장음표시 사용
381쪽
ecursu aspectuque Lunae, Oceani accessu, atque aduentante aestu expirare: plerosque in recessu ac subsidente fluxu opprimi. hi quidem in maritimo Belgicae regionis tractu, pro humorum redundantia ac defectu, diuersam obseruo emigrandi coditionem ac modum. Alij enim ex Lune decursu, cuius impulsu fertur Oceanus, intumescente fluctu, Obesi in a alij subsidente, vel intereunt, vel conualescunt, hu mari moribus scilicet spiritibusque motu atque aspectu recce dite sideris, vel agitatis vel sopitis. Sic in pronuncianda per co MM- Crisi, hoc est, deserendo iudicio, quod vel mortemi vel salutem denunciat, omnes quos moibi S tentari obseruo, qui in humorti plenitudine consistunt, ceu pulmonis inflammatione, pleuritide, angina, a poplexia, lethargo, morbisq; pituitosis atq; intermcutaneis, quibus corpus intumescit, atque hydrope sui catur, Luna plena atque orbiculata, aestuque
exundante extinctum iri pronuncio, aut salte plerosque eorum pro morbi ac corporis conditione ac natura, manifestam alterationem subituros sub-l sequente subita sudoris vel sanguinis eruptione, vel cx qua uis parte aliqua humoris redundantis euacuatione ac profluuio. Hecticos vero, hoc est , Sicci et
tabe, marcore, siccitate, nutrimenti defectu ob no ridi in O xios, denique si licernia, decrepitos ac capulares se ceum de
nes, silenti luna, 'uctuque subsidente, interituros' moriuM de nuncio. Et quo plenitudinis aut desectus causa tum maior aut minor in corpore consistit, eo vel serius vel citius morte sopiuntur. Ita qui aquis distenti sunt, qui corpore opimo existunt, atque obeso, si ancipiti dubioque morbo, & qui ex humorum redundantia contrahitur, corripiuntur, statim accedente aestu, ac vergente in plenilunium aut fio uim
Iunium sidere, opprimunttit . Nonnulli ubi fluctus iam medium obtinent: alij cum in summo constiterit Oceanus,vitae finem imponunt. Ediuerso qui
382쪽
sicco sunt aridoq; corpore, macileti, sti igos, squal allidi, exangues, extenuati, subsidente labent eque oe- ista, atque in Occidentem conuelso sidere sese sim str l .cideq; obdormiscunt. Eorum nonnulli pro vi- irium deiectu . defluxu medio: nonnulli extremo, Lpol tuque vacuo. Nec solum aegrototum corpora I
ab externis hisce causis assiciuntur, sed etiam qui uinculpata sanitate fruuntur. Lunae vires effectusci; ppercipiunt: Verum quo qui sque magis ab optima item perie deflexerit, eo pi optras doloribus infesta- itur, atq; aurae Lunae s mutationibus fit obnoxius, a praesertim ubi huiusmodi corporibus vitiosi putri- idique humores subsunt. Sic luna vel inchoata pri- irinum, vel plena, atque in orbem circinata, flanteq; i j
vento rigido, musculi, membranae, nerui, pannicu- illi, tendines rigcseunt, ac contracti contortici; dolo- lribus acrius concitantur. Haec de Luns vi atq eiEcacia, motuq; Oceani nem Q ut vana aut analia figia tmenta respuat , curn nihil illo certius, nec veritatis
magis consentanesi: si quidem huic rei fidem facit i*xperientia , illi a ratio iussi agatui etia in iis, quae ii nanima sunt, dc sensus expertia. Nam pelles se to-lste ex vitulo marino seu phoca detractae, rigesciat, lac pili eriguntur accedente maris aestu : rursus demittuntur ac nacccscunt, eo subsidente, quod de Plinius non subticuit. Tale quiddam etiam in terrestribus quadrupedibus obseruamus. quaru pleraeque in arboribus victum venantur . nam Sabellinae atque Armelinae pelles si in imo arcae reponantur, illasque vestibus impositis oneres, post triduum plus minus in summu emersisse videbis, prS serti m Sabellinas, vulgo Sabel. Cum enim animal
id agile sit & inquietu : non dissimilis fere mobilitas tegmini detracto inlis rei, pr sertim ubi Aquilonio flatu, hibernisci; siccitatibus ac gelu rigido auulsam est. Nam si viii animantium pelles aestiuis mensibus
383쪽
a mensibus detraxeris cuniculis, patheris, leo pardis, i lyncibus, hyenis, fetibus vulpeculis, sciuris, muste-i lis, dc quas Martes, vive iras vocant, ita inas, tumi plerasq; alijs, ex quibus in hibet nos usus tegumenta conficimus, magna ex par te pili defluunt , quo- mam illorum radices non fixe inhaerescunt, litante
scilicet laxaque cute, quo fit, ut huiusmodi pellibusi suffultae vestes, a blattis ac tineis citius ins stentur,r quod intepestiue, nec opportuna anni parte a cor-l poribus exemptae detractaeque sint. Quocirca in i cqnsulte faciunt, qui estiuis mentibus sanieq; Aul stro vel Africo, culcitras, lodices, tescticula S, aulaea ac tapetas, vestesque cultiores in feriasu festo iumque dierum usum repositas, ac dccore asseruatas, quas nuptiales Mattheus vocat, Australi potius au p. i. rae, quam Aquilonari vetitandas exponunt, aeri . humido obiiciunt, cum frigore ac siccitate coeli ob Ouid est, durescant tegmina , & indumenta quaeque melio. bm r ne r cant: tali si quide ratione 3 eri niculos, te redines, innasci protineas, blattas, quae vcstimenta depopulatur, ac vel hibeat.
corrosione vel attritu vitiant, exarescere contingitta aboleri. Frigida siquidem & sicca assertiadis re
bus accommoda, tum crebra concussio ac coquasse
satio, quae pulverulenta quaeque ac situm muco remq; discutit. Na quaecunque immota arcis ac Io.culis conclud titur, nec perflari contingit, aut flatibus agitari, putent, sordescunt, olicta effici utur, ac detrimenta concipiunt,at q. in dies efficiuntur de teriora. Nec etia nocturno tempore cubili imponi Te or lecti debent, aut lecto admoueri: nam sudor, qui ex te pestes detepenti madidoque per nocturnam qui ctcm corpo riores effre emanat, atque expirat, in vestes atque indumen cit. ta, conlcctasque chlamides assumitur, sic ut tepore quodam a corporis exhalatione imbuta ac perfusa, materiam corruptionis cpncipiant. Chlidde qam ct humida progenerandis sordidi5 animal. lasculis
384쪽
rulos rogi culis idonea, quo fit, ut aestiuis mensibus, auraque graui. sub tepida cocta uia, aedes, coenacula, triclinia, arcae cellae, proptuaria, horti limacibus, cochleis, vermi in are ae culis, ci mi cibus, muscis, culi cibus erucis, crabroni- , di bus, vespis, scarabeis corpora vero pulicibus,ac pe-poris bestio. diculis tendibus . scateant, quae hibernis mensibus cistent, minus cospiciuntur, aut infesta sunt. Omnes itaq;hii sutae illae crinitaeq; bestiae, tum quae tenera mollique lanugine cotectae sunt, ex quibus sumptuosae pelles ac tegmina conficiuntur, in frigidis potius, quam calidis regionibus degunt, eoq; minus patiuntur piloru defluuium, quod cotractior sit cuiatis, ac condens astrictaq; frigore pellis: quo fit, ut pilox tenacius amplectatur, nec cito defluant, aut in auras diffusi evanescant. Sic apud Zelandos Eelandiis in ipso propemodum Oceani aditu immensa conia cuniculis spicitur vis cuniculorum, qua tota Brabantia post incundis. solstitium aut una te vla: ad veris initiu alitur: nec leporti exiguus numerus magnitudinis inusitatae, carne non minus salubri, quam suaui, dc que svi ridiculi quidam nugantur non salsescat. Ob errant aut in monticulis ac collibus arenosis non ulla sui parte Septentrioni, aut Occidenti solstitiali, non arte, sed natura oppositis, ita ut ex aeris frigiditate, atque arenae siccitate saluberrimi existant, ac mire agiles, multo magis, qua in caveis pasti ac sagi nati, sient, praesertim si sanguine humano alantur, ut Chirur-huinario go quosdam factitasse audio apud plerasque naiam reuine tione , qui sanguinem, quem hominibus non nun pans, insa quam morbidis incisa vena adimunt, huiusmodi iis, eri bestiolis obiiciunt: quo quidem mire saginanturdi pinguescunt, sed alimento insalubri, atque hominibus noxio. Sylvestres itaque, inquieti, exercitati, instabiles, palantes, esui salubriores, quorum etiam pellis ac tegmen densius est, multisq; crinibus fixius inhaerentibus magis obsitum. De
385쪽
MIRACULIS LIB. II H. 36si bd Zelandia insulis, ac gentis huius natura, condis ditione, moribuV, origine et O quantum commoditatis atl emolumenti huius regionis fundus a li ubertas exteris adferat, compendios ac dilscida deseriptio, in qua obiter reficatur rerumgestaru memoria, multas naturales causexplicantur. C a P. II. C V M tam multa proferat Zelandiae regio, qu Sexteris etiam ad vitae usum ac commoditate conducunt, ac sunt necessaria : miror a plerisque hanctam abiectam ac despicatam censeri. Nam praeter insignes atque in immensum fastigatas lauros( via telluris beneficio exordiar perpolitis maturitate baccis onustas, quae Brabantis denegatae sunt: proc- Eelandie, ter essi caces & salubres herbas, cum me dedis mor- loli uber bis, tum esui accommodas: praeter sal candidissimum, quod ciuiusndustria conficitur: praeter Rubiam, garansam Gallis, nostris nomi- Rubesa ra. natam, adornandis pannis, ne color deflorescat, is ix et ista eumque intime concipiant, necessariam : praeter mesn ura. triticum , quo nusqua gentium candidius aut ma- gio colores gis ponderosum : praeter tot salsa naenia ac Vento annos im.
induratos saperdas: pr terim me sam piscium c o. luit. piam, quae quotidie recens aduecta, in omnes Eu ropae partes distribuitur: urbes exhibet elega ter ex tructas, atque in iis aedificia splendida, re domesti ea ac supellectile concinne exornata, ita ut omnia passim nitida conspiciantur. culta, expolita, quod unice nuper admiratus est illustrissimus Hispania. Retirum Rex Philippus Belgij princeps, & quibus sti. Philoppo
patus erat, proceres Auli ci. Accedunt his omnibus iustis gelis portus commodi, fidaeque ac tutae hauium statio- Aru mun-nes, omni nationi expositae, atque ad frequentan, diciendas Te-
386쪽
das remotis limas regiones , quocunque terrarunt cursum instituere libeat , aptissimae , nec illi negotio desunt exercitati naucleri, ac viri nautici, quibus omnes Oceani recessus sunt explorati Quanta vero soli ubertas, quia, pingues ac glutinosae glebae, quam feraces ac Poecundi agri, quam numerosi armentorum pecudumque greges. non facile
ulli fidem feceris, nisi propius illi sint cospecta, uti
etiam ubei rima saginando pecori pascua, non solum intra exporrectos aggeres ac ambitus, sed etiaextra littora, in ipsa Ocearii crepidine, in quib'oberrant pecudum aliquot myriades maximo negOt fatorum emolumento, quaestuque uberrimo, nori
solum supra vulgarem magnitudinem, sed saporis etiam delicati atque ex qui titi, soli ac gramin ubeneficio, quod saluberrimum iis pabulum suppeditat, adeo, ut exteri quoque summopere iis delea Abeat, ctentur, ita ut Vitilitigatores, hoc est, qui sectandis murior,bio litibus dediti sunt, nullis donariis ( modo aurum demas aduocatis ac procuratoribus melius gratificentur, quam si villosas huiusmodi oues ac Zeulandicos verveces illorii culinae inferant. tum demum enim res illiscordi esse incipit, ac causta insistunt: quibus si accedat caseus ouillus virore pe(fusus inusitatae magnitudinis, atque immensi ponnihil adfersa potest ad rei commedationem ridis Appe gratius. Tali si quidem condimento irritari solentientiam a- ad potum ac repotia etiam saturi, ac vino a fit ueniacuit . tiore paulo ante perfusi. De aeris autem Zelandici sor ci mentia no ausim multa polliceri, ut qui in non-
diem qua- nullis partibus sit paulo asperior, & quam vicinata. rum gentium minus salubris, praesertim aestate obde fandia paludum,& stagnorum graues halitus,& quod re- aer cur neu gio alboribus minus consita. Hoc tam e n habet commodi, quod contagioni ac pestiferis morbis minus sit obnoxius, ac serius inficiatur: at infectus imma
387쪽
immaniter in hominum corpora grassatur, nec fa cile conquiescit. Vt enim lignum durum aegre qui Simile asdem ignescit ac flammam concipit, at incensiim lenitis re- difficile restinguitur: ita corpora Aquilonii, flatibus ac marina aura indurata minus prompte vi rus concipiunt, peste vero correpta aegie hanc e X-cutiunt. A qua quoque putealis in insulis non ita isti pridem ex mari vi ad catis, parum sapida est aut sis. Cetandia lubris, ac vel salsae qualitatis, vel uliginosi fundiis a. qualis .porisque ingrati particeps. Tametsi in ciuitate Zi- Sira et aere rigaea putei existant, qui ne aquae quidem fluviati . puteos fatuli cedant, aut liquore pluuio sint inferiores. hres haἰet. sionem hanc maritimam veteribus olim non fu Zelandia iise incognitam , ex Cornelio Tacito colligi po- an veteri-test, non hoc equidem, quo nunc annotescit, nomi--cog--
ne, sed ex usu ac vulgata alloquendi consuetudineta. ac compellatione, qua populares atque indigenae inter se sunt vii : itaque Mattiacorum illos nomine designat, cum inquit : Esi: in eodem obsequio Mattiacorum gens, Batavis similis, nisi quod ipsi Fibi , Ge
terrae suae solo acrius animantur. Quo indicat, manorum. tametsi Batavis siue Hollandis a cauitate teri S sic denominatis vicini sint ac finitimi, ita ut inter il los referri debeant , vulgari tantum nominis appellatione discretos, atque Oceano propiores ma- laedicagis fecoces esse, ut reuera sunt, ac viribus, ingenio, Iidi cersolertia , versutiis, calliditate, fallaciis, captioni. si Frij. bus, negotiandi peritia, ac conquirendi industria, superiores. Quod autem Mattiaci nominentur, m. non a loco, aut duce aliquo, sed a populari appel. latione, atque usitato loquendi more enatum est, nempe a Mael, quae vox in quotidiano sermone ac congressu familiari, omnium apud nos actio
num, contractuum, periculorum, ac totius volun
talis, consilii, laboris socium comitemque sonat, Omnium vi reru, quaa inter se exercet, participem ac
388쪽
consortem. Ita omnes gregales, venalicii, confodia Iles, dc quotquot inita societate, fido firmo queant dimorum consensu facultates ac copias suas in commune conferunt emolumenti ac quaestus spe, ex lnautarum consuetudine, quorum maxima in iis regionibus copia, voce gentilitia ac vernacu- ita nominantur, hoc est,co iuncti ac sociati. In ma-lgistratu vero, aut dignitate aliqua illustri, vel Con isulari vel Senatoria, omniq; munere publico, quS- stura, aedilitate, pupillorum tutela, testamentorum lm ogae procuratione, aliisque functionibus i obur sese iquo nomi- vocant etiam, qui apud nos consulatu funguntur, lno Eoiadis quod Latinis collegam sonat. Ex vetusta itaq. condimur. suetudine ac vulgato loquendi more, quem inter has gentes obseruabant Romani, cum in i is regionibus versarentur, illasque terras sibi vectigales ac itributarias facerent , aut in societatem ac tutelam lRomanae potentiae assumerent, MattiacOS voca- ibant et ut qui apud Gerrei arnos Herman nomina-
Lib. . lem atque apud Caesarem in Com sua.. naentariis, Am hi heeren, Ambactos. Eo enim Aius,a; nomine designant Belgae illustres aliquot viros, peu sisHetolis, nci quoi cst summa rerum , vitque ni coloniae ali. municipi j ambitii , ut loque territorio,
dominatus. Narn Zelandiae nomen recens est, ac veteribus incognitum, a terra ac mari conflatum, qua sit dicas terram ac solum maritimum : mari ea
Eolandia nim undique cingitur, multisque insulis distinctae,nsul se est, nempe quindecim, tametsi paucis abhinc an eundis. Dis magnam cladem huic regioni Oceanus intulit, cuius saeuitia atque immanitate magna delandiae pars, diuulsis ac dissipatis funditus aggeribus, salo oppressa est atque mari aequata: subsistunt ramen i nsignes aliquot insulae, quarum tres precipuS cum Oceani aestu continenter luctantur, atque im
mensis sumptibus (quod non facile Principi, aut
389쪽
ut illius vices obeunt , persuaderi ad uina Eie se tuentur. Inter has primum ex alto in
ip/uae ui 'impuberes eorum V; hi dentem eri qua versus Occi dentem consistunt Vualli apud Anglos praecipue nobiluatis viri a Gallis etiai riundi, ouod Tnia illorum adhuc indicat. insula haec abortu Biabantiae obuersa est a meridie Flandriae ab urne Batauiae siue Hollandiae ab occasu aequinoctia
is Britanniae, inquam breuissimus est traiectus re
qua parte primus in Oceanum ingressus octin
tractum velificatio pta ficitur. Cui in autem hec T
an IOS iugerum tria millia avulsa stant, cultissimis
390쪽
Ciuita . Lagena, quale pocungent s. I tamen a
ex editiore loco tanquam e sublimi specula, ac vetari ut in excubiis collocati Omnia spectarent, atque in- sionibus hos nam obsisterent. Hinc enim apud Delo as emersit Burgi magistri & Burgi aud dignitas 'quod penes hos siti summa potestas, & loci si lius praefectura . Nec tamen distiteor, quin ad hu- .ius Conditorem referri possit, a quo tali loco hoc propugnaculta contra hostiles Impetu S sit erectum. . T istat autem a Metelliburgo versus Africum seu ioccasu hibernum, interuali a sexdecim stadio- .rum, quae bis mille passus conficiunt, aut bina ini- .lia ita urbe cula exiguo qua dem murorum ambitu, sed arte ac natura munIto, qua parte mari ob- uersa est, quae strenuis piscatoribu S cxercria . . tis naucleris, quos Ps lotas Vocant, referta , Fli sim. .
Ea nominatur , non Vlyssea ab v lysse, ut quidam uantur, producta origine, sed ab urceo aut lage- na potius, quod poculi genus fictile, superne anguis stioris oris ne imprudeter liquor effundi postit, tin medio, distento ac capaciore Vetriculo qui craca i imum gracilescit, ac sensim extenuatur, Be glSEera lF Unominata. Cuius limagine, Cructari S mua vexilla ac manipuli, quos etiam nauium mali mvertice erectos conspicimus, insigniti sunt. Cuautem loci huius incolae suauiter se ant nec ab iis etiam abhorreant foeminae, do in hoc certamine viris robustiores, ab lapenae, qua singulariter assiciuntur, Cam' id n-
sunt, aut id ipsum sibi a potandi consuetudine ascis uerunt: quae quidem inter hos inoleuit, non ut mAebrientur, sed inter se exhilarescant, atque an 'Inebulai discutiant. Sunt enim complures in hac re ione tetrici, moesti, superciliosi, melanchom, qui affectus a Brabantis ac Flandris sunt alieni,