장음표시 사용
371쪽
Aest. Vas illud esse Vesiculam sellis cum sis collo, & porum biliarium, qui in intestina se feexonerat. Non quod bilem esse excrementum .
inutile arbitremur : cum nulla pene glandula inutile secernat excrementum: sed bilis quae in fanguine est supervacua, ad alios usus adhibetur; atque illa uti vulgo creditur, alvinas socces sua acrimonia propellit ; p ncreatis succum inertem & lentum suo sale lixiviose, & spirita volatili exacuit ;ac chyli a soccibus secretionem promovet. Huc adde bilis beneficio chylum attenuari, defaecari, dc fermentationi magis idoneum fieri priusquam venas lacteas subeat. Unde ex jecinoris tumore , aut pertinaci ob structione, primum morbum regius, seu icterus, vulgo la 3uunisse, tum hydrops saepe oritur: atque in iis jecinora & dura & lapillis
obsita non raro inveniuntur. Ac sepe vitiata fanguinis compage succus tartareus glandulas occludit aut bile ad duodenum intestinum non delabente, crudior fit chylus, & ad fet-mentationem non compositus: quod vitium
in sanguinem & lympham permanat. Hinc seri major copia, vasorum disruptio, aut lymphae
motus impeditus. Bilis itaque non merum est sanguinis excrementum , sed sorte illius, & chyli velut quod- , dam condimentum , eaque novas in chylo, α sanguine fermentationes excitat. Hinc div et sichyli sapores observantur. Nec fere chylus P queti receptaculo conclusus a lacte diversus
apparet, nisi quod est paululum salsior. Unde ex dulci pancreatis succo, sale bilis lixivioso, Maciditate chyli ingenita novus in chylo sapor,& gratus emergit. Quare bilis exundans ianguini est inutilis: sed ubi sanguirrite est dispositus, nec bile, nec seroso latice , aut lympha destituitur: sermentationem ejus tuetur ac P -
372쪽
movet, eumque vegetiorem essicit.
Sed quorsum vesicula, aut cystis fellea a po-ro biliario distincta est, si utriusque idem sit
Re p. Id admodum esse probabile quod ob servavit Malpighius, bilem in cysti fellea , exsanguine per arteriam cyllicam allato procreari, ut ea quae poro, seu ductu biliario continetur , per glandulas jecinoris e sanguine per venam portam delato procreatur. Nam infinitae glandulae cystis felleae membranam exasperant, quibus sanguis percolatur. Hinc bilis vesica fellea contenta crassior est & magis viscosa, quam ea quae poro biliario continetur, quae dilutior est,& minus amara. Atque eandem pene rationem in oris glandulis natura inire nobis videtur. Nam praeter ductus conspicuos, qui salivam in oris cavitatem, ut in vas quoddam amplum emittunt, sunt etiam aliae glandulae pene innu merae in ea quae palatum susscingit membrana , ex quibus faliva crassior & mucosior exprimitur. Utraque tamen in communem salivae naturam abit, qualis diluendis cibis est necessaria.
Et sane qui vesicam selleam, & porum biliarium attentius inspexerit, non multum inter
se ea differre facile judicabit , adeo ut porus ipse
nihil esse nisi vesica in arctum contracta , atque in varios ramos diducta videatur, idque non ab horret a verisimili, motu quodam vermiculari bilem e vesica, & poro exprimi per fibras carneas , quibus hic ductus instruitur. Cum hepar ex innumeris vasis & glandulis sit contextum , atque id sit velut sanguinis cri brum aut colatorium, id raro extenuatur, sed plerumque plus satis augetur, & intumescit ;ῖve succum nutritium ad se rapiat uberiorem, sive ex va rum obstructionibus aut tumoribus, intumescat, aut sanguis rite expurgari in eo
373쪽
nequit pervadere. Hinc obstructiones fiunt, nec sanguis, ut par est, bile sua expurgatur. Haec in partes solidas est ita , eas silo colore inficit. Sub initium morbus saepe aut per vomitum , aux per secessum solvitur, cum vasa biliaria vehementius succussa obstructiones expediunt. Sed saepius medicamina aut acria, aut salsa, aut amara & detergentia , & ea maxime quae sale v'latili abundant, quaeque languinem fundunt, & extenuant,ut stercus OVinum, anserinum vino infusum, δc chalybeata, quae obstructiones reserant, ac sanguinem expurgant , huic morbo fatis pertinaci medentur.5ic diuretica quorum idem pene est effectus ,
ut radices chelidoniae ma)oris, & urticae urentis , ut alia omittana innumera, adversus hunc morbum commendari solent. Eandem ob rationem quaecumque sale volatili praedita sunt Veteribus etiam usu & observationibus edoctis praecepta invenimus : ut contusas millepedes, vulgo cloportes, lumbricos, limaces bene mundatos , stercora quadrupedum & volatilium &alia hu)us generis plurima. Quorum omnium una pene At & eadem ratio,ut sanguinis vigor, motus , partium tenuitas, & fluor concilietur. Sic enim exerementa sita non in vasis ipsis quae obstructiones pariant, sed in eas quaeque partes quae huic muneri dicantur, amandat. Neque alia fere eit hydropis ratio, & praecipue alcitis : cum scilicet cavitas abdominis quasi lacu stagnante impletur. Non quod, ut vulgo creditum eli, ex laeso hepate semper oriatur. Nam in disiectis ex hoc morbo cadaveribus non raro jecur & lien extra culpam inveniuntur. At saepius tamen hic morbus ex obstructionibus aut vasorum , sive in hepate, sive in abdomine, aut ex sanguinis ipsias prava constitutione prolici citur. Unde icteius intex-
374쪽
guis in liene percoletur. Um sanguis in lienem per arterias irrumapat, & priusquam ipsum subeat jecur, per
venae splenicae ramos in venam portam commeet, dubitare non possumus, quin is elaboretur in hoc viscere, quocumque id fiat modo,Nam lienis usus adhuc in obscuro naturae latet: quo major striptoribus augurandi licentia fuit, eum structuram lienis ante perspectam esse
oportuerit, quam de illius usu quicquam certi constitui possex. Tria sunt in lienis structura diligenter insipiscienda. Primo membranae duae cum fibris , quae mollem hujus visceris substantiam muniuiar; exterior ab interiori facile divellitur, eamque capillares arteriae, & venae irrigant , interiorqbris constat non temere , ut in aliis tunicis , sed miro ordine dispositis. Haec lienis vasa priusquam intro subeant, communis quaedam capsula involvit: sic tamen ut qua parte ner-vum, & arteriam complectitur, longe sit crassior, parte vero superiore, qua venam spleniis cam tegit, admodum tenuis existat, & in retis modum implexa, inter fibras vacua spatiola relinquat. α' occurrunt lienis vasa, ac primo ductus lymphatici, qui sub lienis membrana vario plexu contexti, innumeris valvulis instructi, α cum vasis sanguineis congreisi retis figuram
imitantur; tum in omentum producti, tandem in commune receptaculum se se exonerant Sesucco subflavo impleti cernuntur. α' Arteria splenica una cum nervo & vena splenica lienem
ingreditur, & communi, ut diximus, capsula'
375쪽
cum iis involvitur. Superior venae tunica rariotcum sit, crebris soraminulis dehiscit , licet nullam ex ea parte comitem habeat arteriam. Subitantia lienis infinitis pene cellulis , tanquam apum favis distincta cernitur, cumligata arteria splenica per syphonem impletur aere , tum leni calore exsiccatur. Quamobrem lienis substantia pene ut suberinnumeris constat cellulis, quae membranota sunt, & sua laxitate carnem mollem , & spongiosam mentiuntur, fere ut de pulmonibus diximus. Nam ut pulmonum vesiculae ex dilatatis asperae arteriae bronchiis, sic vel ex communi capsula vasorum , vel ex ductus venosi &li tunica mirum in modum extenuata, eae prodeunt cellulae. Qua veto parte favus quisque, aut cellula venae splenicae ramum spectat, is per apertum foramen dehiscit : adeo ut cum vena hae cellulae ubique communicent. Hinc illa in venae quavis propagine nigra stigmata , aut foraminula, quod ab iis cavitatibus in venas quiddam derivetur. Cumque illae velut con camerationes inter venas & arterias inter jaceant, palam est: sanguinem ab arteriis per hos meatus deferri. Postremo innumerabiles pene glandulas aut vesiculas racematim dispositas in cellulis conspici testatur idem Ancior D. Malpighius , qui viscGum structuram diligentissime est persequutus, easque extremis fibris & arteriolis appendi docet. Cum ex certis morborum generibus corporis glandulae omnes turgent, tum majores utique cernuntur , ut in puellae liene se
vidisse scribit. Hic enim totus conspicuis globulis scatere visus est. Hii rite perspectis, Acilius erit aJiquid de lienis usu rationi consonum suspicari. Primo qui Mam ab arteriis, ac sorte a nervis ipsis in
376쪽
PARS TERTIA. eas glandulas deferri, idque percolatum in venas remeare. Nam fieri potest, ut liquor nervosias, si quis fit, nova quadam vi sanguinem
venosum imbuat. Hinc non abserde conjicit
Sylvius , sanguinem in liene perfici per spiritus
animales, qui eum magis volatilem essiciunt. Aut certe uterque liquor nervosus, & arteriosus in lienis glandulis fit tratur, in ejus cellulis
miscetur cum sanguine, & per aperta foraminuta in venam splenicam derivatur. Motum vero sanguinis in iis venis essicit non arteriarum modo impulsis, qui lentior est , ob cavitates in quas arteriolae se se exonerant, sed etiam diaphragmatis, intestinorum & musculorum lumbarium motus. Itaque e maguine arterioso , nervosoque forsitan succo liquor quidam per eas glandulas secernitur, eo pene modo quo lac in mammis e sanguine arterioso, nervis, & lymphae ductibus miro naturae artificio separatur. Si quidem in mammis, & tubuli & sinus qui apertis ostiolis inter se communicant, copiosi cernuntur; simul & lymphae ductus, & nervi circa eos tubulos plexu mirabili in retis modum sparguntur , qui infinitas pene glandulas vasis appennas complectuntur. Ex iis glandulis lac secernitur, & in tubulos exprimitur : id enim naturae solenne est, ut per glandulas omnem secretionem perficiat. Σ' Sanguis cum impetu per arteriam impulsus in iis glandulis, 3c circumiectis cellulis diuscule commoratur. Hinc liquore nervoso renativa lienis substairtia , tanquam novo fermento animatus pes venas remeat, eamque partium texturam adipiscitur, quae mox futurae
in hepate bilis secretioni est accommodata. Id enim satis est verisimile lienem hepati famulari, dum aciditate sua, aut acrimonia partes sanguinis magis actuosas ad secretionem praeparat.
377쪽
Hine anguis ea vi imbutus per omemi longitudinem excurrit, ut cum reliquo sanguine avicinis partibus refluo misceatur, & ex utroque sanguis ad hepar perductus temperetur. Hanc conjecturam ingenitus lienis sapor sal e liene elicitus, qui serum sanguinis turbat, natura: ipsius contilium , experimenta in canibus facta, cum iis lien excisus est, aut vasis splenicis colligatis pene evanuit , omnino confirmant. Hepar enim in iis plus solito auctum est, quoalienis munus obierit Dissecto post longurii tempus abdomine, nihil vitii aut in vasis, aut in circumjectis partibus apparuit. De lienis affectibus nihil hoc loco dicendum puto : cum illius usus nondum satis sit explora- ratus. Quo maior licentia plerosque incessit, ut complures morbos, quorum causae sunt abditae, in lienem referant , quasi is sit melancholici
humoris sedes , & ex eo tetri vapores ad cor Sceerebrum attollantur. Cum tamen nullum sit in hoc viscere excrementitii humoris receptaculum; nulla sint vasa excretoria praeter IImphae ductus; nec vapores possint diaphragma ,& cranii ossa pervadere. Neque tamen id negaverim iisdem pene obstructionibus, & tumoribus , quibus hepar ipsum, obnoxium et Ie lienena , atque hinc plerosque morbos proficisci.
De sanguinis per renes percolatione. SAnguis in renibus ab inutili sero expurgatur. Quo autem id modo fiat, explicatu fiscilius est, postquam eorum conformatio a Bellino, & Malpighio fuit explorata. Ille enim renum substantiam ex infinitis prope tubulis apositam esse demonstravit, quos nihil e sq
378쪽
praeter glandularum vasa excretoria detexit Malpighius. Itaque pars sanguinis ab aorta in emulgentem arteriam protrusa renum substantiam penetrat Atque ibi innumerabiles gland lae arteriolis appensae cernuntur, in quibus sal
guis serosis liquo te purgatur, qui per tubulos membraneos in pelvim deducitur. Hi pol tubuli substantiam habent aliis vasis eXcretoriis , ut salivalibus, & poro biliario non dissimilem. Atque ex iis compressis liquor urinosus
Fibrae autem illae, aut potius urinou tubuli renum carnem mentiuntur; iique a gibba renum parte , tanquam radii a peripheria ad centrum diriguntur. Secto rene, & digitis divuliis , hae fibrae fiunt conspicuae, praesertim si atramento illitae digito leniter detergantur: tum enim earum ductus oculis subjicientur , immisso per arteriam emulgentem atro li
Pelvis vero dicitur ea renum pars interaoralba, in quam urinarii tubuli desinunt; eaque nihil est nisi uteteris membrana dilatata, quae fibras utinarias excipit. Arenulae autem in tam exiguis vasis interdum haerent, quae aliarum cccstu augentur , tumque fibras illas urinarias, quae iubilantia constant dilatabili, cum nimium distenduntur, disrumpi necesse est. Hinc renum caro seu fibrarum congeries cori upta sepe invenitur. Ouamobrem renum fibrae non sunt musculosae : cum nullis tendinibus donentur, neque
clixatione minuantur, nec turgeant ut musculorum fibrae , cum molles sint , noli firmae: sunt denique tubuli , quibus versus pelvim compressis aqua exilit urinae n*n absimilis. Sed, inquiet aliquis, vix explicari poteti. quar tione per glandulas & fibras raim eclcs, non
379쪽
serum modo, 3c sales tam diversi, sed etiam sanguinis recrementa, abscessuum quandoque reliquiae, & tartareae foeces, aut fit trari, aut secerni possint. Et quidem ut machinae quibus utimur , cribra , spongiae , fistulae lucem quandam huic rei afferant, tamen fatendum est Mias esse naturae machinas nobis incognitas, quibus incredibilia prorsus cssicit; atque illaeseri particulae filirantur in renibus quae jam sunt liberiores, & magis expeditae. Hinc lenis sanguinis fermentatio hanc separationem plurimum adjuvat. Cum autem ex morbo sanguis aestuat, tum praeter serum aliae quoque sanguinis irdes per urinae vasa excernuntur.
min etiam fieri potest, ut partes sanguinis
tartareae, & calculi rudimenta per ureterum ramulos expellantur, aut per ipsius pelvis propagines , quae ad extimas utque renum partes Porriguntur, interdum sanguis ad eam deducitur. Haec multo adipe illita videtur, ut serum acrius, & salsum, imo, & arenulae facilius exturbentur. Sed & multo adipe remes ipsi, de membrana adi posta obducuntur, qui a sanguine arteris Q filtratur, ut sanguinem per Venas reducem deliniat: consumpto renum adipe corpus univei sum contabescit, quod tum acrior, sanguis alendis partibus minus sit idoneus. Ex iis utique multa quae ad theoriam juxta& praxim pertinent, colligi possunt, quae copiose D. V villis in pharmaceutice rationali Prosequitur, quaeque summatim duntaxat, Mut Physici attingemus. i' Serum non percolatione modo, ut diximus, sed etiam quodam fermento lixiviali imbutum in renibus a sanguine separari. Nam lotium salse dine sua renes inficit, & salinas particulas iis assigit, quae sanguini ipsi fluorem conciliant , eumque coagulatione vindicant: ut sales fixi lacti iam
380쪽
ad coagulationem tendenti fluorem tribuunt. Hunc lixivialem salem re tum carnes sapiunt, isque adeo serum non praecipitat, aut sanguinem coagulat, ut eum potius a concretione tueatur, quo is per venas una cum succo nutritio ad cor testuat. Tametsi pars aliqua succi nutritii per tubulos renum effluat, quae forte utinae sanar est hypostasis.. Urina non solum constat ex sanguinis ferqsuperfluo, quod in tubulis renum fecernitur; sed etiam ex parte chyli crudiore quae una cum sanguine per venas commeat; imo & sorte ex lympha ipsa fluidiore, quie a venis resorbetur. Serum quidem cum recens est, non aegre a sanguine discedit, at saepius cum cruore circulatum, cepe cum eo ha incoquitur, ut vix separari possit, ut in cacochymia & lex Ophlegmatia. Nonnunquam a sanguine ipso non in renibus, sed aliis in locis excernitur, ut in ca tharris & in hydrope, aut nimis cito ab ipse sanguine etiam in renibus secernitur , ut in diabete, seu in urinae profluvio. Tumque sanguis ipse in vitio est, non renes : cum scilicet
ejus textura aut est compactior , aut laxior. 3' Quae lactis filiorem tuentur, & a coagulatione sesendunt, ut sales omnes alcati, tum fixi tum volatiles, eadem sanguini calenti anfusa eum a coagulatione vindicant, ut idem iidem monuimus. Cum sanguis serum arctius retinet, tum saepe aut esset vescit ut in f bribus, vel tenax en & viscidus, ut in scorbulo : interdum coagulationi obnoxius circulationem suam rite non perficit, & velut acescens serum
citins dimittit, tumque ut diximus les alcati& diu retici, qui sanguini sermentationem restituunt , utiliter adhibentur. Sic pulveres testacei, saliutinae, auq illius spiritus, millepe