장음표시 사용
791쪽
quam quod noctu non celatur omnino. Ego muris Puto , a chao castum, et hinc coelum ; quoniam , ut diaei , hoc circum suρraque, quod complexu continet terram , cavum caelum. Itaque dixit Andromacha ,
Nocti, Quae cava coeli signi tenentibus conficis bigis ;et Agamemnon , in altissimo coeli clypeo : Cavum enim clyρeum d Ennius item ad Cai ationem ; Coeli
ingentes fornices. Quare ut a caVO cax ea , et cauliae set convallis , caMata Vallis , et cavavdiiam ς ut cavum sit ortum , unde omnia apud Hesiodum , a cahO ς α caνs coelum. Hae Varro. Cui astipulatur Lucretius,'
cum dixit, Caulas aetheris. Ego itaque 16) coelum
cum se ' scribo, cum Doctissimis, et verba Plinii, Varronem citantis, corrupta vel aliena puto . quae sic legenda censeo, Coelum quidem haud dubie ca-
νati argumento dirimus, ut inter retatur M. Varro. Atque hactenus de novem nominibus, quae Augustinus Dathus suscepit confutanda : Nunc nos ad alia trAnSeamus , quae a maximi nominis' Grammaticis et
Rhetoricis per Antiphrasin dicta passim adducunt c
PLINIUs lib. 16. cap. 2s. Sicut Morus , inquit
quin nox'issima urbanarum germinat , nec nisi
exacto frigore , ob id dicta sapientissima arborum. Ex his Plinii verbis multi ansam cepere, ut docerent , morum dici per antiphrasin, quia minime sit stulta a
rae additur vel subjicitur, ut il-quet ex Nominibus Propriis eum Vocabulo My in regiminis fomma compositis , ut Abdimelech ,
I 6 caelum cum ae aeribo. I sic plerique. Quin et ipse sic scri- here sum solitus . quum id postulare videatur origo Vocis , quae Commodissime et proxime a Gr. XGλιν derivatur a plerisque. Sed tamen valde dubito de hac eius Orthographia , atque ideo etiam de Elymologia. Nam certe AI-dus ex Lapidibus scripsisse Vete res ostendit Caelum et quod firmant exempla a Cellario allata ex Grutero et Aliis, licet alicubi reperiatur quoque, sed rarius caelum. Sed vel maxime pri rem videntur scripturam probare illae vocabuli Etymologiae , quas ipsi Veteres dederunt. Nam Aelius apud Varronem , tum Plinius et Isidorus , a caelando de rivant , quia Coelum stellis aliisque figuris videtur caelatum. R Varro lib. IV. directe et proxima
792쪽
enim stultum et dementem significat. Alciatus
in Emblematis, postquam dixit de Amygdalo, suhdit,
Serior at mrus , nunqua et nisi frigore lapso Germinat, et Sapiens nomina falsa gerit: ΤAt vero nec Plinius id sentit nec si sentiret, illi
subscriberem. Res autem sic se habet: Multa nomina apud Graecos scribuntur per αυ diphthongon , quae Latini nunc per au , nunc per ω , enunciarunt. Ut
αυριον , aurum. Orata , inquit festus , genus pέscis Pellatur , a colore auri , quod rustici orum dicebant , ut, auriculas oriculas. Itaque Sergium quoque . quendam ρ ἀνitem , sura et duobus annulis aureis et grandibus uteretur , Dratum dicunt esse appellarum: Haec Festus. Quin est saepe apud antiquos, aumigrabat in O , ut cauda , coda ; Caurus , Corus ἰ ausimum , PDStrum; cautes , cotes caudea , conca L plaudo, plodo, explods; Plautus , Hlotus; cautis , cotio , ut apud Plautum, Nihili cotio est. Eodem igitur acto ex μαυρος, id est, ObScurus et niger , . t morus , .
cujus fructus niger est. Quid , quod etiam si p) apud
Graecos in usu est μορέα , pro ipsa arbore mori tSaepissime Hispani faciunt o : ut , Taurus , loro ς aurum , OrO ς laurus , loro ; pausas , Posas . Maurus , Moro , morat; laus , loor laudare , lsar ς Paulus , Polo ς cauda 1 coda s causa , cosa PGucum , POCO La cavo deducit , non a Κοιλος INam ipsam hic Spectat vocem Cari . non eius significationem . et ideo illius quoque VOCIS etymon a etiao repetit. Quid ergo aliud hinc possumus Colligere , quam veteres A , non D . in scri-henda hac voce adhibuisse , Seu scripsisse Caelum . non caelum. Nam si coelum fuiSSet scriptum , Varro haud dubie, non a Lat. cavum , sed a Gr. ΚοIrios id promime derivasset. Vide et supra ad Cap. XV. n. ar. ubi et Vulgatam Plinii luctionem asserui cca tra sanctium. si in Apud Graecos n urti est. IImmo et insum pro fructu Unde ideirco rectius deducit ossius Larinam vocem , li et repugnante prosodia: nam Morua et Morum priorem habent longam . et forsin ideo, quia ipsi
Veteres verutri vocis erymori '
ignorarunt, atque adeo per An tiphrasin a Gr. credri erunt derivatam , quod sane sensisae Videtur Plinius, licet ei neque Νos hac in parte subscribere velimus.
793쪽
audire , Or ς auditus, οδε ς cautum , colo ἰ caules .coles. Ita Italice moro significat fuscum . ut apud Tassum in Amadigi canto Sy. Un Gigante net Molto arsic', et moro.
FEsTI Pompei haec sunt verba , Militem AElitis a
sin dictum putat eo quod nιhil molle , sed potius
aspemm quid gerat: sic ludum dicimus , in quo minime luditur. Haec ille, satis inepte. Ulpianus lib. 29. l. I. g. de Militari teat. Miles, inquir, aveLIatur , vel a malitia ; id est S duritia , quam pro
nobis sustinet ἰ aut a multi dine ; aut a malo , quod
arcere milites solent; aut a Graeco verbo χιλιοι, unde χιλιατυς tractum est: nam ita Graeci ταγμα ,
et mille hominum numerum , appellant; quasi millesimum quemque dicas unde ipsum quoque ducem appellant. Haec ille. Ex his autem opinionibus post ma verior, et aptior est , utpote quae Graecae origini magis quadret. I 8) Itaque miles proprie dicebatur , qui unus e mille non sine dignitate
nomenclaturae vocabatur. Nos dicimus de XXIV. rec
toribus Hispalensibus , El mintiquatro de Sei illa. Verba porro Ulpiani male citat, et interpretatur Laurent. Valla lib. I. cap. I .
t 83 Itaque mites proprie ν σις. JVere Miles a Mille deduetitur, quod vocabulum olim Mite scribebatur. scilicet temporibus RomuIi quaeque tribus mille homines conferebat in Legionem. Unde qui inter eos erat, dicebatur Μὶ-tes, quasi milesimus, seu unus ex illis mille vel millesimis. Qui vero his mille Millesimis seu militi
bus praeerat . a Tribu, quae hos mille conferebat, Tribunus appellabatur. Hae e vera ravo et
Grigo vocabuli Miιιι. Quae quum
tam leniter quat, et ultro nobis offeratur ab ipsis veteribus, Var- roue , Ulpiano . Eutropio , Isidor . ac recipiatur a Valla, onu. isto. Sanctio, Vossio , Aliisque, facile patior eam irrideri, et in eonditam pronuneiari ab iis, qu nihil melius habent, quod adferant, et tantum longe petita ex Graeeia , hic obscura , nobis in gerunt. Vallam a Sanctio hie accusari nollem , quum rectae prorsus verba Ulpiani mitissimum quomque d. L Oxposuerit.
794쪽
o I MULTAS , inquit Festus , dicta ex contraris . O quia minime sint odientes se sistit. Haec ille. I9
Sed cur non potius a simulando , quum qui latenter dissentiant, semper simulata loquantur, donec vindictae seso offerat occasio t Hic potius Laur Vallae In Raudensem assentior. Simultas , inquit, est latensorium p ea simultas plerumque intelligi contenta est, eum inimicitia opere se ostendat. Uidetur antiquitus simultas significasse pactrim , a sive quod inter duos simul convenisset, quasi Siasa mulitas et pOStea VSurpatum , pro tacita conventionem mutui odii. Ρlebs quidem Romana, simultagem M videtur usurpasse, velut ex Hygino apparet. Fab. 33 3O. Cum multi Peliae Aiam peterent , Pelias si inys multatem his constituit, ei se daturum filiam, Μ qui feras bestias ad currum junxisset. Et Fab. 22.sν Ateia Iasoni runc simultatem constituit, si vellet pa pellem auratam auferre a tauros inripedes jungeret
61or A, dictam volunt ciuidam, quasi non vis latam , vel non νιolanctam. Inepte sane , 2O quum violo verbum a voce viola ducatur : nam νω- tire virginem est deflorare , et violae colorem inserae ;
ry Sed cur non potius a lando. J Addit hoc ipsum etiam
Festus: Potest, inquit, at a simu- Iatione dicta existimari, quia νimu-δate loquuntur ad invicem. Ego vero potius dictum arbitror rab eo, quod inter pares solet esse aemulatio , et quae inde oritur. lnvidia ae eontentio, unde tandem direeie pro odio et inimicitia etiam pa-aam eXercita passim ponitur. Hoc certiam, Simultas dici per contractionem pro Similitas, ut Getiἰεas pro Facilitas. vide vossium. αδ Quum mola verbum , etc. I Id velo. licet Sanctu Origines unis viderim , et proinde eius rati
nes examinare non potuerim, ineptum pronunci re non vereor. Violo et Violentus omnino deducuntur a Vis. Sicut a Tvae, Iuceo et Luculentus. Violare autem Virginem notat vim ei inferre, vi facta contaminare pudicitiam ejus. Hinc ad res alias transfertur, veluti, visure foedus, amicitiam, etc. Sed saepissime sim .. pliciter et absolute ponitur pro
795쪽
ut latius in nostris originibus ostenditur. Alii minus male , a Di olendi. Sed melius a Greteca Ion , more diminutivorum : idque eo melius potest persuaderi , quod Holes, unde plurima Latini sibi dellexerunt , scribebant f ιon , digamma JEolico , ut ait Terentianus. Et digamma AEolicum verti apud Latinos in V tritum est; ut, sis , Us , OVis ς Osa , Osin , OPum ς oin On, Boin On , Viniam ς Tοίως, T Os , Pax O aion , arfon , AeVum , Oia , Tota , magoideo , Gideo , Vιδεο ς Is , FHs , Vis ς et verbum Vapulo , ab APollus , peres , vel Apolumat , Peri-ho ; AEolice F om , inde Vapulo , Pereo , vel aoleo. Satin reperias apud Comicos in imperandi futuro . MuPuta , et Peri , et Plata , et jubeo te plorare. Formia unde dicantur , indicat Strabo his verbis , Urbs a
Liac eIamomis condita , prius Hormiae dictae , δια τα ευοραον, id eSt, propter portus bonitatem et comm
ditatem. Versus autem Terentiani de Digamma AE
Nominum multa inchoara literis vocalibus olicus usus Dertit, et digammon Praeficit. olica Dialectos autem mrata ferme e t Italae. Hesperon quum dico Graece , Vesperum. cognominatς Estia sic Vesta facta: Vestis Esthes dicitur : na quem G tarce i Ocamus , Vim jubet me dicere dEar est multis in usu , et magis poeticum est Er enim natiνa νOY est: ille Ver hoc dictitat. Quos Homerus dixit Enetous , ille Venetos cutiamat Et viola sos nuncupatur , quem Graeci vocant sin rEt Iolaos , ille Violens : crede Marco Tullio rQuomque tun dicunt Achaei,hanc Vitem gens AEOli. Plura Sappho comprobaxit , AEOles et caeteri. mmo etiam, et mmer , seu rimis, ab ἰμεω,
vim facere. Liv. I. s. id elami
ratum , ne quis Niolaret puellam , h. e. vi raperet, auferret. Sueton. Caes. cap. 89. Plerique eodem pu- Κιone , quo axem FiOIaνerans,
se interemerunt. Hinc pro duriter et aspere alloqui alium. Liv. II. 3 6. Ne verbo quidem violatis consuἰibus. Sic passim Violentus homo est homo vehementis inge-
796쪽
XIV. AEGER. IUGER , inquiunt, ab ago , quod nihil possit agere. XI: Nil vidi, aut legi ridiculum magis. Alii ab Gramo
αι αι, quod est doloris signum et querelae. ai) Alii ab αιάρειν, id est, lamentari. Sed non longe abierit ab ago, eo quod agatur infirmitate vel tristitia : et vere Mitam, ad id alludit. Virgil. Vitamque eatrema per Omnia duco. Sed placet ab αι αι.
r Is, inquiunt, quia minime dives. Quod ex Quinc- lib. I. cap. 6. eliciunt, quum potius, ut diximus , Quinctilianus hujusmodi etymos irrideat et in-
Sectetur , Cic. A. Natur. Deor. a dii itiιs videtur deducere , Terrena, inquit, vis omnis atque natura Dιti patri dicata est : qui Dis , ut apud Griaecos Πλουτων , quia et recidant omnia in terras , et Ortantur e terrιs. Haec ille. Cui consonat Ovid. I. Metamorph. - Itum est in νiscera terrae , Quasque recondiderat, Stratisque admoverat umbris, E odiuntur opes , irratamentia malarum.
Itaque sine Antiphrasi χχ Dis a divitiis, quas possidet, aut divitiae a Dite, est enim ditissimus 3
nii et verborum factorumque: Li . I. 46. Ne duo violenta ingenia conjungerentur. Sueton. Aug.s T. HOιen tius conqueri. Ceterum Uiolam quod a Graeco ιον derivat Sanctius, prorsus prGb .
etymon prae reliquis omnibus videtur vero proximum. Nam ab inita, unde eL lamentatio . eommode deduxeris α'ια. . p. e , quod olim in usu fuisse potuit. Et hinc Latini elisa lite ra Α. propter concursum plurium vocalium, suum Aeger pro Aeager videntur formasse , sic u .
Cogo dixerunt pro coago, Deg . pro Deasto , et similia. leta Dis a Divitiis.J Immo quasipor contractionem dicitur Dia
797쪽
PUDET referre Ponti etymon : olet enim faecem
Grammaticorum. Dicunt isti, quasi sine ponte oquia mare Pontem habere non possit. Nihil masis ridiculum est, quam quum GraeciS Vocibus etymum redditur Latinum, aut contra. Lapis dicunt, quia pedem sedat, vel a labando , quum Grace sit λάας ς et Petra, quia teratur Pedibus , aut pedem terat , quum .sit -τρη, vel -τρα. Itaque PonIi etymon Latme reddere imperitiae fuit. Nec etiam necesse fuit Ponti etymon scrutari, quum pro mari accipitur : 23 nam proprie mare non significat, sed re
gionem illam , cujus fuit Mithridates Rex. Unde Ju
venalis , Festino ad nostros , et regem transeo Ponti. Ibi est Poratus Euxinus , et ita Pontus accipitur Pro mari, ex parte totum ut Fretum pro mari, quum sit Fretum proprie , quod Graeci vocant Pori
mon , a femendo i quod ibi ma ime fervet aqua:
Dixes, sicuti Niter pro Divitea, puniam revera Dives habebatur 'Iuro, sie etiam a Divitiis Grae-ee dictus. Vide et V ossium. et 3 Nam proprie Mare, etc. IDubitem sane , immo putem esseroprium Μaris Euxini voca-ulum, Vel saltem ei ε'εο- tributum. Certe Propontis proprium est vocabulum istius Maris, quod ante EuAinum est, veluti Minoris Ponti ante Maio-Tem e et Hellespontus Freti ante Propontidem. Elymon Ponti recte
nuerunt iam aIii, deduxeris; quia Periculosa et laboriosa istic erat naVigatio , propterea , quod illud
Mare commodis portubus et stationibus destituebatur. unde et olim A ον , quasi importunum adventantibus , Graeci crediderunt cognominatum. Adde quod celeberrima Graecorum expeditio
prima instituta fuit in hunc Pon- su Euninum , nec sine
mis periculis et laboribus. Unde ab illis reducibus videri posset id Ponti nomen Μari huie
impositum propter eXantlatos' Ilic labores; et sic ad alia qu que Maria dein translatum , sed et cum regione vicina quoqua
ne, qua passim apud Graecos est
Latinos IN Urbe aut Mari aIiquid factum dicitur, quod In agro suburbano , aut in terra mari proxima accidit. Vide me ad Aelianum Var. Hist. II. 23. 6. Quin ipsum illud Hellespontuff, quod manifeste est primitus ipsius Maris nomen , tamen aeque ac Pontus, regionem illi adiacentem quoque notar. Corn. Ne pos in Pausan. a. Pausaniam cum classe communi cyprum et Hel-Ievontum miserunt, tit ex his Regionibus barbarorum prinsidia depelleret. in Timoth. 3. Defecerat Samos, descierat Hellespontus. Hinta
jam Homo istius Regionis dic4-
798쪽
nos vocamus Estrecho. Denique passim Graece legas , πο,τος αλος , id est , Pontus stlaris , et Freta Ponti p
SOLENT etiam et Graeci Grammatici, quamvis doc
tiores , ineptire; dicunt enim πέλωγμ a πε λας , id est, Prope et γης , id est , terra : quia non Prosee, sed longissime abest a terra. Sed Pelagus proprie mare non significat , sed profunditatem maris ,
Hispane , Ptelago. In Evangelio D. Matthaei legitur , πελαγος τη -, id est, Pelagus maris, hoc est, in medio maris. 2ι ) Crederem dici pelagus, am ας, prope ἰ quia prope litus statim pelagus est, id est, profunditas mariS.
LILI Us Gregorius Giraldus de Diis gentium sic ait.
Charon Deus infernus , dictus per Antiphrasin, quasi Acheron I alias tamen e mologias Phornutus
adducit, quas non satis probo. Haec ille . Mihi placet Natalis cle Comitibus in Mythol. χαρων, inquit, a. χαίρω , id est, gaudeo, quia transitus Lethei suminis
hatur HellespontIua , Cicero Fa- mil. XIII. commendo tibi negotia eius, quae sunt in Hellespon-ro , et si quid habebit eum aliquo Hellespontio controversire, ut in il ιam δια reiicias. Adde vocem Pontus factam esse communem et appellativam, non Terrae , sed Maris , et inde derivata ποντίζειν , et similia, Maris semper significationem praeferentia. Εκ quibus omnibus colligendum idetur , Vocabulum hoc primitus impositum Mari Euxino. et sic dein communicatum cum adiacente Regione potius, quam contra. Bochartus tamen in suo
Phaleg. I. Io. in eo conreutit eum Sanetio, quod nomen iaprimum tribuit regioni , dein
Hari, regionemque putat Orientalium lingua per metat hesin Ilis terarum sic appellatam, quasilerram Botna vel Botnim , tr. e. nucum , quae frequentissimae in ea a Unde et a Latinis scriptoribus saepe Ponticarum Νυevm , ut praestantissimarum , mentio fit. Neque absurdum sane ilIud, li
a crederem dici peloaeus , etc. IVerisimilius fecere , qui ab Hebr. n. B Riui deduxere. Sicut et sequens vocabulum chaνontis ab AEgyptiaca origine repetiverunt Eruditi, quae poνtitorem Signin-
799쪽
ad sedes beatorum maximo cum gaudio fiat. Sic ille.
id est, ab splendore oculorum. Huc videtur Virgil. Eneid. 6. respexisse , Stant lumina flamma : et Ovid. Metamorph. Rubra suffusus lumina flamma. Seneca in Hercul. Fur. acl. 3. Concaνα lucent genin : sic enim legendum , non sqUallent. Dicuntur etiam χαρωνια , hiatus terrae immensi, et , ex Diogene Laertio , et Iosepho Scalig. in AEthna unde non male posset deduci Charon.
r Totos TEON , inquit Plinius lib. 27. cap. Ioho sine duritia herba ex adi erso appellata a Gmcis , sicut Fel Dulcer tenuis usque in capillumenti speciem , Iongitudine quatuor dieitorum , ceu gramen , foliis angustis , astringens gustu , nascitur in collibus terrenis ἰ us Us ejus ad conMulsa , rupta , in Vin Pota. Haec omnia sumpsit Ρlinius ex Dioscoride lib. o. ca P. II. praeter illa, sine duritia, eae a erso appellata a Graecis , sicut fel dulce. Qua in parte non assentior Plinio , si modo illa Ρlinii sunt tam disparata verba : nam quum dicimus fel Dulce, non Antiphrasis est, sed ironia. Deinde apud Dioscoridem a ) non δεο εον , sed ο, εον legitur, id est, perde Us coronas , quia coronaria non sit. Et vero si gramini similis est, rite vocabitur holos te On , id est, dura,
carit probante Vossio. quem Vide Certe non a , sed hoc ab illo derivatur et neque etiam a , quo proprie
Ictiost habena oculos notatur, cum
nihil laetum Charonti tribuatur ab ullis Scriptoribus. Vide Virgilium Aen. VI. 298 , etc. as Non ολο ν, sed ολέσεον Iegitur, erc. J Nescio quid sibi his lverbis velit Sanctius. Uerum est, in vulgatis Dioscoridis edd. legie ς ais, sed Docti interpretes eπGaleno et Plinio ostenderunt istic liquido satis, legendum inoetea: ν. Sed an ολέeιον notat per dens coronas y ubi hic eorona y quae pars Vocis eas denotat Ferri id posset , si legeretur iλὲτ coe , quod nusquam legitur. Sine dubioe ετ νον dicta es. haec herba quia tota constat eX caulicvlis. Catiles autem sum veluti ossa
herbarum et foliorum. Quod vera Laguna putavit fuisse pillose ιam , id vero refutatum vide RΜatthiolo, qui et figuram h ius herbae vel fruticis exhibet in lib. IV. Dioscor. cap. IO.
800쪽
DE ANTIPHRAII., 763 et tota ossea, et non per antiphrasin. Doctor Laguna nostram pillosellam esse arbitratur , quae ideo sic Vocatur, quod minus sit horrida , villosa, et veluti
C E L I U s Aurelianus lib. 3. cap. I. Chronion quum fere attigisset, quid esset Orthopniana, id est , spirandi dissicultas, subdit: Item , ut alii
dicunt , contrario vocabulo suae Virtutis nomen accoit: nam quum spirationem convertat ac depraνet, tanquam corrigat, orthopnoea nunciastatur, quam nos πιrandi dicere correctionem poterimus ἰ multaenam contrariae interpretationιs vocabulum Sumpserunt; ut sella, quae Graeci γλυκέα νοcant, Meliat Dulcia , quum sint amarassima. Haec verba coincidunt cum
illis Plinii ex capite praecedenti , utraque ex ingenio Grammaticorum. Quanto simplicius et rectius diceretur , 26) Orthορnoea ideo dicitur , quia nisi recto
et extenso collo spiritum emittere non POSSimus.
SERVI Us lib. I. AEneid. sic, Lustra, et Lupercalia
per contrarium dicimus: quia parum lustrantur. Sed quantum Servius fallatur, et jam saepe docuimus, et de Lustris egimus satis in Regula quinta, quum disceptavimus, unius vocis unicam esse significationem.
Εrunt et alia multa , quae Grammatici, ut sunt ad errores ingeniosi , comminiscuntur. Sed haec satis fuerit confutasse , ex quibus facile intelligetur , nullam posse esse vocem, quae ex impositoris mente contrarium possit significare.
26 orthopnoea ideo dicitur. IVide et Voss. Inst. Orat. IV. 13. ubi item Autiphrasin, ut fu ille Grammaticorum inventum, explodit..