장음표시 사용
181쪽
I. LIPSI MONITA euin apparitorem adhibet ad vadandum r sed ipse
adversaturin adit,le coram testibus ad Dei Iustitiam sic loquuntur vocat. Hie nee verbo refragari a sit , sed statim una ad Iusticem sive Cadium suum 9 eunt. Ille autem semper paratu, . totum diem ante
aedes, sub tecto aliquo sedet, & copiam mi fati Isti . nullo advorato aut caussidi eo, quisque rem suam narrat: testes, si eos habent, adhibent: iudex, ibidem re pensitata, in hane aut illam partem dee dit. Quod postea aliud alleges. aut approbes, nihil est: amor ea cecidit, relevari aut erigi ultra non potest. Quid i inquies. non interdum Iudices imis probe. aut improbit eredo esse: sed in rebus humanis nihil sinceri est , & eligenda quae minus noxae habent C A P. XI.
P Rincipi Iustitiam commendarimus: sed ut m gis , distat a Deo interdum ineri, siquis violat,
aut contemnit. Exempla mira, re supra fidem videantur . sed fidis, aut certe prUeis , auctoribus stripta. I. Fradema En barbo Imperatore, Anti Res Μ guntinus fuit HENRIC VS, vir pius, tranquillus, suarum rerum: di ideo Romae accuctius ut inepti sfve inutilis muneri, quod gerebat. Accessit Arn. dris, qui postea in locum ejus venit, & fertur ab ipso Hemico missus ad purgandum . igni oleum addidisse: & purpuratorum quosdam patrum com rupisse, & in se vertisse. Eo ventum, ut Cardinales duo Moguntiam missi , de caussa quaesiverint, Henticum damnarint, abdicarint, Arnoldum illum
subrogarint. Henriem patienter id ferens, hactenus questus est, ut diceret: Injucteisdieams.alpello egiruνMIE SYM CHRIST YH, aqui numjudicem , ibi me
182쪽
ET Ex EMPLA POLITICA.νsousinnum exhibebo, venire. Illi ioco eludentes r Ciam praιesseras,nos sequemur. Profecto factum est. nam ills post annum fere di dimidium fato concessit e dc rumore ad attres Cardinalium delato, iterum ill dentes , Ecce praesit, inquiunt, nossequemur. Secuti sunt, & uno die uterque subito obierunt. Addunt Annales de senere mortis,quae sileor nec assensum huic narrationi firmiter etiam dono. II. Firmius Lamberio Sιba'abu ensi, egregio, ut illa tempora tulerunt, seriptori: qui narrat BUR CHARDVΜ Episcopum Halberstadiensem, iniquam diu litem eum Abbate Herveldens fovisse, super decimis Saxoniae, quas Episcopus monachis ereptum. sibi vindieatum manu magis , quam jure ibat. Neque spes aut ratio erat valenti ad ver sario resistendit eum Abbas, paueis ante mortem diebus. Comitem Palatinum Frideritum ad se vocat, & extrema haec mandata ferre Antistiti rogat: Se quin m
ite imparem a se meliorem, cedere I atque etiam vita rede
re.sed Deum jussicem futurum, ad quem appestami, Pararent igitur se ambo . ut eaussam in Tribunati direrent . ubi
fraιia o potentia syretis, seu Iuctista pesset polleretque. Nequbdiu post Abbas ipse febri obiit, statimsue Antistes , tum equum conscendere vellet, ut sulmine ictus, concidit: desiitque in vocibus, Abripi se
ad drvinum tribunal. ibijud eandum. Haec mira quam
quam , fidem merentur a tradentibus , & ex usu etiam vitae est eredi. II I. Certissimum vero habetur , quod CLE MENTI into Pontifiei Maximo evenit. qui cum Templarias, coetum religiosum,& diu bonum atque utilem , Uiennae in Concilio damnasset, & in sodales serro atque igne passim vel anir duertisset, vel sut alii) saeviisset: a pluribus eorum ei latus ad Tribunal superum , paullo plus anno post obiit, quasi ad vadimonium obeundum a supremo Prae
III1. Sub idem tempus quod admirationem au et in in eadem eaussa ΡΗILIPPUS rex Galliae: cui bono damnationea illae fuisse putabantur, e
183쪽
I64 I. LIPSI NON ITAbus ad eum transsatis & eonfiscatis. Si a rasu, mi
aemur r si 1 Deo, vereamur. V. At res etiam nota, re eognomine prodita in FERDINAND Ο ario Hispaniae rege. ipso illo aevo, si non anno. Bello & pace bonus habebatur, sed in iudieando praeceps aut rigidus . & ad simitiam inclinare videbatur. Fuit ut Camajatii duo fratres Petrus Ae Ιεamus. suspecti essent in occulta caede Beriamidii, primarii viri inter nobiles. Sed susipecti: neque testibus , aut aliis probationibus convicti, neque erimen sane, vel in vinculis, fassi. Tamen, ut rex erat, duci eos jubet, di de rupe est praecipites dari. Cum id fit, clamant & vocifera tur, Innocentes se mori e ct quoniam regis aures juni mdefensiuni obstructa essent . sese igituν ad summum Iudicem provocare, O regi diem dicere . ab icto squi sibivltimus eseseo trigUmum. Dicta nihil valuerunt, sententia te Duit et etiam ipsorum vadatio, nec tempore nec die fallax. Nam eum rex, animi securus, Alca detem in castra abiisset , eontra Mauros: ibi morbo statim tentatus , sed levi, Giennium se contulit: atque ecce vra. Idus Septembris, id est, ipso trigesimo h supplicio die, in lecto exanimatus repertus est, in ipso aetatis flore, annos natus xx I I II. menses novem. Quis neget divinum, aut Geniale aliquid. Mei tervenisse, sed supremo Numine conseiscente Di te Ititiam moviii. nata temnere diva CAP. XII.
Tam quoque Principi decoram utrimque esse
D Eeet sane magnos animos & fortunam Ieni tas e &. quod notes, non nisi in eos cadit. Ra Bari aut viles homines, ubi licentia adest , plerum que saevi sunt e mites in ea & moderati , ingenui sanguinis re stirpis. Sed quid inquies: ad hanc e o Prineipes invito, quae adversa Iustitiae, re solvere
184쪽
AT Ex EMPLA POLITICA, I 6seam videtur Videtur: in re non facit.imo eumdem
utraque finem & scopum habet. Iustitia severitate di metu emendat: Clementia benignitate de remis. sone. Illa poenam, haec veniam dat: sed eum judicio utraque, de ubi debet; de addam, a quo debet. Non enim quorumvis est Clementia; sed eorum qui in suprema potestate constituti sunt, & temperare aut flectere ex usu aliquo leges possunt. Est, ut Verbo dicam,Principum. Itaque definitur a SNnem , Clementia, lenitas superieris in inferiorem, in eo
situendis paenis. Ais, conflatuendis' in parte verum est: sed adde 3e partem alteram, in remittendas. nam MClementia hoc solet. Sed est stiperioris e fle nihilmia .hriss .ait idem Sophus,an factigio collocatis,quam mu '
Hωm rerum veniam dare,nullius petere. Quarum autem
rerum nec enim omnium , de multas lex adstrin
tit non resolvendas: sed earum fere , quae Principem ipsum tangunt, ut sunt Injuriae. Calumniae, violentia r de quae alia meritam poenam habeant, sed contentus potestate, remittit de donat. Cogitat publicum se parentem esse. ut autem privati isti parentes liberos peccantes saepe castigant,interdum virgas modo ostendunt , & metum incutiunt propina: sic ille Deit, di faciendo sic emendat. Mirum enim & varium ingenium hominum. quosdam heis
nignitas, & ex ea reverentia, quosdam severitas, Seex ea terror, meliores faciunt: Princeps utitur omnibus , ad dictum hune usum. Est & communiter illud dogma verissimum e Verecundiam peccandi facit ipsa elementia regentis e & in domo mea ac familia sum expertus. Plura super hae Uirtute liceat: sed pudor ut post Senecam, euius aurei libelli duo. de Ptineipibus merito legendi, sati&eam revelant.Nos Exempla pro more,demus:& quam multa ea sunt re nemo magnus laudatusque Prineeps sine istis. I. Sed agmen dueat divinus ille dux, MOS ES. Qui cum populum ex re opto eaelesti voce de monito , claris miraeulis adstipulantibus , eduκissetristi tamen idemtidem ingrati, refractarii, rebelles
erant. Nunc carnem, nune panem aut aquam pete
185쪽
hant: & ita petebant, ut voces protervas, & paene Iapides ac manus in illum mitterent: sed tamen i ta Se veniam etiam dedit. Nec vulgum modo procacem habuit: etiam procereS, etiam proκimos. Ne ecce Aaron frater , & soror Maria, in mitissim timvirum insurrexere: qua caussa t privata , & levi, quod mihi opissam quae animo ejus collibita esset, uxorem duxisset. Au huic siti, inquiebant, Dominas
Iocutus est ' nonne υ nos caelessem 'Pocem auribus has aereis
pimus ' Et jam se Mosi non opponebant solum . sed sequabant: cum Deus pro viro mitissimo super omnes holmines ita Scriptura appellat)iratus est,& Mariam vitiligine ae lepra subito percussit. Quae siccum fratre ad sanitatem mentis reversa , ad Mosem respexerunt, ille ad Deut Iuta poli septem dies, preeiatius ejus sincera puraque 1 morbo appZruit. Quid plures seditiones enumerem' fuere enim plures: sed Moses ille semper in mansuetudine constaris, usque eo amans re ignoscenS suorum , ut Dei iram vel hac vote sedaret, Dele me, inquit, de tibro vita . potiusquam ut bos testas.O vere divine vir inonnisi ab aethereo Spiritu hic spiritus: & venerari magis in hae Parte re fas, quam imitari. II. Tamen & DAVID imitatus est et quis ille quoque Deo Sc caelo plenus. qui ,eum Absttimus 1 Iius fratrem Ammonem proterve in con ivio interfeci sibi.& triennio apud avum maternum iri Syria exsulaMi. fractus& misertus revocaUit. Quid tament Ille a scelere ad scelus malus, quasi gradu faeto, properat,& regno patrem pellit et vita quoque. si potuisset. David arma neeessaria capit , Ioabum Praefectum militiae cum dilectis viris in illum mittit. sed cum mandato, Servate mihi puerum Absalomum. Adeo nec in iram, nec in vindictam eκarse. rat; ut tunc quoque, cum ambibuo eventu arma caperet . solicitus de venia magis, quam de victoria esiet. At Deus pro illo exarsit re vindicavit de filius non filius interfectus est : scis quam invito M c lentet Luctus ejus in publieo.& istae voces r Fili mi Absal brae, Absalomefili mit quis mih/ tra M. Di ego m
186쪽
ET EXEMPLA POLIΤICA. I 6 riar pro te Absalome fla mi limi Absalomes Proh superi ubi orientales vos Reges, & hodie Turciei estis,qui patres, liberos, fratreS interficitis, prompti libentesque pro regno riste nec insidiatorem sceptri& vitae,vita vult exutum:& exutum veris lacrimis
III. Exempla haec paene supra hominem: at no- Rrae sortis PERICLES fuit. qui morti jam vicinuS,
de spiritu ac vita abeunte . cum amicos assidentes queri Se lamentari audiret, atque alium prudentiam, eloquentiam,victorias, alium alia laudare. ille modice erecto capite, Et qmd hoe ea, inquit: aut pamva aut fortuita laudatis .' at iliud maximum omittitis, quod nemo mea Opera pullam valuem siumpserit. Mirum audicium t hoc vir ille magnus in suinmis suis laudibus
ponebat, quod comis in omnes & humanu S, numquam acerbitatem aut Vindictam exercui siet. Macte Periclest vel hoc nomine cognomen ob si meruisti r qui sie extra istos turbidos affectus , ut nulla non dicam crudelitas , sed asperitas, mentem tuam obnubilarit. IIII. PHILIPPUS Macedo, non major Alexandro: sed fortasse melior,& certe moderatior: IS,
inquam , Philippus famam & immortalitatem vel sola hac virtute meruit. Amici stomachabantur de deferiant, quod Pelopone si tot beneficiis assecti, criminarentur eum , atque adeo ludis Olympieis exsibilarent: ille in jocum rem vertit, & suid ergo. inquit, facient, si lasia nobis fuerint' Idem, suadentibus, ut severius paullo cum Atheniensibus ageret palam ingratis: Nihil agitis, inquit: an ego qui
ad gloriam omnia r fero, theatrum glorιa mea everi amy
Sciebat Athenienses ingenio & mlo valere r eoquα etsi alibi humani 1Iimus hic magis esse voluit, ut hanc quoque materiem & amandi & praedicandi praeberet. At illud in hoc ipso in eredibi-Ii S non clementiae , sed & patientiae. quod cum ii dem Athenienses legatos super aliqua re ad eum misissent, atque ipse benigne audiiIet atque indulsisset; dimittens, pro eumulo ad iecit, Ecqua asia in re
187쪽
rati ramis possetfHic Democharese lagatis, Da vera. anquit, si is ipses penderis. Hem , vocem & convicium importunum , & ut rem dicam, flagro aut cruce dignum i Itaque amici re adflantes ellarχα rant: sed compescuit se de illos Philippus,ae Thersitem illum nulla vel re, vel voee acerbiore, laesum dimisit. Tantum hoc ad legatos alios, Nunciale eniensibus impotentiores esse qui assa d mm, qu/- qui
v. Ad Romanos flecto. inter quos M, MARCEL-L vS qui Syracusas cepit, iamtum eum cepit, et mentissimi animi signa , im medio furoete Martis, misit. Parci civibus,qua potuit, jussit: edicto, N quis liberum corpus, manu, ferro, stupro violaret. servitia modo de pecuniae praedae essent. Sed vel secum multa saevitiae aut libidinis exempla editum iri videret, ut in urbe per vim rapta, conscendisse editum locum dicitur, ει subjecta ea oeulis,casum ejus, paulloante sie florent , humentibus illis d flevisse. Privatim etiam eum de Ara&mede ejusque ingenio audisset, & vidisIet; mandavit incolumem fervari, & eurae hoe omnes haberent. Non mirurn in rudi adhue aevo, & Romanis ast artes istas p vum factis Sed mandavit, etsi frustrac nam rirales discurrens, eun Archimedem repperisset in pulum re figuras deseribentem , de tota mente illae, verci
ignarum publiei fati. interrosat gladio super caput,
intento, Quis tutIlle nihil ,nisi pulverem suum marinibus tegens. de ora no turba, inquit. Ita miles inclugnatus. ω eontemni ratus, oceidit. Haee in Sicili
& victoriar post ipsam ista. Siculi parum grati, ficab inimieis ejus impulsi. questum ad Senatum super eo venerunt, set lieet alienas etiam iniurias a seripturi. Consul tum erat.& eollega Valerius Za-nus forte in senatu non erat. Itaque facile ei tu
bare aut disturbare rem & homines, & irritos illu- sesque dimittere. Non feeit, re audiri voluit. secleum collega advenisset: sedit in subselliis inferioribus. & finita amulatione, eum Senatus illos fa-α gere juberet; illo vero rotinendos censuit, de ue
188쪽
RT Ex EMPLA POLITI QA. res suae quoque defensioni,non ut partes, isd velut iudices interessent. Qua absoluta, excessit euria, ut liaberius sententiae dicerentur: sed quid opust claraeaus innoeentia, istorum impudentia omnibus.a que etiam ipsis fuit. Nam statim a partibus in D tores s transferunt, fiunt supplices,atque adeo Patronum illum Siciliae adoptant: & suscepit, tam bona fide , ut praesentium oblitus, aliis super alia
nefietis exornaret.. v I. M. etiam BLBVLVS , etsi fortuna parum attollente aut prospera semper usus,tamen virtute, di hae animi clementia,excelluit. Duos filios prae- . Rantissimae indolis , eum in Syria Proconsul ipse ageret, Gabiniani milites in AEgypto per saevitiam, an proterviam, interfecerant. Eos Cleopatra regina, iram justam magnatis viri verita , comprehensos ad ipsum misit, arbitrio scilicet ejus puniendos et atille, etsi in reeenti dolore, patrem, re aliquis dixe. xit, hominem exuit, ut humanitatem retineret. aeseposita omni ultione , eosdem ad Cleopatram in tactos remisit, vindicare potuisse contentus. VII. Quem autem Ei lo adjungami veteremeollegam, IVLIVM CRESARE Μ: in omni quidem ita re proposito hostes . sed in hae virtute geminos. nisi quod eopia vineit, qui omnes vicit. Ecce jam adolescens,in freto illo aevi, quam sustinuit sore moderatus est Captus a piratis, juraverat saepius, se eruet omnos suffixurum , si in potestatem redegisset. Redegit, sed tamen aestuat. Homines crue figalycrudele erat. Remittatyreligio adstringehat. In hae pugna naturae & fidei, elementia viam
xepperit: & iugulari prius iussit, deinde suffigi
Item sub hoc aevi, Cornelius Phagita quidam fuit,eκasseelis & emissariis Sullae . homo nequam & ad honorum eaedem aut pericula factus. Is latitantem in eivili dissidio Caesarem , tamquam Marianarum partium acriter& sagaeiter indagarat . di subinde mutantem latebras aegre, pretio iduomm talentoruma accepto,dimiserat: huic tamen in mutatione tem- Porum , cum posset, fortassie & deberet, nocere
189쪽
IIo I. LIPSI MONITA numquam sustinuit. plane quasi post nimburtempestates, non Nolo non Austro ultra offer Ista privatus aut impotens fecit: quid in impemitior seipso illo privato. Initio bellorum ilium, Cum quaeri terror de adhiberi consilio si
ad reprimendum aut reducendum : ipse divertma via veniam, libertatem, vitam omnibuS norbat solum, sed ultro offerebat. Coonii quid evrit,dignum memorari. Tenebat hoc opidum Tmitius, vetus & acer ejus inimicus, cum cohortiriginta. Inerant Senatores plurimi, equites Rcni, & nos aut robur Pompejanarum Partium.
obsedit: milites vim non exspectarunt, sed incltis in Caesarem animis , transire ad illum , deduces & opidum parant: & iam colloquia ei Domitius sibi prae timens , & ex conscientia cdens , vitam ponere suo , quam Caesaris, arbs heu, quam ignarus ejus anum l) elegit. Itaque vum medicum advocat, jubet venenum si bosuid deliberas inquit: dominus rogo, is armatus rogo.
viis quasi paruit, sed alta facinuS discussit. narrPOrem ei temperat pro veneno, & filio mox icavit. Praevidebat scilicet futurum , ut homi Iaeniteret praecipitis consilii, maxime si spes v Caesare esset. Atque ea statim a Tullit. Nare vir omnes honestiores ad se in castra vocavit. nigne assatus est . ad pacem & pacata consilia
tatus , dimisit eum rebus ineolumes: & quot titiam rideat aliquis : plerosque iterum ad Ppejum. Sed hare illorum, non Caesari S culpa.mitius interea cum audisset, atque experrectuset, torqueri & angi de veneno et donec tam metum discussit, rem aperuit. atque ille quiretcta ad Caesarem, vitam, libertatem, pecuniarcepit. Eodem bello, in Hispania addam, eum hostes ad pacis necessitatem adegissiam conditiones ferrentur . milites sermoni convivia miscerent, de ex binis eastris una factsent: en Perrejus ct Afranius, Pompejani duces. ta Paenitentia, an Persidia, arma capiunt, Iuli
190쪽
ΕΤ EXEMPLA POLIΤICA. III invadunt , Occidunt: ipse , cum facinu S reponere posset, & Pompeiano, detinere vel item occidere,
illorum disIimilis, sui similis , summa diligentia
conquiri omnes Iussit,& remitti. In ipsa acie Pharissalica, medio ardore pugnae , ita vincere voluit, ut perdere timuerit; & vox ejus obequitanti, passim CXcepta. Parae civibus. Atqui non fecit, inquies. Imo
ille side optima: nisi in acie, nisi resisten S, nemo occisus est:& servare promptior, quam illi servari. O inauditam . nec nisi cauestem , clementiam l e
tanto numero , tam pertinacium adversariorum,
non nisi tres s L. Afranius, Faustus Sulla, L. Casar interfecti post aciem, ejus jussir sive permissu reperiuntur: atque ii saevi & erudeles in eum, & venia,
quam ante impetraverant, iterata rebellione,corrupta. OmnibuS etiam suae parti S nominatim unum. quem vellent, servare re excipere ex hostibus concestit: denique tandem uno Edicto , etiam quibus nondum ignoverat, redire in Italiam, ad Opes, honores. imperia, permisit. In ipsius Pompji mone, qui alieno scelere & invidia ceciderat, tantum a gaudio aut insultatione abfuit, ut lacrimas non teisia uerit : &aversatus homicidas , bello etiam moκ persecutus sit. & caede ac sanguine manibus illius parentarit. Quin & memoriam statuasque eius, di R ectas a plebe, restitui jussit: cavillemur aut interpretemur, ut volumuS, magno animo , & sut ego censeo J vere miti & clementi. Uerba ejus ex epistola quadam ad Oppium ct Balbum notavi & amavi, i sta : Gaudeo me hercules.vos Muificare titteris, quam valde probeias ea qua apud Corfinium siunt gesta. Consilio me Iro utar tibiar ter, O hoc libentius , quod mea sponte sacere
conctitueram , ur quam leni siminum me praeberem , O Pomm prjum darem operam ut reconciliarem. Tentemus hoe modo. si possumus, omnium volvvtates recuperare,ct diuturna vi steria uri. Hac nova si rarao etintenis . ni mistricordia θLber esitate nes muniamus. Ex pectore sunt ista verba:
re familiariter apud homines familiarissimos proinlata. Ego te Caesar, ob alia tua & caussis belli, non nimis amo : in ipso bello, & ob hanc clementiam, inter