Francisci Petrarchae De remedijs vtriusque fortunae, libri duo

291쪽

mam fert merce dem. De Oseu is Tyrannide. DIA L. x c T. Generum cereris desiendisnt morte Tyranni, Pla sit que curarum squa Drannis habet.

IN uasi tyrannidem in ciues meos. R ά. Rependisti dignam vicem stultis amantibus : illi te aequo altius extulerunt;illos tu iniquo iugo se . viiij depressisti. G. P . Tyrannidem aIripui. K A. Abstulisti libertatem aliis , securitatem tibi, requiem utrisque. GA'. Tyrannidem consecutus sum. R.A. Statum certi laboris, euentus ambigui, sed ,ut plurimum,infelicis. Non te ad hi- .storias veteres,atque externas mittam. Qujs Fherri Alexandri exitus 3 Quis Dionysi, Syracusi jὶ Quis Agrigentini Phalaridis ὶ Qujs Hannonis Poeni 3 Quis E acri Heracleerdis ὶ Quis Ephime sis Aristo timu Quis Caleedoni j Nabidisi Quis

HipparchF denique Atheniensis, quem occidisse, immortalis gloria interfectoribus fuit Non ad recentiores atque domesticos Massium, Μcliumque,& Μanlium Romanos ciues; Catilinam quo- rue,dc Gracchos,& Apuleium mon tyrannos quia em , sed tyrannidem affectantes, inque impiis conatibus deprehen s , coeptoque prohibitos, atque opprestos. Non postremo ad illos,qui ma- ores, non meliores iusti velo imperii , trucem texere tyrannidem,atque iniustam,Caium scilicet, ac Neronem Domitianum, Sc Commodum,ae Bassianum, reliquosque eius ordinis, Io nomine principes, quorum mens tyrannica,ac ty-

292쪽

rannicus finis fuit sed ad illos, quos auorumpa trinque memoria, seri etiam, quos aetas ac regio praesens videt. Hos ego, ne distantibus te fatigem, circunspicere dc contemplari iubeo; videbis usitatum , & communem tyrannorum e Xitum, autri adium,aut venenum:vereque illud a Satyrico dictum dices.

Ad generum Cereris sit e cade,9 vulnere,p uel Descevduntreges,er sicca morte uranni. G.Tyrannidem n ciues exerceo. ' Praedam atque carnisicinam auro implend us,dc sanguine ἱauri sitiens monedula, tenaxque. Nee missura cutem, si plena cruoris hirudo.

Sed qua fronte, quove animo, seu sanguinem iuIum fundis, pro quo seruando si homo esses, sanguis tuus vltro tibi fundendus erat 3 seu ciuibus tuis aurum rapis, quod diris pr donibus largiaris:spolians,qui tuis pascendi opibus fuissent ue ditansque, a quibus omni ingenio extorquendum Iegis:sic maiorum vel exempla, vel monita viluerunt. Sed hoc pessimum habet tyrannorum vita, ut quibus fidendum est. metuant semper ue fidantque, quibus fidei nillil est; totumque hoc malum, hinc immeritis irrogatae iniuriae faciunt, hinc indignis erogata beneficia ; N ambitione turbatus ordo rerum:amici ex hostibus,hostes ex civibus. G. Tyrannus patriae meae sum. R. Nunquam id es,ses si illam tuam esse patriam meministes,si obseruaretur animo publicae matris effigiesἱ nunquam. fratres lacerares tuos,cum quibus aequam pueritiam,atq; adolescentiam egisses,eode coelo usus,

293쪽

gaudere:qua postremo impudentia in ea urbe vi-l uis in qua vitam tuam omnibus scis in aliam, mor leui tunctis optabilem , ubi esse neminem certus es Rui non male perditum te velit: lupum mitti de grege tauissimum G UV . Τyrannidem accepi. Si praeterito praesens tempuS confers, duram te , ac miseram subiisse Lircinam, intelliges:tutam agebas, bc quietam vitam; dehine, nisi sceleri iungis amentiam, nota tibi sine metu, ac tumultu animi dies: nulla nox ibit: nullus non suspectus cibus; nullus 4opor imperterritus; dum ubique in ceruicibus impendentem videris mucronem quem amico,opes, fortuna sique suas miranti, non inepte monstrasse traditur Dionysius .tyrannus quidem; sed tyrannidis aestimator acutissimus. GAM . Ferro mihi tyrannidem acquisiui. R. . Ferro quksitam, serro etiam serua iaturiis,serro forsitan amissurus. Praeclaras plane diuitias comparasti , esse omnibus odiosum, atque terrificum; quodque hinc sequitur tibi te perpetuo grauem metu:Vt enim periculi nihil sit . quod in quibusdam 'rbibus natura ciuium praestat, apta seruitio; quando tamen pavor aberit animo rec plenti quid ille huius , quod legitimi nomen habet Iinperij, metator,ac fundator primus audiuit a Laberio Romano equite :Necesse est,inquit, multos timeat quem multi timent: cuius dicit ratio illaesi quam posuit Naso: Quia,

Suem metuit quisque perire crv ιι,

positam prius ab Ennio ubi ait. 2uem metBui ,stderunν, quem qui*ue edit,perisse em

peiit.

Vt tamen Sc periculum, & metus etiam omnise esset, quod noli iIullos tyrannoru,Vel nutrita publicis malis audacia, vel nota ciui usi ondet igna-

294쪽

m g PETRAR C. D E REMED. a uia an non saltem ullus est pudor , his praeesseis qmbus te sub eise sit dignius ξpr xeriniustam vim, frebus omnibus impacem. c . Tyrannidena induI- . R. Humanitatem ergo , exuisti: simul Sc procellosam vitain;5c cruentam, aut certe dubiam mortem elegisti infelix, de quo sola patria, qude te genuit atqi in aluit mortem speret. An vero non ille lat miser est quem miserum Volunt omnes: An non ille mise rrimus qui tam miser esse non possit. quin sit dignus esse imiserior ξS. Habeo summum inter ciues locum. R. Habes in ciuibus tyrannidem, in arenis domum , in vepribus Ita tum, in praerupto sedem, in rapinis inopiam, iuxim seriis inuidiam. itae , ct Imperio. DαάL. XC m. Stat, imio ingens regnum Uy,undaque taborum, . Nemo Osridem Sapiens regia septra petit. O A M.

cultum diu esse non poterit: quid intersit in-zer regemtyrannumque talia diximus. Quid autem iuuat dici regem, si tyrannus est non in specudo cognomine sed in vera iustitia,Regis, regia I-que salus sita est.Μinus mali reor acquisitum dominium reformare,teque de reliquo sic agere,Vt MN Verus appareas,quam regnum iure pMtum,in 3 quo iKste sue cesseris parenti, tyrannica. VeXatione diripere:plus enim verae laudis in progressu ac fine,quam in principio rerum e it . . Rex sum. RA.Μestiis sub iusto rege ageres , atque tranquillias,' quana ex ipse. G .Regiu solium coiucendi. R. LO-

295쪽

oum latὰ conspectum,patentemque omnium iu diciis , eoque periculosum igna iae, laborio ni vero, disti cilemque virtuti, Bonus enim rex, ser-rius est publicus. G.AU. Regni sta 1o euectus sum I f.Vt meritus videare, tuas res, teque obliuisce

Ie:populum tuum,dc Rempublicam cogita : quo die primum rex fuisti, tibi moriens , aliis vivere

incepisti quodque durissimum estJ ingratis de iiii

quis aestimatoribus laboris tui. G m. In regiam

veni. 'A. Aliquid ibi sorsan periturae gloriae

reperturus, sed quietis nihil. GAV. Iuste regno. 'AE. Bene agis,gratissimamque rem Deo. Scito autem ,seruire te querulis , dc vix tibi, ante obitum', gratiam relaturis. Raro tam iustus quisequam fuit, ut non charior populo successor foret: is cum Venerit, alter optabitur. Hi salit vulgi mores, odisse praesentia, Ventura cupere, praeterita celebrare. Quando ergo defuerint querelaeui omne praesens bonum sordeta, nilque omnium placet, nisi quod cruciat, seu perditum, seu speratum. GAm. Sceptrum , dc Ddadema Prtitus sum. Fulgidas compedes, claramque miseriam; quae, si plene omuibus nota e get, crede mihi non toties uno de solio litigaerent duo, sed plura esse ut

regna,quam reges. G.AU. Purpuram indutus sum. A. Non cultus exterior,sed internus

habitus, dc mens regia regem facit. Alexandri Romani principis dictum fuit Imperium in virtute, non in decore consistere. O A . Ad aegnum provehor. Nunc in dubio vertitur subiectorum status,an felices ea quae hic fingitur se Iicitate,an miseri sint. Nempe mortalis regia Diali eitas rex bonus, te in dubio labor manet, dc gratiae negotium. GAU. Rex sum,nihil non licet daegi. NMu aninuo, immo vero quod olim

296쪽

licuit, iam non licet. Et forte, si de regno licentia aucuparis,non te regem noueris, sed tyrannum. P.R ex sum atque omnia possum. . Immb nihil, nisi quod decet regem cuius ut dixi J minor licentia, quam priuati est. Sin hoc calle voluptatem petis, falleris,&tota ut aiuntJ erras via. Voluptas a tergo Ionge est; hac ad laborem itur dc ad gloriam. G. Rex sum eritque mihi iam certa tranquillitas. R.Immb, siqua olim fuit,periit: stultus nauta, qui, relicto portu,in altum vela facit tranquillitatem quaerens. O . At Romanus Imperator factus sum. Α, Clarissimum nomen, sed durissimum ossicium. Magna seruare dissicile est: quid collapsa erigere sparsa colligere ire cuperare perdita λ deformia refocinare λEt deserti culturam ruris multasque dia neglectam .suscepisti: multis egent dura arva ligonibus; multis prata rivis arentia: aestuandum algendumque tibi est si successerit. Tu hinc laudem reliqua successor tuus metet;illi seueris;sexa est mellis;multas poscit aestates G. Ascendi imperium: m quiescam,& securus vitiam. R.Falsate habet opinio;nunquam minus' tu ne in excelsum montem , ut ventos.& fulmina euaderes,a

ctendistii Non legisti Horatianum illues

Fulmina monses.

Et quando aliter de hac status eminentia senti hant experti principes, Augustus,&Diocletianus; quorum alter ut legimusJde dimittendo Imperio cogitauit;alter autem dimisit Imperium, nec reuocatus,assensum dedit. Quanto aliter Μarcus Aurelius, Sc Pertinax, quoru primus adoptione ad spempeaij re o carus,solito uistior effectus,miran-

- . tibus

297쪽

VTRIVS M FORT. L I B. I. astribus ἔmicis, multa de malis imperi j disputasset

alter Imperator effectus sempe, Imperium horruisse memoratur. Magnus est ad Imperium ascensus , magni in Imperio labores, magni quoque, cum ascenderis, ex alto casus. S i mihi non credis, Iulium C ς arem interroga Caium quoque Caligulam, dc Claudium dc Neronem,&Gatham Othonem, Vitellium Domitianum, Commodum, Pertinacem, de qdo proxime dictum osti Bassianum praeterea, & Μacrinum cum filio Diadumeno foedissamumque omnium, Heliogabalum: longeque diliimilem moribas Alexandrum: utriunque etiam squod mirerisJ cum filio matrem: Maximos quoque Maxi ima nos , dc Maximinos, di Gordianos. Praeterea Sc Philippos, dc Decium, Gallumque , dc Volusianum, Sc Valerianum ii signi calamitate notabilem , & contemptorem paternae miseriae Gallienum : Aurelianum deni- que,dc Probum, Iulianum,& Licinium , dc Conia 'stantium, bc Valentem . & Gratianum, Valenti-nianum , ac fiae ad fastidium cuncta complectarJ totam illam tyrannorum simul , & principum. seriem percolatare : Vno tibi ore omnes responsum dabunt: Eodem se calle ad ruinam, atque Imperium ascendisse : dc ta UIic tibi requiem fin-pis ad securam vitam Vbi Omnes periculum, Sc laia orem: ulti in iterabilem vitae exitum inuenereὶ .

Non hoc sibi fingebant illi quaruor, quos ab initario nominauti Non Antonini pij principis mater

nus auus AriuS AntonImis homo sanctus ut histi,tiae loquuntur, ut ego fateor vir pruden rNeruam

miseratus: quod Imyprium accepisset. Vere enim frustra principes premit inuidia. , cum illis potius imiseratio debeatur. G quis Sum Imperator. dc vl-

ciuei posium. In hostes publi os D rsitan non

298쪽

as a P E T R A R C. DE RE MED. in tuos. Illis enim, si verus es princeps, soc tuo. scensu,se euritas parta ei priuatis affectib. pietas publica frenum stringet. Non potes huius, aut il-Sius hostis esse ex quo pater omnium e sse meruisi. Id in ciues principi iuris est, quod in filios Patri, Iustus Princeps pater patriae e th. Nallum exbomnibus titulis: hoc gratius. s.mmus ille princi-rii Augustus accepit; ut qui copresso adolescentis impetu, patris nomen implere decreuerat. Tibi erg6, qui hostes fuerant, iam filij sunt. G. gr. Imperator sum, Ulcisci potero. Vti hac potentia non debebis,dclic habe, suInmi Imperii po-xestatem excellentibus,dcfomine paribuSanimis,

αsse veniae materiam . non Vindictae; cuIus eo aut-idior quisque,qub vilior, infirmiorque animi ac vi prium est. Qua in re memini sie profuerit illud Adriani principis, qui fui scriptum estJ vni quem

capitalem habuerat .facias imperator dixit:eua1 ei generosum plane erbum, ac magnificum, Veroque Caesareum . G.AU. Imperator sum, exitque iam thesaurus par impensae. Adrapinam vox haec spectat:est, ut aliarum rerum, sic sumptuum finxus quidam ac vorago; cui nihil est setis. Longum est mQrtalium, hac in parte . 1ed imprimis Romanorum principum furores, stilo aequare. Paucos tamen ex omnibus, eorumque ipsorum pauca de multiis attingam. Conspectissimus ille quidem Caij furor, Baias, aetque Puteolos Ponte iungentis;atque illum tumidi maris sinum Primum equis, mox quadriSis triumphaliter peris meantis. Quid aceto liquos actas memorem margaritas pretii ingentis , appositosque conuiuiis Panes aureos. atque aureas dapes 3 quibus non famem compescere conuiuarum sui mos estJ pro-

299쪽

que illorum auaritiam irritare. Adde esitos in plebem nummos 3 turbidoque & profundo mari iactas moles, di Irissimas rupes st: las c. mpos aequatos montibus. dc campi S iuga monῖ νγ , terra illic addita hinc detracta tam subitb, Vitiaturae miraculum vim pastae cum celeri rate ce Iaret Nempe cum dilati prctium operis mors essetJ quibzς praedecessoris sui Tiberi j thesauro ingenti. diuitiis': omnibus Imper ij intra anni Ipatium, exhaums,ad inopiam,foedissimasque r inas est compulsus. Illud inter illa non numero- quod Corinthia montem Isthmuin, perfodi animo destinarat: eui sumptuosissimum opus . tamen Γνt perlsident nauigantibus utile: quo duo maria i rugerenturi& a

Brundusio Athenas aut Chalcidem, Byzantiumque pe tentibus, flexus ingens remitteretur Achaiata: . Huius come S ac Victoramentiae 1 equitur Nero. cuius enormium impentarum nullus est modus,

in aedificando praesertim: in quo omnes prodigos,&seipsum vicit. Nulla alia in re damnosior vide illo scribitur. Vnus ex mille furoribus attingendus, est domus a Palatino ad exquilinum collem e porrecta & magnam partem urbis occupans, ut noimmeri, inter conuicia, quibus liberrima plebis

indignatione ipscissus est, illud quoque iactatum sit;

Hanc aurea dici Voluit. no inepte quidem, signas nomine pretium Lauro enim & gemis crustalia aestellata 'omus fuit, tantae altitudinis, ut in vestibulo colossus centum Viginti pedu staret. Intus porticus atque aulae laquearibus aureis, atque vibus ne is tabu Iatis,&connexa domorum coeli insta r, vi propria sese sensi in diebus, ac noctibus sine inter imissione voluctia. Scagnum quoque mari S aemu I II

300쪽

PETRARC. DE RE MED.

Diux aedifici isque circundatum, littore , urbis in m. Iem, Iura praeterea, &pascua, & vineta, &syl-uae Omnium generibus animalium refertae. In hac domo 'Mantum eoniecturis ad verum via est, illud quc 'd collosseum vulgo dicitur,medium fuit, euius nur 'cetiam ruinae stuporem spectantibus af-- 2Dnt, echaec omnia dum qRod miraculum rei augetJRomi medio,consumasset,ita non dicamJexcessisse , 1cii ne amplesse quidem Imperatoriae domus modum Nilus est sibi, ut dedicans domum .ipiam non ampi ias miraretur, quam, ut hoc lum diceret: Iam tamdem,quasi homo,habitare in cipio. Nurto illa leuia, quod vestem nullam bis induit,nullum iter minus mille carrucis egit; calceatis argento usui mulis; aureo reti piscatus est; purpureis,atque cocciri is funibus, ac reliqua fidem excedentia simul, & tredium paritura. Sed

quis illa non stupens legit, stuPentiorque aspicit Vestigia enim extant: piscinam illam, ceptam a

Myseno monte,venturamque usque ad Auernum lacum,miris circumseptam confectamque porticibus,fossamque illam ab Auerno usque Hostiam, per tantum viae statiam, totque obuioo monte S, .ut inducto mari, sine maritimis casibus nauigans, Ec terrae laborem, bc pelagi fastidium declinaret. Longitudo quidem , ut nunc incolae metiuntur,... nota omnibus:vtΤranquillus numerat, millia pessuum centum sexaginta. Latitudo autem duarum lcapax quinqueremium ex aduerso iter agentium,

neque se impedientium concursu ; quod opus si . explesset; Italiam Omnemque Rempub.exhausiCset. Tantis autem mundi malis mors sola consi Iuit. Hunc sequitur Aurelius Verus quι ut Omittarii 'caetera Jcoenam illam fecit; cui, li bar prandita it