장음표시 사용
531쪽
Deus post Christum, hominem, quantaq; sit apud
illum eius existimatio, cui naturae uniuersitas subia seruiat, ac sit obsequiosa,adqo, ut non solum res o nanes creatae commodis usibusque eius sint exposi tae, sed Christus etiam huius causa se morti subie cerit, cuius fauore ac meritis pater omnia nobis a se fluenter donat.
Huanta esse debeat hominis erga Deum graila
ILLUD autem praecipue hominis erga Deum
non vulgarem amorem ac venerationem excitare
debet, quod quum a Deo esset alienatus, atque Obviolatum eius praeceptu, in sempiternam mortem uomino deiectus, pater coelestis, singulari Christi fauore ac reconcili iam eritis, in gratiam receperit. Christus si qui de hu- iio. mante cladis mi sertus, hominem suo sangu i ne expiatum patri reconciliauit, ac deuicta morte, excussaque saeuissimi hostis tyrannide, cui erat Obstrictus, & velut obaeratus, in libertatem postliminio asseruit, atque in regni coelestis haereditatem restituit, sic ut, teste Paulo, non amplius simus alienigenae atque hospites Dei, sed ciues & haeredes, denique amici ac domestici eius, super Apostolo Ephe. r. rum ac Prophetarum fundam etaim extriacti summo angulari lapidi Iesu Christo , per quem accese sum aditumque habemus in uno spiritu ad patrem. Qi circa quum quisque nostrum salutaris doctrinae adminiculo per fidem ac lauacru regenerationis Christo sit insitus, atque, ut Paulus ait, per Tit. Lrenouationem spiritus sancti, quem effudit in nos opulente gratiam & haereditatem cosequutui: pax a. T .i, est, ipsaq: salutis nostrae instauratio exposcit, ut omni spe ac fiducia in tam munificum patrem, eius
que filium Iesum Christum, qui mortem & pec
532쪽
Deo talia catum aboleuit, collocata, illi nos submittamus,lLnostra ap li nostram vitam, mores, studia approbemus, sum probanda. inaque animi puritate, moribus sanctis& inculpa tis, precatione assidua, ac feruenti illum nobis de uincire, illiusm: fauorem ac gratiam demereri eni
Baptismus quid homini conferat, quid moneat.
C A P. V.,o, - - O N IA M autem Baptismus, seu sacra tota
isti,do cst in Ecclesiam coetumque ac conses sum fidelium ingressus, ipsaque ianua & vestibulum, haec in spem ac fiduciam salutis nos deducit.
per fidem enim & poenitentiam, hoc est, anteactae vitae detestationem mortificato corpore, mentecl. renouata , Christo inserimur, qui antini nostri labes ac vitia, adhibito externo hoc symbolo, absteragit, eluit, abolet, infuso mentibus nostris Spiritu sancto, per quem concepta certitudine salutis,confidenter clamamus Abba pater. Quae geminata araque identidem duplicata inuocatio tam est effiacax & praesentanea , ut omnia a munifico patre consequatur, modo quis sua vota ac preces, suas postulationes ac suspiria per Christum eo dirigat. Hoc enim duce ac mediatore, qui nobis gratiam tuo sanguine promeruit, nihil non eorum, quae nobis: salutaria sunt,obtinemus, nec unquam oratio-Orar,o-ne nostrae irritae sunt aut inualidae. Neque enim Christum obsurdescunt aures tam munifici patris ad illorum efficax. precationes, quibus redimendis filium suum vn genitum impendit.
Post Deum,in proximum proferenda charitas. C A P. VI.
QV VM autem in Deum, cui nihil non debeo mutita in que omnes humane viret,qui in mente,
533쪽
eorde, anima, spiritibus consistunt, effundi debent, mi a. potissime proferenda charitas: tum vero in proxi
mum, hoc est, eiusdem cum vno quoque nostrum naturae dc conditionis amor dirigendus non con- Char,risae tractior aut remissior quam quo quisque nostrum erga Dei .
seipsum complectitur, sic uromnes illi non graua te operam suam praestent, & siquando res poscat, ac se offerat occasio (quam etiam captare par est subueniant egestati, atque adsistant consillio ac opibus. Hicemna est potissimus fidei Amor erga cera minimeque fucata Christians professionis te proximu.stificatio.
uuanta e se debeat erga parentes, liberorum pi
CAETER VMctim omnia Deo, plurimu patriae de amicis, tum vero non parum multa parentibus debemus. Quis autem cultus & veneratio ijs praestari debeat, nihil necetne est operosius pr scribere, quum cuique natura sit insitus amor Sc propensio erga suos etiam Ethnicis, teste Christo, sicutis affectus etiamsi praestetur ossicium non laudem promereatur, sed crime effugiat. Hoc tamen ab ineunte aetate sedulo cuique inculcandum, ut parentes quoru Opera ac ministerio vitae primor ronDic is dia, lucisque huius auspicia est consequutus , inti rarentur me impense is diligat, ac summo amore prosequa. Prouis disptur, sic ut illis in omnibus, quae dictat ratio, atque exigit aequitas, morem gerat atque obsequatur, quemadmodum Christus subditus legitur Mariae et, matri & Ioseph o. Est enim Deo grata pietas, de Obsequium, caetusque parentibus exhibitus: quod etiam studiose praescriptum est, cum in veteri . tum
nouo testamento. Scitunis est illud Pittaci philoso phi: Qualia stipendia parentibus intuleris, eadem
534쪽
Matth . filiis expectato. Quo spectat illud Christi, latius
Marc. . proferens, Qua mensura metimini,eadem metieniatur vobis alij. Ex huius enim rei errore ac negligentia plerumque euenit,Vt parentes experiantur suos liberos contumaces atque immorigeros , minusq; obsequentes , sic ut proles ta m adultae progenitorum monita respuant atque aspernentur, idq; m rito,ac iusta non nunquam talionis vindicta, quod se parum commodos praebuerunt suis maioribus, atque in illos fuerunt contum clio sit.
Qualenis quem praeci ptori exhibere conuenian. C A P. VIII. maeo Fo . PR AE C E P T O R I B S, qui te instituunt.
honor se ac mentem doctrinae stud is expoliunt, non minorandu3. rem, quam parentibus honorem exhibeto. Sic Iu
uenalis maiores laudat, illorumque Manes faust Aboniq; ominis precatione piosequitur, quod singulari fauore & beneuolentia praeceptores Eque aeparentes essent complexi,
maiorae Vmbris tenuem et sinde pon dere terram, Spirarates, crocos, et tu qrna perpetuum Ver, praeceptorem hancti seo ere parentis sic O. Liga a. ro. Fabius commonefacit discipulos, ut praeceptores non minus,quam ipsa studia ament, dc parentes esse non quidem corporum, sed mentiti credant. Paria enim sunt, atq; et iisdem propemodum Inst,rtitio naturae Nasci & institui. Alterum siquide corpus mente ex- procreat,alterum mentem informat. Quod si pro-
ornat. genitores humanitatis studiis imbuti, instituendis formandisque suis liberis operam impendunt, vel si ijs adminiculis destituti, adhibito praeceptore Crudito ad consequendam sapientiam atque eruditionem
535쪽
lonem sunt adiumento ; nihil illis conferri potest: ad decus dc ornanaen tu virtutis uberius. Hac enim instituendae vitae ratione non solum exornatur mens praestantissimis virtutibus, integi ita te vitae, morum probitate, continentia, mas uetudine, pla- habilitate, modestia, humanitate, iustitia, teperantia, comitate: fled etiam ultro accedunt, ac des cruritur propemodum inuitis ac repugnantibus opes, dignitatcs, honos es, ad quae illis eruditio adituri, patefacit.
suibiis potis ne in humana scietate honor exhib
bendus S reuerentia. C a P. IX. V V M cuique pro sua dignitate atque ordine honor deferri debeat, ut etiam Paulus praecipit, tum praecipue senectuti, prouectaeque ac canescen-. ti aetati, quo Orimes properant, hoc officium prae stari par est hic ex Dei instituto Moses: Coram ca- Leuir i q. no capite a gurge, dc honora personam senis. Ob- Sebes honos eruata hoc etiam Lycurgus Lacedaemons brrim le- randi.
pictator statuit, qui maximum hono i e in non diui tum & potentum, sed pro gradu aetatis senum esse voluit. Nec sane usquam terrarum senectus hono O p riatior. In hunc ordinem referendus Magistraturum, ac Consul aras Prstoriaque dignitas, cuius p uden tia atque autoritate Rei p. incolumitas subsistit , o rimiique peificiuntur tranquilla ac pacata. His ac ceduli quotquot sunt spectatae probitatis, ac ma turae aetatis viri, vel proceres ex illustri familia os iundi, aut etiam literarum studiis exculti, ac doctri nae ornamentis perpoliti. Illis vero, qui Ecclesiae ministerio ae sacris funiactionibus insistunt, formandisque mentibus , he corrigendis deprauatis hominum moribus singuΚk a larc m
536쪽
Institutio quid homi In Epistol.
Paranda rerum et orborum notitia.
larem operam impendunt, prima 3 potioresti; par- tes in hoc negotio atque ossici j huius obseruatione defero. Sic Paulus presbyteros, hoc est, qui gia uita- ite morum, senili prudentia, vitae integritate prSlu- cent gregi, ac salubri docti ina, puroque ac sinceros Euangelici sermonis pabulo in melicam turbam pascunt, duplici honore dignos pronunciat, omniaque uberius ac cumulatius in illos conferenda, non solum pro aetatis ratione reuerentiam , sed casubsidia etiam, quibus frugaliter ali possint, ac rem domesticam nece sciri a supellcctile habere instru
esuid praestet homini institutio, o qualis ea esse d
MAGNI refert, qua quis ratione instituatur. quocirca quum primum aetas disciplinarum est ca pax, atque ad studia literarum apposita, malui e liberalibus atq; ingenuis artibus imbuatur. ljs enim potissime natura hominis ad probitatem fingitur, atque humanitatis cultu perpolitur. Auspicatissi mum autem institutionis initium ab informandis moribus sumitur. Qies mobrem adolescens studiis destinatus, primum mores componat, deinde elo quentiam ac dicendi peritiam addiscat, quae male (vt Plinius ait absque moribus concipitur. Potior est enim ratio honeste vivendi, quam polite ac diserte loquendi: Ipsaque vitae integritas, quam eloquendi peritia optabilior: quanquam haec coniuncta atque indiscreta esse conueniat, denique alterum alteri adminiculari. Pari modo de verborum rerumque delectu ac iudicio ratiocinandum. tametsi enim rerum, quam verborum cognitio optatior, res tamen dilucidis aptisque verbis explicandae. Quin ipsa vitae praecepta , quae an amo cul
537쪽
itum adferunt, mentemque informant pietati, li-icet per se honesta sint ac salutaria, plus tamen uti Lactantio de Fabio visum est ponderis ac momenti obtinent ad pei suasionem , quoties pulchritudi- Liba e. 3.
nem rerum , claritas orationis illumina t. Effica cius enim in animos hominum influunt, quae visua instructa sunt, , dicendi artificio illustrata. Et quanquam non minus anxie verbis inhaerendum ut scioli quidam factitant rerum cognitione destituti praestat tamen eloquentiam dicendiq; or. V tanda natum prudentiae coniungere : ne verba obsoleta, barbar eo barbara, inepta, exotica in loquendi usum irrepat, quibus obscuratur potius, quam nitescit quamlibet sententiosa oratio. Quod si verbis comptis ac nitidis sapientia desit, nec ulla subest sententiarum grauitas, laudari potius meretur indiserta prudentia, quam futilis ac stulta loquacitas. Est aute, Ci
cerone teste, eloquentiae, Vte aeterarum rcrum, fun- Orat.
damentum, sapientia. Scite illud Horatius, quod in omni professione cuique imitandum. prodesse qolunt, aut delectare poetae. art. pae,
Aut iucunda et idonea vicero sitae. Omne tutit punctum, qui mi cuit sutile dulci, Lectorem delectando, ariteri monendo.
Sacra vero scriptura sancti Spiritus assia tu pro.dita, nullis humanis praesidiis indiget. Ea si quidem
non eloquentia, non verborum ornatu mentes a
ficit, sed arcana quadam ac diuina vi animos hominum allicit ac transformat. Quod ipsum quum I. cor. a. testatum esse vellet Corinthiis Paulus Apostolus, Quum, inquit, prina una vos adirem, atque macula Dei vobis patefacerem, nullo orationi S apparatu, aut sapientiae eminentia usus sum . nec sermo ac praedicatio mea fuit in persuasoriis human sapientiae verbis , sed diuina potentique demonstratione, ut fides vestra non consistat in sapientia ho-Κk s minum,
538쪽
Pauli minum, sed Dei potentia. Quibus verbis non reii
explicatur. cit verborum ac sententiarum grauitatem, qua affatim instructus erat, nec sibi adimit persuadendi Caec is siri vim & essicaciam, qua adhibitis sit mis rationibus, plura non atque appositis verbis, hominum animos ad verire uua. tatis cognitionem pertraxit: sed commostrare voluit, professiores Euangelicos non eloquentiae viribus fidere, aut verborum lenociniis c pnciliare sibi animos hominum, sed spiritu & virtute Dei. itaq;loqui tu x Paulus sapientiam inter perfectos, sapien tiam quidem non seculi huius, neque principum seculi huius, hoc est, Oratorum, qui abolentur, de quorum evanescunt orationum fumi, sed loqui tur sapientiam Dei in mysterio reconditam , quae essicacius assicit mentes hominum, atque acriores infigit aculeos, quam ulla humana doctrina accuratissimis vel bis culta atque expolita. vivus est edo mo Dei nim sci mo Dei & essicax, ut is ait, de penetrantior, nitus. quouis gladio ancipiti, pertingens vique ad diui sionem animae & spiritus, compagumque & medullarum,& discretor cogitationum & intentioniscordis. Sic Deus apud Hieremiam , Nunquid non sunt verba mea quasi ignis, & quasi malleus cote-Wata ras, rens petras. Agnouit id ipsum David, qui vim reflammas verbi Dei in animo est expertus Ignitum Prore'. 3'. eloquium tuum vehementer. Et Solomon: Omnis sermo Dei ignitus clypeus est omnibus speritibus an se. Quocirca non censeri debet ignorantibus otiosa & insipida doctrina Christiana, quae tam coelesti ac salutari virtute mentes hominum imbuit. Don autem fuisse disciplinarii rudes sacros vates, sed rerum ac verborum cognitione exacte instru
Prophe chos, vel illud argumento est, quod passim in Bire u tam blijs extent tot insignes parabolae, tropi, metapho,t orae met collationes, locutiones figuratae, similitudines ex animantibus atque herbis, tota j. natura rerum,
539쪽
quae latissime patet, desumptae, quibus prophetarum conciones nitescunt atque illustrantur stic, ut Propheta
nihil tale obuium sit in humanis disciplinis, nec, Hoquetes.
quam se offerat lata verborum ac sententiaria maiaiestas, quae mentes humanas possit assicere, atq; ad amplectendum tam salutaria dogmata incitare.
Vnde morum integritas, atque optima Vitae prace-C I P. XI. MOR VM integritatem ac salutarem institu- A rarinpoendae vitae rationem ex decretis Christi, cui sumus inclytiui,o- initiati, ac nomen dedimus fidissime percipies, cu- nsitus doctrina eo essicacius mentem hominis afficit sume, i. atque tras format, quod diuini spiritus affatu pro dita, nihil mundanae fecis admixtum habeat, nihil anilis superstitionis, quae est umbra quaedam& fucata religionis species,redoleat, & quod omnium maxime est salutare, ab idololatria, hoc est , adulterino & pernicioso cultu, qui alteri, quam Deo attribuitur, remotissima ocirca cuicunque vitqgeneri ac vivendi instituto te ad dicas , quodcunq; studiorum genus arripias, in quo meditaris consenescere ; in Dei verbo, eiusque placitis te exerceas, atq; ab ineunte aetate salutare eius doctrina ample ciere. Animus enim humanus ab ipsa infantia ver Aetas te abo Dei imbutus, eius . prssidio velut sepimeto val avrammtatus , aduersus omnes cupiditates, ac monstra alacriter infractisque viribus subsistit , ac se tuetur. Hinc salubriter Hieremias, Bonum est 3 homini, si assumpserit iugum Domini ab adolescentia sua. Adolescens enim, Solomone teste, qua Prouer. 2 . viam est ingressus, eam in aetate senili non de se
ret. Cui illud Cypriani assine, Nec repente, nec Opri sperniciter excutitur, quod diu usurpatum senio sententia. F k vetrum sta-
540쪽
vetustatis inoleuit. 'ibus enim a prima infanti quisque insueuit, ea ingrauescentibus annis no faccile excutere poterit. Hinc ex inueterata consuetudine tot passim senes temulenti, salaces, libidinosi, ita ut iuxta Iobi sententiam, Ossa illorum imple aratur vitiis adolescentiae suae, hoc est, praeter decorum atque aetatis rationem lasciuiant ac libidine n tur, sic 't ab inolitis vitiis nequeant desuescere aut e tricari. Sunt quidem n Anulli,qui ubi adolescen tia deferbuit atque ardor iuuenilis restinctus est, avst ijs, quibus ea aetas obnoxia esse solet, resiliant, atque ad frugem moresque in culpatos se conferat. Sic Cicero in oratione pro Caelio : Multi di nostrata patrum memoria summi ac clarissimi viri fuerunt, quorum quum adolescenti, deferbuis ni cupiditates, eximiae virtutes, confirmata iam aeta- extiterunt. Verum ut id nonnullis euenisse constat, qui vel anteactae viis taedio, vel affatu diuino,
aut denique exhortatione, ac monitis amicorum ad saniorem naentem reuocati sunt: multi tamen opinione celerius sublata, emendatioris vitae pro
potito sunt frustrati, sic ut illis dam nos a fuerit procrastinatio ipsaque occasio resipiscenti elapsa sit, a se is , a d x stoxii vitiis salutare vitae nstitutum
Quamobrem praestat, remota Aendum VitS laborem impendete, atq; a teneris, optimis assuescere potius, quam x 1 melioris vitae occasionem. In Paulus Apostolus, at quem huius aeui decursu provide &circumspecteambulandum c 'nsulit non ut insipientes, sed prudenteS, redimentes tempus , quoniam dies mali sunt. Quibus verbis commonefacit singulos, ne in eum, hoc vitae sta dio si nant elabi opportunitatem consequendae salutis, sed singulis momentis oblatam a G. arripiant, eamque redimant omnium rerii dispendio, ne