Francisci Petrarchae De remedijs vtriusque fortunae, libri duo

211쪽

auersiis a contemplatione coesestium terrestribus inhiesineque tantummodo humi acclivis sed subterra mersus, infeliciuS Viuas,& breuius G. Aurifodinam ingredior.' Nero Caesar, suprema illa sua nocte terribili, dc misera, sed sibi debita, ut quoddam specus ingrediens, ignominiosam mortem dc ludibria populi persequentis euaderet, a suis admonitus,negauit uiuum sub terram se iturum.Tu nullo metu impellente sed auaritia rapiete, viviis is subterram: neque hinc te almum coeli limen retinet, illinc atrae telluris horror excludit. Quid mirumSper Omnes terras quaerendς diuitiae homines fatigant,quando & sub terram quaesitae, Sc effossae, tartareo Sexagitant m es.V tque ait Naso:

Iatim est in viscera terra. Suasque re: Ondid at, bilisque admonerat umbrir, Effodiuntur vel ιrritamenta malorum.

N. Aurifodinam inueni. R. Vetus est verbum: saeis .pe Vnus leporem mouet,alter capit. Inuenisti praecidam, quam plurimi concupiscant; unus rapiat,&tu ille sersitan uniis non sis. Circum optabita fiti concursus,& periculum est,inuenisse unum,quod cupiant multi nullus partiri velit. Haec est causa, cur,cum Italia ut ait PliniusJ metallorum omnia fertilitate nullis cedat terris, interdictum id vetere consulto patrum atque occultatum est, ut Italiae parceretur. G. Auriferam terra fodio. R, Labor certus,euentus ambiguus. Quid, si multum inue

alias, sed non tibiὶ quid, si tibi inuenine peius sit, de nihil inuenisse erat melius 3 Humano tape gaudio moeror est proximus.G. In auxifodinam descε-di. R. Inter homines quaeri solet, quod inuentum, , mergat in tartar Ritu aPud tutarum quaeris, quod.

212쪽

te tollat ad superos .c . Aurifodinam reperi. pranum iter ad inseros inuenisti.

fortunae .Hamis esca praetenditur: Viseus,&laquei blandum aliquid prae se inrunt. GA. Thesaurum inueni. v. m lvis thesaurus mors fuit: ut nullum corpori periculum fi discrimen estim gens animae. Non satiant opes defiderium Immo nec mitigant, sed accendunt: humana cupiditas successibus inardescit.&crescente auro, rescit auri sitis,& quaerendi studium, minuiturque virtus, quae una mors animae est. S. Thesaurum mihi sors obtulit. I. Pondus insestum, contrariumque me. destiat.Nil sibi non arrogat, quem repens fortun1 beauerit. G. Instius in thesaurum incidi. R. Tutius forsan in colubrum incrdisses. C um enim diuitia auri,& argenti; viri utum inopiam afferre soleant; idque sit omnibus proprium eum praecipue repenti uis;qubdaliae si sensim nocent, cium dic vero aliquid detrahunt in dies & opinionibus falsis robaradiiciunt, hae subitum pariunt stuporem, improuisoque impetu mentem turbant. G. Thesauruin inuentum domi abdidi. R. Quod in hac tua laetitia summum est, inuenistrgrauem, & inutilem terra: - faecem: pudeat coelestis nature animum his attolli. G. Thesaurus insperatus obtigit repente. l .Huc mansuriim eredis;at repense desinet. Quaecunque

sere eito cre1eunt,cito occidunt. Subitae opes,quas felicitas sommanu ,

213쪽

bene inuentis, inale utitur,&qui male inueretis, peius Ec pessimε. Tu pecuniam inuenisti non ut diues fieres; sed ut malus , non tam malus ut augii rorJfutti rus, ni pecuniam inuenisses. Sutenim, qui successibus nequiores fiunt; non Dei munus agnoscentes, neque illLsaltem similes, de quo scriptum est Confitebitur tibi, cum bene eeris ei; sed apertam sibi coelitus nequitiae semitam

existimantes. Inuenisti ergo pecunia qua dedem mereareris, & exanime metallum animae tuae saria cinam faceres infelix N.Foenus bene posui. R. Μalum non bene poni dixeris, sed deponi. Siquidem malum pondus exeae fleris bene erit; alioqui, ubicunque posueris,dum ad te pertineat, malum esse non desinet. G. . Foenus optimum bene colloeaui. R . Quomodo bene eollocetur malum v deris. Sane quanto opimius malum , tanto est peius. Notum illud Dauidi eum: Prodiit quasi ex adipe iniquitas eorum. Quanto ergo ditior foenerator, tanto dcnmitior,tanto maior auaritia, maior impietas.G. V. Foenori studeo. . Annulla artium erat,eui melius studeresὸ An erane multae, sed huic aprius erat ingenium 3 An quid rei est, ut huic uni studio animum applicares,quo, nescio sean aliud usquam foedius inuenire potueris aut vilius; aut tam miseri prorsus &deiecti animi, tanquam inertis iudicium 3 Tot undique patent arres : tot vivendi viae: pessimam omnium

elegissi: quod quietior visa est, sedere , sed . demiruerare dies,ac velocissimi finem mensis expe-

214쪽

Σα PETRARC. II E RE M ED.ctare non intefligens, tibi quoque horas diesque,& menses scannos currere; ut nexis tuis. si e 8c tibi

terminum instare;sic inquam illis,ut tibi; sic tibi vina thuae debitum soluas, turpiter parta destitu- . ens, Ec incertus tui. Extorques ergo pauperibus, quo ignotos dites, & futuri semper metueris iudi- ei j dc obscoenae interim non dominus ; sed custos pauidus rapinae fame pressus,& infamia. Mirarer

in urbibus politicis huic flagitio locum esse, nisi

esset Sc reliquis. Itaque, cum paulo ante hoc tempus foeneratores,ut leprosi,a consortio hominum kgregati agerent, nec tantum ad eos nullus accedereratisi egenus,sed etiam i male olentes;atque contagiosi ab obuiis vitaren Fur,nunciam rio mo. do cu populo,sed cuprincipibuS conuersantur,2 matrimonia contraliut,dc dignitates adipisciitur. Tanta vis est auri,immo quidem, quod pro monstro audias,ipsi quos Deus omnipotens male peIdat ,principes foenerantur,tam leuis animae,fainrque iactura tam suauis,Vndecunque quaesitae pecuniae odor est . G.Foenerari iuuat. R. T urpis delectatio,& miseTa.G. Foenerari solitus sum. I , Si Cato ni credimus,hominem occidisti. G. Foeneratolium. Artificium aliud non didici. q. Hic auaritia Uypeus,haec causa praetenditur;quod, si discere voIenti,quoque difficile est; quid discat inuitus. G. Semper Foenerator. Re. Semper igitur miser eris, semper cupidus semper inops, De Feruli e terr D IA EO G.- Lm II. Ei vim taros atri prouentibur,somnificus, arcoseminesis metis r. G A .

Ertilis ager est mihi. Vim foecundatorii intellige, donisque coelestibus sic utere, ni

displiceas largienti , quod ita demum riiss

215쪽

excludet,dc ubertatis in partem,egeni venient atque amici. Nil soli dulce nil sapidum. G. Agrum fertilem exquisitissime colo. . Non homo terrae, sed terra homini seruire debuerat, hominum culpis effectum est, ne terra possessin suo sine labore, respondeat. Inculta messem horridam, lappas , dc γtribulos paritura, hane ferro sellicitare mirisque hIanditiis mollire., mortalis coegit indigentia. Hinc fluxit initium sanctissimae, & innocentissi- .mae quondam Vitae. Nunc uni ex multis; dc prisco Iabori,&nouis vitiis obnoxiae,postquam ni nil inuidiae, atque auaritiae inaccessum , rusticas etiam . . casas urbana piacula pervasere .Certe ultimos hominum, rusticos malos fuisse conuenit,unde illud poeticum Extr ma per illo 3 1 itia excedens terras υUrigia secit. Sed verendum, ne qui mali fuerant nouissimi, pri imi sint, ut si unquam esset ad virtutem reditus de ad priscos mores, in hoc quoque sint ultimi.Nune ad ipsam agriculturae artem redeo, quae magni Solim tractata viris atque ingeniis in pretio fuit, in qua ut multis in rebus, altum locum Cato Censorius tenet, de quo cum Verissime scriptum sit,optimus senator, optimus Orator optimus imperator, tandem laudis ad cumulum istud est additum, sine aemulo sine sine exemplo sui temporis agricola: quem puderet igitur cum Catone terram colere , quis omnino sibi turpe aliquid duceret quod pulchrum ille sibi duxiuet , qui praeter corporis

atque animi virtutes reruinque gestarum gloriam e.

tiam de Hispania triumphasset Quis sollicitare

atque hortari boves erubesceret, quos in suIeum urgeret illa Vox quae tot magnos exercitus in praeiatium accendineti totaia capites caussas distatilliine

216쪽

serorassetὶ quis rastrum atque aratrum fastidiret,

quod illa triumphalis ac philosophica manus a tingereti quae insignes de tot hostibus victorias peperitat,tot de rebus optimis praeclaros libros scri sisset siue ad Philosophiam,sive ad historiam,siue ad usum vitae spectantibus quales sunt quos de hoc ipso quod nunc loquimur scripsit. Primus quidem colendi auri praecepta collegit in D mam artis , ac redegit in literas, secutique illum multi alij,quorum quidem humile illud ac de pressium artificium, nobilissimis atque altissimis

versibus extulerunt quos tunc memorans, nec humanae immemor necessitatiS , agriculturam certe

non improbo. Nunquam tamen ,aut scrip torum claritas aut inopiae metus coget;Vt liberalibus, di honestis artibus praeferendam censeaIn , nec a quandam quidem. Quamuis enim eosdem, duces simu .irlustres δε agricolas, primum illud imperij tempus habuerit, mutata iam spatio res est. Neque ut fragi lior nunc naturae stJad res tam xariasan genia nostra sum ciunt. Hac aetate igitur, excellentibus viris agricultrirae operam dare,non pro arte, vel negotio , sed pro Otio, dc curarum alternatione pemiserim ; Utque interdum tene-gos ramos pubescentibus gemmis inserere , luxuriantia folia curua falce compescere , lasciuos

palmites, prolis in spem strorbibus cauas anfodere, sitientibus pratis querulos rivos preno calle diuertere, ilIos sinam: sic Ddere pertinaciter.

atque arare : toeoque animo incumbere terris,

nisi necessitas cogat , indecoxum Atque indecens docto fortique viro arbitror , cui nobilioris exercitii deesse materia vix possit. Natura Parem optima: dum multas mortalibus acies daret, ipsa etiata

217쪽

VTRIVS FORT. LIB. I. etiam distinxit ingenia, ut cui quisque erit aptissimus .illi insistat.. Videbis aliquem, qui mediocri

ingenio, tam seleuer, aut arua sulcet, a maria, ut in hae recuiusuis aeumen philosophi, nulla sibi conserri possit industria stultum,dcinglorium fuerit cum alio,non in tua, sed illius arte contendere, ubi toto maior vertice, minor appareas, & victor in maximiS ac multis, paruis in rebus facile vinei.queas. G v. Ager hac mihi aestate prefertilis fuit. Riae. PrORimam operire:prs sens tape fertilitas venturae sterilitatis arra est : rara quidem sine intermissione prosperitas. G AU. Diligenteragrum c Iui. q. Bene,si nil mel ins quod faceres, fuit. G HGo ii vineam e qui sith. . f Laetam cum illa sorte vindemiam pactus.an &.cum pauina aut etiam

eum grandine pepigistiὶ GAV. Solito largius ar

ani mures, volucrum hospes,ac vermium, lolii ex-aeussor ares compactor, horret architectus, metentium seruus, ac terentium. GAV. se ui agrum

dargiter, , Esto in spe bona metes: quod se uicti triticum , atque illicitudanem: ni 1i illud est verius, quod triticum plurimorum, sed anxietas tua est: di, ut proprie dixerim, ager ipse est animus , cultus Intentio, semen cura , messis labochanc uberri m percipies.G-α V Ruso elim E c tui. R f. D eam, quod mireris. Illi ipsi antiqui agricolae, viri fortes : quibus gloriae fui t aeria cultura,colendum bene censuerunt: sed non opti-ane:incredibi in primo forsen auditu pi experie tis comprobatione, verissimum. Vix enim fertilitas scimptum aequat: estqueapud ipsos veteres Bominis , atque agri comparatio non inepta, vetvterque, si sumptriosus fuerit, quamuis &quς-

Istuosus,reliqui olau, ut modicum sit. Neutium

218쪽

magni igitur existimandum.G. Summo studio temram colo. . Te mallem coleres; sed terrestre animal terram amas nec multum tu illam,quam nucpercolis impinguabis.Cole agrorum, atque arbo- Itian quantum vis, neque multos terrae pedes ad ultimum Occupabis, neque 't ait FlaccusJ

ac Moena mihi sunt *iridaria, Habenthresin interdum fateor, honestς aliquid volupta-I I iis, nonnunquam etiam inhonectae: aeque igitur studiosos, ac voluptuosos videas umbrossseeessibus delectari. Nam & ingenium locus excitat ec ad poenitentiam quosdam, alios ad incontinentiam,& Iastiuia exhortatur. Nec de nihilo est, quod summus, orator, dum infesto reo adulterii obiiceret,amoena,in quibus id commissam esset Ioca descripsit,quasi ad flagitium stitnulos: non locis ergo, sed animo gaudendum est,si talis obtigit, qui bene locis omnibus uti norit. G. Secretis viretis afflao.'. Secretum Tiberij viretam, Aese celsum Capreae quis ignorat 3Pudet pigetque exequi quae itidem omnibus nota sunt;ille senex Hircinus lo- ea illa seposita, quibus probris infecerit. Quanto autem gloriosius arido in riire exul Scipio Afflicanus vixerat; quam suis in voluptatibus princeps ille Romanus Repeto igitur. Non in locis, ne aucullis; praeteranim Ein, rebus, habitat omnis vestra silicitas. , Vnde & qui solitariam vitam,recessu labditos laudarunt,sic intelligi. oluer ut si hi

animus

219쪽

animus uti sciret & non aliter. Proinde quem tu de viretis tuis fructurii colliges. expecta dum erit, at tu demu,quid pronuncie, videro. Na si locis ta-

tu gloriaris, quae tua nudius tertius non erant. Betua forsiitan cras non erunt, ac, si rite eo sideres, tua

etia nunc non sunt, alieno proculdubio gloriaris Quis hie gloriae tuae locus Quid ad te. si gelidae per aestate alpes 3 Si Olympus nubibus altior 3 Siramosus ac frondifer Apeninus Quid . si lucidus Ticinus 3 Si amoenus Athesis 3 Si senorus Sorga ΘΗ ae, si

laudes sunt certe non sunt hominum, sed locorfi, tuu sit expedit, quo lauderis. R. De caris spatior viretIS. R.Refert, quam a curς interim tuo in pectore spatientur. Nam quid iuuat arcula in eburnea unguenta olida condidisseὶ quid pulchris in Iocis turpe animuZQuot in rupib. horridis sanctissimi floruer ut virii Quot in pratis virentibus turpes ades teri maroue ruti Adde,quod no animis illim sed corporibus, vitaeq; hominu interdit, loca huiusmodi nocuisse'c5pertum est; . non tantu haustu aeris immodico,sed ferro etia occultoq; impetu. Quis non legit apud Curtiu. amoenissimos nemoria recessus, Sc vireta illa Medoru manu consita regum, ac Satraparu cura.&praecipua vi prohibentJvoluptate Atqui in illis,iussu ebri j ac vesani regis adolescentis intersectus est Parmenio clarus senex,&s ni fallor Μacedonu primus ducu. Quis non I O vit Caietani littoris Rex villii quo nullus sub coe-1O pule lixior nullus ain Morallic. iussu temuleiati Zc cludelis Antoni j occisus est Cicero. Et poterat utcunq.tanto Viro locus conuenire,ut postquase ilicet Romae mori fato vetitu erat, florido in rure moreretur florentissimus Oratorii, utique optimus. Sed 8c modus. 6cauthor mortis prorsus indignus fuit. Spatiabatur illis forte tune in locis Ci

220쪽

xio PETRARC. DE RE M E DL cero, urbanas fugiens procellas; vel ad philophiam; viisque cultuiN, suo more noui aliquid igitabat vel Rem p. miseratus de. statu patxiae coceptum dolorem actimi, oculorum Oolectatio ileniebat; quando ab illo omnis hosti viMutis irmissi inrnifices, talem virum abstulerunt in ud quale ut auguror)saecula nulla restituent. Siceligitur Ioea delectabilia tape insidiis opportui sunt du licentius ibi,laxiusq; degitur,auersisqumagis iensibus a eircumspectione periculi. Nanlaqueo denti styluis fers,& visco volucres facilius in ramis viridibus capiuntur. G. Laetus in vitidariis occurarum vacuus dego. Lltitia curarunque vacuitas cautioni semper aduersa est. du su: nempe quisque pericula,dum communem huic: ni generis statum.Onines acriter cogi rant, vix aut laetus valde;aut curarum vacuus qui iseuam viue ii neque locorum pecies, neque OpuIn 19es obliuianem attulerit impendentium matrum. G. labes ter tu viridariis meis versor. R. Non hercle lihea tius, qua mapri, dic ursi. Non refert autem ubi sis,

sed quid ibi agas. Nunquam te locus nobilitaue. rit sed tu locum meque id aliter, quam prςclarvi ibi &insigne aliquid moliendo.

Padium. O. Armentis,ae g Iegibus .abudo. . Beliuina prosperitas quam belluae pepexere. G. Aino greges,ec armenta. R . I n omni amo. xe,amantis di amati similitudo suspecta est.h, Ar. menta. gregesque amo. R. Amaris omnia nisi Io, nuicem,ac Iinutem; quae imPrimis. eLaut amat:-