장음표시 사용
371쪽
ribus oppressus, vel etiam biliosis, cibum respuit. Tota autem herba, usque ad seminis, quod minutum est, ac racematim dependet, maturitatem, portulacam illam praegrandem hortensem ac satiuam refert: quam Patricii etiam sale rudi ac scabroso obruunt ad excitandam cibi auiditatem. An au Portulacaerem haec Portulaca marina Halimi nomine sit de marinae cnsignanda, nondum statui, cum illa famem excitet, iste arceat. Verum in alpibus nostris arenosis frutex emergit, ac virgultum duorum aut trium bitorum altitudine, oleae foliis, quae uti cis modo longas habet virgas, lentas ac flexibiles, fronde ocleam repraesentans , sed folio minore ac sub rotundo, superne viridi, inferne imaque sui parte, qua terram inspectat, albescente ac caesio, fructus olli culari, non dissimili verticello, ab instrumenti mu liebris similitudine. nam spodyli seu verticuli, vulgo quoruet, ima parte fusis commodius torque n. Verticulis dis rotandisque adhibentur: Qui frutex prorsus ad quid. Plinii ac Dioscoridis Halimum accedit, in repri- reaAmmae
menda arcendaque fame praecipui effectus; abolet fame nisi enim appetentiam vitiosam atque enormem, qua cet. fere mulieres circa tertium a coceptu mensem infestari solent, & nonnulli conualescentes , quoniam ventriculus nox ijs humoribus atque acida pitu. ta imbutus sit: quo fit, ut canina appetentiarum iu exentur, ac bulimiae, hoc est, edendi auiditati quasi bovem essent de uolaturi, obnoxii, vis emi nae vitio, quod Picatio dicitur, qua alitis hui' mo Picatiore carbones, testacea, mali Punici putamina; alia is morb- se
esui inepta deglutiunt: Quibus vitiis Halimus frutex comodE adhibetur, ab effectu nomen sortitus, foliis oleris more, cum pingui iure, nullo sale admixto,decoctis. ita enim obtund it subacerbos illos
humores, qui minus naturalem appetentiam ex-Mtant, quod etia admorsus ac dentibus tritus praestare
372쪽
stare creditur, ut non ulla naribus tantum admota Dirae lex animi deliquium discutiunt, ac cor fouent& reia marina. creant. Atriplex vero marina colore squallido atque inamabili, in aggeribus Zelandicis nusquam
non obuia est: verum non as urgit in ullam altitudinem, sed sessilis est, atque humi decumbit. Brassi Ar cd ca autem marina, quae Germana Sol danella statuiquam nostrates indigenae male portulacae o rum eminarint adscribunt voce geti litia Zoulte nece, as suginoso sapore, Alpibus Zelandicis copiose prouenit, halimo, crithmo, em petro,anthillid , irin gio
confinis ac contermina s gaudet autem ipsa aura maris, sed tamen illo non irrigatur, nec perfundi-Zr ca tur, ut alga, de qua postea. Herba haec humi serpitanArinae de longis flagellis, lentis ac viminosis cauliculis ricte Acriptio. madidis, foliis rubore perfusis, sub rotundis, semine in calicibus subrubetibus nigro, loculis incluso, utuntur ea ad deliciendam aluum, i ure pingui elixata , quo ob acrimoniam atque amarum salsum
que succum stomacho minus sit infesta. Caeter in Herba herba Κali Arabibus vocata, nulla apud Zelandosii alia a vulgatior: ex ea si quidem olim maiores nostri una 'μβρ. cum cespitibus ac glebis salsuginosis, ac bitumine quodam imbutis, candidissimum Salem confecerunt, ea ratione ac modo, quem paulo ante i ndica
ui. Est autem herba in infima maris nostri crepidi ne, quam Oceanus alluit, totoque Zelandi se tractu itinere Se copiosissima, quam ego Vermicularem vel Crassu di marini lam, vel ny goon Vel de dum marinum vocitare so- descriptio. leo, Caule palmari, erecto, firmo, tereti, geniculato, atque internodiis distincto, utrinque multis aganatis cauliculis rotundis, laeuore perpolitis, atq: in se compactis, qui exemptiles videntur, ut equi se toseu caudae equinae, foliis , qui ex caule singulari e mergunt, eoque stipati sunt, carnosis, crassis, succo
turgidis, crassitudine arundinis, nobis Riet dicta,
373쪽
quae inambulantium pedibus moram iniiciunt, ac gressum remorantur, sonitumque ac fragorem in promouendis pedibus excitant, radice exigua, gracili, tenuiter capillata. Tota herba ab ima qui parte ad cacumen usq; eleganti ac pellucido virore perpolita est, quae nec hibernis quidem mensibus exolescit aut emoritur, sic ut laquearibus edium assiva absque asci titio ullo liquore diutissime vireat, ut Alo . est enim mire succulenta , atque nativa hu- herbam iditate affatim imbuta. Nostrates quod Cancris infesta est atque impedimento , Nam cum densius fruticetur, cursum illis rem Oratur, ac dissicilem transitum praebet, ita viae reextra hanc se explicare queant, ubi homines illos venantur, atque ad escam expetunt. Herba haec pecori ouillo gratissimum & faluberrimum pabu- orat in i clam pecudes coeli statu humidolostra a. hydropissi ac tumoribus strumosis obnoxiae sint, nostri den vocant, hum ieibae pastu recreantur, ac malum discutiunt. Est enim falsiissima her Sase hemba, ut quam aduentante Oceani aestu, continenterimeden aqua maritia irrigari cotingat ac madescere. Cuo moesia
fit, ut subinde conspersa speciosius adolescat,a u omum. tacetu sensius. Di autem hanc an condimenti v
sum afferuare volunt, costilo, ut modice decoctam aceto minu Sacra potius, quam muria aut salsugine codiant, aut rudi sale obruant, ut portulacam Cuius usus pitvitosis salubrior. atque obesis, quam biliosis aut macilentis Subest huic herbae solo,oni nibusque propemodum agris maritimis . primumrra argillac ea, lentd, tenax, glutin Adeo, ut ubi vestes commaculauit, egre eximi elui
que possit, clo nostri vocant, a lentore, Brabanti et Leemi
374쪽
rere esi. Zitumen celandi cunarri,falis
Leem: hanc sequitur bituminosa quaedam concretio ac subterranea congeries, Dat ri , ut alias retuli, Vocata,ex qua, tanquam fodinis, glebas eruunt indigenae nigras ac pinguedine imbutas, quae accensae, ut aridi cespites, uretis imos calores excitat, at min cineres redactae, salosq; perfusae materiam ac fomentu olim nostratibus piaebuertit confici edi Salis. Sed is modusia indis uetudine venit, ob maxima copiam, quae ex Galliis atque Hispani js ad noscduehitur: qui tamen facile in usum reuocari posset, sit externus Sal hostili odio denegetur, aut e X qua uis alia causa, eius copia nobis deesse cotingat. Quocirca non omnino opera me lusisse puto, qui exoletum, ac iam pridem antiqua tu hunc coficiendi Salis modii in memoriam postliminio reuocarim: quo aliquando, si res poscat, instauretur. CSte rum cum in maritimaru stirpium ac fruticu mentionem inciderim: de Alga nonnihil inserendum . Siquidem hanc impense a me sibi demonstrario pia tauit Rembertus Dodoneus Medicus Mech lini enusis vir in illustrandare herbaria , arte t. medica cxercenda sagax de industrius. Eriguntur passim locis maritimis moles ac propugnacula fluctibus opposita in ipso statim aditu, primoq; portus accessu, ex trabibus, iudibusque rectis ac transuersis, qui praeter saxa inaniensi ponderis, stabiliendo operi inae-cta, fascibus ac longuriis, cratibusq; inter se cotextis atq; implicatis fulcitatur . refert autem haec machi na eminentis promontorii imaginem , ac nauibus fidam tutamque stationem praebet. Caput hancs fructu iam non solum nostrates, sed Itali quoqueta Hispani vocant, siue arte cos et, siue natura: eoi etiam nomine in Cosmographicis descriptionibus designatur. Huie Alga copiose undique adhaerese
375쪽
. Horridior rusco,proiecta ollioris a. in victoa Aliquem tame an Medicina usum habet, siquidem Eglog.
dolores podagricos atque articulares mitigat, expurgato prirnum corpore, inflammationes discutit in frigidat atque exiccat multo essicacius, quam
lens seu lenticula palus ris, qu Sestuclut musco sum
atque stagnantis exci cmentum, colore viridi, an-
scribus anatibusque gratissimum pabulum. Athaput m cum plures habeat differentias, tum illa qui pt e nobis vulgaris est, ramosa spectatur, lubrica carno sa, geniculata bullis atque appendicibus praetumidis ac racemosis, quae pii moribus digitis copressae crepitant, ac sonitum edunt, ut senae solliculi. Cum autem Alga haec membraneo solio existat, folliculis turgidis, flatuque di lentis, luci dis, ac ibore perpolitis , magna parte quitat, atque aquis supernatat, quibus destituta festilis est, ac flaccescit, sat metisque ac sudibus, seu pedamentis tanquam in eis&ignaua incumbit. C lor vero huic herbae rufus ce est, obtusus, fuscus, ratius, qui constat ex mixtura fusci & nigri inter caesium & flauum, saturat S umbiosaeque viriditati assinis: sarmentis vero ac palis, qui muniendis aggeribus in littore adacti sunt, tenaciter adhaerescit, tanquam visco aut glutinet nullo radicis adminiculo illita atque implicata ita ut aegre avelli queat. Altera Algae species, Secsidis subest, ut stagnis ac paludibus eaque stipata se fulcit, folio foenicula ceo est in capillamenti tenuitatem extenuato , colore inamabili, muscoso quo da ac villos concretu, nostiates v r, non ulli se rivocat, qui retibus ac sagenis una cum gam maris ac minutis pisciculis, aliis due purgamentis subducitur. phycos vero aut fucus marinus Algae assinis est, illique forma atque effectu par, ut Aristoteles sentit, & illo posterior pli- histor animus. Muscus autem aliud ab iis statui debet:
376쪽
Quorum una species non solum littoribus, sed eratam rostratis nauibus adnascitur, ubi ex longa peregrinatione in portum sunt delatae, quibus non
tam muscus dc alga, quam testacea quaeque , tum Echinus pisciculus adhaerescit, quae nauigia remo- Tantur, accursum retardant: ob id nostrates scopis asperioribus defricant, & ferramentis uncis atque incuruis de radiat, quo carina uncta ac laeuore perpolita feratur concitatius, totaque veliscatio per-Muscus a ficiatur celerius. Est autem vulgare hoc musci ge-rinm Furi in Oceano Belgico copios issimum, colore vi-cua coracre tescente atque herbaceo, quod tamen in flauu aut subluteum elanguescat, ut aestate desinente vitis pampini aut arborum folia, nulla radice fultu aut
subnixum, tenacitate tamen quadam solo, cui incumbit, assigitur, vel extremis littoria oris ac ma ginibus expansum , emergente mari attollitur, ac subsidente deri,ittitur. Ceterum muscus mari S, quia Dioscoride describitur, ab hoc prorsus diuersus; siquidem ea herba censeri debet, aut fruticosa concretio, ac villosa congeries, tenuibus festucis, caull-culis exilibus, ima parte ligno sis, folliculis capilla
ceis, crispis ac cirratis, colore in cano ac cinericeo, vetustate rubicundo, odore ut Abrotano, aut Absynthio marino, cum grauitate iucundo, verminosis, & qui lumbricis in e stantur, essicax & praesentanea, redacta in puluerem herba, eaque denarii aut drachmae pondere ex vino exhibita ; est enim pari effectu cum absynthio Seriphio seu marino, illique assinis & cognata, ubi primum emergit ataque emicat, si numerosa folia, ac fruticantes cauiaticulos, sin cincinatas cirratasque fimbrias spectes, Corastina Corallinam circumforanei vocant, quoniam Coa Coracii rallio, qui in mari Ligustico, aliisque littoribus re- amplexu tibus subducitur , adhaerescat atque implicata sit. herba. Sunt autem apud Zelandos Belgarum extremos quos
377쪽
quos Maliacos Tacitus vocat a sociali concordia, etelad ut paulti post explicabo fusius, longe lateq: expor tiara dicti rectae planicies, atque ab aggerum descensu, uber- a socialic rima pecori sagin*ndo pascua, in quibus se prose' cordia.rut variae therba una species, Empetrum, Crithum,
Lali seu Sedum marinu, Atrs plex, Portulaca, Brassica marina, Halimus, Ononis seu resta bouis, flore purpureo ac ramusculis aculeatis atterendis calculis accommoda, Alga, Corallina fruticulus. Rhamnus vero arenosis dumosi scis collibus familiaris est tri cubitali altitudine, quibusdam locis arborestes, ut Paliurus, quae minus foecunda, ramis rigidis ac frangi contumacibus, oleae foliis, sed angustioribus, superne viridibus, ima sui parte, qua terram spcctat, albicantibus, baccis, seu a cinis rotunditate ac magnitudine myrti aut pisar Romanensis, insenum crosa congerie racematim compacti si ac ra.
mis arcte implicatis affixisque perexiguo petioli
appendice, colore flavescente ac luteo, maturitate crocato, sa pore acido ac peraccrbo, quique astatim saliuam elicit, ac febricitantibus sitim compesicit, unico intus nucle' aut vinaceo , non lapidoso, ut corno aut Oxyachante, hoc est , spinae illi acutae,
quae mense Maio ubi omnia florescunt, spectabilis c stili odorata , aut Crespino , quae vulgo Berberis dicitur sed qui dentibus facile atteratur: quod vero dumetis atque arenosis locis peculiaris, Zelandis In se s en vocatur: Adornantur autem apud nos hoc virgulto coenacula ac triclinia ineunte autumno, quo baccae lutco colore suffundi incipi ut, . atque in multam hiemem spectaculo sunt, oculoseque reficiunt, atque acido sapore nauseanti ac fastidioso palato gratificantur. Meminit huius fruticis Dauid, qui multis locis app*sitissimas similitudines ad persuasionem profert in relici ionis negotio, ex natu 1 e rebus cocinne petitas: Antequam
378쪽
spinae vestrae, inquit, adoleverint, atque obdurest cant in Rhamnum , conteret ac conuellet VOS Do nainus, dc liquescere faciet, ut limacem ac partum au/-o abortivum. Quo designat improborum factiones, Cred e puc; tyrannidem, minas. potentiam, conatus, molimi na irrita fore, atque inualida, nec ad inferenda in commoda , vilis viribus instruct a , a Rhamno de sumpta similitudine, frutice ubi adoleuit, aculeia infesto. naiam ineunte vere tener est, mollis, tracta bilis, ac minus noxius. Sunt autem in locis hisce maritimis complutes herbae ac frutices, quarum nonnullae a littoribus remotiores , auram quid cinmarinam concipiunt, at salo non pei funduntur: aliae subinde irrigantur maris aspei gine, siquando exundat Oceanus, ut hibernis mensibus assolet Luna vel plena, vel primum inchoara : quo fit, ut om-Mlar,/ nes stirpes maritimae squallido sint colore, atque renae herbae in cano, tum minia S, qictam hortenses, floridae, nec seruacidae. Virore tam grato atque amabili : quarum tamen nonnullae tianslatae, ac cultu edomitae, spectatiores evadunt , acriora deiciant vir: ntque speciosius.
Aimio si Simile quiddam perspicimus in cerdonibus, pis o
fordidi, o ribus, qui iurno adstant, carbona rijs , fabris ferra p, ,buis. rijs, aurificibuS, qui argenturn inaurant, quod a rugento vivo perficitur, in iis, qui stannum , aes, cum, iis prum, plumbum cudunt : qui omnes suo se colore quae si co- produnt, ac non natiuum, sed ex emanantibus va- ore homi poribus ac circumfuso aere alienum atque asciti ni immu tium exhibet, ita ut plerique eorum colore buxeo, anc mustelino, lurido, gilvo, fusco, fui ginoso conspiciantur : qui si aliud vitae genus asciscant, ac deserto plebei O, patritio more umere inceptent, Sonfestim alius oris decor ac species. alia in facie ac vultu , totoque corporis habitu dignitas elucere incipit, tametsi fere quidam referant veteris opificii
est ista , quibus olim erant assueti : quod ipsum
379쪽
MIRACULIS LIB. IIII. 3ssetiam in seruis, ancillis, rusticis obseruamus, qui ad herilem dignitatem mergunt, in quibus fere ali qua elucet, ac se profert plebeia conditio.
Devi cuius motu impellittir oce nus, si quid moribundis ac morbo deploratu obuenire olear,ubi cum morte luctatur, ais e Vtra emigrare inicipiut, ex accessu recesul Ocea-hi ac Lunae decursu, cuius vires illicaciui, quam cateri,percipiunt at se experiuntur maritimi. CAP. Li V A vi polleat sidus hoc nocti it Genes. I.
l lustrandae attributum , familiare nobis ac proximum, cuiusvis anim malium corporibus incumbit, at- que humores agitat, superius dC- monstratum est. Verum cum mi Luna umsolu in cocitandis ciendisq; tem pestatibus ac fluctibus marinis, sed etia in inferedis hos acua' exasperandisque morbis, nepe a poplexia,lethargo, stupore, epilepsia, paralysi, hydropisi, catharris ac pituitae fluxionibus, paulo accuratius de huius natara differendum, eoq; magis quod Belgae V eani Z accolae
380쪽
accolae estis vim e Scacius percipiant, quam qui ab illossint remotiores: ccim enim proxime consilflant illoque sidere in Occidentem inclinato,pro plus Illustrentur, nec ulla obstent vel nemora vel montes et manifeste vim Lunae concipiunt, achu L,b di eis, di vcnxius madescunt atque ir
molle, nocturnum quidus, humorem mouet qui dem et at ut hos non attrahit, cunctaque humifico spiritu i mplet, ac turgida essicit, quo fit, ut qui regiones humidas stagidasque Occupant, excrementis ac pituita scateant, ac subinde tussi, raucedini,
re in ob- sedetis, tacti Quo si, ignaui,
sistunt, in quos propter humorum redundantiam o=,dnuis. mpyxqΠxi id vim suam exerit, ita ut isti precae-
: laboribus assueti. qui excitato auctoque calore na ratio excrementa siqua aceruata sunt, conficiunt, minus huius sideris incommodo assiciuntur, nec magnopere altius vana percipiunt. Caeterum ut quae longo a me usii atque experientia obseruata sunt. Proferam, quam vim natui S parens, qui usibus nostris omnia accommodat, Lunae attribuit, printer nocturnam illam facem ac clarissimam lucem, qua mutuato a Sole lumine, mortales illum at, praeterea, riae conchyliis, ostreis, piscibus, fatis, herbis,a boribus incrementa confert, obiter indicabo. Pli-lli , rara animal in in
nisi stu recedente expirare aut ex--s ti inguia erit: cuius sententiam ut non ausim contentiose improbare aut refelleret ita hoc cuiquet natum esse volo, non exacte omnia illius opinioni respondere: cum nonnullos deprehenderim, ex decursu