장음표시 사용
31쪽
DE DYssNTEO A LIBAL Iu 1. 2 sempore cum hujusmodi fructus mature-E poeta. scunt, dysenteriam imprimis grassari: Hinc schola Salernitana cap. 12. IMM De. Autumni fructus caveas, ne sint tibi tu ehin.in n.-stus. Hippocrates praeterea, Dioscorides, num lib. Galenus, aliaque viri doctrio stantur,fluctus MM 1 hos impuro,&ad putredinem natato Dcco, c O nstate, stomacho adversari, & alvum suu- duc re. Hippoc. ded aeta lib.2. Dioscor. demate- stit. de ν-xia medica lib. i cap. I 36. Galen .de simplic. θη ut Hyedic. facultat. lib. 7. cap. 3. in litera K. Α- ictu an de Spiritus animal. nutrition. cap. Arnoldus de Villa nova in schola Salernit. cap. I9. Victor. Trin cavill. Enchirid. med. lib. 6.leCh. .cap. 4.Tragus lib. 3. ea. 34. Medici Marpurg. de dysenter. Martinus Ruland Caesar. Majest. med. de luis Hungar. cura tion. cap. I. Petrus, Epicher de dys Ioachim
dedus ent.cap . Christoph.Wyrsung lib. 3. capsi. & is. Johann. Crato consilio mihi 2I. Dysenteria, inquit, bene caveri potest, si
quia a fructibus ab Itineat, dc excrementa lainborantium , maxime ventris, vitet. Petrus Forestus lib. aa. Obser. i. Michael Doringius in quadam Epistola ad me scripta, dc
tertiae centuriae observ. mearum , paginaro I. inserta.
Porro, quae de prunis recentibus, pomis
32쪽
Gur L. FABRICII HILDANLque intelligenda sunt. Inflat enim sHippo cratis de diaeta lib. 1.verbis utor & subducit ac con turbat, fervens in ventre,& alvo secedit. Instat quidem, quia calefacit, subducie autem ex corpore, quia purgat, conturbab, quia fervet in ventre, atque ita alvo secedita. Lisi Em Et Galenns. Mustum, inquit,licet'coquatur abbu st crassumque succum,&inflationes gi- -- γ gnat, alvum tamen subducit, id quod si interdum efficere nequeat, mirum in modum Do alimoni nocet. Et alibi mustum dulcissimum maxi- lib. 2.cap.do me subducere alvum ,& sanitati noxium es.
se, multis verbis testatur. Hinc schola S lernitana sic stirpium reliquit: Impedit grinam multu,βIrit cin Pentrem: Hepatu emphraxindunt generat lapide Mustum autem & vinum recens, urinam insigniter supprimere posse, exemplum n tabile in octogenario quodam Paterni censi DAvi D ROMA Y nomine Anno β, . c λεψε vidi, de quo historiam lectot in s in cunda centur. Observar. Chirurgi d ere
poterit. Juvenem annos I9. natum, ex ladi
giori potione vini nondum destucati, dysenteria vera correptum esse , resert For stusa
Denique, pisces, caro suilla: & in genere quicquid impense humidum, durae digestionis,& quod facile corrumpitui, pisces ex se mortui, dc quaecunque ad corruptionem tendunt,summopere nocent. Cibus etiam
33쪽
DE DYsENTE Rr A LIBELLur. 21. cris, & potentia valde calidus, ad gener 4 tionem hujus morbi facit: quandoquidem nulla sit putredo sine calore externo, ut in .tractatu meo de Gangraena &Sphacelo dein i claratur. Itaque si viscera jam multis humoribus in farcta,& praeter modum, excalefa cta fuerint, facile corruptio aliqua humo rum sequitur. Hujusmodi autem cibus acria est, qui ex allio, raphano, pipere, Tingibere, 'gariophillis, cardamomo, sinapi,& in genere ex iis,quae linguam mordicant,conficitur. Ideoque morbum hunc sub finem aestatis, ut plurimum grassari videmus, & quidem
tam ratione aestus,qui humorum corruptio. nem auget , luam ratione fructuum sugacium, quos pueri, potissimnm huic morbo obnoxii, jam comederunt. Familiaritas quoque,& conversatio cum aegrotis,& prae Io .ala emcipue latrinarum usus cum iis communis, halationi- periculosus est,& facilime inficit: in Dysen binexcrateria enim doctissimi DN. D. Grestorii Hot Rrμ pq ltu verbis uto6 malignitas adcit, non resipe' eontagio a Fctu totius, quia morbus hic universalis non Lib.L mo est, sed ratione specificae, & malignae corru . b eorumptionis illorum humorum , qui intestino. ν si
rum exulcerationem foetidam generarunt.
34쪽
et vGui L. FABRICII HILDANI. modo dispositus ad cloacas argiolantiqIT' accedens per inferiorem gutturem sui Plautus loquitur) venenatas expirationes excre torum recipit. Quapropter sanis nullo modo aegrorum latrinas frequentare convenit. ut capite ultimo ad sine f sius declarabimus C UAE tra- Causa autem interna Dysenteriae nihil a- i. humor acris,malignus & corino rodens, qui vel biliosus vel atra bilaris, vel est pituita, falsa tamen,acris & corrupta, qui non raro in capite generatur, & postea ad intestina delabitur. Aliquando etiam ac ren& maligni isti humores ex hepate, liene, venis metiraicis , aliis visceribus internir, proveniunt. Denique ex magnis venis, &
ramorum M QuamVis autem corpora nostra moesb. eu radiaria, aliundi humoribus saepissime graventur. Dysenteria tamen non semper sequitur, sed tantum postquam humores illi sun t corrupti,ac acriores facti, sive id corrupti actis ratione , sive ex familiarita te cum aegrotis, Vel aliis ante enumeratis causis accidat. Sed ne-q Ut p cesse est,ut recte scribunt, Mercatus, Horsti-υ μιι η us,&Alexand. Benedictus, ut visciditate&
i. 'talentorem quendam sibi adjunctum habe-
Cur atres ant humores isti, cujus ratione plus solito umores in intestini. adhaeretit, eademque exulcerant,
i r bH unde patet qui fiat. quod saepius in diarrhoe ' Σ peccantes humores mordacissimi, dc fervi- εὶ is, dissimi sentiantur, & nihilominus L
35쪽
Og DYsENTERIA LIBELLUS. rationem intestinorum non introducant,
quatenus scilicet ejusmodi viscida qualitate
destitunntur, & intestinorum tunicis aliquandiu adhaerere nequeunt. Caeterum nam tura hujusmodi humoribus onerata, eos e jicere conatur, & excernendo primum eva
Cuat humorem viscidum , qui in intestinis
natura haeret, tum ut lubrica reddantur, Sc excrementa eo facilius permeare possint, tum etiam ut intestina conserventur, ne ab humore bilioso, quem natura quotidie ad intestina mittit,sive quavis alia re,statim offendantur. Quando igitur viscosis ille humor, primo evacuatur,ut aegri cepissime Di-arrhoea se laborare existiment, quia dolor
nondum acerbut est, nec sanguis adhuc ex- Cernitur. Uerum enimvero, intestina visco suo humore abstersa ac destituta maligno ac virulento humori amplius resistere non possunt: itaque ab eo exulcerantur, adeo ut sanguis postea maximo cum dolore exce natur: praecipue si peccans humor in intestinis retentus fuerit. Pueri eo tempore, quo ipsis dentes ei umpunt , multis variisqae morbis ut Hippoc. docet)sunt obnoxii, ut plurimum autem febri, & fluxui ventris, qui aliquando in dysentetiam transit,corripiuntur. Consentaneum enim rationi est, veluti acubus, pei ratis gingivis a dentibus prodeuntibus,haec symptomatae venirc: In isto enim motu naturae molesto, insignes crus 1 ciatus
36쪽
as Guri. FABRI cII HILDANr meram. ciatur de vigiliae oboriuntur, ob quas in illis Me si calor praeternaturalis excitatu a quo attra tu.γω , nuntur humores ad eas palles, qui initot pu iras . tres, salsi & acres redditi, nec non ad stom- mon chum deinceps,&intestina praecipitati, mi l. Lum- rifice expulsivam facultatem irritant, de ς ἔσω δε consequenter alvi fluxus inducunt- Hujus η' ηου es exemplum memorabile mihi videre Obserem contigit. Anno ioo8. mense Iunio filiolus νιο. Magistri Samuelis Gomenii arcularii Pate niacensis, cum vix mensem septimum aetatis sitae attigisset,ac quatuor simul dentes ipsi erumperet, dysenteria adeo gravissima correptus est , ut quinta die morbi, maximis cum doloribus e vita discesserit. Quibus tempore dysenteriae consuetae purgationes veluti menstrua aut haemorrhoides sistuntur, aliquando dysenteria corripiuntur: san guis enim ad venam cavam & hepar recur rir, ibique inflam matur, posteaque ad inteos ι eatis tin regurgitat. Quibus brach um,aut tibia lib. h. cap. 2. amputata est, sintuli rationedylenteriam in . Commem, currunt,uti Hippocrates, Galenus,& alii te-Α stantur. Hujus rei exemplum mihi in milite, aisiciu es. cui ambas amputavimus tibias, videre conis . o. tigit. Historiam Lector ex secunda Centuria Amoldus Observat. & ex tractatu de Gangraena RGV ra Sphacelo petere poterit. Caude igitur psOspicienduna est, ne purgationes lolitae in- meis lib. i. termittantur. Quam ob rem juvenes &Gne 3 .i guinei exqnisita victus ratione uti, nec non
37쪽
DE DYsENTERIA LIBELLus. 27 venae sectione sanguinem diminuete neceia rusario debent.
ti diximus conveniet eas omnes prasua signa diligenter describere, ut confusio in curatione evitetur. Quod ad tres priores species, nimirum Coeliacm, Lienteriam, & Diarrhoeam, illae facile cognoscuntur, & parvo negotio a dysenteria distinguuntur. Primum, quia nul- lus cruor excrementis permixtus est;deinde quia dolor& tormina ventris,non ita, que- admodum in Dysenteria, aegrotum fatigant, potest tamen utraque in Dysenteriam . mutari,Videlicet cum materia peccans, acris& maligna est , dc intestina viscoso suo humore destituta sunt. Accidunt&alii ventris fluxus, sed cruenti, qui tamen nullam cum Dysenteria assinitatem habent, quoniam interdum propter Hepatis imbecillitatem. ut plurimum vero ex apertis interioribus haemorrhoidibus venis proveniunt. Porro Dysenteria saepius cum maximo dolore, dc ventris torminibus , atque conti-
38쪽
8 Gui L. FABRic II HILDAN rnua egerendi cupiditate incipit, etiam si ii 'hil fere , praeter parum viscos e vel cruentae materiae excernatur, quae nihilo minui &a- valde,& pungens est. Hi ic fit, ut Celsus
lib. cap. is. malunt hoc Tormina appellet. Nonnunquam etiam ejusm odi alvi profla-
videtur esse , sed postquam duos aut tres dies continuavit, δc intestina suo humore viscido abstei sit, in Dysenteriam demum Vertitur. Ac primum sanguinis aliquid excrementis & humoribus viscosis permixtum , postea purus sanguis, ac tandem tunticae , & ipsa intestinorum substantia excer nutur. Quapropter in hujusmodi profluviqDysentenae tempore diligenter prosipicien- ldum. Quod ego anno I c ora mense Augusto , expertus sum es Cum enim praeoccu- .pationibus de Diarrhoea mea solicitus este non pomm , haec in Dylenteriam gravissimam tande commutata fuit, quae me post- lea aliquot dies affecit. Qu a autem in aliis excretionibus cruentis, utpote in ea, quae
procedit in labefactato hepate , & epertis intelioribus venis haemorrhoidalibus, aliquis ardor in recto intestino adesse potest, propterea illas omnes profluvii alvi species a Dysenteria diligenter distinguere necesse est, ne in curatione fiat confusio. Caeter u incruentis alvi excretionibus sine Dy senteria, sangu.s ut plurimum, & majore quantitate,
39쪽
4uibus signis pars assecta cognosenda.
in Dys interia praecipue initio paucas, & exerem entis,uel aliis viscosis & purulentis humoribus permixtus,excernitur. Quod ad febrem attinet, ea incertum est Dysenteriae indicium: non enim semper in- iitio morbi ; nisi peccans materia praeter modum acris & maligna fuerit, intervensed plerunque post aliquot dies propter
doloris vehementiam , & inquietudines, ac purulentiam materiae in gyris & intestinorum rugis coacervatae. Ego tamen no nullos a Dysenteria curavi, nulla adveniente febre, sed id raro. In Dysentetia quoque in principio pinguedo excrementis admixta est : deinde exigua frustula ex prima intestinorum tunica , ac tandem ipsa stibis stantia, excernuntur. Sequuntur & dolores capitis,uigiliae, appetitu* atque virium prostratio, sitie quoque augetur, ita ut lingua Mpalatum sic arescant, vix ut aegri loquelani proferre possint.
Coo Ni To morbo , p rs affecta investjganda venit, in qaouam scit
40쪽
Gur L. FAp Ric II HI L DA Nt, intestino sit excoriatio vel ulcus: ea enim co gnitio cum ad recte de morbo prognosti candum, tum praecipud ad .optimam ejus Curationem, perutilis&nccessaria est. Pars autem assecta, partim ex dolore, partim e iam ex inspectione excrementorum cognoscitur. Dolor enim si acuti stimus est, ita ut aegro videatur se a ciculis & cultris undique per ventrem pungi, signum est praecipuam excoriationem in tenuioribus esse intestinis. Quod si in jejuno fuerit, dolor praecipue erit ingens , nausea maxima, fastidium cibi, vomitus, febris, ardor linguae, vigiliae,
inquietudinesque aegrum exercent. Excre menta cruda valde excernuntur, viresque supra modum posternuntur. Si ulcus in aliis quo crassorum intestinorum haereat, dolor non usque adeo acutus persentitur. Nam crassa intestina tenuioribus sunt magis carnosa,ac proinde sensu minus acuto praedita.H ajus doloris difibrentia sicile animadverti potest in Colica 3c iliaca passione:qu vis enim in Colica, quae fit in crasta intestino, nempe Colo , dolor vehemens sit : In Iliaca tamen passione, quae fit in Ilio gracili
intestino, multo acerbior, ac vehementior est. Ex situ doloris in quonam intestinorumst excoriatio,videlicet, an in gracilium aliquo, si dolor superiorem ventris partem Oc supet, an in crassorum aliquo, si inferiorem,