장음표시 사용
341쪽
fertur ac voluitur fluctus, sed utrinq; circa littoris
oras, ac ripae extremitates reflectitur ac retorquetur, auerso scilicet ac deflexe, contorto dextro rasum ac sinistrorsum cursu, aliam huius rei ex- cogitari posse rationem video. Ex huius aute ventit natura Proverbium manavit in improbos, Malaad se attrahens, uti Caecias nubes, ut nunc passim Proverbia factitant noctur ni oppressiores, qui conglobati in- intempesta nocte aedes subruunt, atque excruciato hospite, adactisque domestscis ad commonstran dum thesaurum, omnia convasa hi, ac diripiunt: neuelaera nunc passim appellantur, a violentia,
quam inferunt ac contorquendis hominu mem bris. Caeterum ut ex rebus naturae salubre aliquod documentum eruatur, hoc cuique persuasum cupio, omnes istos aeris & naturae effectus, a nutu atque arbitrio summi opificis pendere, eiusque vi perfici. Siquidem ignis, grando, nix, pruina, gla- Psal. i. Scies,turbines, ac spiritus procellarum obsequuntur verbo illius. Ipse enim mittit niuem sicut lanam, nebulam sicut cinere spargit. qui iacit grandinem frustulatim, atque essicit,ut omnia glacie constra- planicies, adeo ut nemo a frigore eorum possit subsistere. Ipse eadem, incitato flatu . .
liquefacit, ac confestim in pluviam resoluit. Ipse a
aufert Eurum, atque in virtute sua inducit Afri- PGI 68.cum. Ipse dominatur potestati maris, motum autem fluctuum eius compescit ac mitigat. Ipse pro- a. : ducit Ventum urentem &arescere facit germina 'terrae. Patitur quidem Deus mundum hunc, atq;uniuersi naturam ferri, voluiq; suo ordine ac modo, ut initio constituit, elementa, sidera,Oceanum, ventorum iri petus, veris,aestatis, autumni, hiemis discriminata tempora, sic tamen, ut penes eum holum sit potestas dc imperium. Siquidem ubi illi vi sum est, di expedire videtur, quaedam iniceterum X vindi,
342쪽
vindictam exasperat, ac saeuiora efficit, multa3que iclades ac damna horum ministerio hominibus in fert, quo mentes sistriore oppressias sopitasq; ac de- iliciis indormientes excitet . sic enim religionis de sertoribus minitatur : Quod si praeceptis meis no fueritis obsequuti, persequar vos tabe, morbis ac
febribus, animique taedio ac moerore: dabo vobis lcoelum ferreum, di terram aeneam , ita ut nequicquam ac frustra vires consumentibus neque terra
fruges, neque arbores fructus proferant. Sic apud alios expostulat cum populo suo : Excitaui vobis
ventum urentem, quo rubigine atque vredine vos afflixi, vestrosque hortos; oliveta, vineas, ficeta co- sumpsit bruchus&eruca, nec tamen ad me estis reuersi, dicit Dominus: euenit, teste vate alio, Ut terra rorem , pluuias atque imbres deneget, omniaque sata ardore, rubigine, grandine infestentur. documento sunt, ac quemque erudiunt, itempestates, nimbos, grandi nes; tonitrua,fulmina, turbines, ex naturali ii quidem causarum progressu exoriri, sed quae recrudescant, atque homines diuexent atrocius, ubi Deus illos castigatos ad frugem reuocat, qui ubi resipiscese homine factus est lplacatior, ac furor mitigatus deferbuit, calamitates transfert, immutat, cohibet, imminuit, omniaque feliciora pollicetur, nempe uberem annonae prouentum, agros foecundos ac fertiles, tempestiuam pluviam, messem copiosam, trituram, vinde iamiam, greges, armenta, pecora, quae voto respondeant, corpus salubre ac vegetum, vires firmas, facultates ac res familiares stabiles, animum vero impavidum, tranquillum, securum, quietum, intafractum; & qui fiducia Diuinitatis, unde mentem haustam ac libatam obtinemus, non facile expallescat metu, aut timore concutiatur. D
343쪽
ne pixisse nautica, vulg. Compas, quam Pulsetus Verseriam vocat, citius obtutu ars obseruatione naucleris veli catio perscitur: O qua vi ac ratione continenter septentrioni obuertatur.
CyM veritorum paulo ante habita sit ratio,
eamq; fusius explicasse visus sim : restat, ut de Versoria nonnihil proferam quandoquidem nautae huius usu& como ditate nauigationem institu ut, ac longa maris spatia, tras usque Oceani immeritas, denique locorusitum ac distantiam dimetiuntur,& quantum viae perac u iit,& quid restet pera grandum, exactissime explorant, omniaqj ad hanc pixidulam, tanquam a musiim, exigunt: qua vim Versoria eonsequitur ex magnetis aut lapidis Lydii attritu, Septentri qui singulari vi pollet in attrahendo ferro, nisi O nis maest eo, aut pingui aliqua re oblitus sit. tunc enim id Paelespuit: hic nostratibus e .e hyeen vocatur, quod eo graeti cursum nauti instituat, ac secur tactificentur. Sub Oleum maest huic pixi deculae rotula quaedam versatilis, pa gneti pyracea i plana, circinatae rotunditatis, tenui ac bi attrahed partito ferrametosus ulta, in cuius centro seu me eripit. dio turricula aenea acuminata (nam serrum rei effectum eo loco impediret) assixa est, quae stylo ac Verseria escuspidi acutissimae insistit, eoq; hinc inde in squi quibau comlibrio voluitur, atque usico quiescit, pars illa quae, e u et iiij imagine inscripta est, & in qua ferramentum hi agnete confricatu desinit , stabiliter Septetrioni obvertitur, polum cis Arcticu respectat, quocunq;
etia contorto clauo nauis impeliitur. Productitur aut in huius rotulae circulo a centro ad circumferentiam aequasi distantia duce& triginta sines qu*ta ventos ac coeli cardines designant, terraeque ac
maris spatia portubus distin ha commonstrant, ac X a uumeta
344쪽
Nauta elo numeratis reuolutis clepsydris, aut, ut nunc usus spodri, -- est, defluente arena, cleps ammis quantum itineris s untur. emensum sit, di quid emetiendum, quantoque interuallo a loco quo properant, absint, exactissime dinumerant ac metiuntur. Qua autem vi magnes in Versoria haec perficiat qua ex aduerso Septentrioni se opponit, eamque coeli partem obtuetur, Magnes non facile ratione expediri potest : quanqua muta qua ratio- torum ingenia anxie torserit huius rei inuestiga ne ferrum tio. Sunt qui in mutuum consensum ac concoruac c ac diam referant, qua alter alteri similitudinis ratione, qua perficitur attractio, mirifice afficiatur, sicut magnes odoretur ferrum in montibus Septena trionalibus, ex quibus erutus est: non secus, quam mmile a vultures, natur sagacitate, cadauera maxima loco
vison um rum distantia,biduo etiam, ut plerique opinantur, figamato. antequa caedes facta sit. Multa aut perfici occulta, abditaq; sa cultate, quoru non facit E ratio iniri potest, pala est, ita ut effectum rei conspiciamus, causam vero ignotemus. Sic Rha barbarum &Scamo
nium flauam bilem expurgant: epithimum, pol podion , sena humorem melancholicum et Agaricus pituitam: Succinum Gagates sapis: adamas f stucas ac paleas allicit. Argentum vivunt auro asse de her- ficitur, eique maritari gaudet. Quam vim etiam es p - - herbis inesse spectamus, ita ut non ullae mutuo como e plexu ac vicinitate delectentur: aliae inter se dissideant, ac contactum asterius respuant. Simili quoiaque assectu dc inclinatione magnes ista perficit ita Solarium hac pixide, ac Solariis minutis, quibus iter ingressa quod Sole ad solem horas exploramus, ubi extrema ferri pars monstrat expolita, non rubigine vitiata, hoc lapide confricata est, qui semper Septentrioni obuersa potu com Dibata, monstrat, qui Epibatis, hoc est, viris nauticis Le eeen bootc dicitur, quae vox a deducendo nomen sortita est,mqn, ut Ovidi man ductor di comea itineris; cuius adminiculo
345쪽
miniculo cursum dirigimus et veteribus Cynosu-xa denominata , atque Ursa minor, longo usu dc experientia obseruata aequor sulcatibus, quoniam nautic. fixa esst,& immota. Visa autem maior Elice vocatur, cuius Cicero in Academicis meminit. hui's i modi propemodum verbis: Meas cogitationes di-l rigo non ad illam paruulam Cynosuram, sed ad Elicen & clarissimos Septentriones, id est, rationes has latiore spatio non ad tenue elimatas, eoq fit, ut errem & vager latius. Quo indicat, fusissima se consectari, ac laxatis velis diuagari latius: tametsi certior cursus sit, ac minus deuius,qui inspecta Cynosura perficitur: quod ipsum Aratus admonuit. Hic Iouis altrices Elice, Cynosurai fulgent, In Phaene
Dat Grai s Elices, cursu. maiorib- astris, mi. Phoenicin Cynosura regit: sed eandida tota Certior eo Cynosura tamen fulcantibu/ aquor,
Cuippe breura totam fido se cardines Vertit. De sumitur autem Ciceroni hic loquendi tropus a mnautarum constretudine, quoru alij, qui exactissi- ceronia mine omnia student dimetiri, oculis in minorem ur- dehum-sam sunt defixi, alij,qui minus rigide omnia obser- ptum. uant, nec in ullis angusti is sunt constituti, ursam maiorem intuentur. Ita Cicero, qui non via taria ciceroNocta atque astricta consectari , sed latos ac spatiosos locmira Rhetorum campos obambulare, Elicen, seu malo cademicrum rem ursam sibi, tanquam scopum defigit. ita enim evocarer .
diu agari licet, ac longius progredi, ut qui nullis
certis limitibus concluduntur et securior vero est velificatio, & certior, minusque digreditur extra
stationem nauigium, ubi ursa minor,(quae proprie nostratibus Polus dicitur, populari voce Lebeano cest, ductor in dirigendo cursu inspicitur. Nostri vero naucleri praeter Polum, quem non oscitanter obseruant, Pixidem hanc versatile continenter intuetur , cuius usu di comoditate etiam intempesta
346쪽
n si iis nocte ac densissimis tenebris, atraque caligine, cladian recens uo assi xi nauem dirigunt. An autem hoc instrumuens . mentum nauticu superi pribus saeculis extiterit, an nostro id aeuo excogitatum, no v ausim ccxto pronunciare: hoci men mihi persuadeo, Plautinam illam Versoriam, aut candem esse cum hac nostra, aut illi assinem: quanquam , ut opinor, haec Pixi decula nostro iam tempore magis exculta sit, elimata, expolita, omniaq; exactius de nostret. Curta Carthagi. autem P ni ac Carthaginenses nauigandi. peritinenses na ultra bis mille annos non solum maris mediterra- Nigandi penei portus ac littora frequentarent, sed in Oceari f. num longius progressi, instructissima classe tot una Mauritaniae ambitum perlustrarent : verisimile noest, huius rei usum illis defuisse: ne commemorem
Tyrios ac Sidonios, apud quos, EZechielq teste,
marum ima olim erat negotiatio, ac nauigandi peri-ET. 3. c. Io. tia; ac praeter hos, Solonaonis naucleros, qui classe per mare rubrum ac sinum.Persicum deducta, qua
aditus in Indiam patet (Ophir Iudaeis appellatam
immensam auri vim, ac simias, pauones, elephantos,gcmmas adferebant, ut nunc Lusitani factitat, qui hunc nauigationis cursum vix anni curriculo
perficiunt. Quoci xca non facile cuiquam persuaderi debet, illis temporibus ignorata fuisse hsc velificandi adminicula, praesertim saeculo tam felicii tantisqRe artificibus industriis, ac solertibus foecundo. Fieri autem potest ut ob Barbarorum incursiones, vastitates, cq des, incendia, populationes, tam
h salutate instrumetum interciderit, extinctis etiam e r '-- oppressisquc artificibus et ursus, pacatis rebus,acsο- pilo tumultu bellico, cura atque industria homi-- -' ' num s quorum ingenia inuentioni rerum accommoda postliminio in vis in sit reuocatum. Ita nodesunt, qui afferant, multa superioribus annis in
usu figisse, qua; nubis nunc n*ruma videntur, ac re
347쪽
eens excogitata e quod ipsum Solomon constan- . ter asseuerat. Quicquid, inquit,olim fuit, nunc eu, di simile illi, quod paulo post futurum : quicquid factum est olim, nunc existit, di illo intercidente postmodum renovabitur Obiter nihil sub lote no uum,&sii quid velut o ouu ac recens oste datur, id priscis saeculis aliqua do extitit, nec futura est a pugposteros memoria eoru, quae nunc vigent, quonia , interitura sunt, ac vetustate exolescent. Sic non ulla videtur olim fuisse imprimendi
placet, ex vetustis picturis, sigillis, annulis, nomismatis, in quibus literarii characteres graphice velut typis expressi conspiciuntur: neque enim illi aetati cslatores atque artifices defuerunt. quaquam, si a veteribus tale quiddam excogitatum sit, ut nemo debita laude fraud)ndus, fateri quis q. debeat, omnia minus fuiss* exculta, nitida, subtilia, elimata , nec tam spectabili literarum varietate exornata atque expolita. Bombardab quoque xOxmqn 3 .his A. ciue aenea ac ferrea, tum Scio petas manu alea caeteris habiliores, ac magis tractabiles, vulgo ten Ut Smcro'en, quod manu capulo illoria, tanquam clauo, admotas excussisq; e silice scintillis, in obuios detorqueant, syperioribus saeculis extitisse, nonnulli ex Virgilianis hisce versibus conte dunt: GVid, di crudeles dantem S monea pinum, Dum ammas Iouis, rasonitus imitatur Ob Chatuor hic inuectus equis, acta adaquassans, Per Graium populos,mediai per Elidis urbem Ibat ouans, Dinum, sibi poscebat honores
Demens, quinymbos, et non imitabit ulmen Aere et cornipedum cur simulabat equorum.
Quanquam omnia ista dubia sint, nec certi quid de iis statui possit , ut quae forte aliud quiddam designent. De Vertalia vero alia est ratio et cum enim Polus ac Cynosura, oppositis obiectisque nu-
348쪽
bibus,atque offusa caligine, oculis nauigantium se subducat, ne semper sit conspicua, ita ut periculum ndique immineat: certo statui potest, in tanta oclam nauigationis frequentia, illi aetati no defuisse
haec velificationis adiumenta. Nec me fugit, Phil-andrum editis in Vitruvium commentariis cum, primis eruditi S, in ea esse sententia, ut credat hac Paxi deculam, quae chalybis ac magnetis vi polum, velut indice demonstrat, non ita multo retro ste-
Philisuis, campdni de Oppido Amalphis fabricatam. O,is,. - mego existimo, id instrumentum non inibi,
Hres iis. ne co tempore repertum, aut nostra memoria ex-
, cogitatum, sed interpolatum, hoc est, renouatione
quadam instauratum, illosque artifices effecisse, t exacte atque ad amussim, nullaq; sui parte claudicante nutanteque perpendiculo seu virgula, vetaticem coeli , hoc est, polum, qui duplici cardine se
prodit, indicaret, quo cursu magis secundo atque optato successu quaquauersum nauis dirigatur, omniaque ex voto atque animi sententia perficiantur. Quocirca veteribus huius usum non defuisse, atque illius obseruatione maris spatia consueuisse dimetiri, Plautus expressh his versibus indicasse vi-lus est, arrepta etiam nauigandi occasione, siquantario res poscat celerem profectionem. In Mereni. im cpropera Faesa rectivae. Meo .s. Aec ravim ventur niic e , cape modo vorsoriam.
Ita non est quod quis ambigat, veteribus eundem fuisse huiusce instrumenti usum accomoditatem.
suid canes agat in rabiem, O quo poti fimum amrum tempore, est qua ratione 3s mederi posis.C A P. V. CANES
349쪽
β A NEs fidi hominum custodes, ac familia- Sub aesta epns domesticique excubitores in rabiem aguntur, ceanes et sole feruido, ac canicular ardoribus, vel hiberianis mensibus gelu intensissimo. quoniam eo an- hi tempore acui atque acerbari atram bilem contingat,ac virus effundi, quod aspersione cotactuq: exitiale est ac deleterium: aestate quidem perusto ab aestu solis sanguine, qui concepto contagios spiritu inficitur: hieme vero quod sanguis concretus ac conglobatus, quique propemodum coagum latur ac congelascit, computrescat, quoniam corpori inclusus non ventiletur: quo fit, ut ab eo grauis halitus dc contagio emanet, qui spiritus vitales vitiant ac contaminant. Quocirca huic animanti ijs anni temporibus semper aqua offerenda, quam quam ex- subinde lambant, praesertim cum per loca aestuosa, poscurat.
et nimis gelida, exerta lingua hianteque ore, seviatori itineris comites praebent, quo sanguis dilui
possit atque irrigari, minusque ardore torreri. CQ-lumella, quod & Plinius eius nomine non subti-- a. cuit, censet catulorum caudas post diem quadragesimum, quam sunt editi, castrandas. sic enim tutos fieri a rabie, hoc modo: Neruus est,qui per ar- cauda ca-ticulos spinae perrepit ysque ad ultima caudae par- num truntem, is mox dicus yna cum postremo articulo pre- cata, norahensus, s quod etiam nostrates factitare video rabiunt.
aliquatenus eductus ac protensus abrumpitur, quo facto nec in longitudinem indecoram porrigitur, nec foedum & enorme incrementum clipessit, denique ut plurimi pastores asserunt, rabies arcetur, ab eaque tuti sunt. Alia etiam est cautio ac pro ui se .sio, qua obtineri potest, ne canis unquam efficia tur rabiosus. Subest linguae catellorum neruus ver serraetur. miculi figura, rotunda teretique forma , ut etiam capiti humano. cuius cerebellu desinit in speciem g 'quandam,teredini, qui ligno innascitur, quam si X s millima,
350쪽
millima. hic vermis linguae ex eptus, canes a rabie tutos praestat. Non dissimilis concretio ouillis pedibus anterioribus ac posterioribus inhaeret parte, qua terram calcant, vermiculi subrotunda forma, lanuginosa intus occi inita congerie, qualis est in rosa ruria spongiolis ac calicibus, quibus semen includitur, imolli tenuique lanugine implici tu . exeuouiam po- uti autem tale quiddam saepius ex decostis pius pe-d suis lanu cudi Spedibus, teredini, qui vermiculati ac carioso Pnora con signo inesse solet, aut nucibus auellanis prorsus af- cretio sub fine atque assimile. Quod si quis aut incuria, aut huius rei ignorantia pedes ouillos ederit,quibus illa concreiso non sit ex epta, confestim nausea , ac stomachi dolore assicitur, omniq: monaeto ad rumetus ac vomitionem incitatur. Persuasum aut habet promiscua multitudo, venenosum quiddam subesse huic coci et ioni: quod vi no ausim certo a Lseuerare, aut i is assentiri: ita facile crediderim, capillatam illam congeriem, pilosamq; lanuginem, quae bisulcis fissisque ungulis inhaeret, cyncoctioni
ossicere, ac ventriculo negotium facessere. OpilioneS autem, pastoresq; ourum ea sunt opinione imbuti, nullum hoc animante in cursu fore velocius,
omnia cis quadrupedia pernicitate superaturii, nisi tale quiddam articulis, quibus se fulciunt, subesset. qua de re quid statui debeat, no ausim exerte pronunciare: hoc tantum testatus, obseruasse me has
ouisi natu pecudes fugitantes, ubi canes ac lupi praedae inhira in cum antes, illas insectantur, celeri imo quidem cursu sesu. subducere, sed non logius progrσdi, ac mox respectantes subsistere, ea, ut opinor, ratione, quod praeter pauidum animum & meticulosum, aliquid illas remoretur pedibus subditum, & quod anhelo sae sint, ac pulmonis viti js obnoxiae et quod indicat
arida tussicula, qua subinde infestantur: quo fit, ut longius producere cursum nequeant. Vt i taq; hui pecori