Francisci Petrarchae De remedijs vtriusque fortunae, libri duo

171쪽

τε o P TR ARC. DE RE ME D. claris ad verum viis agnostit is, qui gemmas ipsis,

quique ingenium,qui manus, quique oculos fecit, quibus haec cernerentur,atque intelligerentur,& fierent. o semper vilium miratores rerum, semperque nobilium contemptore S De Tabulispictis. D IA L. x L. Odera si lyectes coeliust nasicerata terraό

PIctis tabulis delector. χ Inanis delectatio,

nec minor Vanitas, quam magnorum homi

num saepe fuit: nee tolerabilior, quam antiqua. Siquidem omne malum exemplHm tune fit pessimum, quando illi, vel authorum pondus adiungitur , Vel annorum Vndicunque ortae consuetudini robur ingenS consueuerit,dc ut bona in melius,sic mala in peius arcas prouehit. Sed v-tinam', qui maiores nostros vanis in rebus facile vincitis, eosdem in seriis aequaretis, virtutemque eum illis,& gloriam miraremini, cum quibus pi- Etas tabulas sine fine miramini. GAV.Valde utique pictas tabul as miror. R. Ο mirus humani furor animi,omnia mirantis,nisi se; quo, inter cuncta,non tum artis. seu naturae opera,nullum mirabili usi G U. Pictae deIectant tabulae. A. Quid .de hoe sentiam , ex iam dictis intelligere potuisti. omnis quidem terrena delectatio,si consilio

regeretur, ad amorem caelastis erigeret, oc originis admoneret. Nam quis Vnquam, quae λ rini appetens, sontem odit Z At Vos graues,lium iacetiues,assixique , coelum suspicero non audetisac obliti opificem illum lis ac lunae, tanta cum voluptate tenuissimas picturas aspicitis atqueandetransitus erat adiata espicitas,iuic me tam figitis intel- l

172쪽

intellectus. G fh . Pictis tabulis delector Hich. Penicello & coloribus delectaris,iae quibus&pretium de ars placci ac varietas, &ciiriosa diaspersio. Sic exanguium vivi gestus, atque immobilium motus imaginum & postibus illum erumpentcs effigies. ac vultuum spirandium I ineamen- ta lui pendunt. ut hinc erupturas paulo minus pre Roteris voces,& est hac in re periculum oubd his magna maxim capiniatur ingenia. Itaque ubi agrestis laeto, di breui stupore proptereat. illic ins/e- 'niolus sui Dirans ac venerat, iandus inhaereat. perosum sane: neque tamen huius est oporis; ab initio artis originem , ac incrementa retexere. 3c miracula operum de artiscum. industrias, di principum in sanias, & enormia pretiar quibus tranS maria mercati . Romae in templis deorum

aut Caesarum in thalamis, inque publicis plateis' ac porticipibus consec rarunt: neque id sitis, nisi , ipsi huic arti dextras , atque animo S maiori eXer- eitio debitos 1 applicarent: quod iam ante nobi sisti mi philo 'phortum G tar ci ae se ce raΠr. Q. Vnde 'e risisti ini, V t p retu ra diu quidem apod vos, ut natu t

1a coniunctior. ante omnes mechanica I in pre-

tio esset. Apud Graios vero siqti id Plinio cre-:- ditis J in primo gradu liberalium habetur. - Mit- to ha c; quoniam & intems breuitati. Draesen-.-ti proposito quodammodo sunt aduersia: vidorie nim possunt morbum ipsum cuius remedium pol licebar. alere,&rcrum ci ritas. stupentis amet, tiam excusare. Sed iam dixi nihil errori detrahit errantium magnitudo. Immo haec quidem ideo attigerim, Yt liqueret inaIa huius quanta vis esset ad quam tot, tantisque sit iras iiS Corispi ratrina, .

eui & vulgus errorum princeps Aconsimund in uul igenitrix JOnga με, cumulusque ingenε omnium i

173쪽

.malorum semper autnoritas,accesserint; Vt voIim vias stuporque animos altiore furtim contempla

aione dimoueat,distrahatque. Tu autem, si h ςc fi-4cta , bc adumbrata fucis inanibus, usq; adeo dele-Hant, attole oculos ad illum, qui os humanum densibusanimam intellectu, coelum altris, florib. 1terran pinxit spernes,quos mirabaris,artifices.

f Λ T deIector statuis. RA. Artes Variae iuros

idem; ipsarumque sens Vnus artium, Vnus finis diuersa materia. GAU. Delec antiti tuae. . Accedunt haec quidem ad naturam propius quam picturae. Illae enim Videntur tantum autem, dc tanguntur, integrumque: ac solidulo eoque perennius corpus habent:quam ob causam piinurae veterum nullae usquam, cum adhuc innumerabiles supersint statuae: unde haec ael f ut in mul-gis) erronea, picturae in uentrix vult videri; siue, quod inuentioni proximum,elegantissima consib atrix limatrixque, cum in genere quolibet scul-Pturae, cumque in omnibus 1ignis ac statu is longe,mparem se negare temeraria quamuis impudensque)non audeat. Cum praeterea penear S Vna, vel si plures, Vnus ut diximus, fons artium; Gra-

phidem dicinatque ipsae, proculdubio, sint co Ceus iariterque floruerint. i quidem na aetas,dc Ap- .Pellem,&Pyrgotelem,& Lysippum habuit; quod

dii ne patet, quia hos simul ex omnibus, Alexan- ades magni tumor maximus delegit; quorum pri- mas, eum pingeret, secundus sculperet, terti ingereto atque in statuam excuderet, edicto ve-

174쪽

saciem regis attingere. Nec minor hic ideo furor quam reliqui. Immo vero omnis morbus co funestior, quo stabiliore materia subnixus.α V. At me statuae deIectant. R . Non te se lum,aut plerubeis comitibus errantem putes, quanta olim dignitas statuarum,quantumue apud antiquos larissimosque hominum studium, desideriumque rei huius fuerit:& Augusti, dc Vespasiani, ac reli- qnorum, de quibu5 dicere nunc longum esset, &impertinens, Caesarum,ac Regum, virorumque se eundi ordinis illustrium solers in qui1itio. dcrepertarum cultus, S custodia,N consecratio, indicio sunt. Accedit Artificum fama ingens non vulgo,aut mutis duntaxat operibus .sed, late 1onantibus seriptorum literi S celebrata, quae tam magna utique , parua de radice nasci posse non videtur. Non fit de nihilo magnum tamen; magnum sse, vel videri oportet, de quo serio magni tractant. sed his omnibus supra responsume1t. Eo autem spectant, Vt intelligas, quanto nisu obstandum tam vetusto,& tam Valido sit errori GAI .. Variis delector statuis . . Harum quippe atrium manu naturam imitantium , Vna est , quam plasticen dixere Η*c gypso,&cetis operatur ac te ua- ei argilla: quae cognatis licet artibus cunctis , a-nueior sit virtuti,aut certe minus inimica, m destiae imprimis , & fragilitati; quae magis fictiles,

quam aureas Deorum atque hominum formas

probant. Quid hic tamen delectabileὶ Quid . quo

cereo S, aut terreos Vultus a me S. non intelligo

GAM . Nobilibus statuis delectos. . Auaritiae consilium agnoscos pretium,Vt auguror, non rs placet. Vnam tu auream , artifici j mediocria, inultis aeneis, atque marmoreis, nisi loque luaxim e plasticis PI scaendam duxeris. Haud insulse

175쪽

quidem , ut se habet, existimatio rerum praesens:

hoc est autem aurum amare , non statuam, quae, ut, ex vili materia nobilis. sic puro rudis ex auro

fieri potest. Quanti -ro tu statuam aestimares, 11ue illam regis Assyrij ex auro , sexaginta cubi rum , quam non adorasse , capitale fuit, ruamque hodie multi Vltro suam ut facerent , a- rarent: siue illaim cubitorum quatuor , quam

ex insenti topa aio mirum dictuJ reginae AEgyptiae lactam legis, puto, non an X te quaerere SCun; sesset artificis contentus de materia quaesiuis- P.S . I .Artificiosae oculos delectant statuae. f. Fuere aliquando statuae insignia virtutum, nunc sunt illecebrae occisorum. Ponebantur his , qui magna gessissenti aut mortem pro Rep. obiissent.. males decretae sunt Legatis a Rege Veientium interfectis. Quales liberatori Italiae Affricano, quas illius magnitudo animi, ac spectata modestia non recepit , qua ue post obitum recusare non potuit. Ponebantur ingeniosis , ac doctis viris , qualem positam legimus Victorino: nunc ponitur diuitibus magno pretio m 'rmora peregrina mercantibus. GAM . Artificiosae plaeent statuae. RA. Artificium sere omnis re ei-pit materia. Sentio autem Vt tua haec omnis deIectatio plena sit ingenii materiaeque nobilitas iunia . cta, perficiet: Neque hic tamen aurum;quamuis Phidias lite conuenerit, vera delectatio ulla est aut vera nobilitas. Pax terrae, licet rutila, incus, mallei forcipes carbones, ingenium, laborque mechanicus. Quid hinc viro optabile, Vereque magnificum fieri pollit cogita 3 G Ur. No delectari statuis

non postum. RH. Delectari hominum ingeniis, simodetite fiat. tolerabile his praesertim qui ingenio ea cellum . Frisi .n. obstri liuor facile quisque

quin

176쪽

- V Τ R I Vis F Ο R T. L II. rss. quod in se amat in alio veneratur. Delectari quo que sacris imaginibus , quae spectantes bene fiet,

coelestis admoneant, pium saepe . exestandisque a nimis utile. Prophanae autem , etsi interdum moueant, atque erigant ad virtutem, tum tepente S animi. rerum nobilium memoria recalescunt;amadae tamen aut colendς ς quo amplius non sunt HIe,

aut stultitiae testes aut avaritiae minutrae fidei sint rebelles aut religioni verae dc praecepto illi famosissimo, Custodite vos a simulacris; profecto autes hic quoque illum aspicis, qui solidam terram, fretum mobile volubile coelum fecit, quique non fictos sed veros,vivosque homines Sc quadrupedes terrae pisces marb coelo volucres dedit. Puto, hi Protogenem atque Apellem,sic stiam Polyclei tum spernes,WP hydiam.

De Uasiis Corinthiu. DIAL. X LI I.

Non tibi tam placeant cuiusuis vasa metalli; E lunuapiat no i minias Ipse cιbn I. G. A V. δ

Vem non moueant vasa Corinthia Assuetum coelestibus , terrena non qua -- tiunt; sic collata illis modicum sic nihil, sic denique taedium, atque fastidium graue suur. Eo modo autem animus memor o viginis, cauernis terrestribus inhiet aut magni faciat quod ex illis effoditur,dum coequm, solemque .ac itellas bc se ipsum videt supiemumque horum omnium artificem contemplatur 7 S AU. Corinthiis delecteir. R. A. Nescis te non gelido tantum. ec exanimi terrae partu te i ossicinae nugrantis, ac squallentis fabri opere,ad postremum Romanae pra: det reliquus delectari 3 Ad li istorias redi: Mummius dun Ccrimirum minis captam, direptamque, flammis

i iij

177쪽

16s P ETRARC. DE REMED.

absumeret, alueis, simulque argenteis. atque vrier quaecunque victorum forte manus euaserant, statuis,quaritin abundantissima oIim illa urbs fuit, pari incendio liquefactis , omnium metallorum

venae uno ibi torrente fluxerunt 3 Vnoque ex o

mnibus iam nobiliore metallo , 8c pretiosiori, bus vasis exordium & a clade Vrbis nomen luxuriae partum fuit 3 non quod furor in ea Vrbe consurgeret, qdae ruebat, sed venturo furori materia parabatur. Ad hunc modum tanc Corinthus huius fons fuit inlaniae.Nune Damascus; inde hodie

vasa mittuntur vestros captura oculos , animosquVasis Corinthiis delector. l . Μirarer magis aris Augustiun modestissimum licet, atque grauissimum Principem, lectum esset apud egregios scriptores, delectatione hao v1que adeo correptum, pretecipitemque actum,Vt proscriptione Triumuirali condemnasse aliquos , nullam aliam ob causam , nisi huiusnodi vasorum d siderio putaretur, atque eius ad statuar Emoso ep rammate apposito , ad aeternam laudati ducis infamiam , Corinthiarius diceretur : quod si credimus , inter hunc optimum , pessimumque omnium Antonium , hac in parte quid imtersit Z nisi quod hunc ad iniuriam causa -- ait humilior , &est omne peccatum eo maius, quo & maior , qui peccat, Zc minor cau sa pec- eandi: nec peccantis magnitudo , atqHe imperium, lingRee, vel calami vulnus evadunt, iudiciisque hominum eximuntur: ; illos magis in se

acuunt,atque irriinni: Non parcit regum maculis vulgus loquax, dc, si palam meruit, clam ILhertate utitur, & in ea uernis sibilat, gannit in

tenebris , dubias voces in nubibus , acres versus

intriuiis .rit, sibscribit statuis . uutu loquituri

178쪽

mentio exclamat,minaturque oculis, lingua ferit. Sic saepe; leuibus in cau1i S graues contrahun. rur infamiae, dc claris quoque nominibus Obscura. Ognomina. Idqtre si principum maximo euenir potuit,quid priuati ipetent, quibus esse debeat amica mediocritas. inimica luxuria λ G.AU. Corinthiis delector. β.A. At , si pectus erroribus , oculique fulgoribus clauderentur liquidci appareret , quantum fictilia praeferenda corinthiis 3 quantum , vel paratu faciliora, vel iucundiora usu , securiora seruatu, vel diurnis, humanisque cultibus aptiora; quod ad securitate attinet, si vera haec Caesaris nota est , proscripti illi securiti. vlaissent si Corinthiis caruisse nr. At. quo ad diuinum cultum , tum propitiam magi M in1nibus fuisse diuinita Lem. dum fictilibus co-leretur, nec mihi dubium, nec Senecae. Quod vero ad humanum usum fictilia Tuberonis , quanuis ut probrum graue ad populum, caecis domino nocuis suffragiis, certum siri & praeturae re pulsam peperisse ; Maximoque Valerio Iamim' populi populariter excusanti, indigna fui me pu-blico munere videantur; ego tamen hic quoque cum Sciaeca sentio.apud quem illa multis laudi bus efferuntur. Sunt enim parsimoniae antiquae,5 Romanis aptissimae moribus , quibus Vt modesti patrisfamilias priuata domus , sic bene ii stitututae urbis honesta Resp. regi debet,ut frenato gressa metam teneat eius, qui in terris est com

positi, ac tranquilli status. Itaque si Tubero fictilibus suis ante cellam Iouis exposi ris , quibus ille frugalitatem, atque sobrietaten: suique ait Seneca J paupertatem in capitolio consecrabat , oculos populi iam lasciuientis

offendit, non est ciuis egregij culpa , sed tempo-

i iiij

179쪽

rum. Iam tune res ab illa prisca seueritate ad hanc mollitiem inclinabat , quae primum pateras , scyphosque aureos gemmato S, discum argenteum corymbiatum , lancem pampinatam, pateram hederatam mirari coepit, & reliqua quae Caius Imperator Claudio misit, Imperatori post futuro ; deinde alias atque .alias furorum spe- , Cies, quae magnificentiae tribuuntur, nouissime autem his diebus non hederas modo , Vel pampinos , vel corymbos, sed ipsas cum incolis suis, 1yluas, omne genus arborum, ac ferarum, &Volucrum , & hominum vultus, di quaecunque vel . oculus vidit . audiuitque auris, vel mens finxit, in auro expressa, Vel argento , longa iam consue-

. tudine non miratur, gemmis inhians , de quibus paulo ante tractauimus. Quid multaλ Ipsum iam vilescit aurum, crescente superbia. Pridem vero, qtaae laudas Corinthia Viluerunt, contemptusque de vera rerum vilium aestimatione, laudabilis futurus, de falsa nobilium admiratione damnabilis

factus est. S. 6 V. Ego vero corinthia nunc e tiam

miror. ' . Corinthus vestris vita facibus, suo vos visit incendio, & murorum excidium suorum, in v vestros animos vita est. Neque id nouum: sepenumero victores bellorum externorum , simul externis vitiis victi estis. Sic vos Scipio Asiaticus', & Μanilius Volsco, Asiae victores, Asiaticis deliciis lectisque purpureis atque aureis vestibus,

exqtsi sitaque supellectili quodque vilissimumJ

epulis, cocisque pessundedit. Sic Pompeius gemmis, ac margaritis : sic vos Mummius tabulis pictis atque Corinthiis silbiugauit; Vt, dum de hostibus Duces vestri , &de vobis , vestrisque de moribus, hostilia triumpharet. GAI . Cupidε Corinthiis vasis utor. . Neque vasa Corinthia, neque

180쪽

que aurea meliorem tibi cibum faciunt neque Samia peiorem; neque omnino de qualitate rerum, sed ex morbo animi. haec vestra cupiditas orta est; seu ipsa poti iis .morbus e stantini cuivi consulens conualescas pro inutilium tot vasorum curis , Unam arripe utilem ac salubre in ut scias ipse tuum

vas in sanctificatione , S: honore sicut scriptum est non in passione desiderii possidere. De Librorum espia. D IA L. x MI LI es bona libror quis bane nouerat uti,

o piasta fatuos capia saepe facti. G U. LIbrorum copia magna est. R.A. Opportune admodum de his sermo oritur.Nam Vt quidam disciplinae, sic alij voluptati, dc iactantiae libros quoerunt. sunt qui hac parte supellectili; exornent thalamos , quae animis exornandis inuenta est; neque aliter his utantur, quam

Corinthiis rasis aut tabulis pictis, ac statuis, caeterisque de quibus proxime disputatum est. Sunt qui obtentu . librorum auaritiae inserviant. penimi omnium non librorum vera pretia , sed qua Mmercium aestimantes. Pestis mala sed recens, Scquae nuuer diuitum studiis obrepsisse videatur.

quae unum concupiscentiae instrumentum, atque una ars accelserit. GAU. Librorum larga copia est. R. g. Operosa , sed delectabilis sarcina, dca

nimi iucunda distractio. SAU. Ingens est copia librorum. R . Ingens simul laboris copia, Sequietis inopia: huc illuc circumagendum inge nium, his atque illis praegrauanda memoria: quiduis dicam Libri, quo sitam ad scientiam, quosdam

ad insaniam deduxere,dum plus hauriunt, quam