장음표시 사용
21쪽
do utebantur. Ad hos pertinent eae voces, Kasam, Deut. 18. Hier. 27. Onen, Deut. 18. 2.Pares. 33. Hier. 27. Mich. F. NahaS,Deut. I 8. & a. Paral. 33. Ob, Deut. I 8. Esa. 19. I. Reg. 23. & 4. Reg a 3. ac alibi passim. Iidoni, D t. 18. Levit. 19. 2O. q. Reg. 23. E-1a. I9. Utuntur quarto Hebraei Vocabulo Habar, quando arcana quaedam verba a magis mussantur, quibus inesse efficacia mira putatur: quam vocem David usurpat, simul & Lahas, Ples.s 8.ubi aspidis ad incantantis vocem, aures obturantis mcntionem facit. 6 1 . At quicquid est harum vocum , nullo modo cam demen lationcm , quam in vetulis his cxperimur, spectat. Si itaque decretum hoc Mosis contra veneficos promulgatum fuerit, ex praescripto iidem puniantur: horum patrocinium minime suscepi,quos& lex Cornelia de sicariis & veneficis condemnat, Dig. lib. 46. tit. 8. Hanc meam sententiam eo libentius transmittore volui,quod te mihi responsurum spercm , id quod lummopere oro atque obsecro. Interim faxit nussericordissimus Deus , ut ipsius spiritu auctus, digne vocationi tuae respondere qucas ad Dei gloriam , E clesiae Christi incrementum , S. animae tuae salutem. BetSburgi IO.
Iuliae, livia, sec. medico, Joannes Brentius.
Alve in Christo , observando vir. Quas E Misburgo Io. die Octobris literas ad me dedilti, fuerunt mihi gratissimae,
non hoc tantum nomine , quod insignem erga me benevolentiam spirant: verum etiam , quod summum tuum studium in destiadendis innocentibus, aut excusandis errore magis , quam malitia peccantibus testificentur. Ncc dubito, quin Deus hanc tuam virtutem clementer approbet. Ut enim quondam , cum
Ethnici adhuc gratiarentur in Christianos, si quis accusabatut fidei in Christum , vulgus vocistrabatur , Ad lconem : ita his temporibus, si quae mulierculae , quamvis honestae , insimulcntur tantum veneficii aut incantationis , clamare Dient , Ad ignem. Quare si quis in medium processerit, & admonuerit magili ratum , ne pastina sine ullo discrimine, & exactissima cognitione in mi seras illas mulierculas saeviat , cum ego arbitror clivinitus
excitatum. Dissiligod by Corale
22쪽
LIBER APOLOGET ICus. s 89 cxcitatum. In quorum catalogo quum te quoque collocatum videam , laudo tuam humanitatem, re hortor , ut tuum ossicium,
quod coepisti, facere pergas.* 2. Caeterum quae admonitu meae concionis in lucem editae, de legibus a Mose & Imperatoribus Romanis adversus incantatores de sagas latis, visum cst tibi inccum conferre, agnosco animi tui candorem, & optarim ut suntliter affecti essent multi, mei quoque ordinis homines, & eadem moderatione sua inter se dogmata consurrent: sic enim minus esset & rixarum & offendiculorum iri Ecclesia filii Dei. Dicam igitur initio de mea concione,cui titulus est , de grandine. Haec enim concio, etsi fatear cam a me in chartis conjectam , ut soleo, antequam ad conesonandum processero , tamen non est a me in lucem edita, sed ab amicis una cum aliis quibusdam concionibus e chartis meis collecta , & typographo tradita , idque non hoc primum tempore, sed cum numeraretur 1 nato Servatore nostro Is 39 , & audio eam iterum di typographo superiori anno praelo exceptam esse. Hoe idcirco visum est commemorare , ne sorte tua humanitas arbitraretur , me data opera
eam concionem adversus tuum scriptum , cui titulum de praestigiis daemonum secisti, sparsisse. Deinde vidisti ipse , me in ea concione quam certe nesciebam editam , priusquam tuas accepissem literas , & de ea ab amicis admonitus csiem , qui & mihi exemplum ejus jam exhibuerunt) nullam instituisse prolixam disputationem de supplicio illis incantatricibus inserendo, sed tantum paucis attingere, ne viderer publicas legcs damnare : quas ne adhuc quidem damnandas cen1eo. Sed illud liimmo studio de exactissima cura agendum & cognoscendum est , ut recte dijudicetur de personis, quae adversus has leges peccasse acculantur , & tam se vero supplicio obnoxiae sunt. 6 3. Ac video quidem, Imperatoriam legem uti his verbis :Qui malis artibus utuntur, elementa turbant inficiuntque & adhuc affirmo, clementa turbare, non esse diabolicae per se , nec humanae , sed tantum divinae virtutis: non dubito autcm, quin lex usurpet verba sua ex vulgari hominum lententia , Sc loquatur ex illorum magorum seu incantatricum opinione : hi enim a s atana ita persuasi sunt, quod artibus suis turbent elementa. Punit igitur , inquies , lex voluntatem tantum , & falsam porsuasionem pNihil minus: sed repetat pro opero ipso persectum, ut illi loquun-
23쪽
tur, conatum. Nam cum misera mulier non solum simpliciter cogitat se cocturis aut aliis artibus turbare elementa, verum etiam illud toto animi instituto agit, in hoc studium tota incumbit, ut herbas colligat, suis cxecrationibus praeparet,ad ignem admoveat, ac nihil earum rerum omittat , quas edocta cit a latana aut satellitibus ejus: hic certe lex expedit suam sevcritatem , & punit persectum illum, quemadmodum iam diccbam, conatum. 6 4. Nec novum cit, nec insolens , quod conatus perfectus habeatur pro faeto & opero ipso. Abraham jussus est unigcnitum tuum filium Isaacum mactare in sacrificium : etsi autem angelus revocat gladium rius, quem jam in filium stringcbat Abraham , &Isaac servatur incolumis , tamen Deus ipsc reputat hunc persectum Abrahae conatum pro facto ipso : Quia fecisti, inquiens, hanc rem,& non pepercisti filio tuo, bcncdicam,&c. Quod de benefactis hic dicitur, idem intelligendum eth etiam de malefactis.* s. His diebus dixit juvenis quidam Stulgaritiae causam suam
h vinculis, qui cum deperiret alteo ius uxorem expectavit noctuante domum ejus bombarda instructus , dum maritus equo pabulum praeberet. Itaque cjaculatus globum per patulum foramen, eri bravit quidem a marito , scd occidit equum. Habcs hic persectum conatum. Quare lata est in eum sentcntia, tanquam in homicidam, qualis ctiam vere erat tam coram politico, quam coram coelesti iatribunali. Idem judicatur de eo qui cum uxore aliona deprchenditur in cubiculo clauio solus cum sola , nudus cum nuda , ctiamsi adhuc nihil scoloris cum ipsa dcssignaverit. Haec accommodanda erunt ad incantatrices , quod etiamsi nec queant elementa turbare , nec quicquam nocumenti hominibus praestigiis suis aut incantationibus inferre: tamcn quia voluntas eorum nocendi non consistit
intra simplicem cogitatum animi,scd prorumpit foras in persectum conatum, severitas legum hac in parte non potest jure damnari. 6 6. Idem sanciendum puto de lege Moli Exod. aa. Et sit enim
video, vocabulum riget constanter transferri pro tamen non ilic tantum judicatur iti, qui alteri exhibet potionem reipsa venenatam, verum etiam qui nocendi & interficicndi animo L. . .is pro Venenata potione arripit errore quodam & porrigit salutarem. tih Pj.,. Quare cum incantatrices illud unum agant, & in illum scopum 2ιὰ totae intendant, ut vel frugibus vel pascuis vcl jumentis vel homi-ς - nibus noceant, sive utantur veneno, sive aliis rebus plane imper-
24쪽
LI aER APOLOGETICu S. yy Itinentibus, non possunt excusari, quin habeantur pro nocentibus. Lex Mosi dicit de teste mendaci, reddent ei sicut fratri suo facere cogitavit: Et quidem magna severitate addit, Non misereberis ejus, scd cxiges animam pro anima, oculum pro oculo. Si de teste mendaci, qui nec veneno, nec aliis id genus rebus , sed tantum lingua ad nocendum proximo utitur , tam severiter judicatur, quid Judicandum csset de incantatricibus , quae qualibuscunque mediis
utantur , certe cogitant toto conatu proximo incommodum in- serre Θ Hactenus de autoritate legum : intcrea autem accuratissima
cognitione opus est, ut recte diJudicetur, quis adversus has leges peccaverit, & supplicio carum obnoxius sit. 6 7. Hic ut recte lentis, magnum discrimen habendum est intervere sceleratos & melancholicos, ac eos qui laeso sunt cerebro, quive simplici superstitione errant. Quis cnim tam crudelis esset, qui in hos posteriores severiter animadverteret Fuit apud nos juvenis non incruditus, qui & scholis praeerat, & se hone ite gerebat : Sed tandem eo inclancholiae processit, ut cum audiret aliquem e praeceptoribus suis, quos semper reverenter coluerat, morte extinctum, arbitraretur se, quamvis longe absentem, ejus mali autorem. Referobat nobis , saepe venire ad se noctu homines nescio quos, qui nunc hoc, nunc illud ipsi conficiendum mandarent. Quis hune judicaret homicidam p Imo inter nocentes ipsos magnum discrimen habendum esse censeo : Et malo ut deccm nocentcs impunes , si ulla probabili ratione fieri potest, cuadant, quam ut unus innocens inbusto picctatur. Insigne pietatis genus est , miscrorum
cura tangi.6 8. Quare optimi viri ossicium sacere perges, si amictas illas
mulierculas malueris ad curam vel tuae, hoc est medicae, vel meae, hoc est Theologicae professionis , quam ad gladium aut ignem carnificis remittere. Haec pauca visum est non ad singulas tuarum literarum particulas, sed ad causae statum responciere. Uterque enim eli respicimus , ut in maleficas exemplum ita statuatur, ne vel impunitate malum ingravescat, vel crudelitate innocentes aut
quasi squemadmodum Iurisconsulti loqui solent opprimantur.Dominus te clementor custodiat. Bene ac felicitcr vale , vir optime.
25쪽
D. IOANNI B R E N T I O, Thaologia Doctori, Et praeposito StuMaia , caec. Ioannis Wierus
DAtae nuper tuae ad me literae , fuerunt mihi admodum gratae, quod singularem animi tui candorem & modestiam
declararent, cum motam paticnter in meae sententiae explicatione audicris , tuamque vicissim ingenue proposueris, mi antegerrime Brenti. Proindi ut me denuo audire eadem animilcmpcrantia, dc si minus rem sentiam , secus docere non dedignoris , te ob commune reipublicae Christianae commodum, obnixe Oro. Maximi si quidem ponderis causam hanc esse sentio, in qua tam enormi tyrannide a Christiani nominis magistratu saevitur citra ullam commiserationem , quae semper hominem Christianum in primis ornare solet. Hic autem legum rigorem defendi, suun - quc sortiri apud te locum, non obscure arguunt testanturque palam habita concio & post evulgata , deinde scripta mihi haud ita pridcin epistola. 3 a. At cgo aliter justis de causis rationibusquc manifestissimis& quidem non paucis pcrsuasus, libro satis copioso jam aliquoties edito, hujuscemodi dira mortis supplicia in vitiatae phantasiae vetulis, nec ullo praestito revera malitioso vel aliis noxio opere notis , improbans, tales leges cicuo ut irritas prorsusque supprimcndas : quarum tamcn authoritate magistratum recte gla lium stringere, submergere item, & flammis horrendis dementatas objicere anus, quas lamias dicunt, astruere vidcris. Ρcenae si quidem ser-mam licet non exprimas , tamcn lcgcs hac in parre dcfendis, quae mortis supplicium decernunt: at modum eius heu nimis truculentum , quin imo, si verum fateri liceat, plus quam tyrannicum , inde decreti virtute iam annis nimis multis a magistratu observatum , satis nosti. Ex mca vero sententia illiu simoai vitae privatione coram Deo ita delinquitur, ut rationem in eo die , quo omnis clucescet veritas, rodditurus sit transgressor. 6 3. Porro cum concedas, ex vulgari hominum opinione promulgatam legem de iis qui elementa turbant, &c. Rei pondeo, o leges Diuiti eo by Corale
26쪽
Lra ER APOLOGET I C v s. 3 93 seges minime serri debere ex vulgari hominum sententia , vel delus arum v larum opinione, potissimum eas quae inde momtis alios damnant: sed ex gravibus , indubitatis irrefragabiliusque causis cum matura deliberatione promulgari oportere: quinimo in actionibus criminalibus probationes ipsa luce meridiana clariores , requirere leges, alias dixi. Nec justis rationibus hic objici debet persectus conatus, quem vix imperscctum dici admitto, cum nullus persectus postit appellari conatus , qui perfici
nequit. Lamias autem non posse perticem quae conantur, lateris. Concedis enim , delusas mulierculas in turbando ac re nihil posse : sive tum herbas colligant , inccrentur, ad ignem admoveant, vel quascunque proferant ex corrupta phantasia quisquilias , quibus ne quidem aquae guttam elicere , aut crepitum ciere ut cum venia sic loqui liccat aut muscae nocumentum inferre queunt : quorsum hic conatus nuncupabitur & defendetur perfectus
ejusmodi delira perluasio , vel, si ita voles , inessicax & puerilis
conatus p cur ex legum severitate acerbissimo mortis genere plectetur λ Quod Abrahamum adducis, qui in filium Isaacum stringens ensem impediebatur ab angelo, atque minc Abrahami conatum pro facto ipso a Doo fuisse reputatum , & quod de benefactis
ibi dicatur, idcm de malefactis intelligenduni csse, bic cccie velim nolim icontradicerC cogor. g ψ Primum Abrahamus ex Dei mandato conatum coepit rei pc stibilis , & quae mox pcrfici poterat, atque persecta incunctanterfuisset mente sana Rc instrumentis convenientibus , ni ii ii Dei angelo suis et vetitum : hinc merito pro ipso opere & quidem periecto conatus hic inchoatus haberi debuit. Atqui multo sccus in hoc nostro nogotiores habet , ubi personae ad hu)usmodi verum actum vel conatum inc prae sunt, ubi phantasia corrupta, ubi organa quibus operari Putantur, ludicra, siculnea,& tali perficiendo opcri in idonea sunt, ut si nihil non sic agant & machinentur, nihil ossicient , imo aurcm vcrberabunt 8c operam ludent. In foro quidcm coelelti criminale esse, etiam si quis mulierem al-pexerit , ut eam concupiscat, non dissiteor: verum haud item in foro civili, ubi adulterium nou mente , sed corpore perpetratum vel incoeptum, ita ut perfici mox potuerit, punitur : multo minus punietur vitia vae mentis imaginatio , aut ludicrum aliquod institutum vel voluntas , unde laesioni subsecutae vel aliunde inni-
27쪽
nihil vel accessit vel decessit, aut accedere aut decedere po tuit. Quare mirari non desino , quod lamiarum de am voluntatem in persectum copatum seras prorumpero , nec legum severitatem hac in parto damnandam cile scribas. Imo ego tales leges ex Vulgi opinione & poetarum signactatis latas, libero ore calamo-quc Oppugnare audeo : & me conscientiam laesuruiri verercr , si conticet cerem : propterea eas quoque explodere doceret quemlibet magistratum Christianum , ne rerum ignorantia tam impune hinc sanguis fundatur innoxiu S. g s. Talem habeo legcm illam duodccim tabularum : Qui fruges excantasset, poenas dato, neve alienam segetem pellex cris CX cantando. Si vero observantiam multam deberi legum vetustati& autoritati cxilii mavcris, eodem jure nunc & olim in sangui nem , quem tu innocentem dixeris , 1ae victur ex quorundam Imperatorum & regum promulgatis saepe lcgibus & edictis contra doctrinam tuam , Luttieri, & aliorum non Oescurorum virorum. Quapropter ut non scmper icnum autoritati Sc severitatillandum censeo : ita multo minus in hoc negotio hactenus nsque adco dubio, obscuro, Eu daemonum praestigiis involuto, ad carni fices confugiendum csse, firma stat lcntentis. Nec locum hic habet in argumenti tui patrocinium, sed ad inci instituti confirmationem , cxemplum a te citatum juvcnis illius , qui occidendi animo equum interemit, dum in virum , cujus uxore fruebatur ἡonjunctius , collimando ejaculatur: cum & interficere maritum, & cum ejusdem.uxorc congredi potuerit. Sic clare ostendis , quid sit conatus perfectus , nempe studio incoepta actio , quae ab ipso juvene perfici valuit instrumentis ad hoc idoneis apparatis , & in rei propositae persectionem jam operantibus sine ulla vitiatae mentis delusionc : proinde & optimo jure supplicium mortis perpessus cst. 6 6. Quod etiam huc Mosis lcgcm rursus torquere velis , non certi: mihi tecum convenit. Moses enim de iis loquitur , qui veneno vel rebus noxiis nocuere, vel damnum dare conati sunt, idque potuΘrc : non de his qui sic laederc aut laesisse imaginantur , , quibus nihil mali ulli aut belliae aut homini aut frugibus acccssit: qui potius dcliris hominibus, puerilibus, stultis & melancholicis comparari dobent, Zc aliqua ex parte similem supplicii sortem cum iisdem sultinere, hoc est, redargui & rectius insti-
28쪽
LIRER A FOLOGETI συ s. systui, vel virgis coerceri, atque arbitraria mulcta, non corporali, ex magistratus aequitate in ordinem rcdigi. 5 . Quod item Mosian de teste mendaci citas , qui mente non Driaci p. delusus, studio destinataque opera suo mendacio graviter vel nocuit, vel nocere voluit , atque etiam potuit, nimirum qui alteri falso testimonio intentavit desectionis , ut Hebraei intelligunt, crimen, quare eidem quoque ex testimonii virtute fuisset moriendum : talis prosecto mendax te itis, author sanguinis injuste fundendi, Optimo Jure plectebatur , velut etiamnum plerisque in locis observari existimo. Sed quomodo hic cum Lamiis nostris conferri poterit, cur etiam leucrior iis infligi debet poenaὸ id quod
tamen urgere videris , cum illa nocere voluit & potuit, & revera nocuit: hae lamiae nec nocuere, nec eo modo potuere. Ille lingua sua usus , qua falsum dare voluit & potuit testimonium : hae solum corruptam uturpant imaginationem, delusam voluntatem , & suas
quisquilias resque ludicras, quibus omnino nihil possunt, etiamsi
g 8. Colla sis itaque personis earumque ingeniis & organis,s cile totius negotii discrimen elucescet: inde & poenae formam mi nori conscientiae laetione praescribet magistratus pius & Christiamus : quam tamen conjuncta simul & opera vestra & seculari potestate in executionem deduci velim, ut nimirum rectius a tui ordinis hominibus doctis & piis erudirentur delusae anus,& praestigiarum daemoniacarum discussis tenebris ad veritatis lucem saniori
mente reducantur: deinde modum poenae cum commiseratione pro
transgressionis qualitate prudens statuat magistratus. Qua in re tibi mecum convenire, sat scio. Mihi sane bene volenti, ut pro singulari tua humanitate & candorc ignoscas, quaeso, quod seria tua studia & Christiana , daemoniaco nostro argumento turbare non desinam. Deum misericordissimum oro, ut te suo spiritu in dies magi S ac magis augere dignetur ad nominis sui gloriam ,& Ecclesiae utilitatem. Hambachi I 8. Julii, anno Is 66.
29쪽
APOLOGIA. Adversus quendam Patilum Schalichium, quise P in
ME profecto optime meritum esse de Republica Christiana,
de bonam apud omnes iniisse gratiam existimavi , quod tanto studio & diligentia pro indubitatae religionis nostrae M s. hominibus pugnam coeperian cum principatibus , potestatibus, mundi dominis, rectoribus tenebrarum hujus scculi, si ritualibus o. si. astutiis in coelestibus, cum principe cui potestas est aeris , qui mortis habet imperium , qui seducit totum terrarum orbem, imo IM. i. cum Tege super universos filios luperbi. Sed opinionem meam longe fefellit insolens quorundam inlultus, & mala ab iisdem milii relata gratia. , a. Enimvero praetcr omnem expectationem insurgit ad ve sus me Paulus quidam princeps de Ia Scala Sc Hun,Marchio Veronae & Dominus Crcu taburgi Prussiae , qui numerosa hac titulorum supellactile, & seneros ae familiae satellitio instructus, mihi Miamini non huic simillima, sed tamen domo honestissima nato bellum denunciat, non certe austu dc causis. Licet autem principae in tuum illius amplitudo, & picna terroris dominatio me non ima merito in fugam conjicere potuissent: animum tamen erigit quae mihi cum daemone fuit luetae victoria , quippe qui cum potenti mo generis humani lioste sortiter antea congressus . virium mearum periculum fecerim, tanto facilius nunc hujus principis vim atque impetum sustinebo , quanto & inferior is est, causa nostra melior. Neque enim velut ille, frivolis altercationibus aut impotenti ulla concertandi libidine flagro, sed solo veritatis indagandae studio ardet animus: qui si aliter esset affectus , lamen 8c ingravescens aetas colluetandi servorem extingueret, & striabendi libertatem ac ocium proscctiones variae occupationesque asisi duae surriperent. Quo fit , ut non sim tibi Paulo princeps ob
jecturus tuos errores , non calumniaturus tuas contrarietates
non nudas alicitarum vietiliarum rapsodias, non fabulas Poeticas , non denique qualdam Platonicorum nugas, quae in tuis scriptis passim occurr*nt: sed ad illa tantum loca, quae circa finem tertii Diuili so by Corale
30쪽
tuas calumnias eo quo collocasti ordine refellendo,partim infirma arcis tuae sundamenta, quibus nitoris , sortissimo veritatis vecte subvertendo. Ocyus ergo & alacrite in arenam descendamus , nosque pro virili exerceamus.*3. In libri tortii Epistomonis tui Catholici exordio sgnaeontra me praefors & titulum, quo consutationem Praestigiarum Ioannis Wieri, te parti Encyclopaediae tuae recoctae adjuncturum polliceris: inde non diu cunctatus , de barbarismo disserens, integram sere epistolam ad paginas circiter octo, continua orationis serie, Ioannis Pici Mirandulani ad Hermolaum Barbarum Florentiae 4. Non. Iunii scriptam anno Iq8s. transcribis. Inde ubi de animae ab humano corpore separatae seu abstractae oberratione& passione ex variis discurreris : Hinc & utrum peccatum temn ris finiti, poenam finitam recipiat, an infinitam tantum , ex fredem Pici tractatu de poena peccati mortalis , argumentis silmptis& verbis exscriptis compilavcris: ad quaestionem tandem de anima separata , sive homine post mortem , antequam resurgat, pr
laberis , quo copiosiam illud cap. ΑΤ. lib. I. AgAppae de Occulta
philosophia denuo de recto ad verbum transtulisit, non tamen neglecta interim ea cautione, ut leviter nominis Agrippae memineris in principio iis verbis : Cum moritur homo , corpus in terram irevertitur quod & Agrippa rctulit in de qua sumptus est : mens , :unde destendit, in coelos remeat, &c. ij 4. Ea conjunctione copulativa vis innuere , quasi Agrippa in ea solum particula a te non dissentiat, & reliqua argumentationis demonstratio tua sit, quae ad paginas circiter decem ex eodem capite transeriptas se extendit, ubi in Eubuli persona , verbis sex saltemvirationem interrumpis continuam absque debita authoris Agrippae professione : qui cum hanc mysticam disceptationem poetarum testimoniis hinc inde confirmarat, ea solum studio a te praetermittuntur, ut quae paulatim ex eodem capite adversus me in quaestionem producere statuisti, non admodum in hoc studiorum genere exercitatis, appapant catholica & mystcriorum plena. Quanquam in eo contextu , quem tuum ex phrasi indubitanter nemo non judicabit, qui in Agrippae libris minus sit versatus, picraque inveniantur, quae a Catholica Ecclesia non ita probatum iri arbitrer: cu)usmodi est & illud : Ut certum est , ncminem sine fide ,