T. Livii Patavini Historiarum libri superstites: cum deperditorum voluminum ...

321쪽

viis essent, et non nimiamet 'averam, quod P euniam ei pro tumento misime Masinissam na minisse, -- a populo Romano partum Ru --que et multiplieatum habere usu regni contentum, scire, dominium et jus eorum, qui dederint, em

sumere itaque eosdem, non se rimare, aequum esse,

neque emere ea ex fructibus agri ab se dati, quae ibi Proveniant. Id Masinissae satis esse ee fore, quod populo Romano superesse Cum iis mandatis a P tre profectum postea consecutos equites, qui devictam Macedoniam nuntiarent, gratulatumque senatui sub rent indicare, tantae eam rem laetitiae patri suo eam, ut Romam venire velit, Iovique Optimo Maximo in Capitolio sacrificare, et grates agere id, nisi, testum sit, ut ei permittatur, ab senatu petere.' . XIV. Responsum regulo est ' Facere patrem mus Masinissam, quod virum gratum bonumque facere deceat, ut pretium honoremque debito Mneficio

addat. Et populum Romatium ab eo bello Punie forti fidelique opera adjutum; et illum, laventes Pula Romano regnum adeptum, sequitate sua pos

ea trium regum belli deinceps omnibus sumtum offens. Victoria vero populi Romani laetari eum B gem mirum non esse, qui sortem omnem seriunm regnique sui cum rebus Romanis immiscuisset. Gr te Dusa pro populi Romani victoria apud uos P nates ageret Romae filium pro eo acturum. tulatum quoque satis suo ac patris nomine esse. Psum relinquere regnum, et Africa excedere, praete quam quod illi inutile esset, non sae e re publiea Popilli Romani, senatum censere. Petenti Ma gabae, ut Hanno, Hamilcaris filius, obsea in laeum. exigere Munera ex senatili consulto emere rem gula quaestor jussus ex centum pondo argenti, et pri- sequi eum Puteolos, omnemque sumtum, quoad in Italia esset, praebere, et duas naves conducere, quiabus ipse comitesque regis in Africam deveherentur: et comitibus onmibus, liberis servisque vestimenta

322쪽

T. LIVII Liti. XLV. OM IS sis

data. Haud ita multo post de altero Masinissae filio

Misagene litterae allatae sunt, missum eum ab L. Paulo post devictum Persea in Africam cum equitia hus suis navigantem dispersa classe in Adriatim mari, Brundisium tribus navibus aegrum delatum. in eum cum iisdem muneribus, quae data Romae fratri mus erant, L. Stertinius quaestor Brundisium missus jussusque curare, ut aedes hospia, O tiora guli, simul omnia, quae ad valetudinem opus essent, praeberentur impensaeque liberaliter cum ipsi, tum toti eo in ui praestarentur; naves etiam ut prospic rentur, quibus se bene ac tuto in Africam trajiceret.

Equitibus singulae librae argenti, et quingeni sestertii dari jussi Comitia creandis in sequentem annum eonfidibus habita sunt a C. Licinio consule Creati in mus Paetus, M. Iunius Pennus. Inde praetores laeti Q. Cassius Longinus, Manius Iuventius Thalna, M. Claudius Nero, A. Manlius Torquatus, Cn. Fuia vius Gillo, C. Licinius Nerva. Eodem anno e fores Tu Sempronius Gracchus et C. Claudius Pu

.eher rem diu inter se variis altercationibus agitatam tandem concordi animo decreverunt. Gracchus, cum libertini, iterum iterumque in quatuor tribus urbanas redacti sese rursus per omnes emississent, repullulans aemper malum radicitus exstirpare voluerat, omne que, qui servitutem servissent, censu excludere. Niaeetatur contra Claudius, et majorum instituta commemorabat, qui libertinos coercere saepius, nunquam prohibere omnino civitate, tenuissent. Quin etiam

ab censoribus et Flaminio, L. milio, aliquid ex

pristina severitate laxatum esse referebat. Sane cum tunc quoque faecula populi per omnes tribus es dia sisset, eamque insigere rursus in antiquam vehit sedem necessarium videretur, nonnullis tamen ejus ordinis aliquid praecipuum conressum erat. JXV. O' Nam ab illis censoribus 'J

in quatuor urba

323쪽

nas tribus descripti erant libertim, praeter eos, quinas filius quinquenni major ex senatu consulio emeti

Eos, ubi proximo lustro censi essent, censeri suam-runt: et eos, qui praedium praediave rustica pluris sestertium triginta millium haberent, censendidus se tum est. Hoc cum ita servatum esset, negabat Claudius, M suffragii lationem injussu populi censorem cuiquam homini, nedum ordini universo, a limere posse, Neque enim, si tribu movere posset quod, nihil aliud, quam mutare jubere tribum , ideo omnibus quinque et triginta tribubus emovere posse id est, iuvitatem libertatemque eripere non, ubi censemur, finire, sed censu excludere. Haec inter ipso di

ceptata postremo eo descensum est, ut ex quatuor

urbanis tribubus unam palam in atrio IIbertatis sorti rentur, in quam omnes, qui servitutem servissent, Oeerenti Esquilinae sors eriit in ea n Gra inus pronuntiavit, libertinos omnes cenae piae e. Magno ea re honori censoribus apud senatum fiat: gratiae auiae et Sempronio, qui in bene coepto pera verisset et Claudio, qui non impedisset murem

quam a superioribus, et aenatu emoti sunt, et equos vendere jussi omnes iidem ab utroque et tribu P moti, et aerarii facti neque ullius, quem ver,

taret, ab altero levata ignominia Petentibus, ut ex instituto ad sarta tecta exigenda, et ad opera, quis I assent, probanda, anni et bimensis tempus prorogaretur, Cn. Tremellius tribunus, quia lectua non erat in senatum, intercesaei. Eodem anno et Cis mus aedem in monte Astano dedicavit quinquennio post quam vovit. Flamen Martialis inauguratus est eo anno L. Postumius Allanus. XVI. Quinto glio, M. Iunio consulibus de p- vinciis referentibus, censuere Patres, duas provincias Hispaniam rursus fieri, quae una per hellum Maced nicum fuerat et Macedoniam Illyricumque eosdem L. Paulum et L. Anicium, obtinere, donec de se Matia maioriam et res bello turbatas, et statum alium

324쪽

idus regni, formando comptauiarent. Consulibus Pisae et Gallia decretae cum binis legionibus peditum,

et equitum quadringentenis Praetorum sortes fuere,

Q. Cassii ustana, Manli Iuventi Thalnae inter egrinos, Tu Claudii Neronis Sicilia, Cn. Fulvii Hi pania euerior, et Licinii Nervae aeterior ira, Manlio

Torquato Sardinia obvenerat: nequiit ire in provi clam, ad res evitales quaerendas ex senatu consulto retentus. De prodigiis deinde nuntiatis senatus est consultus. AEde Deorim Penatium in Velia de coelo tacta erat; et in oppido Minervio duae portae et muri aliquantum Anagniae terra pluerat; et Lanuvillax in coelo visa erat et Galatiae in pistilico agro M. Valerius civis Romanus nuntiabat e foco suo mu-guium per tridumst et duas noctes manasse. f. Ob id mastime decemviri libros adire jussi : supplicationem in diem unum populo edixerunt, et quinquaginis c pris in foro sacri caverunt et , aliorum prodagiorum causa diem alterum supplicatio circa omnia pulvinaria fuit, et hostiis mesoribus sacrificatum est, et Urbs

lustrata. Inde, quod ad honorem Desim tamqnalium pertineret, decrevit senatus, Ut, quoniam Muristes superati, Perseus et Gentius mea cum Mace tua atque Illyrie in potestate populi Romani essent, ut, quanta dona Ap. Claudio, M. Sempronio consulibus, ob devictum Antioctum regem data ad omnia pulvis naria essent, tanta Q. Cassius et Manius Iuventius

praetores curare' danda.

XVII. Tegatos deinde, quorum de sententii imperatores L. Paulus, L. Anicius componerent res, decreverunt decem in Macedoniam, quinque in Illyricum. In Macedoniam sunt hi nominati, A. Postumius Luscus, C. Claudius, ambo censorii, C. Liacimus Crassus, collega in consulatu Pauli tum H

rogato imperio provinciam Galliam ahehac iaeonsularibus addidere Cn. Domitium Ahenobarbum, Ser. Comelium Sullam, L. Iunium, C. Antistium 1ab nem, T. Numitium Tarquiniensem, A. T .

325쪽

rentium Varronem. In Blymum autem hi nominat P. Elius Ligus consularis, C. Cicereius, et C. Bastam Tamphilus, hic priore anno, Cicereius mulitis ante annis, praetor fuerat P. Terentius vaciveiaeanus, P. Manilius Moniti deinde consulas a P . tribus, ut, quoniam alterum ex his succedere et Liscinio, qui legatus nominatus erat, in Galliam vomteret, primo quoque tempore provincias aut com rarent inter se, aut sortirentur, sortiti sun M. Iumo Pisae obvenerunt, quem prius, quam in provinciam iret, Imtiones, quae undique Romam gratularum convenerunt, introducere in senatum placuit Q. MEO Gallia taeterim, quamquam tales viri mitterentur, quorum de consillo sperari posset, imperatores nihiI indignum nec clementia nec gravitate populi Romani deeraturos esse, tamen in senatu quoque agitata eat summa consillorum, ut inchoata onmia Mati ab domo ferre ad imperatores possent.

XVIII. Omnium primum ' liberos esse ilae at/ Ma donas atque Illyrios, ut omnibus gentibus v- pareret, arma populi Romani non liberia servitutem,ae eontra servientibus libertatem asserae; ut et in Mhertate gentes quae essent, tutam eam siti perpetuamque sub tute populi Romani eam, et, quae sub regiabus viverent, et in praesens tempus mitiores eos su eloreaque respectu populi Romani habere se, et, si quando bellum eum populo Romano regibus fulsare suis, exitum essus victoriam Romanis, sibi libertatem, allaturum erederent Metalli quoque meedonici(quod ingens vectigal erat , Iocationesque prsessiorima rusticorum tolli ' plaeebat nam neque aene publicano exerceri posse et, ubi publicanus est, ibi aut

jus publicum vanum, aut libertatem sociis nullam ess Ne ipsos quidem Macedonas idem exindere posset ubi in medio praeda administrantibus esset, ibi numquam causas seditionum et certaminis defore Commune concilium gentis esset, ne improbum vulgus asenatu aliquando libertatem sal iri moderatione d

326쪽

tam ad Beentiam pestilentem traheret. In quatuor regiones deseribi Macedoniam, ut suum quaeque eo citium haheret ' placuit dimidium tributi, O mi quod regibus ferre soliti erant, populo Romano e dere. ' Similia his et in Illyricum mandata caeteramae imperatoribus legatisque relicta, in inbus primaeus tractatio rerum certiora subjectura erat consilia. Ux. Inter multas regum gentiumque et popul rum legationes, Attalus, frater regis Eumenis, mallia me convertit in se omnium oculos animosque e raptus enim est ab his, qui simillio bello militaverunt, haud paulo benignius, quam si ipse re Eumenes v nisset. Adduxerant eum duae in speciem honestae res: una, gratulatio, eonveniens in is victintia, quam ipse

ad uvisset attera, querimonia Gallici tumultus, Atavertaeque gladiis regnum in dubium adductum emis

heret et secreta spes honorum ramiorumque ab senatu, quae vim salva Delare duri contingere pol runt: erant enim quidae Romanorum quoque non honi auctores, qui spe cu itatem mus elicerent: aeam opinionem de Attalo et Eumene Romae esse, tamquam de altero Romanis certo amico, altero nec Romanis nec Persi fido socio. Itaque vix statui posse, utrum, quae pro se, an, quae contra fratrem petiturus esset, ab senatu magis impetrabilia forent: adeo universos omnia et huic tribuere, et illi vero negare. reorum hominum ui res docuit Attalus erat, qui, quantum spes spopondisset, everent, ni unius amiel prudens monitio velut frenos animosus, tienti secundis rebus, imposuisset. Stratius cum eo fluit medieus, ad id ipsum a non securo Eumenei

mam missus, speculator rerum, quae a fratre ageren--,tur, monitorque fidus, si decedi fide vidisse Is adore Massam aures sollicitatumque jam aninium cum-nisset, aggressus tempestivis temporibus, rem prope prolapsam restituit, aliis alia regna crevisae

Whus, dicendo regnum eorum novum, nullis

vini laudatum opibus finem Marsaoncordia: quod

327쪽

unus nomen regium eis Ecipuum capitis immo gerat, omnes fratres regnenti Attalum vero, quia aetatae proximus, quis non pro me habeat neque eo solum, quia tantas praesentes ejus opes emat, sed quod haussambiguum, prope diem regnaturum eum, infirmitate aetateque Eumenis esset, nullam stirpem liberta habentis: ' necdum enim agnoverat eum, qui postea regnaviti Quid attineret vim arerre rei, sua sponte mox ad eum adventurae Accessisse etiam novam tempestatem regno tumultus Galliei, cui vix consensu et concordia regum resisti queat. Si vero ad extemnum bellum domestica seditio aliciatur sisti non posse nec aliud eum, quam, ne frater inrevino moriatur, sibi ipsi spem propinquam uni erepturum. Si utraque gloriosa res esset, et servasae fratri mnum,

et eripuisse servati tamen regni, quae junctast tim potiorem laudem fuisse. Sed enimvero cum iu testabilis altera res et proxima parricidio sit, quid ad deliberationem dubii supel eas, Utrum enim partem regni petiturum esse, an totum erepturum 2 si pa tem ambo infirmos, structis viribus, et omnitius injuriis obnoxios lare si totum privatumne ergo majorem fratrem, an exsulem illa aetate, illa corporis infirmitate, an vitimum mori jussurum Egr umenim ut fabulis traditus impiorum fratrum eventua taceatur Persei exitum videri, qui ex fratera caede raptum diadema in templo Samothracum, velut pra sentibus iis exigentibus poenas, ad pedes victoria hostis prostratus posuerit. Eo ipsos, qui, non illi amici, sed Eumeni infesti, stimulent eum, pietatem constantiamque laudaturos, si fidem ad ultimum fratri Praestitisseti 'xx Haec plus valuere in Attali animo. Itaque introductus in senatum, gratulatus victoriam, et sua merita eo bello fratrisque, si qua erant, rem brum

defectionem, quae nuper ingenti motu facta erat, e

posuit. Petiit, ut legatos mitteret ad eos sequoruma toritate ab armis avocarentur. His Pri regetu uti-

328쪽

titate editis inandatis, anum sibi et Maroneam petiit.

Ita destituta eorum spe, qui fratre accusato, partiationem regni petiturum crediderant, curiam excerei sint raro alias quisquam, rex aut privatus, tantori vore tantoque omnium assensu est auditus; omnibus honoribus muneribusque, et praesens est cultus, et Proficiscentem prosecuti sunt. Inter multas Asiae Graeciaeque legationes, Rhodiorum maxime legati e vitatem converterunt: nam, cum primo in veste candida visi essent, quod gratulantes decebat, et, sirio didam vestem Quissent, lugentium Persei casum praebere speciem poterant; postquam consulti ab M. Iunio consule Patres, stantibus in comitio legatis, an lacum, lautia senatumque darent, nullum hospitale jus in iis servandum censuerunt; egressus e curia consul, cum Rhodii gratulatum se de victoria, pu gatumque cimtatis crimina, dicentes venisse, petissent, ut senatus sibi daretur, pronuntiat Sociis et amicis et alia comiter atque hospitaliter praestare Romanos, et senatum dare consuesse Rhodios non ita meritos eo bello, ut amicorum sociorum numero habendi sinu 'His aussitis, prostraverunt se omnes humi, consulemque, et cunctos qui aderant, orantes, ne nova falsaque crimina plus obesse Rhodiis aequum censerent, quam antiqua merita, quorum ipsr testes essenti Extempla, veste sordida sumta domos principum cum precibus ac lacrymis circumibant, orantes, ut prius cognose

rent causam, quam condemnarentur.

XXI. Manius Iuventius Thalna praetor, cujus inter cives et peregrinos jurisdictio erat, populum ata versus Rhodios incitabat rogationemque promulgi verat, Ut Rhodiis bellum indiceretur: et ex mavistratibus ejus anni deligerent, qui ad id bellum cum classe mitteretur, ' se eum sperans futurun esse. Huic actioni M. Antonius et M. Pomponius tribuni plebis adversabantur. Sed et praetor novo maloque exemplo rem ingressus erat, quod ante non consulto senatu, non consulibus certioribus laetis, de sua unius

329쪽

sus T. LIVII Lb. XLV. Car. I.

retentia rogationem ferret vellent, juberentne, Rhodus hellum indici pU cum antea semper Prius Mnatus de bello consultus esset, deinde ad populum

latum; et tribuni plebis, cum ita traditum esset, nequis prius intercederet legi, quam privatis suadendi dissuadendique legem potestas facta esset eoque saepe evenisset, ut, qui non professi essent se inter ressuros, animadversis vitiis legis ex ratione dissu dentium, intercederent; et, qui ad intercedendum, nissent, desisterent, victi auctoritatibus suadentium legem. Tum inter praetorem tribunosque omniarim tempestive agendi certamen erat. Tribuni festin tionem praetoria ante tempus intercedendo,

damnarent, imitabantur. Hoc tamen intercessioru suae praetendebant, Jin adventum im-s peratoris et g ,em legatorum ex Macedoni qui re diligentis me ex literis tabulisque perpensa, certo indicaturi essent,

quo quaeque civitas in Persea Romanosve animo fuisset, totam de Rhodiis consultationem rem opus esse. Sed cum nihilominus praetor propositum urg ret, eo res processit, ut Antonius tribunus, productista populum legatis, procedentem contra Thalaam et dicere incipientem de Rostris detraheret, Rhodiisque eonesonem praebere Caeterum, etsi praecipitem aeservidum praetoris conatum par tribuni pervicacia di cusserat, nondum tamen cura discesserat Rhodiorum animis Patres enim erant infensissimi ut imminentimes levati magis in praesens Rhodii, quam omnino liberati essent. Igitur, cum diu multumque precantiabus tandem senatus datus esset, introducti a consule, Frimo, prostratis humi corporibus, diu flente jam runt. Desiae, eum excitatos consae dicere juam aes, Astymedes, quam maxime composito ad comm vendam miserationem habitu, in hunc modum vecta

facit 'I

330쪽

irentium amicitia vestra sociorum, Patres conscripti, non potest non esse etiam iratis miserabilis. At quanto Justior vestraa mentes subibit miseratio, si cogitare volueritis, quam dura conditione causam hic apud vos Prope jam damnatae cissitatis agamus Caeteri rei fiunt, antequam damnentur nec prius tuunt suppliaria, quam de eulpa ponsista Rhodii Jpeccaverimu ne adhuc dubium est poenas, ignominias omnes jam timur. Antea, Carthaginiensibus victi , Philippo, Antiocho superatis, cum Romam venissemus, ecphlim hospitio in euriam gratulatum vobis, Patres eo aeripti, ex euria in Capitolium ad Deos vestros dona serentes; nunc ex sordido diversorio, vix mercede recepti, ac prope hostium more extra urbem manere iussi, in hoc squalore venimus in curiam Romanam

Rhodii, quos novinciis nuper Lycia atque Caria, quos praemiis atque honoribus amplissimis donastis. Et Macedonas Illyri que liberos esse ut audimus

jubetis, cum servierint, antequam vobiscum bellarent: ne cujusquam fortunas invidemus; immo agnoscimus es entiam populi Romani. Rhodio , qui nihil

inta quam quieverunt hoc hello, hostes ex socii se . turi estis Certe quidem vos estis Romam, qui ideo felicia bella vestra esse, quia justa sint, prae viam fertis nec tam exitu eorum, quod vineatis, quam principas, quod non sine causa suscipiatis, gloriamini, Messana in Sicin oppugnata Carthaginienses, Ast nae oppugnatae et Graecia in servitutem petita, et ac Mus Hannibal pecunia, auxiliis, Philippum hostem fecerunti Antioreus ipse, ultro ab totis hostibus vestria arcessitus, ex Asia cisas in Graeciam trajecit; Demetriade, et Chalcide, et saltu Thermopylarum occupato, de possessione imperii vos deicere conatus. Cum Perseo socii vestri oppugnati, alii interfecti ris guli principesque gentium aut popularum, causa belli vota fuere. Quem tandem titulum nostra calami