장음표시 사용
421쪽
mo tumidius ad paucorum facultatem accommodatius , multitudinis neglecta cura . Multis vero orandi facultate ademta , multis.
que adeo sermonis studium negligentibus la 4bi, & corrumpi latinus sermo ceptus est , bellantium vero gentium irruptione sensim interiit. Longo deinde intervallo immort lis vir Franciscus Petrarcha eum eum sum. mis doctrinae viris instaurare conatus est; quod nisi assecutus est, tot ac tantis moris tuam linguam cin usum revocandi oppugnan tibus impedimentis , caussa certe fuit, cur deis inceps tam multi, & tam praeclare latine
scriberent, quos Latini ipsi Cives sortasse
non dissi terentur. . s. Utcumque id sit, haec Latinitatis eastitas ineunte, ac maturescente adolescentia tibi cognoscendam , & tenendam intellige et nam disciplinarum, ac rerum sua veniet aetas; at
latinam linguam nisi adolescens didiceris ,
maturus vir factus vi κ sperabis. Certe nono humanae salutis saeculo Carolo illo Magno Galliarum, ac Germaniae Rege summis praemiis cohortante a summis ingeniis scientiae init auratae, illustrataeque sunt, at latina lingua ex teneris annis non ebibita, barbaris vocibus potius infuscata, quam tradita, haud culta fuit, nec comparata, aut restituta . 6. Eam vero latini sermonis castitatem inis corruetam tueri omnes debere in Iurisprudentiae , in Medicinae, in Philosophiae studio, in foro, in omni denique Scriptionis genere suo
Florentiae hie natus anno reto . Etruseae linguae Etruscaeque Poesis princeps. & larinas etiam scri-
Φs praesertim de remedio aιν iusque fortunae clarus
.uno 1374. diem obiit supreinum. ' Pallavic. Trinat. Stil. c. 23
422쪽
LIBER VIII. 33sjure sapienti ssimi viri contenderunt . Certe quidquid barbara, rusticana , & horrida oratione alii dicant, Ianne, polite, culte accurate agenti dici potest , in omnique disciplinae
genere cultiores viri dixerunt. Ρlane qui quid Graeci, quanto magis barbari, verbis suis aut expresserint , aut pusint certe exprimere, non despero me posse explicare atque referre laiatine b , ut clarus Auctor assirmat.
Herborum delectus: ejus vis: se ad
g. π TT rationes , quae accurate cogitanti Occurrunt, ad rem aliquam confirmandam aliae aliis praecedunt, optimasque bonus orator seligit, ita & verba , licet latina, licet ornata . non statim arripienda sunt, sed ea praestant, eaque eligenda sunt, quae rem maxime exprimant, quam agasu itaque delectu opus est. Is autem in eo est cotilocatus, ut inter duo , quae idem significant, ac tantumdem valent , quod melius sonet, mentem & rem tuam promoveat, veIis ς Tanti autem est id, ut iure dixerit Cicero, verborum deIectum originem esse eloquentiae d . 3. Itaque, cum quidpiam scribes, aut dice S , non excipias ea verba, quamquam satis
a Paullin. Chelueeius Sehol. Piar. Orat- s quae est deforeissi latinitate expurganda . b. Alexander politus Sehol. Piar. praes in Eustathium latine ab eo conversum . c. Quinctil. i. a. c. s. d Ia Brut. c. 72, ut Cae saris dictuin.
423쪽
36o RHET I N S T. donea, propria , & venusta, sed omnium aptissima, em caci ssima, & puleherrima coniscipe atque elige , nam aliud aIlo nomen maingis es proprium , rei magis aerommodatum , tit oeulis subiiciatur a . Sit exemplo hoc Horatii l. r. Od. I s. Pastor cum traheret per freta navibus Idaeis HeIenam perfidus hospitam Ingraeo eeleres obruit otio Ventos , ut caneret Disrea Nereus fata. Audi ex me aliqua. Paris
hominem notasset, at pastor hominis sordes, in quibus aliquandiu iacuerat in silvis puer expositus, quod patriae fatum portendi dictus suerat. Duceret , regeret, Θ dirigeret rem utcumque explicasset ; traheret vero multo essicientius, Deos ita, homines, & navem ipsam quasi reluctantem praedicat. Maria, aut aequora accommodata erant, sed freta multo accommodatius verbum, angustos sinus Paridem delegisse significans Graecos lusu. rum, si insequerentur. continuit, repressit, rem satis explicaverant, quanto vehementius obruit' obruuntur enim , quae ruina, aut mole aliqua opprimuntur. Cetera per te ipse perpende. x. Nec vero quod est summum in re aliqua omnium aptissimum ubique existimes, . nec illud ubique eligas; nam optimum est, ut ante signi sica vi , quod rem aptissime exprimit. Ut exemplo explicem. Inquit Nepos in Pelop. c. 3. Hoc loro libet interponere nimia fidueia quantae ealamitatis soleat esse. Necesse est , aut ostendam , aut ob oculos subjiciam generatim certe majus est , sed hoc tamquam digredienti ab historia aptius est libet
interponere e lutoIe brIis audacia , imporiare
424쪽
non agentium furorem, & paullatim venientem calamitatem , non eXtemplo Occupantem
calamitatem significanti soleat esse fuit multo accommodatius.
3. In eo etiam est delectus, ut verbum. aetas, dignitas, & splendor, aut humilitas, aut turpitudo intelligatur, atque optima seligantur . Civitas populosa Vegetii est, quid
non mavis Civitatem relebrem , aut frequentem , quae est Tulliana vox λ Item quaedam sunt turpia, & obscoena , haec vero ab ora ,sione omnino proscripta Tolo , mecumque omnes, Αοnesi oratores . Quaedam sunt sordida, aut certe abiecta, ea vero vix umquam Oratori apta , ut illas : lignari, aquari, eonterra neus , occare, castrenses, aut agrestes voces
vix admittet oratio. Alia sunt obsoleta, ut expectorare , antigeris, saeui, di cuἰ, toperfugiet bonus quisque , nam abiecta , obDIGra verba fugiet orator b. Alia sunt prisca &vetera, semel aut iterum magnopere non reis pudianda , ut enim antiquae imagines , ac vetus supellex in magnifica, & nobili aede vetustatem & opes familiae praeseserunt, ita antiqua verba. Ita Virgilio admittier, fulgere , fervere, cuium peeur, fidunt , non reinpudiata . Peregrina , aut externa , sive ex alia rum gentium linguis verba aliqua praeclari viri civitate donarunt; ut Virg. gaza Punicum verbum , & phalangem Macedonum 4 Horatius arisaeem Persarum , ipsi , & alii alia. Satius tamen abstinebis. Nam etiam in Tito Li. io miro facundiae viro , putavit . inesse
δ. Sigism. Coecapan. Schol. Piar. de vitiis veIb. c. a. num. 4. b. CK. a. de Orar. c. 37. .
425쪽
inesse Pollis quamdam patavinitatem a. Denique alia sunt poetica, ideo impropria in Oratione.
An liceat fingere nova verba: , quae
r. Ingere est de novo condere , & nem iis v m antea usurpata adhibere. Id pia ne in vigentibus vivisque linguis licere auctores nobis sunt maximi Doctores Cicero b , Quinctilianus ς , atque Horatius d , prae sertim ubi necessitas, & linguae inopia compellat. Cum nulla novandorum verborum vigeat necessitas, nec r*cepta deficiant, nec ipsi permittunt. In emor: uis vero lin Suis, nec ulla in terra multitudini ipsi adhibitis plerique omnes prohibent, ac totum , cum novae res, quod in Religionis institutis, in di. gnitatibus, in artium instrumentis, & Operibus , quae saepe prodeunt, contingit, iis no men fingere fas esse ducunt. I inmo Caesar
omnino vetuit, atque omne verbum novum atque insolens, tamquam infamem scopulum vitari oportere judicavit e . Usu ipso plures a Lfirmarunt : nam obsequium primus Terentitis dixit: cervicem Hortensitis , nam veteres plum liter appeIIabant et favorem , urbanum , bea alitudinem , 6' beatitatem CDero ; invideoν ωeinctutos Horatius f s audendum itaque . Atque jure plane, nam quae vetera sunt, Dem
s. Quinctil. l. s. o. s. Idem ibi.
426쪽
runt OI m nova R . Quare Iieuit . semperque ILoebit Signatum praesente uota producere no uen baa. At plura accurate inspicienda sunt, cum sorte id tibi sumere audebis. Ex illustri , coingnataque lingua fingere optimum est: qua
de caussa suis Latini auctores erant, ut CK Graecis derivarent. Graecis, ait Cicero, licebitiatare , cum voles , si te latina forte desierant f . Et Horatius habebunt verba fidem , si Graeco fonte eadant parce detorta d. Hujusmodi su runt Latinis Pbilosophia , Dialectiea , Phasica , Rbetoriea , onaeeonitis , ostraeimur et nobi S aia Iegoria , Dperbole , anaeron Umus , dialogrimux , epifodium , quae usu mollita sunt . Deinde curandum est , ut ex nota alia , satisque a D ine voce nomen fingat aer signatum praesente nota . Ita obsequium ab obsequor, favor a faveo , urbanus ab urbe illi deduxerunt. Gannium autem maxime enitendum , ut pulchra, ut numerosa , ut rerum, quibus significandis finguntur, sint propria. Ejus ind lis nobis sunt Τνinitas , Deipara , iustificatio, Purgatorium , & plura, quae Ecclesiae Catholicae instituta, & dogmata explanant et
tibi enim summa reIigionis nostrae, iis Der sancta capita aguntur, religiose me ac esn-sautissime iis vocibus adhaerendum , quas iam inde a vetustis temporibus Sanctorum Parrum eo ensus sabilivit, ae veluti consecra- ωit τ . Nee enim unquam in eorum sententia fui , qui se quod verbum σenderint a Cieemiane , aut a Caesare minime usurpatum , satim clamant auctori diem violatae latinitatis esse di.
a. Quinctii l. 8 c. a. b. Hor. l. a epist. t. U. s . c. i. Acad Quaestion. d. lib. a. ep. 3. F. sa.
427쪽
disendum Et quidem qui ambarvati, compita litium , faetaurilia, novemdiale sacrum , impliavium , & sat multa hujusmodi probaverit, quid sacrosancta haec horreat 3. Ceterum aut numquam , aut perquam raro nova fingendi auctor tibi sim : si
rerepta funι modicam laudem Uerunt Oratoἀνι, repudiata etiam in in ioeos exeunt b . Sane νeatum Messalla , munerarium Augusur priamus dixit, fimbriatum. O fibulatum A nius ς , Catullus pιoxenum circa Padum invenit d , ens,
ω essentia . Quinctiliano probata , sed quis ea excepit '
Tropi: eorum genera: utilitas, O pulchritudo.
r . 'Ropus est verbi, veI fermonis a pro is I pria signifatione in aliam eum virtute mutatio fi a sive ut belle MenZinus error etim ratione 1. Muramus enim a propria significa. tione, atque erramus, cum ardere hominem, mirari arborem , clamore caelum feriri, Dan. gi improborum audaciam , Italiam , Siciliam, Germaniam testes esse, & sexcenta huius. modi affirmamus; ejus tamen immutationis, atque erroris certa ratio est, & venustas quod vel proprium verbum deerat, vel multo ornatius est transsatum . Nam duae tr
porum . a. Paul. Chel cius orat s. h. Quinctilis l. a. e. ro. c. idem l 8. c. 7- d Id. l. I. c. o. e Id. l. 8 C. . L. Id. l. 3. c. o. g. Conitruct. Irru. Ling.
428쪽
porum caussae fuerunt, necessitas, & dele. tiatio: neeessitas. ait Cicero, genuit inopia coacta , angustiis, po se autem delectatio, iucunditasque eelebravit a. Necessitate dixerunt vetere S gemmare viter, morι segetes. aut luxuriari , sitire , durum ac ferreum hoaminem , alia , in quibus idoneum , ac proprium verbum non suppetebat. Αd ornatum, ad gratiam, ad vim cetera. a. Duo sunt troporum genera, alii verborum, qui verbum aliquod a propria significatione in aliam convertunt: alii sententia. rum , qui plura verba, sive ipsam sententiam totam ad aliud significandum immutant. Troispi verborum sunt: metaphora, syneodoche, metonymia , antonomasia. Onomatopoeia , casttac h re sis, metalepsis. Tropi sententiarum sunt, allegoria, hyperbole, ironia, periphrasis. 3. Tropi omnes incredibilem pulchritudinem afferunt orationi; nam etiam in suorum verborum maxima copia homin s aliena mialtomagir, si sunt ratione translata , delectant, quod ingenii specimen es qkoddan transitire antepe . des posta , 6r alia longe repetita sumere , quod qui alio dueitur euitatione, neque tamen ab errat , quae maxima in delectatio b : ita autem
Ad persuasionem proficit eloquentia.
R. Cic. a. de Orat. e. 38. h. Id. ibie. M.
429쪽
RΗΕΤ. I N S T. 366 Tropi Cerborum: eorum pulchritudo, se monita.
x. ' Et hora est ex alio adi aliud trans- 10 lata v ακι sive a propria significatione in alienam ob similitudinem transsalior ut cum inquit Cicero t. de orat. c. 6. Ex rerum cognitio- e florescat, cis redundet oporoset oratio et voces illae 6 ονσοι. & redundet prima a pratis: , atque arboribus, altera ab aquarum, & opum vi ad orationem translata est ob similitudinem, quae intercedit inter venustatem florum ex veris copia, & o. rationis dignitatem ex eruditione rerum ornatu. Eiusdem ingenii haec. Cic. pro Leg. Manil. c- 3. In Asiae flore versari. Id. r. Phil. C. I. Omnem memoriam diseordiarum oblivione sempiterna delendam requi. Et pro Mi I c. Elegit e florentissimis ονdinibus risa Iumina . Caes Beli. Gall. l. r. c. 19 Id in commodam fe celeriter maioribus commodis sanaturum. Virg. a. Georg. v 8a. de arbore insita: Miratur qua novas fronde oe non sua
poma Et V. lx6. Divisae arboribus patriae. Ηor. l 3. Od. 16. V. 17. Crescentem sequitur cura pecuniam .
. Metaphora , pulcherrimum oratianis Iu men , multo adhuc est pulchrior, cum res quasi agentes repraesentat, cum quamdam rei imaginem continet , & cum decorum servat,
a. Cic. 3. de Orat. e. 4o. h. Id. ibi e. 4r.
430쪽
id est eum a rebus iucundis in laeto argumento, a tristibus in tristi, a magnificis in grandi deducitur, quo pacto fatale mons iam Cleopatra dicta ab Horatio, pesis atque prodiagium urbis Catilina a Tullio, mellitus Cie νο filius ab eodem, fotariolum passer a C tullo, altera pars animae fuae , ab Horatio Maecenas, Dum eoreutam amicus a Pitulo. Pulcherrimae ergo istae . Cic. pro Marc. c. 8. Omnia fiant exeiranda tabi C. Caesar, Moi. quae iacere fentis belli ipsius impetu pereulya atque prostrata , consituenda sudieia, revocanda mdes , eumprimendae libidines , Omnia, quae diis laus jam fluxerunt , severis legibus orneιenis da sunt Liv. lib 3. Inter Consuιem ω -- Iitem eomitate O bensetis cretaιum est.
Virg. r . Aen. v. 499. Irarumque effundit habenas. Et 8. v. 718 lPontem indignatus- Araxes . Hor. l. r. Od. 3. U. Nu Dis , quae tibi ereditum Debes Virgilium, fin=bur Attisis Redias ineolumem , precor, Et ferves animae dimidiu- -eae .
3. At sunt etiam sua & foed 1 vitia meis aphorae . Primum est , si non exilet atquσemineat proportio & similitudo rei, unde sumta est, cum re, eui accommoditur, ac transfertur, nam fugienda est dissimilitudo a . ut illa. Plauti: ιθρμοι fauees fame; atque Ennii: eaeli ingentes fornices . Deinde videndum est , ne Iove simile sit ductωm s Θνrim patrimonii 3 scopulum Iibentius dixerim s Chaobdim bonorum , voraginem potius b . Praetna fugienda