Francisci Petrarchae De remedijs vtriusque fortunae, libri duo

181쪽

. digerunt, ut stb machis, sic ingeniis nausea saepiu nocuit quam fames, atque ut ciborum , sic librorum Vsus , pro Vtentis qualitate limitandus est. In rebus omnibus , quod huic parum, illi est nimium. Itaque sapiens non copiam, sed sum ciea tiam rerum vult. Illa enim stepe pestilens. haee semper est utilis. . AV.Immensa copia librorum est. tin menstim dicimus, quod mensura caaret. sine qua humanis quid in rebus rectum , sibique conueniens tu metire. Est in his etiam, quae optima iudicantur, immensitas,a que immoderettio fugienda ,semperiue prae oculis habendum il

aestimabilis multitudo est. Ra. Maiorne tibi, quam .Ptolomaeo Philadelpho regi AEgypti λ quem Alexandrinae bibliothecae quadraginta librorum millia coaceruasse compertum est, qui tamen diuersis es socis , diu magno studio quaesti , Aimul omnes arserunt, quod elegantiae regum, curaeque opus egregium fuisse ait Liuius, quEm Seneca reprehendit , non id elegantiae inuraeque regiae opus dicens. sed studiosae luxuria immh ne id quidem, sed seipsam, conquisitis pectaculis, inaniter ostentantis. Et Liui j tamen dictum; &Ptolomaei factum, utcunque forsitan regiae opes excusent. Et in longum publicis usibus prospicies regis intentio ; in noc certe laudabilis , quod sacras literas,mundo non utiles modo, sed necessarias summa diligentia, atque imponsa per electos ad tantum opus viros, in Graecam linguam,ex Hebraico fonte transfudit. At quid facias,priuatis non aequantibus, sed superantibuS apparatus regios 3 Sereno equidem Sammonico doctrinae vim ingentis , sed maioris curae,plurimarum lite

rariun ; sed plurium volumipum , duo & se

182쪽

ta millia librorum fuisse legimus 3 quos omnea Gordiano Iuniori .cuius patri fuisset ami cissimus, ille moriens reliqvit : magna prorsus haereditas. de multis suffectura ingeniis Num vero quis dubitetJoppressura Quid hic autem,quae s b, si nil aliud egisset in vita, nullum illi vel scribendi studium fuisset, vel quaerendi labor, nihil omnium,

mi voluminibus comprehensorum , legere atque intelligere laborasset 3 At non satis habuit negoti j libros ipsos , ac librorum titulos, Ec authorum nomina, dc librorum formas, numerumque cognoscere Z Pulcha vero ars, quae de philosopho librarium facit. Crede mihi non est hoc nutrire scriptis ingenium , sed necare mole rerum, atque Obruere, vel fortasse mediis in undis, more Tantaleo, siti imam torquere, rebus at tonitam,degustantem nil , atque omnibus inhiantem. GAU. Libri innumerabiles sunt mihi. RA. Et errores innumeri, quidam ab imis

piis,alij ab indoctis editi,illi quidem religioni. ac impietati, diuinis literis, hi naturae, ae iustitiae; moribusque ,& liberabilibus disciplinis, seu historiae rerumque gestarum fidei;omnes autem Vero aduein,inque omnibus,& praesertim primis,6 hi maioribus agitur de rebus,dcvera falsis immixta sun in perdissicilis, ae periculosa discretio est. Vt ad plenum aut horum constet integritas, quis scriptorum institue , inertiaeque medebitur, cor inpenti Omnia. miscentique Z Cuius metu multa iam ut auguror J mapnis operibus clara insenta reflexerunt , meritoque id patitur ignauissima aetas haec, culinae sollicita, literarum negligens , & coco S examinans non scriptores

Quisquis itaque pingere aliquid in membIanis,

183쪽

in anuque calamum versate didicerit , scriptor habebitur, do2ctrinae omnis ignarus , expers ingenij,artis egens. Non quaero iam , nec queror orthographiam, quae pridem interiit , qualitercunque utinam scriberetur, quod iubetur, appareret scriptoris infantia , rer m sabstantia

non lateret. Nunc confusis exemplaribus, &.exemplis, unum scribere polliciti, sic aliud scribunt; ut quod ipse dictaueris, non agnoscas : an si redeat Cicero , aut Liuius , multique alij veterum illustrium ante omnes Plinius secundus, sua scripta relegentes intelligent , dc non passim

haesitantes nunc aliena credent esse , nunc barbara Inter humanarum inuentionum tot ruinas , literae sacrae stant , cum maiore hominum

studio , tum vel maxime protegente sua sancta poemata . suas sanctas historias, diuinasque suas leges autho te illarum Deo, suamque perennitatem suis inuentionibus largiente. Reliquarum nobilissimae pereunt , etiam magna ex parte periere : sic ingentis damni nullum est remedium ; quia nullus e ct sensus 3 neque id --uum hac iure , & virtutum & morum , damna ingentia negliguntur , cin tanto studio minoribus occurratur , literarum iacturam , inter minimas numeratis. Sunt, qui numerent inter

lucra. Fuit nuper non in agris, aut in sylvis. sed in maxima , florentissimaque , de s quod stupeasJ urbe Italiae,neque is pastor arato rue , sed

vir nobilis, magnique, apud suos ciues loci. qui iuraret, se magno pretio empturum , ne quis Vnquam suam patriam literatus incoleret, aut in- oraret. O vox saxei pectoris i Fertur tale aliquid

sensisse Licinius infestus literis D ut scriptum estJquao Idus, ac pestem publicam nominabat. Sed origo

184쪽

origo illum rustica forsan excuset Etsi enim v C.

que ad Cassareum nomen ascendisset , naturam tamen non exuerat. Verum est enim illud Flac-χi: Fert κη ansn mutat Iratus. Sed quid de nobilibus vestris dicam 8 qui non mogo perire literas

patiuntur, sed exoptant votis. Equidem hic rei pulcherrimae contemptus , atque odiuin, breui vos in profundum ignorantiae demerserint. Accedent ne a proposuo deerremus J& scriptores nulla frenati lege, nullo probati examine, nullo

iudicio electi non fabris, non agricolis, non textori bris , non vlli fere artium tanta licentia est; eum sit in aliis leue periculum, in hac graue , s ne delectu tamen ad scribendum ruunt omnes,&cuncta vastantibus, certa sunt pretia. Nec Iero haec scriptorum magis humano more lucra

ea plantium, quam studiosorum, publicisque rebus praesidium culpa est; quibus nulla unquam rei huius cura fuit: oblitis, quid Eusebio Palestinae Constantinus iniunxerit, ut libri scit. non nisi ab artificibus, ii ue antiquariis, & perfecte artem scientibus, scriberentur. GAV. Librorum bona copia C st. R. q. Quid si capax animus non est3Μeministi Sabinum illum, apud Senecam, seri orum suorum scientia gloriantem Z Qvjd ini ter te , atque illum interest, nisi quod aliquanto: in stultior , Uterque equidem alieno ; Vertim, ille seruorum , 5c certe suorum; at tu librorum nil ad te pertinentium ingenio gloriaris. Sunt i qui quicquid in libris scriptum domi habent mosse sibi videantur. Cumque ulla de re mentio incidit, hic liber inquiunt, in armatio meo est ; hoc . tantum, idque stificere opinantes, quasi simul in pectore sit, elato supercilio conticescunt : ridiculum Quam Inau

185쪽

lem ingenio, & eloquentia , & doctrina multoque maxime innocentia di Virtute. Sed laetec venalia non habentur,ut libri; &, lihaberentur, nescio an emptores totidem reperturi sint , qtacit libri. Illi enim muros vestiunt,aaaec animos; qui, quando oculis non videntur,ab luma inibus negliguntur. At profecto si librorum copia doctos faceret, aut bonos 3 doctissimi omnium , atque

optimi saepe esse possent, qui ditissimi, cuius saepe

contrarium videmus. GAV. Adminicula ad discendum libros habeo. R. g.Vide autem, ne impedimenta sint potius ; nonnullis , ad vincendum , multitudo bellatorum, sic librorum multitudo mu isad discendum nocuit id ex copia, visit inopia orta est. Quj , si ultro adsint, non abiiciendi equidem, sed sequestrandi erunt, utendumque melioribus, de cauendum, ne qui forsan in tempore pro fruim essent 4ntempestiui obstini. G.AEV. Μulti &. vari j mihi sunt libri. R. q. Fal. Jit saepe viarum multiplicitas viatorem; dc , qui uno calle certus ibat, halit in bivio , multoque maior est triuii error, aut quadrivij. Sic saepe, qui librum unum emcaciter elegisset, inutiliter

multos aperuit . euoluitque. Multa sunt onerosa

dissecutibus,doctis pauca su Sciunt. Nimia ivtri que sunt importuna ; sed fortioribus humeris

subuectantur agilius. p. a P ..Librorum nobilium magnum numerum contraxi. R A. Librorum numero nemo qui nunc occurrat J praeter regem illuni AEgyptium , nobilitatus est ; neque id sibi tam numerus dedit , quam famosa transatio. Haud dubie mirum opus tot ingeniorum nullpost, ni us ingeni j miraculum maius essct. Calle alio niti oportet ut ex libri Sgloriam quaeras, nos

habendi,sed nascendi; neque biblisthedae, sed memoria

186쪽

moriae committendi, cerebroque, non armario concludedi sunt,alioqui vel librario publico, vel armario ipso gloriosior nemo erit.G IV. Egregios multos libro S ieruo. A. Multos in vinculas tenes, qui si forsitan erumperent,dc loqui possen ad iadicium te . priuati carceris,euocarent. Nunc flent

taciti multa quiden nominatim illud, quod persaepe unus iners auluit auarus , quibus multi egeant studiosi. De Scriptorωm fama D Iog LOG. X LIV.

publicias,contagiosus, insanabilis. Omnes sibi usurpant scribe di officiun quod paucorum est. Vnus hoc crure plus malo, multos inficit: aemulari enim pronum ; imitari arduum; unde in dies crescit aegrotantium numerus , h- nulque vis aegritudinis ingrauescit; quotidie plitiales, quotidie peius scribunt; quoniam sic qui facili us q t massequi. Scitum aeque compertum, eccum tempore clarius est illud sapientis Hebraeo-xum: Faciendi plures libros nullus est finis . G. . Scribo. Stais utinam se finibus tenere homines, rerumque ordo constaret, qui mortalium temeritate confunditur 3 scriberent , qui sciunt, oc qui possuntiati j legerent,vel audirent. I aliae parua enim animi voluptas intelligere est, niti manus ad calamum priciumptuosa festinet: dc Miisquis libri particulam intellexit, seu intelleo isse visus est sibi illico libros scribere videa rur idoneus: Haereret utinam memoriae vitum Ci

ceronis nostri diuum , in Tusculanisti vestibii

187쪽

lo ne quem lateat, claro scit . ac patenti loco positum: Fieri enim, inviit, potest9 Vr recte qui lentiat Sc id quod sentit eloqui polite non possit, &sequitur: Sed mandare qaemquam cogitationes suas literis. qui eas, nec disponere ' nec illustrare pol sit nec detestatione aliqua allicere lectorem, hominis est intemperanter abutentis otio, de liter S. Sunt quidem Ciccroniana lita erisItina, sed ea iam usq; adeo vulgaris abusio est ut nemo non

sibi viri dictum putet ue quod illi olim sacrati minoeXrili , qui non de areicentibus rivulis , sed dei pso veri fonte potauerat, quae icribebat dictum est,& saepius repetitum, Scribe: cui Prarcepto contemptores pscrceptorum Omnium , omne S obe. diunt omncs scribunt. Dd si in his, qui alienosser ibunt libros magni diximus esse periculi quanti putas in his qui proprios recentesque: Quib. dubias atq; damnatas mundo inuehunt disciplinast Seu . quod in his malum est leuissim una , 1tilo ob trindunt inconcito , ac agrest sic, Ut cui visci est ingeni j iactura saltem temporis, laborque auriti, tactiliumq; non deerit. Hic vestrarum hodie non

alius fluctus inuentionum aut inficere a 'tam cere: reficere autem aut nunquam aut perrago. Omnes lainen assidue libros seribunt nec ulli aetati tata vel scribentium , vel d1sserentium copias tanta scientium atque eloquetium fuit inopia. Horum de libris accidit quod ibidem Cicero idem ait.Jtao Ne suos libros . inquit, ipsi legunicum suis; nec quisquam attingit, praeter eos qui eandem scribe

di licentiam sibi permitti volunt. Quod quidem

Ciceronis aetate rarum fuit Ia nc commune. Om-riss igitur attingunt, quia , scilicet, eandem licentiam Volunt omnes, sic se mutuo cohortantur. imyelluntque scribentes inania, dc laudant , laudem -

188쪽

que similium, fauis de laudibus aucupantes. Hinc illa igitur scribentium audacia Ierύmque confuso, ne tu valde tibi placeas libros scribens. O. T. Seribo libros. R. Melius sertassis illos lege res,optime autem in vitae regulam Iecha conuerteres.

Tunc est utilis notitialiterarum , dum in actum transit seque ipsam rebus approbat, non Verbis; a lit qui verum saepe deprehenditur , quod scriptum est scientiam inflare. Clare, Ve'Ociterque i molligero multa simul,& grandia eademque tenaciter meminisse & ornate eloqui, artificiose scribere & hronunciare suauiter: haec omnia nisi ad vitam 1eferantur quid sunt aliud quam inanis instrumenta iactantiae , tu utilisque labor ac strepitus 3C .c V. Librus scribo. T. Forsan Utilius arare S campum gregem pasceres,telam te XCres, maria nauigares. Multi quos natura mechanicos fecerat, illa inuita atque obluctantea hilo Iophantur; contra, aliquos philosophiae aptos natos iri aruis, aut pasems,in scamnis opificum aut nautarum tra nitris: fortuna detinuit. Unde effectumsquod mirentur causarum inscii, ut in maIi me dio aur rure in sylvis inqti ossicinis acria ore-cha reperiantur ingenia, crina in scholis exigua ac detesta lint diffcile enim 1 incitur naqura si vincitur . Scribo ardenter. A. Q anto arde tuitis olim amitti quorum ardor sic excinthus est ut scripsisse illos nili id alij scriberent nesciretur. Nia Umh-pus sirina num semper diarat. dc mortalis labor nihil emeit immortale. G. scribo multa V. UIanto plura alii: Qv s Ciceronis libros aut Varronis e numeret 8Qms Titi Livii aut Plinii opera metia- turl Graecorii unus sex mi in librorii edidi se traditur. O ardente spirita .s Vrrares est lo longa otium,ac tranquillum i Certe si unum, duos e,aut

189쪽

omnino'aucos libros bene scribere, multi nego tium est laboris r tot unum mi Lia scripsisse, tu, atam facile est credere quam mirari. Summi tamen attestantur authores,quibus nan credere durum sit; quique hunc numerum non auditu sibi: nee visu solo, sed eorum librorum lectione com pertum dicant; quos , si unum Omne S legere po-

ruisi e mirabile , quanto mirabilius est scripsisse ΘLongum est enumerare qui viri apud uos, qui vero apud Graecos.& quq scripserint, quorum nullus ad plenum studiorum fortunatus suid Sed horrim aliqua,illo trim autem magna pars quorundi omnia periere. Tu,de tuis, quid prς Γλgias, videto,a . Scribo,& ea mihi interim Voluptas unica. q. Si, ut ingestum exerceas, scribendoque. aliis te doceas: si,ut obliviscaris temporum, pr reritiq; memoria , t dirim efiugias, excuso ; si,ut scribendi morbo quidem occulto & in sinabili medeare, misereor. Sunt namque D sinestisJ qui non seri bunt, nisi quia nequeunt desinere , dc velut esprqcipiti decurrentes, volentesque subsistere rapiuntur. c. AI . scribendi impetus ingens est. . Melancholiς species infinitas ferunt;alij lapides, iactant,alij libros scribunt, huic scribere furoris initium est, huic exitus. G. Scripsi multa dc scribo. Si posteris profuturus nihil satius. fi tibi nudum nomen quςsiturus, nihil vanius. AI .Multata scripti. . o prςclaram inseniam & mirantur, si membrant solito chariores suiui Scribo , dc hinc famam spero ... Dixi iam

melius forsitan arares , aut sederes messem spe tanta Humi enim tutiuS , quam 'in vento.

190쪽

he loquaces spectaculain vulgo 'cit. Ecce . dum seribitis , melioribus curis idoneum tempus es abitur. Eaetra vos rapti sitaque, non aduertitis, donec sero vos sc noctus e 1 citct ac paupertaS. xy. scribo autem famae cupidus. R. Mirum studium,

Τ magisterio insigni tus sum . . f.Μallem. 'm fateor tiscipliuia: in agistro enim indiscipli uato & rudi nihil est turpius. gither cx merito factus sum. : . s. Vt magister di- gne sis non nisi dilcipulus metuisti: obsequent δ, atque humilem te docilemque praeb Lerisopor tet; alioqui aberrasti inhia qua ad magisterium ducebat : etis non ignorem quosdam sitie mag8 stro ad scienti e gradum altissirnum conscenditio,

id que de se is sis viros magni nominis praedicaΩ se literisque manda sic. Sed his labor 5e ingenium,

- & discendi ardor intentio bc assiduitas, & peet icrantia pro magistro fulti se internus in uten ;tio magister de filii. At nunc mil:i deco in muni- 'hus serino est. IV. Magi sier die Or. R. . Multis, ne magistri veri essent magistet ij salsum no inen obstitit, tumque de se plus omini bas quain sibi, dumque quod dicebantur sed non et aut Asse crediderunt; quod esse poterant non fueriint. G.Μa

gisterio clarus sum.R. Vidisti vini aridi tabernam , si maris aut floribus ornis ix signe ubi sitiens si a itor falli possit. Sedulii quid & caupo suis fallit ut at tib .i Sut certe a uuia sic sartaciis assuefacti ut νεὸ. k- ij i