vocant: sed obseruatio diligens palae-srae huius, quam nascenteS ingrediuntur quam viventes atterunt, Unde digrediuntur obeuntes, atque vrsim quaedam honestiorque suauitas delectaret. ta. Studio deditus sum palaestrico. .Fuit diaec quidem apud veteres non vltima gloria ; sed tam magna ut leni illi Rhodio Diagorae qui & ipse palaestrita insignis fuerat, clim duo uno die filios palaestricis insignitos victoriis conspexisset, quasi nihil clarius iam restaret quo aspirare pCD
ret in vita,Amicus alter Lacedaemonius senex diceret,Morere Diagora: nunc enim in coelum ascedurus es: tam magnum,tamque altum .censebat,
tres simul unius familiae palaestritas e fle. Leu i cula prorsus.& Πςcula vcrs laudis aestimatio sed comunis adco, Ut magna etiam turbaret ingenia. Unde & Plato tantus philosisphus, Olympionices claetus fuit, inque hac arte multis notus euentibus, ad Olcscens tamen. Amplitudo quidein undoe Plaetonis nomen ortum putant J roburque corporis, dc aetatis feruor, iuuenilem animum impulerant ad experimentum virium:vbi cum summis quoque par esset , accessu temporis cognito, quid ageret, ad meliora se transtulit; Socratique similis Hieri maluit, quam Miloni. bc sane multa aetas excusat. Facile &neris annis ignoscitur. Vanitatis excusatio nulla est viro . G.Palaestre stugium dele-oat. R. In boc saepe vilissimus omnium superior fuit, Sc corporea mole animi virtus est oppressa. Quem tu mihi ducum vel heroum proferes,que Milo non supereti qui per stadium,bouem uiuum se stan humeris,cucurrit eundemque, nudae ictu manus occisum,uno die solus, haud grauatim in
135쪽
cos vulgata. Q ms huic igitur in palaestrae suae re. gito par occurrerit Z Atqui nihil indignius quam generosos spiritus tali belluae succumbentes cerianere,iccirco nobilibus animis, bene sibi fidentibus , summopere prouidendum est , ne sua sponte descendant , ubi ab ignaui strinis vitici qReant. Qujn tu, si contentionibus gaudes. id tibi sume certamen, in quo semper fere superior,
qui melior non de corporum viribus aut Omnino de re vlla , ubi peior idem esse possit, Zc victor. Non de opibus ergo, non de dignitate, non de potentia , sed de scientia ac virtute conten
de , atque eo animo, non ut cuiusquam famae obstrepas , sed , ut alienae laudis aemulatio tibi sit calcar ad gloriam , Nullae ibi sint penitus partes inuidiae , sed virtutis. Habes 8c hic exemplum Catonis huius ultimi. de quo Crispus P Non diuitiis , innuit, cum diuite, neque de factione cum factioso, sed cum strenuo de vutute , cum modesto de pudore cum abstinente de innocentia certabat. Honestissimum hoc palaestrae genus, quo te eXerceas. non tantum olympiae , sed ubique ; non minus in thalamo , quam in foro, nec minus in otio, quam in actu, neque cum Praesentibus modo : sed cum absentibus quoque,
cumque aetatum Omnium ac terrarum viris illum stribus. Semper enim memorabile, ac magnificu nitI ad Scipionis apud Liuium iudicaui: Μaximo , inqvit, cuique id accidere animo certum habeo,ut se, non eum praesentibus modo ,sed cum omnis aeui claris Viris comparet. Tu quoque,vel de grege praesentium si occurrat, quod vix sp xo, vel ex omni memoria vetustatis , quemlibet tibi parem delige: cum quo non Vinis,aut caestiti
136쪽
periculi, sed immarcescibilis spe coronae. Hoc de palaestris consilium :haec sententia mea esh. De Uarm syectacutis. DI A L. XXX.
D Elector variis spectaculis. q. Circo forsan,
dc theatro: quae duo loca bonis semper aduersa morious fui me notissimum ; quo,
quisquis malus ierit redibit pessimus. Na bonis, iter illud ignotum est qui si casu aliquo ignari adeant, contagio non carebunt. G.AI . Cireo delector atquear na. H. Atqui delectationes aliae vanum seu libidinosum aliquid habuere haec v-tramque superadditamque seruitiam & inhumanitatem habet bonis animis rem indignam. Neque excusat, qubdiis piis Romani olim Bos ho minum , delectati sunt , recto namque iudicio urbs illa, alioqui abundantissima bonorum omnium atque illustrium exemplorum, nihil om--io reprehensibilius habuit reliquisque deforam ius sibique inuicem quam hinc discordiarum civilium . hinc ludorum studium immodicum: quasi non sufficeret bellorum cruor domi, milia cliniue; nisi cruenta pax esset cruentaeque etiam voluptates e nisi circo fortassis honestius quis theatrum dixerit , cui pariter inhiantes videas, non modo populum , sed senatum: atque ipsos mundi dominos,imperatores Romanorum. Sic spectaculis capiebantur illi etiam, qui humano generi speculum facti erant. Rem mirabilei licam sed cognitam, vulgatamque. Sic cunctorum animos theatralis furor ille peruaserat , Vt non. modo coniuges Caeruum, .aut filias,sed virgines
137쪽
quoque vestales in publicum, atque in turbas e duceret quarum pudicitia nihil exactius nihil fama tenerius, nihil conseruatione secretius, Vsque
adeo. ut in eis Omnis motus. Omnis cultus, omnis sermo lasciuior nota dignus , ac supplicio haberetur; ec tamen his ipsis in theatro loco in auisnasse legitur, non quicunque, sed summus,atq; optimus principum Augustus Caesar. Neque iniurior est ideo enor quo magni errant , seu maior potius atque conspectior. Gias I Liventer scenicos ludos specto. .Rem, quae nec honeste geritur . nec honeste cernitur, nec facile dista est an lusor infamior , an spectator Sc an scena 1it turpior an orchestra nili quod in illani sepe quidem paupertas in hanc vero semper vanitas trahit. In omni sane delicto plurimia interest ρtriim inopia an libidine , seu superbia quis delinquat. G Α V .Amphitheatri spectaculis oblector R. g. Damnosa undique , N. publice priuatimque nocens delectatio : quod facito colliges: si in animuredeat ex historiis rei huius initium progressusque quanto publici census impetuito, qualitaque insenti proxima ducum cura , quanto dc mi apopuli studio ac labore constiterit. Equidem &tot vana dinumerare difficile est, dc tam vulgata su perfluum , mille simul gladiatorum paria: non
ludo tantum satis mulaa. sed praelio : elephantΟ-rum. tigridumque, & leonum, ac pardorum greges. Unagrorum quo' e equorumque ferocium, atque animalium di uer1issimi generis e toto orbe transmissos, omnium tegraram sylvis,omnium gentium venatibus, Romano famulantibus theatroe Adde illam aedificandi luxuriem,eXemplo ca-
sentem non imitatione caritura, conuectas terra,
138쪽
di artificum summis ingeniis expolitas, Sc Verticibus superbas, auro rutilanto frond ibus; cuius princeps inaniae nominantius cst Scaurus. Is, qui aedilis in theatri scena opus dierum paucor , dc quod paucis lignis ac funib. attolli poterat,ssi fecturunn oculis populi talibus gaudentis trecentarum sexaginta talium columnarum monstra i tulit Dei zq. opus sui scriptu tenesJ maximii omnia quae unqua fuere humana manu iacca,no te-PO rauca mora , verum etiam aeternitatis destinatione 3 quo promeruit , ut veriss1 me diceretur,
proscriptione primina graui citros; idcin post,aedilitate leuissima,:nores bonos in exilium pepulis. se ut qui multi perditi temporis inani plebeculae,
multarumque inutiliu impensarum P. R. uilior, ec exemplum fuit. Sed, ci mirum ductit mox furore hunc vicere sequentiu furores, qui b. effectum est ut in Iraculo operum , ac numero Lateri oporteat Draeter Romam nihil mirandum fuisse in to into orbe terraru . Nam de hoc itidem scriptu vides. Penetrata terrae intima, perfossae micaes, egestae tu opes abditae aduersiamnes in ristulas coaui inclu-1um,aut exclusam molibus iratuin aequor suspe-sa iuga montium: tentatique mari u recessus; denique stratu late, signatumque nepotibus iter insaniendi. θ: impleta in vobis spes avorum nunquasul. defutura esse luxuria. Et ut cumulatius mala siti publicis damnis accidit calamitas priuatorum
qui spectandi cupidine compediti,& quotidiani
interim quaestus immemores , neque diem labi sentiunt, neque arma;anx torgoque instantem respiciunt egestatem. Sic vicissim, k priuata in pu - blicam: dc publica pernicios in priuatam Vertitur. Neque vexo patrimoniorum iactura grauior, qua
inlotitaui ubi libido discinu, humanitasque dedi- '
139쪽
scitur. Proinde quid despectaculis speraretis,iam
inde ab exordio primus regum vestrorum Romulus omen fuit qui in his rigidam. tetricamque illam Sabinarum pudicitiam circumuenit: ees1 vtcunque matrimonij honor, texit iniuriam. At, quam multis hoc postmodum , non ad coniugiu,
sed ad stuprui vagamque licentiam fuit via Z Ad
summam enim hoc teneas velim pudicitiam spectaculis saepe stratam, semperquelm Pulsam. -Et, vi sileam viros, quibus isscelerum furor e st ,Vt pcri Elam adulterio glorientur , multarum ibi tama periit , pudorque: multae inde domum imp
dicat. plures ambiguae rediere: castior autem nulla.Ιam vero, quae corporum clades ne quid prorsus desiit infortuni j, quaeue,non singulorum modo sed populorum strages, indicio sunt, dc risus
subito versus in gemitum. relataque funera the . tris,& plaudentium choreis mixtae lugentium cohortes. Audisti, ut Curio is, qui ciuili bello pro Caesaris partibus in Aphrica occubuit, Sca rum, quem apibus aequare non poterat, ingenio superaret .non marmoreum t ille j sed ligneum theatrum duplex tamen, dc pensibile meditatus, populum victorem gentium ludis victum Sc periculis plaudente suis mira arte suspendit: ut ridentes interius, stupentesque ipsi exterius, spectatoribus risui fierent ac stupori. Et miramur, Imperij spe ob- iecta unius,licet magni exulis animus ectere potuisse qui oculorum leui.breuique Voluptate proposita tot millia ciuium volubili spectaculo circumuoluit At nemo ibi periit. dicet aliquis: sed perire potuere i& periere alibi innumeri. Neve
attingam nouas sinis Lac veteres ruinas, quibus saepe multi mortem simul, ac tumulum inuene-
,redub Tyberiodarincipe, celebri spectaculo apud Fidein
140쪽
Fidenam urbem amphitheatri lapsu, oppressa, vi ginti hominum millia meministi.Ηi spectaculorum fructus,hi sunt exitus.GA Spectaculis cum ti voluptate detineor. . Aut fictis amoribus audi veris odiis. Primum equidem non est viri:secundum vero,nec hominis, spectare. Quis ferrum iugula, laetus exceperitὶ Quis seruido vulnere plum cruoris effuderit Z Qujs minus conspecta morte palluerit ὶ Quid crudelitatis ad scholam ire iuuat Non egetis praeceptoribus; nimi s dociles maia Iortim e stis. Plura per vos domi di scitis, quam ne-eesse est. Quid, si tam pronaptis seniis artifiees
scelerum, ac magistra errorum, plebs accesserint multos; quos mites natura fecerat, saeuitiam spectacula docuere. Μens hominis in vitium prona
non urgenda Vtique,sed frenanda est; si sibi linqui
tur, aegre stabit: si 1mpellitur praeceps Tuet. ΜuIthm mali auribus in uela itur, sed multo plus oculis;i II is, quasi fenestris, bipatentibus, in animum morsirrumpit: nil potentius in memoriam des cedit,quam, quod visu subit,facile audita prς te
uolant, conspectarum imasines rerum haerent G. mminuitas: nec tamen nisi volentibus argerunt,
nisi perraro,atque oeyusabiturae. Quo pergis lai
turi Quis te rapit impetus Vt ad horam gaudeas, unde semper doleas. ut videas semel, quod vidisse 'miMies poeniteat. Iugulari ferro hominem,aut se rarum dentibus.vnguibusque discerpi aut tale a- Iiquid,quod & vigilem turbet & sopitum terreat- Nelcio quid hic dulce seu non quid potius ara sum, aut triste sentitis , nec ullum in vobis maius iinsaniae argumentum video, quam quod quotidie vos ad mortem miseris deliramentisit lectos,& ve Iut stygio sopore demersos,dulcedo amara,& detrctatio tuam na piaclyitat. Vna est enim vobis i