장음표시 사용
381쪽
na, oleum juniperi praecipi solent, non acidi
sales aut liquores , in succus lunonum, vinum album , pomaceum : nisi sorte cum sal santuinis est in statu, ut aiunt, fixationis, ut in Norbuticis , & nonnunquam in hydropicis: tum enim. acidi sales vim suam in sales fixos exerunt: sed plerumque sanguiHis crasim pervertunt : unde in catharris magis obesse selent quam prodesse. Sed sulphurea quaedam ut diximus , & pulveres testacei sale alcaii dites, ut E testis ovorum , aut lapidibus cancrorum isthuriis, cum scilicet urinae secretio inhibetur, magno sunt remedio quod mixtionem sanguini inteetram restituant, & Midorum vim infringant. V Cum serum a sanguine uberius discedit itum Nnes sanguinem culpa est, quod illius crasis laxior sit, nec aquosae partes a crassioribus contineri possint. Hinc saepe post: inimium urinae profluvium sanguis residuus crassior est: hinc pulius frequens, ut a coagulatione sanguis vindicetur. Fieri etiam potest ni vitium sit in renibus, vel quod tubuli nimis pateant,& citius quam par sit, serum tonsmittant: quod
tamen cum fit tum urina cruenta cernitur , Vel
quod acidum fermentum in renibus vige i, quod sanguinem fundit. Unde nephritici plerumque ante paroxylinum aquam copiosam& limpidam reddunt. Atque in iis forte, ut in aliis morbis convulsivis,ut in colicis doloribus, in tyn anite etiam sortassis, cum scilicet abdomen instax tympani tensum est, in asim te persaepe, nervi & spiritus animales malo assiciuntur, c si quis fit succus nerveus, is acidior factus in diabete urinas adeo copiosas praecipitat. Unde Vvillis se observasse in pluribus diabeti obnoxiis testatur , quod ante minae pronuvium, vagos in toto corpore partium
382쪽
tium nervorarum dolores aliquando cum stupore, interim crebris spasmis conjunctos senserint. Unde assiduus pomacii , aut vini rhenani, & acidi usus, moeror diuturnus, affectus convulsivi hunc morbum saepe accersent, aut 'vent. Quae autem dicuntur incrassantia' me dicamina , ut oryza, gummi, ac resinae quaedam in hoc morbo juvare solent, quod viscosis ibis particulis sanguinis partes devinciant, & ne a
se mutuo discedant, aut cum salinis miscean-xur, impediant. Sales alcati concretionem arcent, & fluorem sanguini naturalem restrittunt, Adstringentia vero medicamenta , quae scili cet acerba sunt, vel austera fibras quidem contrahunt,& vina illarum expultricem infringunt
sed in sanguinem nihil iis licet, nec uique ad
De sanguinis anal, Chu mica.CUm cinguis rite est: praeparatus, & ab
omni excremento inutili expurgatus , tum ad vitam tuendam , & nutriendum' corpus accommodatus Verum ante luain explicare ingrediamur quae pars sanguinis aleis docorpori sit idonea, de illius compositione pauca dicenda sint. Ac primum vulgatae Medicorum opinioniasIentiri non post uinus, qua sanguinem ex tuatuor humoribus, bile, sanguine inroprie dicto pituita, & melancholico iucco consta re ut in dubitatum suae artis fundamentum defenciunt
Nam serum illud subqavum , quod sanguini
natat, nihil habet cum bile commune nisi forte colorem , nectae instar bilis est amarum . uec ubique se prodit. Sic ater aut purpureus m. VI. O
383쪽
sanguis, qui in fundo lancis subsidit, melanis choria dici non potest: cum sapore non sit acIdus sed dulcis, neque aliud sit praeter fibrosiam sanguinis partem. Quinetiam aeri expositus atrum illum colorem exuit, & rubro dilutiore tingitur. Deinde quo vase profundiore excipitur , hoc major est hujus subnigri sanguinis contrarium ii peccant qui in sanguine
nullam esse partium diversitatem pertendunt: 1n qua sententia filii Harvarus, qui nullum aliud esse calidum innatum , aut humidum titimistentum existimavit praeter sanguinem, uui est uniusinodi, & sui simi lis, ex quo animal ipsum sermatur. Nam eo , inquit, alitur unumquodque, ea quo ipsum gignitur. Idque,
ut patet, non mistione quadam, aut milcibi .lium congressu, sed vera unius in alterum mutatione perficitur. Primum enim, inquit, co
noris rudimentum est similare quiddam, Muniusmodi, ex quo velut divino jussit per divisionem, & mutationem substantialem languis , Venae, arteriae, viscera, paries omnes finguntur , atque ex re similari fit quoddam dissi: milare,&ex uno plura. Ac frustra ad elementa confugimus, ex quibus non constituuntur corpora.Neque id ex omni parte est verum, ex iis componi corpora, in quae resolvuntur rsic enim lignum constaret ex cineribus,vitro ocruligine. Contra eum tamen sit ica ConcIUo. l sanguis ex variis partibus heterogeneis constat ec quiddam est simplex & homoge- conclusio. c' Ex crebra siriguinis sermentatione : quod enim simplex est , non setiuentescit : quod est compositum, ur
384쪽
vinum, facile effervescit : non item spiritus vini, cujus partes intestino motu agitari non possunt: ergo sanguis est liquor compositus . non simplex. io Sanguis in renibus serum, in jecore bilem exuit, in pulmonibus noxias su-Jigines , in cute sudorem, in oris glandulis salivam, aut lympham : atque hi humores iii
vasis una cum sanguine confunduntur : ergo sanguis non est omnis expers compositionis.
Quod si itaque anatomen sanguinis institu
re velimus , eum ex rubro & seroso humor potissimum constare comperiemus. Latex serosus & bilis, si quae sid in sanguine, aut portiochyli, aut si forte sint alii humores excrementitit, vel nondum subacti, ii quidem sunt sanguini vehiculo, aut certe succi nutritii. Ac si post cibum, aut sub primos febrium intermittentium insilius mittas sanguinem, is multo sero abundabit, non item post longam ine-di m , aut magnum urinae profluvium, aut copiosum sudorem. Hinc tot morbosae esservescentiae: nullus enim est liquor qui citius fermentescat 'uam sanguis, ac merito cum vino ipse conferri sistet. Quod autem opponit Harvaeus, primo se
guinem esse humidum primigenium; ac deinde ex parte ovi crystallina, & ubique sui simili pullum fieri; eumque adeo esse quid similare, S uniusmodi. Rest. In sanguine esse partem aliquam albu-mini ovi non dissimilem, ex qua gignitur &nutritur animat: sed alias praeterea in eo esse partes merito contenderim : ac licet primum
ovi colliquamentum sui simile videatur , non dubium tamen est quin magna sit in eo partium insensibilium varietas, & spirituosa imprimis substantia multum actuosis, cutianquana
385쪽
Contra, inquit, nullus. est in sanguine spiritus , ab ipso sanguine distinctus, ac sanguis
pelvi exceptus si in varias partes abeat, eae quidem non prius inerant sanguini, sed per diub-lutionem generantur.
Re p. Eile quiddam in sanguine quod impetum facit, ut ait Hipocrates & est quasi flamina sanguinis: atque ut vinum suo 1piritu destitutum jam vappa est, non vinum , ita sanguis spiritu exhalato cruor potius quam sanguis dicendus est , tumque soluto suae mixtionis vinculo in varias partes abit . quae pxius erant, sed accurate permistae. Quare spiritus ille aut calidum innatum , aut humidum primigenium appellatur,&est omnino caelestis, quatenus animae & supremi numinis est instru-imentum, isque est actu in sanguine. Utrum autem sanguis sit animatus & praecipua corporis pars, id non excutio. Et quidem bestiarum animam in sanguine constituunt sacri codices , in eo vitam incipere , & desinere ,
atque ante omnem Organorum formationem a
natura formari existimat Harvaeus : adeo ut cor ipsum nihil sit Disii instrumentum, & velut organum hydraulicum transmittendo sanguini destinatum. Hinc multas animantes per hyemem citra pulsum, aut cordis motum vivere existimat. Huic autem ne in hac quoque parte assentiar, observatio facit non ita pridem in Academia facta : nam dissectus est herinaceus, vulgo un herisson , cum hyeme altum dormiret , adeo ut dissectus nil sentiret: & tamen cor
ipsum diastoles & systoles motu agebatur. Sanguini vero, inquit, calor vitalis innascitur; huic pulli anima primum insidet. Nam in
naturae operibus instrumentum, & artifex
juncta sunt, & copulata. Ista , inquam, non excutiis. Nam partim sunt in naturae abdito
386쪽
retrusa, partim ex iis quae de partium conformatione dicemus, erunt dijudicanda. Nunc igitur partes sanguinis persequamur.
De singuinis anal, mechanica. Non abs re quidam recentiores sanguinem
cum lacte comparant: cum eadem pene sit utriusque natura . . Nam in ovo ex lata equodam sanguis eiscitur, ac lac ipsum nihil est praeter serum sanguinis ex arteriis per glandulas mammarum percolatum. Hinc lactabidis adeo prodest, & serum sanguinis, seu aqua huic innatans, ubi teita ovi conclusia in aqua fervida paulatim excoquitur, & colore & consistentia , & sapore ipso ovi albumen refert. Quare id satis est verisimile lac vel serum este
omnium viventium originem, & alimentum. Hinc pleraque semina terrae gremio emollita lactescunt. In mammis animalium copiosae sunt arteriae, quae sero turgent, ac venae qua sanguinem magna ex parte seroso latice vacuum ad cor referunt, nigriores apparent.
Praecipuae itaque partes sanguinis striat serum,& cruor . Serum vel calore concrescit idque potissimum alendis partibus destinatur, estque oleo sae lactis parti analogum ue vel nunquam concrescit, idqΗe in urinam, vel sudores abit :pars vero fibrosa & crassa sanguinis a casea non plurimum differt. Hinc acida pene omnia ut lac, ita sanguinem coagulant : cum sales volatiles, aut fixi utriusque liquoris fluiditatein
Verum ea est optima naturae sanguinis cxplorandae ratio meclianica , quae ex partiurn
figura, motu & consistentia ducitur. Nam ii
387쪽
sanguine haec oculis ipIis subjiciuntur, primo corpus ipsum fibrosum, quod purpureum colorem, aut subnigrum exhibet, & praecipua est sanguinis moles. Serosus liqvur cujus pars melior vi caloris in substantiam sapidam , dc ovi albumini non absimilem cogitur : ut quod reliquum est seri in humorem aquosum ,
di salsum abit. e Sunt partes crebro motu agitatae, & comminutae, quae rubrae sunt, &sanguinem eo colore tingunt. Sunt sortassis aliae adhuc tenuiores , quae in recens emissis
sanguine tape nares, palatum, & linguam sal so, & acri halitu feriunt , quaeque ut putat Thomas Cornelius, fluiditatem in sanguine M
enem fermentationem tuentur : unde hunc
salem vitae balsamum appellat. Nec dubitareetamen possumus, quin fluiditas sanguinis huictiquori qui per lymphae ductus advenitur, magna ex parte reseratur acceptus. Hinc sanguis variis in locis solet concrescere, cum glandulae male sunt affectae. Praecipua pars sanguinis fibris constat quas cernimus, cum in aqua fervida excipitur. Crusta extima plerumque densa est, & alba ex variis pelliculis conflata, cujus meatus, aut
vesticulae succo levi, & diaphano, interdum iubflavo implentur. Hac velut pelle detracta sanguinis moles fibrosa, & purpurea succedit,
in retis formam contexta. Hujus meatus rubrae atomi complent: quo eae sunt confertiores, hoc pleniore rubro cruorem tingunt. Hinc ater infundo sanguis plures melancholiae specie decipit , eum aeri exposuus rubro minus saturo, de splendidiore fulgeat. Quare illud verisimiIe est eandem ubique esse
cruoris fibrosi naturam. Hic enim crebris lotionibus ita omni ichore, ut vocant, aut tenui 3iquore rubro exuitur, ut fibrae primum car-
388쪽
neae, tum candidae , & instar retis implexari microscopio videantur. Et quidem nuper in Batavia observatum fuit a viro industrio, quique exquisito admodum utitur microscopio, parti aquos M sanguinis globulos rubros non stium innatare , sed & continuo mOVeri. Multa quidem scitu digna circa sanguinem novi micro scopii ope idem Vir Clarist. D. Lou- enhoocx observavit in Batavia microscopi novi ope,quod D Hugens perfecit. uar cum in linguam Gallicam nuper a Viro Doctiis sint
transata , ex eo perpauca excerpemus.
Ac primum quidem sanguinem ex globulis rubris qui in cryltallino & limpido humore
natant, & libere huc illuc moventur, constare crebris observationibus comperit.
1' Hi globuli seroso humore sunt graviores, molles, fluidi, qui paulatim ad fundum decidunt , ac mutuo pondere sic comprimuntur , ut atro- purpureum colorem induant. Cum tamen aeri exponuntur, statim coccineum colorem & vegetiorem recuperant: quod sorte aer liberius circa eos globulos agitetur.3' Cum sanguinem e pollice eductum tubo capillari excepisset, globuli sanguinis in toto tubulo ejusdem coloris visi sunt: quod in ar- .ctiori spatio globuli se se mutuo non premerent. Ii vero adeo sunt minuti, ut granum arenaeas coci eos aequet globulos. Quod adeo mirum videri non debet : nam si diameter cani arenaeae sit 1s major diametro unius glo-uli , solidum arenulae erit 110majus globuli
' Cum bene se habet sanguis, hi globuli
sunt molliores & magis flexibiles, ut per capillares arteriolas facilius pertranseant, & inter eas angustias arctatae ellipticam figuram induant. Hi porro globuli ex sex minoribus qui i
389쪽
micro copio deteguntur, plerumque composita
1' Iii sanguinis liquore alia qdoque minutiora corpuscula innatant, figurae quadrilaterae, quae estu salis corpuicula conficit Vir solertissi
6 Lac ut sanguis ex sero & limpido humore & globulis non rubris sed pellucidis constat. ' anguinis globuli sunt ejusdem pene molis, non item lactis globuli, qui plurimum
magnitudine inter se disserunt. Sunt aliae in serosio humore particulae figurae quidem irregularis, sed quae ad rotundam accellunt, easque esse pinguiores tacitis partes Vir laudatus existimat. Idem fere in lacte cum refrigescit, quod in gummi nonnullis a spiritu vini dissolutis observavit. Νolutionis gutta limpida' aquae admista in globulos candidos abit, qui Jacteum aquae colorem impertiunt. ' Particulas sacchari angulis paulo obtusioribus cile asperas microscopio comperit: adeo ut crassiores sint iis globulis , in quos fibraruna linguae extrema delinunt. Hinc unaquaeque particula sacchari plures fibrillas blande commovet. Contra falis partihulae acutiores sunt,&firmiores: unde &linguae fibras vellicant. 8' Manna innumeris tubulis conliat : hos in aqua exsoluto hi tubuli coire, & angulo ria corpuscula formare, pene ut in saccharo identur: exhalato paululum humore ii tubuli a se mutuo discedunt, & aucto calore fiunt rigidiores. Idem forte calore viscerum accidit. Nam hi tubuli ea coctione acuuntur , & intestinorum membranas leniter exstimulant. Jam quae reliqua sunt, prosequamur.
Saepe evenit ut sanguis extra capillares arte. tias impulsius non eadem celeritate per novos
meatus inluat. Hinc partes illius crassiores
390쪽
sisti, ac ex obstantium pressione conglobari incipiunt, dum rubrae, & tenuiores particulae sanguinis viam sibi parant, fibrosae remanent, quibus aliae subinde adhaerescunt, circuitu sanguinis impedito. Sic porypi sorte in ventriculiscordis, & aliis in locis ex fibrosa sanguinis substantia concrescunt. Atque idem in polypo quod in fibroso sanguine evenit: elixatus enim in fibras, assatus in membranulas abit, & uterque olei sulphuris affusione rubrum colorem adipiscitur. Sic tubercula, & duri plerumque tumores oriuntur. Ex fibris enim varie implexis multiplices tunicae solent efformari : inpleuriticis vasa plerumque polypis reserta conspiciuntur. Nam in hoc morbi genere sanguis
Cruor in venis etiam mortui animalis liquidus apparet : sed acrius intuenti luto fluido non dissimilis videbitur. Exiguis enim constat globulis cum sero confusis, & color niger ex rubris particulis Jam densiatis emergit. dic caseus ex variis globulis compositus duritiem non assequitur, donec pressione manuum, aut innato partium pondere serum expressum
Ac nescio an sit alia in sanguine, aut subtilior, aut magis spirituosa portio, quam quae
rubras, & maxime attenuatas atomos per to
tum cruorem dispersas efficit. In his forsitan
est ille sal vitae, de quo ante diximus ; atque hujus salis sulphurei vi sanguis viget, &fuit. Nec minus est probabile eum salem ex ipso
aere per pulmones elici, quam ex lympha, aut chylo per fermentationem procreari. Haec igitur corpuscula in pulmonum cribris elaborata succos qui sanguinis mastam essiciunt, aut extenuant , aut accuratius miscent Unde ineruore cum crusta est copiosior, tum tenuis li-