장음표시 사용
31쪽
da1ns Dissertationem gallicam edidit, in huius michioris Cani sententiae defen- .sionem ; ubi permultos hujus aevi , qui cam tuentur scriptores percenset : ut obviam iret trectationibuS nonnullorum , qui singularitatis insimulabant propositionem , in suo Oratorii Collegio Bisuntino e ranuelano, de hac materia, publicis thesibus propugnatam. Illud etiam notissimum 1enteni iam hanc frequentius in Academia parisiensi defendi , nec ab ea abhorrere Romanos publicarum illic conclusionum censores; Quibus Probantibus, Cani sententiam defendi quandoque publice & vidi ipse Romae dum degerem , ct ab aliis, ex quo discessi, non semel accepi.
Tantum vero abes , ut haec tot virorum eruditorum doctrina Neotericis si-cramenium Matrimonii de medio tollentibus faveat, ut potius Ecclesiae fidem multo filicius in tuto ponat dum quae merae Theologos inter opinationis sunt, a fidei summa secerinit ; ut illis in doctorum arbitrio rciictis, hoc unum , quod religionis est, adversus haereticos tueatur. Et quidem matrimonium ecclesiasib co ritu cclebratum, sacramentum esse, fides docet. Hoc adversus Lutheranos,& Calvinistas 1umano studio tuendum, Propugnandumque est . An autem sacro ritu 1Lmoto, nullo sacerdotis accedente ministerio , ex solo conjugum ac sensu sacramentum olim fuerit: An steterit alias fixum, ratumque, ratione contractus , non servata dignitate sacramenti , ubi sine ministro sacerdote ducebatur: Aia nunc etiam ministri vices Obeant ambo conjuges , non sacerdos : Anconsensus coniugum acceptuS forma sit , an sacerdotis sacra verba : Theolog rum sunt opiniones, quaS a fidei capite secernere neceste est: ne dum haec promi1cue confundimus, tanto imbecillius Ecclesiae caulam Videamur agere, quant' levius molliusque privatae hominum opinationes defenduntur Prudentius ergo, ac longe felicius Ecclesiae causam Bella inus egisset, si , Canum mutatus, quae Fidei sunt, . a scholasticis disceptationibus discrevisset; & in hoc unum intentus, quod Fidei caput est, peregrinas quaestiones, quae causam multo plus implicant, haereticisque cavillandi acilium Praebent, a Polemicis quaestionibus longius amandasset . Etenim, ut Prudenter Estius observat , statuta Cani scimtentia, multa vitantur Paradoxa, quae contra haereticos ex traditione tueri difficile est: ut quod huius sacramenti minister non sit unus, sed duo ; non ordinati sed laici, vir, & mulier : quod iidem suscipientes sint, & conserentes; quod forma consiliat sine verbis : quod nullam contineat ceremoniam particularem . . Quae omnia ad scholassicos ablegare satius cst , quam uti fidei dogmata
Fuit hoc unum Melchioris Cani institutum , dum de matrimonii ministro o-hiter diXit . Primum , in uit , opinionem a doσmate sece AM, Gr intemo siι volu mus: Deinde Theoloeos admoneri, ne abfeetu ammi, qui plerumque brevis est, Onu tempus, sed maturo iudicio de rebus hisce pronunctent, in quibus pragersim nouita sacris expediri potest, ad fidem pertineant, nec ne ....... id asso, scholasticas Opiniones oportere a decretis se unoere, Fideique quaestiones ab iis, quae modo huc, modo. illuc transferuntur , GV sine pretatis 1acfura posunt in utramque partem disputari . Decreta arcle tenere debemus , accurateque defendere I Orniones non r- ,
tem ; sed si non cum academiae , at cum Christiana modes Iae temperamento δε ιro enim scholae certo , constantique decreto linitum , matrimonium sine Ecclesiam siro contractum, esse vere , GY proprie dictum sacramentum. Ne lo eam rem
ad sidem, cr reliqtonem attinere. Nego omnes schola Theologos id a serui se . Qua: certe Cani doctrina a nullo Prudenti , sanoque Theologo damnari potest . . Quod vero ex Cani opinione derivatur incommodum , ut idcirco ab aemulis cauterio digna judicetur si ita est, inquiunt illi, matrimonia Clandestina, qu.e
ante Concilium Tridentinum si equentiora erant, sacramenti dignitiite caruerunt; cum tamen sacra Synodus de illis ita pronunciaverit sessi et . cap. I. de re mrmatione : Tamet i dubitandum non est Clandestina matrimonia libero contrihentium con sensu ficta, rata , Cr vera esse matrimonia, quamdiu Ecclesia ea irrita non fecit proinde iure damnavaι sunt illi, er eos Santita Synodus ana-
32쪽
themate damnat, Gui ea vera, errata es e ne eant . Egregie scilicet ac solerteri Age vero demus illatam consecutionem Ueram esse , nihil tamen ex Cani senatentia contra Tridentinam Synodum sequeretur, quae matrimonia Clandestinarata quidem, ac vera matrimonia fuisse definit, quod re Canus contendit, sed illis dignitatem sacramenti non arrogavit. Quin & illam Tridentinorum Patrum prudentiam fuisse monet Cardinalis Pallavicinus in Historia lib. 23. cap. s. ut ab illa controverita scholae consulto abstinerent i ne quod liberat opinionis est , in Fidei dogma converterent ; omitto, inquit ille, nunquam deriarase Conchlium , mairimonia clandestina fuisse sacramenta: adeo ut quidam graves Theotigi 1d n gent. Quos inter graves Theologos Μelchiorem Canum dubio procul'intellio vult, qui hanc suam opinionem ab obtrectatoribus hodiernis intempestive vela Iicatam, coram sacro Concilio impune, ne dicam laudabiliter defendit. Sed de pertracte nego consecutionem illam ita generatilia elicitam, matrimo.nia scilicet clandestina ante Tridentinam Synodum contracta fore irrita) ex Cani sententia fluere. Quae enim ante Concilium vocabantur clandestina matri moenia, nec ita frequentia erant, ut Vulgus putat; nec semper absente Presbytero qui ministerium exhiberet, contrahebantur; sed vel absente Parocho, vel sine solemnitatibus, testibusque ducebantur: Horum enim defectu, clandestina quo. que vocari, re esse poterant.
Pia Melchioris Cani sententia De Christi Domini tristitia in Pasisione, a reprehensiorum morsibus evindicatur.
SI quae unquam virorum Theologorum censuras Passa est Μelchioris Cani
sententia, ea profecto est , quam de tristitia Christi ad Crucis sacrificiuinproperantis docet lib. I a. de locis, cap. I . sub finem. Quaestionem a Theologis tritam movet , qui fieri potuerit, ut Christus cum beatus re ipsa fuerit, atque idcirco infinito ex Dei visitone profluente gaudio Perfusus, summa tristitia sit affectus, ut diceret, tristis est anima mea ψque ad mortem, Μa thaei 26. Duas in primis celebriorum Theologorum difficillimi nodi solutiones affert; quasque secum dissicultates involvant pro more disserit: illorum nempe, rui vel Christum secundum inferiorem duntaxat animae pariem ristatum ajunt,um sacro illo in superiori animae parte gaudio Potiretur ; vel qui summam tristitiam cum summo gaudio, ex divino miraculo, una eademque parte stare possci profitentur. Tum demum, squod multi aegris auribus excipiunt) propugnatam a se quondam , cum juvenis esset, enodandae salebrosis diiticultatis
viam exponit. Sed or olim juvenis, inquit, ut hinc jam nos demum extricemus, coram celebri Theologorum concione diximus , quod cui per totam vitam Domin s gloriam animae quasi premebat, ne in corpus emueret e sic saltem in Cruceretinuit gaudium , quod suapte natura ex clara Dei notitia prodiret. Gaudium fateor ex Deo viso in voluntate nec sario nasci , non secus atque ex sole lumen , calorem ex igne . Sed retraxit aliquando sol radios suos, Gr ne calefaceret , comprehensus est etiam ignis . Quare nihil mirum videri cuipiam debet , si in hominum redemptione, per hominis unIus dolores explenda , volvtas omnis retrimer
rur , quam alias ex visione Dei proficiscι natura ratio demonstrat. Quod ille su inde paucis adstruit, ac demum ita colligit, pietatis suae sensus in hanc suam ultimam assertionem explicans: Certe sve primo , Me secundo, sive tertio modo quae Monem solvas miraculum facis . Sed re hoc posDemum eo plausibilius , quomia ores in nobis torniculos excitat tum paenitentia, tum amoris, tum gratitudinis.
Mirum quantum in piam illam assertionem nonnulli Theologi invehantur ,
33쪽
cruris Vellem nIn adeo in serendis censuris fuisse praecistes . Hanc Henricus hae.
Gicam dicit, quod lib. d. quaeir. T. Hanc SuareZ q. Pacie , diis ut. ἰου. icch. 7. MVasques 3. Parte dii Put. 73. temerar/am Vocant : Hanc Ioannes de Lugo dii ut. 22. de Incarnatione secl. 2. vetat a Theologis con stanter reiectam inluctatur . Aliique bene multi, quOS numerare longum esset, variis pro arbitrio centuris in runt . Sic sua quemque Praejudicia Occupant; quaeque ipsi non Probant, censoria virga, quali ex lunatusconsulto, contigunt.
Itane vero diris devovenda sententia huc λ Ieo quidem iudicio esset etiam vir maximus venia aliqua dignus, si quid forte nox t procudi det, ex nimio pici Latis sensu, quae severiores Theologia: leges quandoque non consulit; minu que accuratam enodandae didicultatis viam aperuiit ut, ex nimio quo servcbat commendandae Christi erga nos charitatis dui iderio . Sed nec eget ille Ucitia, imo laude plurima dignus cset: satiusque sibi ii Theologi consuluillent, ii a cen-1uris nulla , ut arbitror , ratione tuitis adistinuisiciat. Sua quippe probabilitate frui Cani sententiam, multa Probant. Suffragatur in primis Divus Ambrosius lib. Io. in Lucam , ad illa verba, P.irer si posbile est, transeat a me calix Vie , Quem non tam expressisse , quam scriptisse Canus visus cit. Ergo pro me doluit Christus , qui pro se nihil haιuit quod doleret: ct sequestrata delectatione divinitatis a ternae , μαιο meae tu miluus iascitur. Sequestrationem illam delectationis dix initatis aetern e , patrionis tempore occurrentem, quid commodius, quam gaudii eX divina vitione proilucn- his represtioliem a Cano asstertam intclligamus fHane Divi Ambrosii mentem esse, docet Societatis scriptor longe dochlInmus, Alphonsus Salinerosa, qui dc Cani doctrinam hac Parte Iummopere commen-oat, uti solvendo nodo intricatissimo Opportunam, lomo Io. trach. 11. de triit
tia animae Christi. Secundum senteni tam Acati Ambrosii, de qua superaus f seque-jIra a deletlatione di Uinitatis aeterna ) cst quor mdam ahorum, qui 'eum in Boc secuta videntur, Christus sponte privavit se consolatione ex vi sione Dei repultante, quo β magis peccato sati faceret, Cr ira tia conveniensi delectationem nosram imilis habitam expungeret: Et hoc usique ad mortem. Nam propterea si scitatus d/X:t, Notas mihi feci in vias vitae , anim8lebis me tititia cum vulsu tuo : dcl lairmes suae in dectera tua usilue in finem . Nam quemadmodum dum vixit, sispendu anime eloriam in corpus redundantem , ut posci pro vobis G pati, morι ; itaiad tempus per aliquot horias cspit tri rari, til est, suspenuere delectati nem ammae, quae ex visione Dei resultabat, ut possct pro nobis supremum cr timoris tristialiae sensum habere; quod in ens eius crea nos Chamatis ar umentum fuit. M is mcile capere posumus, quomodo punimus dolor existeret cum summo e us Gaudio. Nam etsi una manus possu in summo csse frigida , posita in murbus, oe altera us1ummo catida posita in tene; iamcn quod uva cst eadem manus simul sit friridisessima cr simul cadidissima, vix intelligimus . Quamvis dici possit, ut alias letia religi , aliam esse rationem , propterea quod eavem voluntas non secundum idc fuit siumme beata . Cr summe tristis , sed secunilum divosas animae rationes , nI-
mirum superiorem, er inferIorem.
Accedit Maldonatus ejusdean Societatis Theologus non ignobilis & Scripturarum interpres celeberrimus, in caPut 26. Matthata, ad hunc Versiculum , caepit contristari, cst majus esse. Ubi qua stionem mox ct , qui fieri potuerit , ut Christus, cum beatus fuerit, tristitiam habuerit Z Rejicit in primis corum opinationem, qui illum secundum inferiorem tantum animae partem tri1iatum a-junt: tum subdit in Cani sententiam descendens : Mohus 1 itur alii, dispensatione quadam saltum fuisse dicunt , ut cum Corolus beatus eset , tristit am etiam
in superiorem anima partem admiserit. Nam ficut beat sudinem si iam cohibere potuit , ne desueret in corpus , ut pati posset; ita premere eam potuit , Cr quodammodo occultare, ut ad te ua tristata cederet , quae uva passionis sua pars futura
Explicatius vero Gregorius de Valentia, cum ossiciosa quoque Melchioris Cani
34쪽
Cani commendatione , 3. Parte, quaest. 9. puncto 2. Quomodo vero Christus, etsisnerit secundum animam beatus , posuerit nihilominus non solum secundum corpus pati, sed secundum animam tristarι , Ο an σι , explIcat bene Canus : quia scilicet divinitus passionis tempore facitum est, ut ex visione beat rca ne ad animam quidem aliqua delecfatio manaris . Quamquam sunt etiam , qui sentiant, potui secum summa detestatione orta ex beatitudine consistere maximum dolorem, or tristiti.ιm, respeeta alιorum objectorum . Sed illa expositio Can consonat ma is cum
magnitudine , ct acerbitate passionis, quam existimamus fulse in Christoi ct Aedemum melius intelligitur , Christum 3n passione etiam a Patre 'o fui se dereliactum , per hoc quod his prohibuerit redundantiam illam beatVica a eleelationis ; Ac-st ipse Dominus in cruce clamavit, Deus Deus meus , ut quid me dereliquoti pMatthaei et' Haec si Suares, si Vasques, si Lugo attentius perpendissent sodalium suorum egregia testirnonia , non ita forsan incaute Cani 1ententiam censuris proscidissent, dc a Theologorum nemine Propugnatam astimassent. Sed e& numquid, vel ob id maxime, probanda venit ea Cani sententia, quod
faciliorem nobis viam sternat, qua nonnullas veterum Patrum duriores loquetidi mrmulas exponamus, qui de Christi derelictione disserentes ad illa Euangelii verba, Deus meus, Deus meus, ut quid me dereliquisti r divinitatem a Christo brevi aliquo tempore recesiisse volunt , dc ab illo aliquandiu fuisse separ,
Sic Divus Ambrosius lib. Io. in Lucam, haec Euangelistae verba recolens, clamans voce magna emisit spiritum, in hunc sensum interpretatur: Evidens est minifestatio conte antis Dei secessionem divinitatis , ct corporis : Sιc enim habes ,
clamabat Iesus voce maσna dicens , Deus Deus meus respice in me , quare me dereliquistir Clamavit homo separatione divinitatis moriturus. Sic Divus Hilarius commentario in Μatthaeum cap. 3. clamor ad Deum , cor
Porιs vox est, recedentis a se verbi Dei contestata diffidium. Sic S. Epiphanius haeresi 69. n. 62. haec Christi spiritum emittentis verba Pe Pendens, Deus Deus meus, quare me dereliquisti r sic habet : videns divinitatem 1am in prociniis quodam ese, ut Sanetum corpus desereret , ex ipsius hominis D minici tersona, hoc est, humana naturae a Verbo suscepta vox ad consum tam divinitatem illam est edita, Deus Deus meus, oec. Sic Leporius in libello emendationis: Divinitas cum unita sibi anima, non crucisexum hominem reliquit in Poenam, sed exanimam carnem reliquιt ad tempus. Certe iis Patrum sententiis explicandis impense favet Cani sententia ; 1ecum dum quam divinitatis separationem, ac recessionem ab iis insinuatam comminde interpretabimur, sequestrationem delectatronas divιnitatis sui suimet interpres est Divus Ambro1ius, i gaudiisue ex divina visione orituri repressionem , accessationem; sic ut nihil aliud Patres ilIi, aliique nonnulli, quos recensere sub
Ie fuerit, sensisse hac in parte videantur, quam quod Canus explicatius dissimetiusque delandit. Haud me fugit, Μagistrum Sententiarum l. 3. dist. 2I. 3. I. aliam laudatorum Patrum interpretationem exagitasse: Divinitatem scilicet separasse se foris, ut non adesset ad defensionem , sed non defuise intus ad unionem. Sed eiu non contemnenda illa expositio videatur ; opportunior Rrte ex Cani sensu petita intem pretatio censebitur. Nam priori niodo exposita separatio divinitatis, de qua Iaudati Patres, non ad mortis tantum agonem restrenda χret , sed ad totum mortalis vitae tempus; Quo certe divinitas separata est mris, ut non adesset acidesensionem; juxta illud Augustini sermone nunc π. n. II. Deus est, ct sit homo : seponit divinitatem , idest, quodammodo seques t , hoc est , occultat quod
suum erat, apparet quod acceperat. Speciale vero extremo agoni fuisse videtur,
ut etiam divinitas separata sit intus, juxta Cani sensum, interioris scilicet ga dii repressione, non unionis hypostaticae solutiope.
I unum porro est, quod in oppositum objici solet. Primo, delectationem a
35쪽
Dei fruitione siningi non posse; quia fieri nequit, ut summum bonum sine dea
lectatione Vidcatur S. cundo, minus congruere, ut Christus aliqua beatitudinis per lectione d cfraudetur; Αlias Sanctis Deo in coelo fruentibus fuisset infe xior . '1 crcio , cadem libertate fingi posse , Christum interdum visione beata fuisse privatum. Quarto, pari jure statuendum fuisse , Christum toto pene vitae teninore gaudio illo ex divina visione Profluente destitutum fuisse: cum frequentissime tristatus sit, tum in peccata hominum intuens, tum mortem suam uti praesentem animo revolUenS. Primum negatur omnino , si Dei praesertim potestas attenditur . Non enim gaudium fruitio ipsa est , sed fruitionis quietae consectarium . Hinc Duitur homo ardoris suae fructibus, suisque divitiis avarus, cum etiam per morbum v. Iuptatem ex eis nullam capit. Secundum nihil movet. Nemo enim destaudatur volens , Id porro voluisse Christum, contendit Canus, in majoris charitatis argumentum. Alias & gloria corporis toto vitae tempore concedenda illi fuisset, ne & illo iure destaudaretur; & hac parte Sanctis post resurrectionem Deo fruentibus esset inferior. At sunt haec futiles argutiae. Nemotis quippe quibusvis illis beatitudinis consectariis Sanctis omnibus praestabat vel hoc solo titulo Deus homo , quod Deum prae illis altiori longe modo cerneret eius anima, persona comprehenderet. Tertium nihilo plus ossicit. Visio etenim eflentia beatitudinis est , delectatio consectarium. Christi vero animam beatam fuisse, inconcussum dogma est. Quartum negatur, ob facti discrimen longe maximum . Major quippe tristitia fuit imminente morte , quam fuerit ante ; minusque idcirco cum summo gaudio componenda . Rursus , quod hic maxime notatum velim non ob id 1olum gaudium ex visione beata profluens , Passionis tempore repressum dicit Canus noster, quassi absoluta ratione , Deoque ita volente , cum Iumina tristitia scelari non posset; sed ut suam in nos Charitatem miris omnino modis o- flenderet. Haec vero in extremo mortalis vita: sacrificio maxime comprobata fuit: nec quod ea extrema mortalis vitae Periodo ingenti miraculo factum est, ad totam retroactam Christi vitam referri propterea potest.
Melchior Canus Diio Stephano Protomartyri nequaquam . in rius ostenditur.
Minus nonnullis arridet Cani responsio , qua gravissimam disticultatem
ex Stephani Protomartyris Concione petitam elidit lib. a. de locis cap tillimo. Objectar difficultatis summa naec erat. Genesis et S. Versu Io legimus Abraham locum sedulchri emisse quadringentis siclis argenti ab Ephron filio Seor: Ac rursus Genesis 33. Versu I9. Jκcob agri partem in qua rixerat tentoria, emisse centum agnis , a filiis Hemor Patris Sichem . Stephainus vero Protomartyr concionem ad Iudaeos habens. a Luca relatam Achorum T. narrat vers. I s. Iacob, & filios ejus in AEgypto defunctos, translatos esse in Sichem , GH postos esse in spulchro, quod emit Abraham pretio argenti, a stas Hemor stiis S chem . Quo roco duplex videtur aberratio contineri; Tum quod Abraham noriemisset a filiis Hemur, sed ab Ephron filio Seor: Tum quod Hemor, a quo verius emerat Jacob, non fuerit filius Sichem, sed pater. Eo ut se nodo Canus expediat, cum Varias Interpretum expositiones attuIis set , quibus recitata auctorum verba conciliare nituntur ; easque partim Coastas, partim solvendo nodo impares observassci; Bedae tandem, & Rabani solutionem amplectitur , qua nempe contendunt, Stephans , id quod via o fere
36쪽
rissimum aσebatur, erat intentus . Lucas vero historιa veritatem retinere volens, ne uota quidem ιmmutauri, seu rem, ut a Stephano narrata erat, exposmi.
Cani sententiam, quidquid A muli cavillentur , ipsa in Primis argumenti necessitas probabilem facit. Quandoquidem vix alia , quae plane objectae dissicultati respondeat, expositio suppetit. Probabilitatem auget Bedae ac Rabani mediae aetatis Scriptorum auctoritas, quos duces secutus eii Canus . Vener&bilis Bedae, quem Rabanus exscripsit. . haec Verba sunt in Commentariis ad eum Scripturae locum: Docet Geneps, Abraham ab Ephron talio Seor Hethai in Cariathambe Ocum Sepulchri quadringentis argenti fictis emisse, in suo ipse Abraham, I ac, Cr Iacob , ct Adam Protoplastus sepuθι : Itemque Iacob de A fesopotamia reveris
sitim iuxta urbem Sichem. Partem acyri. Guo taBernacula tenderet ab Hemor Damonem. Duas enim pariter narrationes conjungens , non tam ordιnem circumstam
ris historia, quam causam de qua agebatur intendit . Qui enim insimulabatur , adversus locum Sanslum, di legem docuise, pergit ostendere, Pomodo Iesus Christus ex lege monstraretur esse promisus , Cr quod aps nec tunc Mostsi, nec Domino nunc servire voluerint. Hac ut potus dixi, non praeiudicans sententia meliori, si adsit. Has Venerabilis Bedae , & Rabani muri interpretationes mutuatus est vetus Auctor Glossae ordinariae in Actus Apostolicos, necnon etiam Nicolaus de Lira, in suis ad eumdem locum Commentariis. Nec defuere secutis inde temporibus magni nominis Uiri qu Cani sententiam vel amplexi omnino sint, vel saltem uti probabilem admodum commendarim. Petrus Orca Cisterciensis ordinis, & Coinplutensis Academiae professor exumius 2.2. post q. 16. in aprind. ad tr. de fide aisp. a. memb. 2. n.2ρ etsi Μelchioris Cani sententiam non paucis displicere notet, eam tamen sibi satis protiari significat. Tertio , inquit, obiis tur narratio Stephani ,Au. T. rn cujus exfllicationem libenter a leEferer responsum sapientissimi magistri Melchioris Cana lib. a. de locis cap. ult. Stephanum pro celeritate sermonis, Cr fervore spiritus alio intentum, pauca illa transmutasse, ut pro Iacob, Abraham , pro Patre, filium dixerit. Nam sid diem
- s, primo in Scriptura nullum mendacιum admittitur , Scriptura enim non illo modo resert historiam , sed refert Stephanum ita locutum : Deinde nec Stephano aliquid detrahitur: nam leves illa immutationes historia facile , ct absque omni culpa comtingere Potuerunt. Quιn potius scriptura veritas maxime commendatur; quae res rens viri sancti sermonem, prout ipse protulit, punctim, O verbatim narravit, nona, omittens illa etiam, in quibus memoria lapsus es . Qua solutio absque omni nota, s
p scrupulo admitti potes: Tum quia primo tradita est a sancto Beaa, ct Rabano, in ι commentariis hujus loci . Tum etiam si quid contra objici potest illud est , quod
η Stephanm ante, or post illam narrationem plenus Spiritu sancto dicitur: In eo ama ιὸm, qui Spiritu sancto plenus loquebatur , nefas es admittere non solum mendacisa iam, sed nec lusum aliquem memoria, G' lingua, in quo a veritate deviet. Hoc immen non urget, quia Stephanus dicitur plenus Spiritu sancto , quatenus erat plenus gratia, ct sapientia, non tamen quia Spiritu sancto movente , omnia , ct singula locutus fuerat . Nec est verbum , quo hoc modo per Spiritum sanctum locutum fuissconvincatur . Et certe solutio hac omnem dificultatem macuat, ct insidelibus plus satisfaciet, qui calumniari non poterunt, aliquia gratis excogitatum esse ad fugam
s Emmanuel Sa Societatis Iesu , in annotationibus ad hunc Iocum : Quidam diau eunt, Stephanum intentum , ut sit, in ahud, pro Iacob dixi se Abraham, or pro P st reis Sichem , flii Sichem et Lincam vero fideliter , quod ille dixerat, retulisse . Ouars mihi opinio non displicet. Nec enim id repugnat Sepham 1 apientia, ct spiritui, quo
37쪽
plenus erat. Accidit enim id interdum sapientissimis, ct sanctiss-is.
Guillelmus Est ius in annotationibus, Stephanum quidem memoria lapsum G. sertis, distinctisque verbis non asserit : sed id nihilominus adstruit, unde illum memoria lapsum essu necessario colligas ; cum diverses historias in unum ab illo commixtas fuisse contendat. Ita quippe habet: m di Acutias in historia concilianaa Ac primum live illud est , quod postremo loco dicitur : Hemor siti Sichem, eum Hemor Pater fuerit Sichem . Nam in graeco tantum habetur τοῦ Σίχεμ. quod iuxta fidem Historia Genesios Iosue, vertendum potius erat, Patris S/chem. Sed cetera multum discrepare vidcntur, cst continere commixtas diversas historias; Nempe de spelunca duplici in Hebron , quam ab Hephron IIethaeo emit Abraham quadringentis sciis argenti; Abi sepulti seunt Sara, Abraham, Uaac, Rebecca Lia, Imcob, Gen. 23. 2S. R . 49. 2 JO. cst alteram ise agro Sichem , quem a sitis Hemor Hethra patris Sichem emit Iacob centum agnis , ubi sepultus est Ioseph . De eo habes Genesis q3. Iosue ultimo. Salianus in Annalibus veteris Testamenti ad annum mundi 2I7S. num. 8. Grmvis hoc loco exoritur dissicultas, ex cap. 7. Actuum, ubi Divus Stephanus ait, huns sepulchrι locum ab Abrahamo emptum a filias Hemor Νιi Sichem : cum his dicatur emptus ab Ephron sito Seor . Postmodum eorum relata opinione , qui Ephronis Patrem hinomium fuisse putant, subjungit: verum quia dicitur Iacob emisse par rem agri a litus Hemor patris S chem censuit Beda , ct Rabanus , Divum Steph
mum Das pariter narraItones con unx se, nec tam ordinem historia , quam causam , de qua agebatur, intendisse. Ac demum concludit r Eligat lector utram inIerpretarionem a ples ti malit. Ego venerabilis Bedae, or Rabam expositionem non ιmprobo,
cui v/des graves, ct doctos viros Ascripsi se . Natalis Alexander in dissertatione anticritica contra Frassenium ari. 46. ditabcultatem istam expendens data opera: Si vulgata versio , inquit, fervetur, dicendum , Sanctum Stephanum lapsu memoria duo facta smilia confudise , emptionem scilicet ab Abrahamo satiam, de qua Gen. 23. cum ea, qua a Iacobo DEta est Gen. 33. vers. I9. Agrum quidem, in quo erat spelunca duplex, emise Abram ab Ephron
quadringentis flciis argenti: Iacob vero emisse partem agri, in qua Merat tabernacula , a siliis Hemor patras bichem , centum agnis : Stephanum utramque historram consuisse: Sanisum vero Lucam ne tota quiviem immutare voluisse in Santξι Prot martyras verbis. Quam quidem observationem multis confirmat Alexander , variisque conira Frassenti cavillationes momentis confirmat. Tot Porro suffragantibus viris doctissimis, an non tibi videtur Canus in tuto esse
Accusatio de MDellicato nomine Societatis Jesu depellitur.
SCribens Melchior Canus lib. η. de locis cap. I. de Ecclesia , hujusque nominis potestatem expendens ex Epist. I. ad Corinth. cap. I. ita habet : Fide iis Deus , per quem vocati estis in societatem Filii ejus Iesu Christi : Qua sne dubio societas cum Christi Eccle sit, qui titulum illum sibi arrogant, ii videant an Haretιcorum more, penes se Ecclesiam existere mentiantur. Quo loco Jesultas, Obarrogatum sibi Societatis Jesu nomen, tacite sumitari perspectum est r Tametsi, ut anum excusent, nonnulli repugnent, qui Lutheranos, & Calvinis as eo loco perstringi dicunt, Ecclesiae nomen Marcionii arum . dc Donatistarum more sis hi superbius arrogantes. Verum conatu plane irrito . Canus siquidem non eos ibi designat , ac mordet , qui penes se Ecclesiam existere mentiuntur ; sed illos potius, qui Societatis Iesu situ titulum arrogant. Vereturque, ne & ipsi, contra mentem Apostoli , penes se se Ecclesiam exἱ1tere mentiantur . Quid ergo nihil ne excusationis habebit Canus, quod id nominis in I gnatii filiis vellicare ausus
38쪽
sit 3 Dicam ego simpliciter, quod res est : Canum ea aetate temporum scripsi se, qua rebus nondum ad liquidum Perductis , sinistrae nescio quae de nascente Societatis instituto suspiciones, virorum etiam insignium ingenia occupaverant quas successu temporis religiosa Societas eluit. Nec mirandum idcirco , si sinistrum quidniam de arrogato sibi, ut Plurimis videbatur , superbo Societatis Iesu nomine fuerit suspicatus vir alias prudentissimus. Fuit enim haec illi tum temporis cum aliis multis suspicio communis., cujus nobis, ae domessici Societatis, de extranei testes fidem plurimam faciunt. Franciscus Suares torno A. de relig. trach. I . Iib. I. cap. I. num. 9. Non defuere, inquit, viri Catholici, O dom arrogantia patrum Societatis tribuentes, quod nomen universe Catholicae religionis Abi Hurparent Atque hic primus dicitur fuisse articulus censura, quam contra Societatem universias Parisiens s edidit. Cardinalis Ssortia Pallavicinus in Vindicationibus Societatis Ietu cap. 6. Cerea
runt, inquit, nonnulli invidiam creare huic nomini, tamquam superbiora Accusiatio hac levior videretur, quam ut 1n eius purgatione immoraremur, nisi grandia Theolostorum nomina illam nobis intentassent.
Jacὀbus Augussinus Thuanus in historia tomo I. lib. II. resulta postea , im quit , novo , atque ut Pleri ue visum est , superbo nomine appellati sunt . Quibus Paria refert Alexander Tiliolus in historia rerum memorabilium, Parte I Iib. o. t quidem Academia Parisiensis in judicio , quod instante augustissimo GabIiarum Senatu , de nascente Societate tulit anno II 4. die I. Septembris, cujus fragmentum exscribit Nicolaus oriandinus in his oria Societatis suae parte I. lib. I S. num. 4 . Hac nova societas, inquit, νnsolitam nominis Iesu appellationem peculiariter sibi vindicans, dcc. Conventus etiam Episcoporum Galliae Plisiaci congregatorum anno Is6I. P, tres Societatis Parisiis admittendos censuit, ea inter alias conditione, ac lege, ut Jesuitaruin, aut Societatis Iesu nomen deponerent: Que cette Compagnie des I Iuues estoit recue par forme de societe or College, Cr non par forme de Religion n vellem em insiluee, a la charge quiti serotent tenus de prendre auire thre . que depe surtes , ou de la Societe de Iesus, Orc. Uti fusius lesere est apud Stephanumasquire, in oratione pro Academia Parisiensi, habita in augustissimo Galliarum
Senatu, anno I M., quam ex integro inseruit lib. I. disquilitionum, seu ut DL Iice scribit, des Recherches. Quae omnia non idcirco sunt a me recitata , ut vel id nominis religiosis viris ereptum velim, vel etiam jure a quoquam vellicatum existimem: sed ut omnes intelligant hanc primitus insedisse viris etiam maximis opinionem , quae Μeuchiori nostro, antequam subobscuris initio rebus , nonnihil Iucis accederet . Nec Idcirco laudatissimo Theoloso succensendum , si quid suPerbiae ea in appellatione initio suspicatus sit: Iot, ac tantis in eamdem suspicionem adductis viris variorum ordinum spectatissuras ; antequam Gregorius XIV. anno I 9 I. suspDcionem demum omnem amovisset, ita peculiari diplomate decernendo e Stamiamus nomen Societatis Iesu equo laudabilis hic ordo nascens a Sede Apostolica nomiamatus est, ct hactenus insignitus, perpetuis futuris temporibus in eo retinendum Use. Imo Prae ceteris venia d1gnior habendus est Canus, qui quod de nova illa Soci
tatis Iesu appellatione iudicium fecit, modeste admodum , & oblique duntaxat innuit, quod alii plerique apertis, de invidiosis declamationibus prodiderunt.
39쪽
gudicii Pontificii in ligiosis Institutis approbandis inde
cientia , qualis a Melchiore Cano negata sit, explicatur.
Eclesiae in religionis ordinibus approbandis indeficlantiam, a Melchiore
Cano negatam lib. s. de Iocis, cap. s. multi volunt, ejusque ea de re judicium summae temeritatis arguunt, atque audaciae . Sic porro ille eo loci: ordines ieitur vel probare, vel refellere , quoniam non e scientia id Ioiam , sed etiam e prudentia pendet, non ad ea pertinet, in quibus summus Pontifex errare n quit. Quod subinde multis ostendit argumentis.
Si quis tamen Cani mentem intimius explorare velit, nihil ab eo traditum inveniet, quam quod Theologorum Uulgus agnoscit . Duo quippe in instituendis ordinibus secernunt prudentissime : Primum , quod ad sub1tantiam ordinum mectare dicunt, vota scilicet, legesque, quibus viri religiosi ad Christianam persectionem veluti manu ducuntur : Alterum , quod ad circunstantias institui rum ordinum , multitudinem scilicet, necessitatemque , Pro temporum , locinrumque ratione, Pertinere volunt. In primo decernendo , non in altero , Ecclesiam falli nesciam communiter docent. Hoc ipsum dedita opera propugnat Franciscus Suares ex iis scilicet unus, qui in Melchiorem Canum liberius declamant, tom. q. de Relig. lib. 2. cap. IT. num. I 8. Omnino sentiendum, oe dicendum est non posse errare Ponti em in approbatione religionis , quoad judicium de honestate 'oe se licientia talis mori vivendi, ut sit status ste eritionis acquirenda, seu ref rionis; quidqώid si de approbatione prattica, quoad licentiam , ω facultatem introducendide novo aliquam reli ionem , cst quoad Iudicium pr dentiale , in quo latis concessio
fundatur . . IIDisertius vero, de explicatius Dominicus Baunes in a. a. quaest. I. ari. Io. duta 8. concl. s. Possibile es, summώm Pontificem ex negligentea, aut ignorantia, aut DL D informatione , aliquo modo errare , secundum prudent/am , in approbatione , O confirmatione plurium reo onum, quam ρος erat 1n Ecclesia Dei. Nunquam tamen
hujusmodi error cedet in perniciem Ecclesa, quamΠis quibusdam podit se nocivus. Utraque pars conclusionis facile a nobis probabitur Nostia conclusio ita essinteligenda, ut error, νι contingere potest in confirmandis Religionibus , non Aemajor , quam qui accidere potes In multiplicarione te eum Ecclesasticarum, detis ribus, qua ad salmem necessaria non sunt. ut ita, vel aliter fiant, nisi solum propter legis obligationem . Cum statur in Bujusmodi communibus lembus, juxta commmnem etiam opinionem doelorum , possit summua Pontifex minus prudenter procedere , non est quare timeamus asserere, quod etiam in consirmandis tot , tamque variis Re
Isionibus , ex quibus in Ecclesia confusio potest orira , ct talia incommoda ad perfectam Ecclesia, ct tranquillam gubernationem emergere , possu etiam oummus Pontia
sex minus caute aliquam, vel aliquas Retissiones approbare, Ur confirmare.
Quid aliud amabo Canus noster Z perspicua eius Verba sunt, modo quis memtem intendat. ordines, inquit, vel probare, vel refellere , quoniam non e scientiassolum, sed raram e prudent a penare, non ua ea 8ertinet, in quibus summus Pontifex errare nequit. Ea igitur parte Pontificii judicii deflcientiam admittit in qua non scientia , sed prudentia duce decernit . Scientia porro duce de reliciosi 1t tus substantia judicat, Prudentia vero de accidentibus. Et vero nihil aliud 1uis in probationibus inculcat vir eruditus , quam de accia dentibus & circumstantiis , multitudine scilicet, e utilitate religionum verti quaestionem. Duplici enim capite assertionem suam evincit: Primo, quod nimia religionum multitudine nonnumquam exortae sint querimoniae in Conciliis, sci- licet
40쪽
cet Lateranensi, Re Lugdunensi i Secundo , suod nonnullae primitus approb
tae , successu temporis mutatisque rerum conditionibus , ut noxiae , vel certe imutiles extinctae sint. Quapropter dum ait, imbecillum eorum argumentum est, qui ex hujusmodi privilegiis, qua ιis facile temporibus vel conceduntur, vel potius extor quentur, novas religiones non aliter , ac de coelo lapsas excipiendas ese con firmant; eas quoque , qua nullam regulam e. r approbatis habent, nullam vel a uis editam
profitentur: non ipsiam novarum religionum substantiam insectatur , sed consectaria accidentia, ex Privilegiis extortis consecuta, quibuS demum menire solet . ut noxiae tandem, dc inutiles habeantur; Unde de concluditi Nostro hoc seculo tam multa sunt religiones, a Ponisecibus confirmata , ut qui eas omnes tueri volueris, tamquam Ecclesiae vel utiles vel necessarias , hic imprudentia , ne dicam stultitia nomine , iure optimo , summisque rationibus arguatur . Quod quam verum , cem
tumque sit, Paulo post probavit eventus , dum Pius Ruintus Pontifex Sanctissimus ordinem Humiliatorum ab Ecclesia sustulit, aliique subinde Pontifices rusios ut inutiles sustulere.
Nihil ergo a michiore Cano hoc de argumento dictum existimo, quam quod Theologi de more docent : Adeo ut mirari mihi subeat, litem illi hac ipsa de
causa fuisse a plurimis intentatam. Quamquam , ut fatear ipse quod censeo, in eum commoventur aliqui paulo vehementius , quod suum fibrtasse institutum oblique ab eo vellicatum putent; cuius, ut arbitrantur , confirmationem aetate sua recentem moleste tulerit. Sed cum id Cani verba non postulent, non es dereligiosissimo viro, Episcopoque dignissimo temere pronunciandum ; nec interni animi sensus incusandi sunt, ubi innoxia verba se produnt. Non desunt qui, ut maiorem illi invidiam creent, factam eo Ioci in prioribus editionibus de Societate recens confirmata expressam mentionem dictitent; quae tamen e Posterioribus, a prudentibus curatoribus expuncta sint. At id pro arbutrio dictum , cujus naua probatio. Et quidem extant hic Patavii , ubi haec scribo, primae editionis anno I 63. Salmanticae apud intiniam Ginium adomatae exemplaria duo; Alterum quidem in celebri Abbatia Divae Iustinae, alterum in Caenonio Divi Augustini , in quibus ne verbum quidem , quod ae posterioribus dissideat editionibus, deprehenditur: Nec dubitandum, quin caetera Omnia ejusdem primae editionis exempla per omnia, de in Omnibus congruanto Addunt udem Cani osores, litiusmodi priorum editionum , specialem Societ tis instituti mentionem habentium codicem ab Uzoxio visum , suo Jc ipse ad mjusdem confutationem usus sit. Sed dc ΟΣOrius ipse, qui Cani sentenuam perinmram ac latius, quam Par est intellectam, Prolixe confutat Par. a Instituti nurn moralium lib. s. cap. 7. nihil vel de sugillata ab ipso nominatim Societ te, Vel de prioribus editionibus aliter, quam hodiernae habeant serentibus, mnino habet . Subjungunt pari fidentia, ac libertate iidem reprehensores, se vari illorum codicum unum Romae in quadam bibliotheca . At quae sit illa,
ne innunt quidem et Quod pro&cto , si res ipsa sic esset , diligentius adnot sent: Adeo ut perspicuum sit, fervidiores illos Cani accusatores nil nisi verba
dare, ut decantatas saepe naenias, atque fabellas speciosis P mentis obducant. dixiv leritatis est inerum a blorerio in Dictionario Historico exararum commentum , dc a Dupinio transcriptum , in noua Bibliotheca Scriptorum EccIesiasticorum tomo II. saeculo I6. Academiam Salmaticensem Cani consilio repurn se,
Philippo Secundo Hispania in Regi dato , de busilia belli adversus quemcumque,
suprema etiam in terris di nitate misentem inferendi , ubi de mendis corona iuribus aσereetur. Cuius quidem lassertionis essem Nicolaum Antonium Bibliothecae Hisspanicae Scriptorem advocat mrerius . Tantum enim abest , ut Cani consilio Academiam Salmaticensem repugnasse significet Nicolaus Antonius : ut potius iacansilii Phillypo daturiae asserat . nonsne totius Collegii SalmMicensum Theologia, ac Iuris Doelorum suffragatione .