장음표시 사용
81쪽
nimae rationalis substantia quaenam sit, undeque profecta. Qui si meliori philosophia fuisset imbu
tus, nihil addubitasset pronunciare, Animam diuinae mentis esse scintillam , ac spiraculum, quae hominem a bellu is discernit, atque immortalitati asserit. Propriam autem singulis animam in si
tam ac suo cuique corpori peculiarem, cum multa demonstrent, tum maxime tanta in hominum
moribus, ingeni js, iudici js, opinionibui, gulis diuersabusque dissimilitudo dc disparitas indicare mihi
videntur. Si quidem quot homines, tot sententiae, dc quod Horatius ait: Lib. a. sei m. Mitia quot capitum veniunt, totidem studiorum. Cab. I. Mille homi in peries, m rerum di olor sim: Per . Sat. s. Vellesuum cuique est, nec voto vivitur uno.Quq non aliunde mihi prouenire videntur, quam ex diuersae conditionis animis, ac multiplici cordis varietate dc discrimine. Finxit enim Deus si gillatim, ut ait David, corda mentesq, hominum, fris ac suam cuique indolem attribuit, suaeq; naturae ac conditionis animam consignauit. Hinc Solo- sis,mon sibi plaudit & gratulatur, quod animum fe
licem sortitus sit, corpusque incontaminatum, a. nimae moribus congruens, de accommodum. Qua autem in parte collocetur anima, q uaue sedem occupet, multi veterum in quaestionem vocant.
Philosophi cordis meditullium illi assignat. od
designare videtur Sapiens, cum inquit: omni cura custodi cor tuum, quoniam ex ipso vita procedit, Prouerb. . At Medici, qui exactius naturae opera sunt perscru Auimae do tali, in cerebro illam constituunt, ex quo omnes sensus ac facultates animae, omnesque actioneSprocedunt. Huius tamen vis per singulas corporis partes diffusa ,omnia membra calore fouet ac vivificat, suisque viribus instruit. Cor vero tanquam vitae fonte peculiari vi imbuit per arteria si eme apople
82쪽
se ii soporarias iugulum perreptantes, litibus fixae cisis sic ales uni homines, vel oppletis
a popl cxi: . ii iantari . . t ces Leest enim vias esse quas dans, at V c ait Uri. Ium Venerumque decursus, per quos lini iosae, spiritusque cum animales, tum vi Sunile aci tales, virio citroque possint commeare, ac calorem
lenti foco. natiuum ab anima concipere. Vt enim triclinium quamlibet spatiosum luculento igni incalescit, aec naculum hypocausti balitu ac tepore quaquauers tivi impletur: ita corpus animae vires undique diffusas e Scaciter percipit, suasoue operationes illius munere exercet Anima si qui dein licet uni loco assiva praedicatur, vim tamen suam long a teque diffundit, atq: in qualibet parte corporis se profert, suaque ossicia cuique membro distribuit. sic oculi,aures, nares, lingua, pedum, manuumque Arembra inii articuli animae sunt instrumenta, quorum mini milustru- sterio utitur. Quod si instrumenta, di quae illi insermenta. uiunt organa, vel Vitiata sunt, Vel inepta, vel sim pedita, minus exacte animae munia peificiuntur. Modin fatuis, seniculis, infantibus, qutq; emotae metis existunt, euenire perspicimus, in quorsa non- Smila *J' nullis vel serius se facultates animae proferunt, vel Pito igne prorsus extinguuntur. V t enim ignis cineribus Obductus non emicat, ac sol densa atraq; nube obiccta minus lucis exhibet: ita anima humidae aut vi In uesse rei est 'atetiae immersia caligine quandam conci Maim effeta pit, quae menti offusa rationis lumen offuscat. Et Ad ius Fuc quanquam in aetate puerili minus illa eluceat, quam ii ratiόe. adultd non est tame quod quisquam existimet illi suam inele infantiam, ac sensim incrementa sumere,accessuque aetatis augescere, tum morbo 'nioque imminui. Cum sua vi, suisque dotibus ab ipso vitae primordio maneat instructa . nec enim
sua ipsius substantia aliquid detrimenti accipit, sed instrumenti, atque organi ineptitudo essicit, quo
83쪽
qub minus functiones suas obeat, suaque munia exequatur. Qua de re sequenti capite fusius tracta re institui quo corpo i is animaeque facultates plenius innotescant, Squam inter se consentiant, mutuisque morbis afficiantur. cuique pateat.
Anima, tametsi tit morporea nec ex concretio ne materiae, aut elementis constet: affectibis tamen exposita esiduasque sentit perturbationes, et par-- themata,qtiae in corpus redundant. C A P. XII
Qv v M anima suas functiones. & munia per corpuS obeat, atque exequatur, idque domicilium Simile a te- circumferat, ut affxam testam cochlea : fieri ni a. studine gna ex parte stat et, ut affecto corpore anima quo cochlea. que assiciatur , non quidem affectu primario, ut plerisque visum est, sed per consensum, ac lege cd sortii. Tanta est enim in iis sympathia, eaque assi nitas, di cognatio, ut vitia quaedam , virtutesque animi in corpus, & corporis in animum di manet,
ac transfundantur. Si quidem cum anima corporeis organis utatur, quae multifariam nox ijs humoribus vel assici contingit, vel vitiari: fit ut cor ruptis vatiatisque instrumentis, vel etiam impe ditis, nequeat illa pro dignitate vim suam expli
Sic corpus orassum Ilora Ser . Extremis vlthi, animam quoque praegrauat una, Atque a Digit humo diuinae particulam aurae. od cum Sapienti quoque Hebraeo ante Hora tium ess et perspectum et Corpus, inquit,corruptioni obnoxium aggravat animam, ac terrenum do. micilium mentem deprimit, obruitque sensum multa meditantem. Et quanquam animae substantia
84쪽
6 DE OCCULT. NATV RAESimile a ple stantia nihil viiij, nihil ci; labis aut c5tagii ex con
doresolis. cretione corpo iis contrahere creditur: ut tamen
solis radijs ossa cit. tenebrasq; offundit des a nubes: utq; oculus obiecto varii coloris vitio aliter, quam
revera existunt, Omnia apparent, nimirum caerulea, flava, viridantia, clanea , rubentia: ita lumen
rationis offuscat, mentem cis obnubilat corporis i ita temperies, essicitque ut anim Sactiones deterius I i perficiantur. Sic ebri j ac deliri gemina conspectare se credunt, cum unicares sit obuia. Sic melan cholici abstarda imaginantur, sibique somnia fingunt. Cholerici irritantur ac temere excandesciat, cerebro scilicet humoris noxii fuligine oppresso.Quas autem iacturas, quaeue incommoda menti Humores inferant humores corporis praeter leuiusculos, a- me ire liquot formidadi mo ibi declarant. Lethargu S,a- poplexis, paralysis, spasmus, mania, phrenitis, cpi-lepsia, qui tam valide omnes cum corporis, tum animae vires conuelliat, ut homo totus sibi excidat, omnisque vis metis prorsus Obruatur. Animus itide si qua labe detinetur, atq; vel odij, vel irae, Zelotypie, aemulationis, in uidiae, obtrectatio is veneno sit imbutus, corpus quoque in mutuu discrimen pertrahit, parique malo inuoluit. Ne commemorem interim reliquas animae cupiditates : quaruimpotentissimae cogitatione rum, somnos, alia . per quietem visa perturbant. Nihil enim, teste Fabio, Lib. l. cap. I. tam occupatu, tam multiforme, tam inquietum, tot denique ac tam varijs affectibus concisum ac Mala mens laceratum, quam riuald me in S, adeo ut nec valetu inquieta. dini, nec honestis vllis artibus vacare, aut liceat, . aut libeat. Quippe quibus non somnus, res delasse satis placidissima , non quae aegroto, moerentique animo med scias,oratio, non cabus deniq; aut pomtus, qui corpus alit ac vegetat, suauis est. e enimiis possit animi tranquillitas, quae mentis securitas
85쪽
Mens habet attonitos, hurdo oeriere caedit, Occultum quistiente animo tortore Tecum. Poena et enim Oehemens ac multo saeuioricis , Euis vel Caridi' grauis inuenit, aut Rhadaman-
Nocte die j suum gestare in pectore rece. (thus, Quo spectat illud Esaiae: Impii cor tanquam mare
aestuat, cuius fluctus redundant in lutum, &con culcationem: nulla siquidem pax, nec unquam pacata mens impiis, dicit Dominus. Cum mala men Ssaepe laeta existat, secura nunquam. Hae autem assisectiones animorum tani sunt violentae ac feroces, tant,q; in inferendis malis cruitiae, ut quae menti latenter inhaerent, etiam foris se proferant, suisque se indiciis prodant Et quemadmodum animi puritas, mentisque integritas in oculis, in vultu, colore, linea mentis relucer, toroque se habitu ostentat.
ita animus funestus vitiis cis obsitus se palam crete rit, ac foras erumpit. Quod Esaias indicat, cum inquit: Agnitio vultus eorum respondet eis, hoc est species externusq; coiporis habitus improbos illos esse arguit ac sceleratos, nec nisi fraudes, imposita ras, insidias, seditiones omnia'. hostilia meditari. Cui consonat illa Solomonis sententia. Stultorum oculi passim oberranti In facie prudentis lucet sta pientia, vultus si quidem hominis est: certi inmus mentis index, quaeque in abdito intimoci; animi recessu delitescunt, in apertum prio fert. Sic Catilinae, ut Sallustius ait, color exaguis, foedi oculi, citus modo, modo tardus incessus, prorsus in facie, vultuque vecordia inerat: animus impurus. dijs hominibusque infestus nec quietibus sedari, nec vigiliis potuit: ita conscientia mentem anxietate & forum idine exagitabat. Nec enim ullum quamlibet te. ue aut exile animi vitium est quin in externo habitu tarta argumenta exhibeat. Siquidem odium,
86쪽
ira, metus, excandescentia, tristitia, amor, inuidia, proditio, furandique ac praedandi studium in vula. tu relucent, ac solis primaque fronte se profertit. me Diogenes aliquando conspicatus exangui gil sera e /σ- uoque colore iuuenem et aut amare illum, aut in- pq uidere pronunciauit. Inuidi enim cum aliena vir tute discruciantur, contabescunt, ac medullarum, ossiumque putredinem concipiunt. Alium quen- Prouer. I . dam cum ex amore pallescere videret: in stroprio quidem corpore mortuum illum dictitabat, vivere Amantes autem in alieno. Quae commonstrant vitia viriti pacescunt. que partis Vltro citroque commeare, atq; alteram alterius incommodo assici, mutuisque malis infe In prolvo putem corpus extra culpam vin
Aquiuio Duc sustinctilli quicqua impingi. otquot
ch H. cnina in homine pullulant vitia , animae imputat, quae sola sentit, vivit, dc mouetur. Corpore velo sic animam uti asserit, ut fabrum malleo vel incude, Corpud amo format omnium turpitudinum idola, fin- Vs gitque quaelibet cupiditatii simulachra. neq; enim, ment- - is statuit, caro est peccati dictatrix, aut mainiae in uentrix, nec ipsa cogitatus format, agendaque Corpus disponit: sed spiritus est ossicina,qui per eam, quae-m set adu- cunque affectauerit, peragit. QMd vero caro ad- et oractim. uersus spiritum ,& aduersus carnem spiritus conpenti/ur. tendere dicitur, improprie dictu arbitratur. Quia solius animaelis ista est, quae secum ipsa rixatur, recum proprio arbitrio litigat. Siquide desideri j sui veneno menS ebria, corpus contumeliis applicat, ac iunctis amplexibus ambo in mortiferas suavi tates delapsi obdormiunt. Quae tametsi acute illi l. s. viro disseruntur, Paulo tamen assentiri par est, qui corporis molem ossicere censetani in Sactionibus, illiusque conatibus esse impedimento. Caro siquidem,ut is ait, concupiscit aduersus spiritum, spiritus aut aduersus carnem : haec aute inter se mutuo
87쪽
aduersantur, ut no quaecunque vult homo, eadem faciat. Oneri est enim terros ire domicilium ani
remoratiar, quo minu S concepta men
tis perficiat. Et quemadmodum equus calcitrosus Sim o λιses ori mi ius obseqnitur, illumque excussi si labo--e clarat: ita corpus animae ad praeclara instiganti Oblu i Ub.ctatur, ac moram in i jcit, semperque ob sns tam naturae prauitatem mancipiti hoc refractariu existit ductori suo, minusque obsequio sum. Quod Cini- Mart. 22.stus Apostolis dormitantibus ac somniculosis in culcat, cum inquit: Spiritus quidem promptus cst, caro aute infirma. Caro siquidem ad spiritus mo nita ac vellicationes obsurdescit, minusque e X pedite iusta cius exequitur. Vt enim qui aliquo iter instituit, alacriter , quo illi destinatu est, properat: sed plus satis suffarcinatus, atque oneribus, clite lisque depressus, cunctantius progreditur, acco n. tra animi votum serius iter absoluit, me tamque assequitur: sic anima sarcina corporis degrauata, summa molestia ad metam contendit, atq; aegre iter inceptum peragit. Quamobrem non est, quod quisquam existimet corpus omnino otiosum, sed naturales corporis facultates& potentias, quiqs illi inhaerent humores, vel usui esse, vel detrimento a
nimae actionibus, mutuamque praestare operam. Frustret enim, ac praeter meritum corpus cum anima vel gaudii, vel cruciatus aeterni foret particep S, nisi in multis se piaeberet socium ac ministrum .esit sane corpus animae vas ac domicilium, sit receptaculum, sit ossicina, sitque organum aut instrumentum, vel denique hospitium: ex eo tamen aliquid labis contrahit: Ut vinum generosum ex lagena obducta situ,olidoque ac mucido dolio sapore vitiosum. Quod si quicquid est hominis,omnes que eius stinctiones animae attribu ed S: necesse est, piis d. i.
in illam asse tuscae cre, ac passionibus obnoxiam, E a nullaquc
88쪽
nullaque in parte, aut saltem mitius culpandum
corpus Augustinus certe non esse omnino animas ct, bis os ab asscctibus immunem , huiusmodi argumentis
noxia conuincere tentat, Omne quod moerore, metu, tri stitia, indignatione, vindictae cupiditate assicitur, passibile est: Anima, cu voluntatis, Votiq; compos non fit, suoque desiderio frustratur, dolore assici tur: Ergo passiva esse conuincitur. qui mihi argute ratiocinari videtur. Si enim anima alligata corpori, doloris omnisq; affectionis foret expers, nullos apud inferos sentiret cruciatus, nulla tormenta. od aliter se habere commonstrat Euangelicae Luc. io, concionis series de diuite epulone, qui cu flamariis cruciaretur, aestuantem linguam refrigerari cupit,
sibique aliquod doloris lenime adhiberi. Quae figurate ac parabolicos intelligenda, ne quis substan tias incorporeas membrorum uti ministerio existir bis, sin nrax Sc iptura si quidem ad captum humanae me , , d. se accommodat, ascit iiq; appositis verbis ac pe Mεί - natura rerum similitudine, Dei erga probos
D/b istiis fauorem ac munificentiam declarat: aduersu sim rat,brio proboi Vero Ultionem ac scelerum vindictam. Si ,---l is tr ibi loquendi tropo sacri codices Deo indignati ..tributitur. Onem, ira n Zelum, gemitus, suspiria, faciem deni que, Vultum, oculos, manus, brachia attribuunt, Pnon alia rationeas qui possi humana imbecilli tas immensam supremi numinis vim, ac potentia, nisi populari more ea nobis inculcaret. Cum itaq;constet scripturae testimonio animas solutas cor poribus, ac damnationi destinatas, tormentis assici: qui fieri possit ut corpori alligatae, atque humanis nexibus impeditae non eadem perpetianture Equidem mihi persuadeo, animas, utpote caelitus delapsas, non extingui, nec sentire interitum: sed tamen diuexari, ac carnificinam perpeti, menti Scis stimulos ac conscientiae morsus persentiscere.
89쪽
Quod ipsum post Esaiam indicat Christus , cum Cap. 66.
inqui C. Vermis eorum non moritur, & ignis non Marc.s. extinguitur. V tenim caries, utq; te redines ac ver
miculi lignum quamlibet durum erodunt, ut de , Simile Acis nique ignis in obuia quaeque vim suam exerit sic Quis .animam consciae mentis stimuli confodiunt, in ternaeci: furiae illam urunt, pungunt, ac dilaniant. Cum animus auaritia feruet, vindictae cupiditate adcenditur, ira inflammatur, inuidia tabescit, amore uritur, moerore contrahitur: nemo est, opinor, qui non quiduis paratus sit & facere &pati, quam talem in intimis praecordi js subire carnificinam, tantamque in abditissimo animi recessu
perferre lanienam. Multo enim saeuior, longeque c/u reri, qua, atrocior est animae, quam corporis cruciatus ac corpor itor tuta. Quod interrogationis schemate, quo animo acriores infigeret aculeos, sic expressi Persius.
An ne magis Siculigemuerunt aera iuuenci, Aut magis aurat pendens laquearibo ensis, Purpureos subter ceruices terruit mus,
Imres pracipites, quams sibi dicat,et intus Paceat, mi oux quod proxima nesciat oxor. Alia itaque ratione assi igitur, aliter sensu, tactuque afficitur anima, quam corpus dum vapulat, dum flagris scutis is subigitur, dum vulnus accipit, dum
membra luvantur, dii illi faces ac tormenta admouentur. Si quidem anima rationalis utpote spiritus incorporeus latentes experitur vexationes ac torturas,anxietatem,sormidinem, Zelotypiam, inuidentiam, odium, indignatio nem, mentisq; inquietudinem, ac conscientiae remorsum. s assectus, vel, ut verius dicam, perturbationes si diutius ani mo inhaerere contingat, illasque nec ratione discuti, nec diuino praesidio superari, non solum mentem, sed corpus quoque saeuissime discruciant. Itaque alterum altei ius legibus tenetur, sibique mu-
90쪽
tuo sunt obstricti. Hoc tamen praerogatiuae, idque honoris ac dignitatis anima obtinet, ut multa per se, corpus vero nihil absque eius vi dc agitatione . . cssicere postit. Dupliciter itaque anima suasa cul- latcs perficit: quasdam per organa, non nulla abs- his, nulloque corporis adminiculo. Sic quae in-σ-co po tellectu ac ratione, mentis ciue iudicio peractuntur,
. . totius anima: munera sunt. Operationes autem manuales absque corporis ministerio exequi ne quit Si quidem architecturam, caementariam, pictoriam, plasticen, pigmentat iam, artesque alias i i 1 usum hominum excogitatas, animo quidem menteque homo concipit, sed manibus ea perficit, at- . que instrumenta corpori attributa iis accommououisuri sum anima contemplationi rerum praeterita memoria repetit, cum sutu
natur, dum occulta in uestigat, atque abdita qua jS peiquitat acrimatur, cum in extas a constituta, sub ductaque in sublime, ut Paulus, arcanorum sit pat- a. cor. I a. ticeps, genuina insitaque a Deo vi utitur, nulloque corporis eget adiumento , nisi ea in actum proferre velit. Tunc enim corpus an in .r assistit, ut indi
uidulis comes & collega , cuius opera ac subsidio suas functiones exequitur. Quod si diuturnior sit vel acrior, vel intentior in rem quapiam agitatio, fit, ut corpus, utpote animae viribus destitutum, e Monti, in anguescat atquec moliatur. Quod ob se tua re licet lentio eor intcmpestiuis lucubrationabus sunt dedi pio arieta ti, aut bris continentera Exi, quibus corpus sen-puat. gracilescit atque extenuatur, spiritusque vita les imminuuntur. Quicunque ergo animum nullum sentire asscctuna , nullisque rebus permoveri censent, sedit aesta mente , nullasque concipiente plagas anima, obiecti tantum , organique vitiati ratione assici, no admodum v critati consentanea