장음표시 사용
141쪽
i 1 Prima Secundae Partis Sum philosoph.
ille habeat rationem sol mae: se enim sanatio diei tui
motus in sanitatem.& aegrotatio motus in aegii tudi . nem Mastis eteto accipienda est contratietas motuus ecundum terminum ad quem,quam secundum ieris minum a quo. Ex teliquis vero modis solus quintus modus ponit eontrarietatem in motibus . reliqui vero duo saeiunt contrarietatem in mutationibus. st de primo probatur primo qui i contrarietas aliquorum accipitur secundum propriam rationem ipso ram, propria autem ratio specifica motus est . quolst quaedam mutatio , subiecto in subiectum ast malum. secundo probatur inductione tum in alte ratione eorporali . quia aegrotare est conitatium ei, quod est sanati. quorum primus est motus a sanitate in aegritudinem , alius .eto ab aegritudine in sanit a. tem , tum in alteratione spirituali animae , quia ei,
quod est addiscere , contrarium est decipi, hi enim
motus sunt in contraria ex eo utra iis quia ad distere est motus ab lxii orantia ad scientiam . decipi autem a seientia ad ignorantiam. De se eundo vero etiam probatur, quia si sermo si de mutatione in tebus, in
quibus inuenmir eontrarietas. sola contrarietas ter minorum ad quos .non facit contrarietatem motus,
sed mutationi, &tatio est . quia ubi est contrarietas sola terminorum ad quos non est mutatio a subiecto
in subiectum .sed vel , subiecto in non subiectum,
vel a non subiecto ad subiectum quod conuenit tan. tum mutationi. ut distinguitur a motu . si vero sit sermo de rebus in quibus non est contra Retas . sicut in substantiis . & si misibus in his accipit ut contra rietas mutationis e , eo , quod est te eestus ab eo .&quod est aecessui in ipsum idem .seut accessus ad sor. mam ignis, quod pertinet ad generationem eius, de recessus ab eadem solitia. quod pertinet ad eius cotia ruptionem sunt contraria unde generatio est con traria corruptioni. At quaecunque rem tio cuicunque acceptioni,sed huiusmodi non sunt motus , sed mutationesiunde relinquitui, quod ad eontrarieta. , tem motus, vidistinguitura mutatione , requititur
contrarietas terminorum a quibus. N ad quos statui; Et ex his patet ag prima duo obiecta. Ad tertium dicendum . quod motus rectus,&citis patella. - eti latis uon sunt eontrarii. vi probat Philosophus p. e i t 14. unde loco et t.tantum loquitur extirpo the ς s. si esset aliquid contrarium circulari maxime con
Ad quattum. Responfleo ex dictis.
1.phrt.l s. ι phvs l. lo. Vrrum quies contrariesur mosui. Videtur quod quies non contratiatur motui. Vnum enim uni opponitur. sed motui opponitui motus, ut dictum est, ergo non contiariatur motui quies.1 Praeterea dieit Philosophus p. eoeli. t. 1 . quod lmotui coeli non opponitur vlla quies, ergo motui, ut motus est,non opponitur quies.s Praetetea dicit Philosophus s. ph st, s s. quod mutationi non opponitur quies, sed non mutatio, ergo similiter motui non opponitur quies, sed non
Praeterea si opponit ut quies motui. maxime illa . quae est in termino a quo;sed hoe est salsum. quia
eum aliquis mouetut ex hoe termino sicut ex loeo. aut vi abnciatur ille terminus . sicut qualitas . vel quantitas adhue dum mouetur . videtut habete iulud quod abiectum est, vel dei elictum .non erum l.-bito deserit aliquid totum loeum . sed successue & similiter successive amittit albedinem, ergo dum m ouetur. adhuc remanet in termino aequo. Si igitur quies qua aliqHis manet ita termino a quo contratiatur motui. aut, idem receὀit.sequιtur, quod duci conitaria sint simul.quod est impossibile ergo dicendum est quod motui non contrariatur quies.sed contra est , quod i hilosophiis 1. phys t.
13. dicit . quod motui opponitur quies. Respondeo ilicendum . qi Od motui opponitur quies.sst enim quies priuatio motus. Quod autem priuatiost quodammodo contrarium, patet . nam pii vatici 5e habitus est prima conitatietas . ut diciturio. metaph. quia scilicet in omnibus eontrariis salua tu trario priuationis. ω habitus, cum semper alte intum sit quasi ptiuatio respectu alterius . vi album respectu nigri . de amarum respectu duleir. verum non omni motui opponitur omnia quies. Cum enim motu η si lutei duos termi uos assumatos, motui, qui
est eae termino eo nitario in suum contrarium. ccinia
tradiatur quies. quae est in contrario , ut motui, qui est ex albo in nigrum,contrariatur quies, quae est in albo,& motui qui est ex nigro in album .est contraiatiatur quies, quae est in nig O. Et ratio est , quia necesse est, quod motui conti alie tui . vel quies, quae est intermino ad quem, vel quies in termino a quo inon enim potest diei, quod quies. quae est in aliqua alia specie contrarietur motui.vel quieti, sicut quod quies.quae est in albedine, conti arietur quieti, quae est in sanitate aut motui qui es ad sanitatem. sed it rationabile est, quod quies. quae est in termino adque puta in albo, opponat ut motui qui est ex nigro in albu cuia illa non opponuntur quorum unum est pei sectio .consit uatili & causa alterius. sed quies intermino ad quem seu in albo . est persectio motus anigro in album . simul enim est cum ipso motu . nam iptum moueti ad terminum est fieti quietem. Plae. terea, motus est causa quietis non potest autem una oppositum esse causa sui oppositi,dieendum ergo est. quod motui opponitur quies, non tamen omnis,sed illa, quae est in termino a quo. Ad primum ergo dicendum . quod quia in citra ianibus conriatiis saluatur ratio priuationis, de habitus cum semper unum sit quas priuatio alterius, vidictum est , ideo uni eontrario unum opponitureontratie.& eidem potest aliud opponi priuatiue,&se motus opponitur contratie motui, ut dictum est,& quies opponitur ptiualiae.
Ad seeundum dieendum , quod nos loquimur gemotu lorali tecto . hie autem habet oppositum motum . ut patet ibidem , di quietem , ut patet ex 1. ph3s. Ad tertium dicendum , quos quia ita se habet
non mutatio a 3 mutationem, sicut quies ad motum sicut motui opponitur quies, ita mutationi non
Ad quatium 3ieen3um. quod illud, quod mouetur reeedelago a termino a quo, recedit non simplicitet .seeundum quid. idest secundum quod adhue manet in illo non totaliter sed pallim;quia hoe est uniuersalitet vetum .quod semper eius. quod mouetur . una pars est in termino a quo, & alia in tetmino a Iquem. Nee est inconueniens, quod unum contra rio tum secundum quid permisceatut alteri . sesquanto est magis imperamixtum, tanto est magis comisitatium,& ideo motus est magis contratius motui . eum n quam ei permisceatur , quam quies , quiae quodammodo permiscetur. ibid.
142쪽
Deinde consulerandum est de partibus
Dam continatim habeat partes actu. Ut detur quod continuom habeat partes actu. Dicit enim Philosophus p ph s. t. 6. quod to.
tum est quod in pat tes, quae insunt diuigitur; sed continuum est quoddam totum . ut docet Phi losophus p. phystiis. ergo continuum habet actu
1 Praeterea causa,& causidiim smul a v debent esse,ut dictum est. ed esse cuiussit et totius causat ut , partibus . eigo sicut torum eontinuum habet esse actu ira de partes eius debent esse actu. 3 Praeterea ubicunque est diuerstas partium tumini et se, tum a toto , ibi paties actu sunt. pluralitas enim est causa diuersitatis .sed in toto continuo.& in quolibet alio est diuersitas partium inter se de a toto alioqui totum non distingueretur a partibus contra Philosophum p. phys e i . ergo continuum habet
P taeterea potest virga esse partim alba , partim nigra, ut dictum est, sed hoc non potest esse . nis sntactu partes in eontinuo, ergo eontinuum habet actu partes,sea eontra est, quod philosophus .met. l. 4s. ἡ icit, qu. d paties totius continui non sunt actu in illo.sed potentia. Respondeo dicendum , quod eontinuum est quodammodo multa nam omne continuum estgiuis bile in infinitum . 3ese continet in se multas paristet, quod necessario Alceu dum est. non solum pio. ptet ipsam multatudinem partium , sed etiam proptet amet statem, quae videtur esse inter totum , &pat es, totum enim securigum quid tantum est idem parti . fit non limplicitet . s enim simplicitet totum asset item uni partium . eadem ratione esset idem alteri partium,quae autem uni.&eidem sunt eadem , sibi inuicem sunt eadem & s4e sequitur . quod partes si ponamur smplicitet esse idem teti, sint idem 4 inuicem . di sic sequitur , quod totum si in diuisibile non habent diuersitatem partium. Caele . rum duplex est totum ex Philosopho s. mei. t.II. unu, non continuum quod continet patres actu ,eo quod eius quantitas consurgit ex partibus determinatae quantitatis, quae pioinde definiuntur a Philosopho p. ph γ s. t.36. in quas eum in sint, actu scilicet, /iui aitur totum .huriismodi autem est totum intecta levt animal quod constat pat ibit, existemibus in ipsis' acto,puta carne ossibus neruis: at erum vero cotti- nuum est . quod habet paties exast eates in ipso po i ter Da . non actu. Cuius ratio est . quia totum contiisl nuum est quoddam unum i unitas enim est quasi fol. smiad. a. ma eius, unde de a logico, cuius cons de ratio versatur etrea rationem,ee speciem. ἡefinitione formali d. finitur continuum , cuius partes copulantur uno termino communi sicut e conuerso, quia naturalis coniss derat materiam. definitione materiali definit eo tinuum,quod estgiuisibile in semper diuis bilia. Non picinii l lpos in t autem duo vel plura in actu, constituere una in actu .secus vero duo in potentia haec enim eonsti tuum unum in actu. sie enim duo dimidia unius lineae continuae, quia sunt in potentia uvapia linea duPla. , . l ii. eonstituunt lineam duplam. quae ea una in actu, de d. io p a. quoddam totum continuum. Dicuntur autem paria 3 quaeis. 3.tes in continuo contineri potestate, quia triplieitet'pti potest aliquid esse in aliquo: vel actu, quomodo esti anima in corpore . vel potentia quomodo sunt formam materia, vel partim actu. partim potentia . qisod est elle potestate . seu in potetitia proxima, &hoc modo sunt in continuo partes, quia ante diuisio. nem sunt actu secundum entitatem in toto, poten tia veto seeundum distinctionem : peu d:uisionem autem sunt a ctu quoa 3 entit Mem , ,2 di: t. nct onem q 3. log. . . t ut patet ex dictis c.
l Ad prirnum ergo dicendum, qnea Philosophu, l. 3ης
l e.loquit ut de tot ci non continuo.
l Ad secundum dieendum, quod duo acto quia noni posui3teonstituete unum ens actu sed duo in poten4l tia, ut dictum est ideo partes .ex quibus constitui iuri continuum , debent esse in potentia .& non actu ini toto nisi secundum entitatem secundu in quam sunt eausi totius. Aa tertium dicendum . quo g in continuo est dii iterstas pallium in potentia : non autem actu. vidictum est. l Ad quartum dieendum . quod virga, c ius pars q.φIaced. l est alba, pars nigra , est una in ratione quantitatis . alto.& virgae, non autem in ratione colorati . ut dictum est.
π TIgetur quod indivisibilia snt quid postiuum. s phy.l s. o. V Contactus enim realis.& physetis debet ene se secundum aliquid reale, & playseum , se enim philosophus s. phys at .ar. 8c ε. phys t. p. definit ea. quae ph3sce se tangunt, quorum ea trema ibia at alibi sistit simul e sed extrema . secundum quae se tam gunt aliqua duo . sunt indinis bilia , nam duae ii nex se tangunt secundum puncta . re duae superficies secundum lineas . ergo puncta sunt aliquid po
1 Praeterea sphaera tangit planum in puncto, ut p de ani l a.doeet philosophus p. de ani. LI . sed tangit in aliquoreati,cum sit tactu arealis, Ad physicus , ergo punctus est quid reale. 3c positivum. , Praeterea loeus est superficies extra corpo- - , , a iris continentia, ut dictum est:sed locus est quid iεα-la,&posuiuum . cum sit species quantitatis . vidi- - 1o- i ctum est,ergo superficies, quae est quid indiuisbile, quantit, iris erit quid reale positiuutia. J praeterea continuum est,cuius partes eopulan. 1 plasi 1. t tui termino comuni, ergo sicut partes realiter copu-
143쪽
i 4 Prima Secundae Partis Sum Philosopli.
tantur .lia aebet ene aliquia reale. quod illas copulet; ssea eo putant ut indivisibilibus. ut partes lineae puri .cto A parte superficiei linea, etsci indivisibilia sunt quid teale posituum.1 Praeterea i: a se habet punctus respectu lineae. si
cui nunc respectu temporis. ut dicit Philo ulius ...phvs. t. io - . nam sicut potictus continuat. de 3 indits in ea mala uunc tempus sed nunc est quid reale po stitium . alioqni tempus, quod existit latione iptiua nunc .ut dictum est. non esset quid reale postiuum qi od est salsum . vi ostensum est. ergo indivisibilia sunt quid postiuum Ad quintum Alcendum cum eadem sit ratio insuis, hiantine.& mutati esse.& pulicti, quod gictum est de qMaia, punctis idem dicengum est dein stanti bos. diei tui ta uit men tempus existere ratione instantis, quia a nobis fluxus ille dulationi; eonei pitur existere dia is bili. ter.&indiuisbiliter. .
Vsrum corinatim compon.ur ex inδου Altabs sed eum ra est quod philosophus p. de se n. t. s. ' πΥIdetur quod eontinuum componatur ex indi. 3.ss dieit quo s punctum in actu nihil est aliud quam di-j v tiis bilibus. Dicit enim Philosoplaus p. post. t. 9. uil o lineae,&ut habet alia littera . si magnitudo di. i quisὰ hibstantia liner est eae punctis. sicut substantia uid Qui in puncta, diuidetur in nihil , quia nihil et ii iii tuli ex lineis; sed triangulus vere componitur residuunt praeter diuisonem,si ubique est punctum , ex lineis .ergo linea ex punctis quos est diuiso giuiso autem nihil ponit nisi nega i , Praeterea si inditiis bilia puta puncta non ecq
ticinem .eum dicat solam separationem. te negatio- seni de substantna lineae . posset nihil depetare Aelinem coniunctionis. ii ea .sublati punctis: edi liis sub sat s tollitur subsan- Respondeo die do quod indivisibilia. puta lineae, ita lineae. et go linea eomponit ut ex punctis.
c i praeterea si continuum non componitur ex i
ingiuis bilibus .sed ex diuisibilibus .possibili ocisito ingentillum sequitur in conueniens ut dicit Philoso- i.
de stipet seles duρlicitet possunt cons delati.vno modo . ut species quantitatis. & hoc molio sunt quid teald positiuum . si eui 3e ipsa quantitas, cuius ipsae sunt species ut dictum est. Alio modo .ut sunt termi- i phus s. mei. t. . diuidat ut ergo in omnes suas par-:. d. M.qν a. ni,superficies laiciem eorporis, linea supei sciet, & l te, . vel hq etunt diuisibiles . & se non erit diuisum eontinuum in omnes suas partes, vel erunt in dioi.q quaeii .p. punctus lineae de hoc mojo sol malit et dicunt negationes, de connotant quid post tuum , cui id est tali
negatio ; quo l probat ut . quia pet diuisionem nihil si de nouo. Ga quod erat in potentia fit actu , at per diuisionem lineae fiunt duo punct i &per diuisonem supersielei duae lineae . ergo puncta lineae, desuperfi- dies quatenus sunt termini . nihil dicunt postiuum lreale sed quid tinatiuum existens inpositiuo ιtiam 'punctum v. g est negatio existens in linea ulterioris lettensionis . cum illa st ici potentia ad ulteriorein lextenssionem .&per diuisionem recipiat talem negationem ulteriotis extensionis: di idem dico de su-
pet fiete respectu lineae . & de corpore respectu superficiei Praeterea ante quemlibet particularem motum garet primum indivis bile. sed hoc non est quid post tuum. cum non possit assignati a quo agente, de per quam virtutem producatur.& idern di eo ge primo ingiuis bili ante quodlibet tempus. ergo dicendum est indivisibilia formalit et non significate quid postinum.. ,s, si Adprimum eryo dicendum, quod ad hoe, ut duci . hrti. o. se tangam secvngum extrema. ita vi extrema snt ii mul sussicit , ut int et illa duo se tantentia nili l actu sibiles. & si e eontinuum et it compos tum ex indiuisbilibus
ι Praeterea si soniculus lineus editendatur. rumpe x ea iis. tur,& scindetur in partes.sed non datur ubi seindatur .eum aquAliter in quacunque parte extendatur .& non sit ratio, quare magis frangatur in uno i oeci, quam in alio. ergo scindet ut in partes indiui hales, i ham s in 3 iis biles .non erat ratio cur non longe ie. t tui in medio. ves in quacunque illarum partium.
t shd eotitia est authoritas Philosophi qui O phys/M .l t. p. docet, di probat , quod nullum continuum i componitur ex indivisibilibus. Respondeo dieendum . quoil impossibile est eon si tinuum componi ex indivisibilibus: Quod potest esse as.l manifestum multipliciter. de primo quidem . s eontinuum eomponitur ex ingiuisibilibus ita ut sint omisl nia immediata ves sunt continua, vel contigua, vel l consequenter se habentia r nonptimum , nec secun -
dum, quia continua sunt, quorum extrema sunt una, contigua vero quorum extrema se tangunt, sed pun-j cta eum sint iri diuisibilia .non habent extrema ; Neisque tetitum.quia illa se habent consequenter inter- quae non datur medium eiusdem genetis. sed inter duo puncta datot Iin ea. Secundo s indivis bilia stitit mediata,vel se tangunt secundum totum, vel O- mediet, siue eiusdem . siue diueis generis, hoc enim est aliqua esse simul. it docet phil sophus s. phrs t. dis de I. physi. s. seii autem potest. vi in tet aliqua duo nihil mediet . licet extrema illorum,qua setan . t eundum partem,si primum ergo se penetrant. de sic gunt. non sint quid postiuum indivisibile ergo. t non faciunt maius nam inditiis bile additum indiui Ad secundum dicendum . quod sphaera ratistit pia . t s bili non ne it maius . si secundum . ergo sunt δaui si num in puncto, quia tangit illud punctualiter . di iii- l bilia.Tertio sequerentur multa absurda, de duo praeis diuisibilitet. l sertim , puta motαm velocissimum dc motum tar- qi, ,. . Ad tertium dicendum quod locus est quid reale . d mmuni fieti p.raequa Lai patia .re quod indiuifibi quia est superficies, qum est species realis non tamen te est diuisibile : nam detor spatium octo inditiis bi- quatenus assicit intrinsece eot pus continens sed qua. l lium . per quod A velocissimum .& B tardissimum
tenus extrinlece si ficit . di denomanat corpus con- moueantur, tune eo tempore . quo A transtunam
tentum ut dictum est. l partem . puta unum indivisibile spatij. B itans bito, at g. Ad quartum dicendum quod illa definitio non est eandem & sedesnguli 4 . quod si dicas quod quopi . eam. continui physice, & realiter considerati . sed logiee. tempore A transi duas partes, is transi tantum una. ς a. de qua quatenus nimii una ab intellectu concipitur . non tunc sequitur aliud in conueniens. nam dum A tr 'p' enim realiter partes linea copulanlut uno puncto, si unam patiem, B itan sit dimidiam di se indiuisbi nec palles motus uno mutato. nec partes tempo-- leetii diuishile. quod est absurdum.Vnde dicendumtis uno instanti . sed intellectus ilia imaginatur, ut est.quod eontinuum non componitur ex indivis biis intelligat continuitatem lineae , motus . de te m. libus neque iiDlla dividitur,sed est diuis bile insem.
144쪽
Ad primum ergo gice dum . quos substar sa. seu Rix essentia. quati, sinu scaides nitio liner . dieitur esse punctis . rion quia linea con ponatur ex pimctis. sed quia punctum est de latione lineae, scut linea de ratione ttianguli. v ti,hi. Ad secundum dicendum . quod sicut nihil deperiti ita in Deo, si erus creatura ponatur non esse de pei it tamen persectioni ipsius, si ausitatur ab eo potestas pro duiscend I et ea tutam , ita. licet nihil depereat delineae quantitate .s diminuatur punctus in aehu si tamen Aiminuatur a linea . quod non sit ad punctum terminabilis, perihil lineae substantia. - i , Ad tertium dicendum . quod eum continuum sit 3 deaea' s quoddam infinitum in potentia, cum sit diuisbile in semper giuis bilia .non est in illo seiunctus actus a poteritis sed utrumque smul est non enim unquam deficit potentia diuissendi, quando enim diuiditur in actu adhue est ulterius diuisibile in potentia. de nunquam separatur actus a potentia, ut nimirum quandoque seto um diuisum in actu. di non si ulterius diuis bile in potentia;unde continuum non habet potentiam ad diuisum esse, sed ad diuidi, &se non se
quitur. quod sit diuisibile in indiuitibilia , & quod
, Ad quattum dicendum . quod illa latio est sophisti l
atz.ah s. extendi ianicu.lum Secundo quia stangetur in medio quia ibi conia currit violentia, quae ex utraque parte insertur. rat .
UIdelut quod in motu non detur primum indi
uisibile . Ecfmiliter nec in tempore primum nune. Dicit enim philosophus s. phys t. st. quoa in motu non datur primum moratum esse, sed ante mutatum esse praecedit moueti , ergo in motu particulari non datur ptunum tua ivisibile x Praeterea de ratione ipsius nunc est quod sit stiis lpraeteriti Ac principium futuri,haee enim est Aefinitio lipsus nune, unde quodlibet nune datum habet ante se tempus prius, de posterius.& ita nullum potest esse primum , neque ultimum , ergo tempus non habet primum indivisibile .sed dices, quod primum in stan temporis non est finis praeteriti , nec vitimum est principium suturi. 3 Sed contra. Nunc temporis eonsderatur ut suens. nam in hoe disseti a nune Etemitatis; sed quod fluit ab alio in aliud siuit.et o oportet omne nue a priorinone in posterius nune fluet e. ergo impossibile est esse aliquid primum .vel ultimum nunc. P taeterea ut docet Philosophus ώ. physi. σ3,omne mutatum prius mutatur.& omne, quod mutatur, prius mutatum est , ergo non datur primum muta
sed contra est, quod Philosophus 6. p s. t. sq. dicit . quod omne tempus est inter duci nunc, si
ctit Ae motus inter duo momenta , ergo ante motum datur primum momentum, de ante tempus pii,
Praeterea quodlibet tempus partieulare incipit esse.& idem dieci de motu vel ergo incipit in tempore.vel in instanti primo ante quod non est illud tem pos Meque pars ulla illius temporis, sed non incipit in tempore, quia se nihil temporis ante temporis
terminum esset nihil enim rei est, antequam eo. esse
incipiat, ergo incipit in instanti , quod erit primum illius temporis . di idem dicendum de momei. iii iesi pectu motus.
praeterea quantitas si ita habet suum terminum i e st disi indivis bilem quo terminatur. de finitur .ses quili. bet motus particulatis est quantitas finita . est enim de genete contio uorum , ut dicitur . phy t. p. ergo motus quali. et particulatis habet primum in diuisibile. Respondeo dicendum . quod ne eesse est dieete. 4. physi. 3 3 quoὰ in quolibet motu partieulati datur ptimum iu . 'divis bile. Et latio huiu est quia eiusAem rationis est , , ,.. p. inceptio. de terminario in omnibus continuis , sue o p.a. di ssint permanentia siue fluentia vi patet ex sexto phys. opust ιε. sed continua permanentia incipiunt . & δesinunt per indivisibilia ; daturenam primum punctum inciis
piens. Et terminan lineam ergo smiliter 3e in motu datur primum,&vltimum momentum Consima tui quia pro potiionaliter se habent tempus. motus.
de magnitudo , ut docet philosophii ι rhus scutergo in linea ante quamlibet partem lineae est ac iapere punctum in medio illius partis, & ante illud punctum medium est accipere aliquam partem lineae. di sie in infinitum: neque tamen linea est infinita . quia 3 Mur primum punctum lineae, ante quod non est aliqua pars lineae militer iti motu , eum qu dilibet pars eius si diu sibilis .ante quamlibet patiatem motus est aecipere iudi uisibile aliquod in medio illius partis quod est mutatum. Sante illud iudiuasi bile est aeci pete parte ii motus, & sic insilitum: ne que etiam sequitur,quod sit motus infin tus, de perpetuus, quis dat ut pram utra in Zivisibile motus, ante quo g non est aliqua pars motus vetuin illud in diuisi bile non dicitur mutatum esse, quia cum hoc sit teris minati motum . supponit partem motus praeceden- ν' ra, rem .seut nee ptimum punctum lineae dicit ut dies sio. sed dicitur primum indivisibile. seu primum mo.
Ad primore ergo dicendum.quod Philosophus non ι, .
admittit primum mutatum este an motu ad mitiuam
tem primum indivisibile motus, ut dictum en, εe ex his p. ad quartum. Ad seeundum dicengum quod in motu caeli qui se l. ' Me eundum Philosophum hst aeternus, omne momentu 'est principium suturi. de finis praeteriti morus, sed se cundum vetitatem,quia motus caeli non est aeternu csed ineepit,ideo ante illum dat ut primum indiuilibi te de ptimum momentum . 3 idem est in quolibbe motu particulari. in quolibet tempore illum eon. sequente. Ad te trium dieendum , quod instans sem per eon. qa.de potasderat ut ut suens a sed noti semper vi suens abi .ad 14. aliquo in aliquid. sed quandoque ut suens ab ali. quo tantum, scutultimum instans tempori .quam doque ut fluens tantum in aliquid sicut ptimum
infrinsece . seu per Frimum, o
VI detur quod forma substantialis incipiat, de destiat intrinaee per primum . de ultimum sui ' esse.Quia licet implicet esse duo instantia immedia. 4 Ita, .
ta pet ordinem ad eundem motum , non tamen Per aι 3.
145쪽
i ab is prima Secundae Part. Sum. Philosoph.
ordinem ad diuersos led motu, quo una soriolo stantialis desinit.& q ao altera incipit, possimi esse diuersi, ergo potest una scitia substantialis incipere, lde altera desinere intrinsece; sed diees. quod unita
instanti t. & temporis, re eo tum pluralitas accipitur secundum primum motum caeli , qui est mentula omnis motus,& quietis. a Contia ita se habentis di sibilia motus .de tem . lihia, poli; at motum. re tempus, sicut indivisibilia lineae. lputa puncta ad lineam .ut dictum est. sed possunt esse lari. 4. duo pus icta immediata duat iam linearum. licet illis irespondeat unus punctus ex parte loci continentis. ergo sinii litet potest in instanti ultimo vnius motus Hie una forma, & in primo instanti immessinio alterius motus incipe te alia Dima substantialit
. a ii η p.a. 3 Plaeterea impossibile est in materia simul esse sol.
43 a. alga. iam aquae . di formam ignis, quia an materia essentd. ιT.q. p. 4s duae formet contrariae .ergo debent dati duo instantia.' quoium in unci ultimo iit una forma oc inalteiopi lio sit ilia forma ; sed inter haec duo instantia non
potest esse medium tempus . quia se materia esset sine omni sotina, quod implicat, ergo sunt duo in stantia immediata,& per consequens una forma sub stantialis in vino desinet intrinsece, & altera in alio initii, seee incipiet. Plaetet ea forma praecedens, & forma sequens non ita e Vet. possunt simul esse in materia . quia eam habeant co .
a. .aig traiias dispositiones, eontratia esse tu simul in mate tia,s ergo una forma aduenit alia recedente. Oportet
qucid praecedens forma primo suetit in materia. qua do sequetis forma non erat. ergo cum forma praeee deo, esse deserit, erit dare ultimum instans . in quosuit praeedenssorma.& smiliter eum sequet forma esse incipiat, portet dare primum instas. in quo ipsa inest,hre autem oportet esse duo instantia. quia sor . maptae e essem & seques non simul sunt; ntaque inter illa duo instantia est date tempus medium , quia se lmateria esset sine ulla solius .ergo debent esse imme ldiata , & sc forma substantialis incipiet, & desne tiintrinsect, Phaeterea quidquid quiescit in aliquo pet aliquod
p p qn a 3 tempus, quiescit in illo in quolibet instarati illiu , te e. potis .quia de ratione quietis est quod quiescens non alit et se habeat nunc & prius . sed materia prima in generatione substantials in toto tempore alterationis
quiescit sub una forma substantiali . ergo quiescit in illo etiam in ultimo instanti sub illa.&se ipsa destiet
intrinsece per ultimum sui esse . & alia adueniens incipiet intrinsece per primum sui esse. quot j., , . praeterea esse sernae praecedentis mensuraturat g 1. quodam tempore . sed mensura propria aequatur mensulata , ergo in quolibet instanti illius temporis est ibi sol mxsubstantialis praecedens. & se in ultimo instanti;unde necesse est quod desinat intrinsece. 4 ἡ i. qp.a. Sed contra est. quod Philosophus 8. physi. 6s.ssicit,3 q- d quod quando ex albo fit nigrum .in toto tempore al. tetationis est album,sed in ultimo in stati illius simul est non album, nigrum,ergo forma praecedens defiat extrinsece.
D. x praeteres una forma substantialis expellit aliam. non per modum causa efficientis , sed per modum ea usae sotmalis sess hae smul est eum suo effectu sol mali.quiei non esse sotniae substantialis praecedetis, et o sotina substantialis non desinit intrinsece petptimum non esse quot. .a .e 3 Praeterea euausibet motus. qui me seratur aliquo' tempore. oportet quod ultimustet nussit inviti.
mo instanti temporis .eigci cum forma substantiali, si quidam terminus motus alterationis , oportet quod in Ultimo instanti temporis illius introducatur
forma substantialis, guntiario autem , & cot ruptiomo' currunt quia genera in unius est cot ruptio alterius emo oportet quo ' on ultimo inuati illiu tem poris si terminus com up Denis . di generationis ι sed terminus corrupcionis c. non es; esurmae p:aeeAentis & terminus generatior: se si esse solonae substantialis sequemis ergo in eba is vltimo instanti est primum non esse sol maepceee r tuis, & ptimum esse sequentis,& sciat mapraecedens desinet edit insece,& per oti mu m sui non est e.& sotina sequens incipiet intrinsece pet ptimum sui esse. Ρcaeterea expulsio formae dicit rerminum motus 48 ia raillius. iiii est ad cot ruptionem orίitiatus,&introductio formae dicit ii militet terminum illius motus qui
praecedit generationem , quia tam generatio. quam corruptio sunt termini motus sed Omne, quod mouetur. quando est in termino motus dispo ut secudum illud, ad quod motus orginatur, eum ergo mo tus eorruptionis tendat in non esse generationis ver
ad esse, quando forma introducitur . est . di quando expelli tui.non est,& consequenter forma incipit elleint tinsece pet primum sui esse. ει desinit efficinsece per primum non esse. s Praeterea forma substantialis elementi non intror igucitur,nis materia pergucatur ad intens Onem qua. i.a tilitatum requisitam a se ima vi sed haee intens ritet mi. Os q.ls nat ut in infanti. eum sat per alietationem quae est
motus continuus,ergo forma incipit inmix iace.
Respondeo dieendum,quod ad hanc distaeuitarem , varie tespondetur adiuellis: quidam enim dicunt, quod est signate ultimum instans, in quo est sor mahd . i, substantialis praeierata, & ptimo est so ma sequens,&hoc instans inquium esse vituli te .s a i lima ratio vidine . quia inquantum illud in statis est sui, pii: erit item potis .est in eo sorma substant ratis prae cns .inquantum est principium suturi, est in eo so ma se qHens in eadem maletra,sed boe state nou potest nahae principiora suturi: de s nem praeteriti dicit ditior sum respectum instantis , ea quo eius substantia non
multiplicatur, sed manet v nar & ita secundum rem sequitiir vitamque formam in eo de indivisibili tem potis esse in materia : vi de consequentet sequitur si mul esse eo nitalia. praeterea secundum Philolophuin 8. phys quando aliquid in mouendo utitur unosgno ut duobus, nec est, est intercedere quiete me diam , propter quod probat motus tesseros non esseeontinuos: unde s aliquis utitur unci instanti ut duo . bus,oportet quod intelligat aliquod medium. &se erit matella aliquando sine sotma quod est in conueniens Et ideo alij dicunt.quod sicut inter duo punctae unius lineae radit linea media , non autem inter duci puncta duarum linea tum se tangentium: ita non est necessarium , quod inter instans . quod est ultimum
tempotis, in quo forma ligni erat in materia . & instans. quod est principium temporis, in quo serma substati talis ignis eidem materiae illest. st tempus
medium, eum sint instantia diuersoru in temporum. Sed hoe etiam stare non potest, nam linea , quia esti mensura intrinsea diuidi tutiae udum retum distin ctionem , tempus autem est mensura extrinseea. &l est unum respestia omnium. quae sunt in empore noenim alio tempore mensurat ut esse formae substinu; it,li, ligni. & esse sol mae substantialis ignig : nis di.
camus alio tempore id est alia parte eiusdem tem potis continui: & ideo oportet, quod inter quaelibeel duo instantia respectu quartanaeunque rerum de si : gnentur . esse aliquod tempus medium. Praeterea duot puncta duarum linearum ne tangentium designatatu
in eorporibus loeatis uniuntur in uno punclo desis gnatς in exteriori linea corporis locantis, quia eonti-l gua lunt. quorum extrema sunt smul: unde dato, i quod diueisitum rerum diuersa sint tempora non
146쪽
continua, sed quasi contigua, oportebit nihilominu quod in tempore exteriori mediate responaeat eo tutet minis unum instans indivis bile. & se redibit in . comaeniens ora dictum. quod duae sotniae substantia. letiim smul .Et ideo alii dicunt. quod sciat probatur
. 4. physi. Cf. IC . in toto tempore non est accipere
, nisi unum nune secundum subflautiam, & quod numerantur duo instantia , hoe est secundum ordinem rem potis ad motum.&actionem, quam mensurant, prout scilicet tempus excedens mensurat aliquam actionem;& ita prancipium, & suis illius actionis est in tempore.& se eundum hoc in tempore numeratui duo initantia:& ideo oldo . & habitudo dilorum instantium ad inuicem est consideranda secundia actio nes & motus, qui mensurantur. Vnde si accipiantur duo instantia tespectu eiusdem motus, prout tempus mensurat principium, & finem illius motus. se orortet. quod inter duo instantia si tempus medisi i lac ut inter principium , de finem motus est motus medius. Si autem accipiantur duci instantia per comparatio. nem ad diuersos motus, se eundum quod menstrant ptinet pium unius 8e finem alterius . se inter duo in clantia non est tempus medium , sicut nee motus est medius inter principium vnitia motus.& snem alterius:& ideo eum quies mensuretur tempore. scut &moius , duci instantia sunt se inuicem consequentia, quorum unum mensurat finem quietis .in quo erat in
materia forma substantialis signi v g.& altetu princi . pium quietis, in quo est forma ignis. Sed hoe iterum non potest stare. quia instantia temporis distinguutut
per comparationem ad illum motum , a quo tempus potes habere unitatem, vel multitudinem .ad quam comparatui non solum sicut mensura ad mensula tum sed scut aeridens ag subiectum, scilicet motum eaeli,qui est continuus, & anterruptionem non patitur seeundum naturam ; unde qualitercunque signes duo instantia in tempore. semper est accipere tempus medium, quia es accipere inter quaelibet momenta motus caeli motum medium.& ideo in aliis motibus non disseret . siue comparentur diuelsa instantia ad eundem motum, siue ad diuersos. Patet etiam .quod
haee positio contradicit dictis philosophi s. phys t. s ubi probati, quod inter quos 1bet motu se n. tiarios est quies madaa. Quod non oporteret. si duo instantia modo praedicto possent se inuicem cosequi. Et ideo alii die t.quod non est smul signate duo in stantia , in quo tum vno primo sit forma ignis . fle in alio vlii mo sit forma signi, quia sede neeessitate esset
inter,ea tempus medium .sed tam an utrumlibet eo.
tum potest per se signati. Sed hoe iterti nihil est, quiadesqnatio nostra nihil facit ad hoc . quod tempus in intersit,uel non intersta unde s snt duo instantia seeun. dum rem, in quo t u m vno est forma ligni ultimo. &in alio se ima ignis primo, siue fgnentur a nobis, siue mori oportet este tempus medium. Praeterea. ex quo illud instans est sqnabile. non videtur, quod posside signatio eius impediti perdesgnationem alterius instantis, tum istae duae designationes non sint eonistrariae Et ideo aliter dicendum est quod non est desi gnare ultimum instans, sed ultimum tempus, in quo est se ima ligni in materia. inter tempus auteminin
naris . non eadit nec ellacio tempus medium. sicut ea. Ait medium inter duo instantia. Et veritas huius quaestioriis apparet ex hoc. quod philosophus dicit in s. ph, squod quando ex albo fit nigrum. in toto tepore
Inera surante motum alterationas erat album . sed inviti Uno instanti illius temporis est nigrum et unde secundum ipsum non est da dum,quod in toto illo tem pore sit album,sed in toto praetet ultimum nunc. Et quia ante vltimum nune alicuius temporis non est accipere penultimum, sim nec ante ultimum pun. in lineae penultimum , ideo non est accinere vlti nium instans in quo erat album . sed ultimum lupus: de s miluet est de omnibus mutation ibus . quae sunt
termini motus .scut generatio est terminus alii ratio. nis,quia cum ex aere fit ignis tu toro tena porea 'leta tionis praecedentis erat aer praeter ultimum in 'ans.
in quo est ignis.& sc manifessu est quod sorma ub stantialis desinit extrinsece pet piimum non esse. oci non intrinse ee per ultimum sui esse. Cotitia veto in.
l eipit inti instae per primum sui else. Quod si dicast nullum permanens simul si &sa Ium est, quia dumst non est.&dum factum est. est, non autem simul est,&noli est .sed si forma substantialis incipit initin sese smul fit. de facta est ergo forma substantialis no incipit intrinsece Respondeo quod nulla res perma-
nens potest simul seti.& facta esse fi fieri proprie sul mitur, sed quaedam sunt. quae significaut ipsum iactui esse per modum fieri. sicut cum dicitur motus termi nati ;smul enim terminatur, determinatus est. di sit militet simul illuminatui aliquid . de illuminatu est, i eo quod illuminatio est terminus motus,& hoc mo-l do se habet forma substantialis. qu e si mul recipitur si matelia . & tecepta est, de ex his patet ad primal quatuor obiecta. Ad primum ergo dicen/um quod quies eum men: ε phycii sute tui tempore, non potest este in ullo instanti , vedicit Philosophus .phrst 31. via de materia tantumi quiescit sub forma signi in toto aliquo tempore,Λint quacunque parte illius temporis, non autem in viti- .l mo instanti illius temporis. Ad sextum dicendum . quod punctum additum vel quot cal subtractum lineae non facit maius uel minus:& smi ad a. i litet dein stati apposito tempori vel subtracto ab eo: vnde qua imis in ultimo instanti temporis mensura tis esse Ii am non si lignum , tame non sequitur .quod tempus illud si maius,quam duratio esse ligni: de se
quod mensura non aequetur mensurato.
De comaratisne mortis ad mobile.
Deinde consderandum est de comparatio
Prima, Vtriam mortis realirer distinguat a masiti., Uiram inditi sibile pers moueri posit.
; Iram motus reaster alii inouaur ama b. Videtur quod motus dis inmatur a mobili. Vt enim dictum est ex l)hilosopho 3. phys. motus est actus mobilis:se laetus tralitet distinguituta potentia, eum idem realiter non actuet seipsum. ergo motus distinguitur realiter a mobili., Preterea motus est idem realiter cum notetmi. q. .m,
147쪽
i . 3 Prima Secundae Partis sum. Phi , soph.
no. vi dictum ost : sed terminu mnritis viqinquitur liealitera mobili, ho euim est i ubi aliti i corporeavlatinum est,isse veto est qoantitas, qrialitas. M v quae 3 istingaunturtealitera silbflautia ut cli hum est. l3 Plaetet ea motus .ut dicit Philoso sus .psyct. vi lde Q.osti lem r-ala et cum actione, ses actio realitet distinguitur a mobili . ergo 1c motus realia et distin lguetiit a mobili. sed contra eo . quod motus non est ens, sed , i, l ad ens sed distinctio realis est inter entia realia .ut di loeim est ergo motus non distinguit ut realiter a mobili. . Respolideo dicen tum ouoa motus triplex est, uidistum est a uet Dentatio alteratio latio, quorum prami duci cum ri aliter laetitis centur cum termino. sicut terminus r ali erat, ins itur amobit .vi dictum est,ita di in tu . Tiritius vero puta latio cum realitet di, inquatiti aiei mino. ut dis iam est.& sit ictu, mo. bit . . si ut iam di gimur realitei a noriri. 5d si indisei locissa in bili ec d in loci ii 3,ita remotus ipso li liti: i. iiii iealitera mobili.&ex his patet ad pii otii a b e ia
realite ibo bili. non tamenticue .esare,sed ut vj o. dus reali, a re cuius eu modus.
mum qinaeum sidcitis bile in insti lium . not Giost idari pirina pars quae mutetur in aliquod primum secu et o si mobile sit indiu sibile . ergo indivis bile
per semo leti potest a piaeterea in motu alterationis non prius , Da pars a te catur & oostea altera . sed totum prius est mnus lea dum Ad postea magiae Mu , . ephiloiophus inlib d. se s stetisdieit, quod non s.ti ibi et se habet
tu alteratione. sicut insatione. lationis namque me dium prius attingunt.qsaeeianque vero alterantur noa .htie scirili et continetit etiim simul alterari. A non dimidium pilia, ve manu momne misimul coagn-ilari .ergo indivisibile saltem poterit moueri motu alis iterationis.
i P xiserea angelus est in para ibili Aess angelu, potest moueri loc diter. eigo an ἐι uili bile per se moueti por esta Diae et a s lodi labila per se moueri non potest. ma, ime pros er rammeti philoso hi , shγs t ra. quia o im e quoa mutatur secun um snam partem lest iii termino a quo . de secundum aliam in terminoas suem .& consequentet est diuisibile. sed haec telio nulla est. o a clanior aliquae transmi, a toties indiui biles ii coiit, a geri Hatio substantialis & eoi rupito, quae Dori sunt ira temo ose ; Ae ita huius iis odi transmutaticina bux non est verum .quod illud . quod mutatur sit partim in tetmmo a quo . de partim In tet inino ad quem , non eitim eum ignis seuerari r . partim est ignis .partim non ignis. ergo in tui sibile per se ino ueli potest. s p. aeterea licit Philosophus 6 .pLyct. 4 . quod in quo primo mitia tu o ei a quod mutarum est . ne eὰssis est atomum si r . sed non potes esse atomum, dein fili ibi e ni iid.q iod muratai, sustini lii crato. inau:n, . . ilaau: .abile, laa in iis se habea: mu atauiae l
diuisibile. Respondeo areendum .quod iudies. bile secundum
quantitatem potest quidem moueta at motum cor tho saporis per acetiaens. non inti quam pat s. qilia nulla 'magnitudo componitur ex in/mis bilibus ., i dictatri st .sed sicut mouetur aliquid ad motu alterius, quos non est pars eius . sicut ted in naui mouetut admotum nauis .sed pei te non contingit hv v mogiam partibile moueri. Quo pirabatur a philosopho tri .
bis, rationibus & prtitio Q iidem e. in .se S 6. Omne, quod mouetur .partim est in te Mamo a quo, partim in terninio afl quena nam si sit in termino a quo .non. dum mouetur. ii iti termino ad quem iam motu est, intitiis, de autem cucii earear partibus, non potest esse partim iii ter ain a quo partim in termino ad alae n. seeu Joo Mne. quod Io latet mouetur per
spatium mari s e. pinis mouetor per aequale tibi. qua prima i , et, si i d te tradiuisib tertius mouebitutpo' x itiale it re seni per mouesitui pei pueri. A te linea coria a rit ex mitti m . quod est impollibile.
T Docinia'.q mouetur . ni tempore mouetur, e t icia, o in i iiii, , lem au 'lu' per ea uale sini mo-oc Litui sed, ameae ne i , est dii ii init .-rgo in dimidio ciu i moueburat ii mino a . at puricio nihil est mi nox. ei et in iiiiii l. eo et te monoti non potest Deum ti idem p obmpote' i. Janio: te motuum . quia cis A ricii , i; tr pl x loca bs. ariem titi. .vesteracio m i imitiis te qua tua ruri ra Dori potest movet Ini toto ni . nam hieti ridit ad loeum. ut dictum ea, 3 emali sed puncto.&in iiii abali ii illus debet ut locus, ut di ii: philoso,bu phy: t - . neque potest inoueri motu aliga enii . . ma pntilium . seu indivisibi e ncni phna Leuca. ax asant talis leutei diuisibitis. auia nullo aidi uilibile est in indiuitabili. vi dicit philosophus i. extit. . neque alterationis modu, ob eandem rationem. quia qualitas ad quam est in Oius alterationis ei, dia
uisibilia vi dicit pnilosophus ibidem .Est enim motus alietationis ad qualitates tertiae speciei, ut dicitur τά phrsa. t quae sunt diuis biles. unde naanifestum est quo 3 iridi alii bile per se moneri noti potest.
Adptimum ergo dicen ium . quod id .an quod primu ε phytis mutaturi bilc motu loeali .dicii ut locus, qui is it locum .aqtio inittatur ita quod nihil est eius sientiri a ci: ercturi ecudusio s. qua habet et aliquid primi non esset accipere primum locum . in quem mutatuet d. iiiiiiiii et in nati tu alterationis accipiendum est pri mora iii quod inii arui media in altei ius speeiei. se ut cum nauis tutae albo in nigrum, accipi debet sic
Ad se otiatim dicendum , quod Atistoteles in s. ;si1rsys agit de motu ieeundum quod est eontinuus coiat inuria autem piamo. &per se . & proprie inuenitur in motu locali i antium.qui soliis, Orest esse eoi uiuus,& tegularis, ut ostenditu. in s phys de ideo demonilia Honesino phuc pos ae pertinent quidem ad mo
tum localem pet secte ad alios autem motus non to
taliter . sed secundum quod aliquid continui taris. Jerigularitatis pallic 'pint .s eirgo dicendum est. quod mobile secundum locum semper pilus subintrat lo cum . a quem tendit secundum p rtem quam seeun dum totum. in alteratione autem est quidem ut sie, est autem ut non manifestum est. n. quo gomnis alteratio fit per vit tutem Heuus. quod alterat, cuius vulca
148쪽
empore, in quo virtias quanto fuerit maior . tanto maius corpus alte
,' ie ad determinatam quantitatem eorpus altera. t r Helubditur eius virtuti. & simul recipit itnpressio.
Πem gentis, Vnde simul alteratur totum. non di, i ARTICVLVS III
post partem .sed illud alteratum iterum altera tali iquid ab ud sibi eoniunctum , est tamen minoris emeaciae magordo. Acile inde quousque deficiat virtus lalteranua; sic magnis ealefacit unam partem aeris litaturi,dcula cale ista ea lefacit aliam. sic pars post π ΥIA A. I
. liquandam uicti monem considerare , quia, cum I crare, quin, ani voleti si . ... : u actum
, iteratio fiat percontactum alterantis parte, alie A .e χ' nurx caeteras potentias, ita di
q03DdMin corpore alterabili est aliquid contra te si i hibis, , d ΠΤ 'ς tur, ab aliostensa iteranti Siceleto id quoilconeluditi quod vi m
si diui ubilis md uisibilitate Deundum qu imitatem .de . ita 18 'h si uae, quod mouetur ab ' quo indivisibili est praesens quaestio, di procedunt Ia --
quod generatur prius generabatur, de quod eo tuum lodibi . . i. IUM M RE mouebitur Piri r prius eorrumpebatur. l P φ qqQ si primo motum, idest.duod
Rue x iligi id, in quod primo aliquid mutatum Est viibi , si ' 'p' 'l p tu pedis, se enim
149쪽
rso Prima Secundae Part. Sum philosoph.
qaiescere,vel moueti ni si met aeci,ns. vi cotta hane irationem , quae est Philosophi r. pnrst l. ab aliqui- hiis obiicitur. quia vis rationis in hoe eonsistit, quod lsi aliquod seipsum moueat primo , &per se. n nra tione partium . oportet. quoὰ suum moueri non de . lpendeat ab aliquo . moueri autem ipsius giuisibilis is cut de Esse illius dependet a partibns , &sse nonpo. ltest seipsum mouete primo , 8e per se: non sequitur letgo ad vetitatem conditionalis inductae . quod si pia lponariu partem mouentis seipsum quiescere, quasi quoddam verum absolute . sed opollet hane eonditionalem esse veram . quod si quiesceret pars, qui e
ceret totum, quae quidem potest esse veta , etiam santecedens estet impossibile. scut ista conditionali, Prima, Vtrum moMns, o missile δό/-t esse simia.
3 I iram eonia tiones primi motoris sibi a mitifuso recte issi gnata.
a pgri l. , 1 est vera. si homo est equus est irrationalis Tertio probatur inductione se Omne, quod mouetur per accidens . non mouetur a seipso. mouetur enim ad motum alterius;s militer neque quod mouetur pel vro lentiam .vt manifestum est; neque quae mouetur per naturam , ut ex semota, sicut animalia, quae constat iab anima moueti;neque iterum, quae mouentur per naturam,ut grauia 3c leuia.quia haee m Mentur age. nerante. 8c remouente prohibes; omne autem, quod
mouetur. aut mouetur per se aut mouetur per acci
dens .si pet se.vel pet violentiam .vel per naturam dehoe, vel motum ex se, ut animal .vel non motum ex se. ut grave.&leue , ergo omne quod mouetur, ab alio mouetur. e g e. t.' Ad primum ergo dicendum, quod in iis, quae mouentot a seipsis adhu et g.quod mouetur ab alio mo uetur animalia enim mouentur ab anima. & grauia. Ad leuia a generante .sed in illis materia.& forma ba bent rationem principii quo mouentur.3 14 Eatio, Ad secundum dicendum, quod voluntas per unum actum mouet se ad alium actum. ,s Ad tertium dicendum, quod proiecta mouentur cibi .etati s ς' alio. puta a proiiciente tamquam a violento motore
1 3brs non quidem imprimente i pii proiecto, quod per vici.
leAtiam mouetur,aliquam virtutem, per quam moveatur , sicut virtus generantis imprimit genito sor. mam , quam consequitur motus naturalis . nam si emotus violentus esset a prineipio intrinseco quod est contra lationem motus violenti in praeterea quia se . queretur quod lapis ex hoe ipso. quod localiter mouetur per violentiam . alteraretur , quod est contra sensum . sea impii mente solum motum aeri , vel aquae tamquam inlitumento; quod fit, dum tangit
ipsum proiectum unam statim, ac proiiciens cessauit Virum moueriinmal le debeant ess simul. Ut dei ut quod movens, de mobile non debeant , -L o, esse simul. Dicit enim Plialosophus t .phys r. as 1 Fbi lide m physi. s. quod finis mouet agentem; sed fini .eum sit postremus in executione. v t dictum est, non est simul eum agente , ergo non omne mouens est smul eum mobili., ptae tete a sol calefacit aerem . 3e illum non cale- γ pbis . facit mediantabus caelis inferioribus, quia non tu iureceptibiles caloris , sed sol non est simul eum aete, ut patet .ergo non necessario mouens de motum dea , hic 'bent esse simul. 3 Praeterea sagitta pellitur a proiiciente . & tamen γ.phraidum mouetur . non simul est cum illo .ergo mouens, de mobile non ia cessario debent esse s mul praeterea magias trahii sertum i sed dum trahit. 7
non simul sunt magnes. & sertum . sed loco distant. ergo non omne mouens.& mobile sunt simul.s praeterea dicit Philosophus 1 .de ani. t. iii. quod 4ς l3uo eorpora solida non pollunt se tangere in aere vel aqua quin inter illa mediet aer, vel aqua: a contin qu movens. Ad mobile esse eorpora dura . ergo movens. 3e mobile non necessatio debent esse simul.s Praeterea caelum emoreum iuduit in corpora ν ρ. ιι iinferiora. & tamen eaelum empyreum loco distat a ait iaci. eorporibus . in qu e n fluit, ergo mouens, de mobile alii non necessatio de boni esse simul. Riς pr Platet ea quidam piscis tentus in rete ob stupesa.
tangere proteum , aer ab illo motus ulterius pra lpellit lapidem . 3e etiam aerem coniunctum
etiam mouet lapidem ulterius , &hoe fit quousquedulatim presso motus primi motoris. Ad quatium dicendum quod haec propositio omne ..d s q. per aliud reducitur ad mobile per se. ver, Est hiati de reductione , quae est ad primum in illo genete. unde secundum Philosophos omnia mobilia tedu eunt ut ad primum mobile. quod ὀicebant motum eYse.quia est compositum ex moto te , Ae moto, sed bieulterius reducena us est in primum smplex, quod est om uino immobile.
eit manum pisea totis,nori autem rete medium, ergo aris .
non est necesse quod movens,& mobile sint smul. q, de ii g 'aeterea nob ius est agens, quod potest produce. te effectum in absentia sua . quam quod non potest hoe facere nisi per suam praesentiam. ergo eum inter p agentia snt aliqua nobilissima. saltem substantiae a. rparate.vel Deus,debet saltem hie posse agerε in distans. de se non omne mouens debet esse simul cum mobili. 9 Praeterea grauia,& leuia mouentur ad sua loca a
Deinde considerandum est de comparatio
ne motus admotorem. ganetante.ut dictum est ex Philosopho g. phys. sed , .cie ui uegenerans non est coniunctum graui .vel leui, quando
mourtur. ut patet, ergo non omne mouens debete se simul eum mobili. io Praeterea dieit Pnilosophus p .degener.t. s. quod p ars cnon solum ignis tangens ealefacit , sed etiam si se -s longe , natus est agere, ergo non est necesse, quod movens,& mobile sint simul. Sed contra est, quod Philosophus ' physatex. io. τδhr' probat, quod movens.& motum debent esse simul. Respondeo dieena v. quod aliquid dicitur mouere
dupliciter uno modo sicut finis mouet agente . e tale 7 I Dinouens aliquando distat ab agente . quem mouet. Alio modo scut mouet id ouod est principiis motur. de tale mouens cum si duplexquoddam remotum. quoddam vero proximum . Ac immediatum mobilia
hoc solum necesse est smul esse eum mobili. non ita quidena,quod uum quest in eodem Ioeci. sed quos
150쪽
in te: ua nihil si mediu quod incluctioni. probcitur in lomnibus tribus si eciebus motus ; & ptimo quide an
motu tracali. nam omne quod mouetur secundu locum aiat mouetutas rapso, a ui ab altero. si a seipso. siue id e moueat seipsu ratione vilius partis, & ratione altet tu, moueatur.sue idem primo. & per se moti eat se,sue secunda toti,.quomodo nihil potest seipsam movete , ut bene probat philosophus I. physe. mouens. 3e mobile sunt limulis mouetur ab alio .vel mouetur motu pulsionis. vel tractionis. vel vectio nis vel vestiginis .at in motu pulsionis .eum stab ipso mouente in aliquid aliud . oportet quod saltem inpritieipio motu. pellens si simul cum eo quod pelli tur dum pellens id quod pellitur, remouet a se . vel ab alio, & multo vetius hoc est in motu tractionis,nutrahens nunquam separatui ab eo, quod trahitur, &similiter est in vectione & in vertigine, nam vertigo componitur expulsu, de tractu; vectio autem ex iisdem, de vertigine : unde si in pulsone, fle tractione mouens.& motum debent esse simul .etiam oportet quoa stit simul tu teliquis Similitet idem pate: in at ietatione tum indo hione. in omnibus enim quae alterantur.masifestum est , qoo i simul sint vlti itium
alteras .es primum alteratum ::um I morae, quia Om. .
Disal retatio est smilis alteraiioni. quae fit se eundum tensum . omnis enim altera io su secundum qualita tit sensibiles. secvngorixilla enim alteratur corpora, qua bus ab initie em disserunt quae sunt sensibiles ilia litates sed in alte latione . quae est secundum sensum. alterans, de alteratum sunt smul. sensui enim visu laer sit e medio coniunctus est, aeri vero corpus visi. bile superficies enim corporis visibilis terminatur ad lae rem illuminatum . qui terminatur ad vi sunt e & se patet . quod aer alteratus , & alterans ipsum . sunt s-mul 1 de s militet visus alteratus cum aere alterante:
de similiter est in auditu. & odoratu s comparenturd1 d, quod ptimum mouet idest ad sensibile corpus, quia hi sensus sunt pet medium extrinsecum : gustus autem, Id sapor sunt simul, non enim contingunturpet aliquod medium eat tinsecum & smilitet est de tactu.& eo gem modo se te, habet in rebus inanima. lita . & insensbilibus. demum idem etiam patet in laugmento, & deeremento, oportet enim , quod au. lgetur.& auget esse simul. quia augmentatio est quae dam appositio perappostionem enim alleuius qua lti aliquid augetur. similitet eausa decrementi est . , . . quaedam subtractio alicuius quanti. Vnde manifestu. ἡ . . IJ i. est quod omne mouens,&motum debent esse sinu l.ἡ . saltem in ptincipio motus: quod hae ratione constmari etiam potest quia omne agens in omni actione. atque adeo mouens in motu intendit sibi assimilai, passiim , illudque in se conuertere. Ac quantum sera potest sbi unire , unio autem ad unitatem tenilens, vel localem, vel realem . necessario exigit smultatem. Q nate dicengum est, quod necesse est, quod omne mouens si s mul cum mobili r,plust 3 Α a primum ergo dicendum quod dictum philo sophi de simultate mouentis, de moti intelligendum est de mouente per modum causae e meientis,non autem per modum causa finalis,ut dicit philosophus r.
- ρh, i .. Ad secundum dicendum.quod passua recipiuntq s de .et a. actionem activorum secundum proprium modum: qad a. di ideo inedia quae sunt inter primum alterans.& vltimum Atieratum aliquid patiuntur a primo alter . te, sed non semper eodem modo. sicut vitiinum alteratum is c ergo in proposto orbes medis planetarum aliquid tecipiunt a sole, puta lumen, non autem ca-
3 q po t. a. N. Ad tettium dicendum quod movens, & motum
ad s. debent esse simul. saltem in pilaeipio motus, & hoc ii modo proiiciens sin ut est cum proiecto, quεὰ etiam apparet in motu grauium, de leuium. Ad quatium 3icendum qu a magnes attrahit se
tum non solum se ut finis, sed etiam sicut mouens.& J l
alterans: quod patet primo , quia magnes non tiavit serrum ex quacunque distamia sed ex propinquo, sit autem ferrum ii Oii moueretur ad magnetem , nis sicut graue ad suum locum, ex qualibet aistantia tenderet ad ipsum. Secundo quia si imagnes alliis petunia gator fertum attrahere non potc st quas alliisvim at tradi ius m ipsius impedientibus, aut ei iam in contra rium alterantibus.Tertio stila ad hoe, quod magnes attrahat fertum , Oportet sertum plaus liniti cum magnete. maxime ii magnes sit paruus . quas ex magnete aliquam virtutem serrum accipiat, ut ad eum moueatur. sussieit autem , ut si s mul magnes cum
aere contiguo. quem immediate alterat,At mediante
quo possea alterat se itum . quod ad se trahitr noque aequititur, ut rogem modo agat in aerem, scut petaetem in sertum . ut dictum est de sole calefaeiente sublunalia pet orbes intermedios. Ad quintum dicendum quod philosophus non in tendit mouens, motum esse simul : quas iniet mo a iuras, de motum non intermedietaei. vel aqua. sed ι. 'quia nullum corpus apparentis sensibilitatis inter iiuhl. id illa cadit aeta utere . de aqua inter alta medians est insensibilis de ideo existimatur nihil esse medium. veIdie. quod aer . vel aqua medians est mouens imme
diatum,non a te tia corpus durum.
Ad sextum dicenduli 4,quod caelum emp reum in qs.da et a suit in caelos inferiore, sed non eandem qualitatem, quam influit in corpota inferiora per intermedios , quoi ia. caesos puta virtutem continendi. a causindi, vel ali- 4s. ad p. .
quid huius o odi a 3 dignitatem pertinens. physi. 4. Ad septimum dicendum, quod patitur rete a piscessu petieiente. sed non stupes Ebonem,quia cius non est ea pax. sed aliquid aliud licet enim cuiuilibet age- :a I ai tis habentis situm actio prius recipiatur in medio, q p ari. d a quam in termitto,nonia ineri oportet, quo I recipi j tui in utroque eodem modo . sed secundum quodi exigit disposito viliusque . Se ideo passi a tectat pium actionem acti uotum secundum proprium mo
l Ad octauum die dum. quod illud quod agit pet
i suam absentiam, non est causa proxima eius.quod si, p 1 7.q p εl sed remota : vitius enim solis primo imprimit ut in p ad a. l eotpote sibi coniuncto.& sic deinceps usque ad vitis reum . de haec virtus est lumen eius, pet quod agit int hi, inseriotibus, ut Avicenna dieit. Similiter patet. quod Rex rixeipiens est causa prima . sed exequens praeceptum est causi proxima.& eoniuncta,Deus au tem immediate in omnibus operatur . unde oporte quod in omnibus sit. Ad nonum dicendum,quod grauia. dc leuia in Oue- tui a generante per hoc quo dat eis formam per quaΣ2,. .. mouentur ad locum . sicut sagitta dieitut mouetia , proiiciente quatenus illi imprimit impulsum &ideos ut in motu proiecti sus eii ut mouens, de motum snis mulinpi incipio motus, ita & in motu grauis.&leuismis quod generans mouet graue per alterationem, at proiiciens mouet proiectum non quidem per alterationem, imprimendo qualitatem ullam. quia se motus proiecti esset ab intrinseco, de natura lis 3e sequeretur,quod ispis ex hoc ipso , quod mo. ueretur localiter per violetiam,alteraretur.quod esteontra sensum .sed sine v lla alteratione imprimendo
Ad decimum dicendu . quod sensus Pliilosophi est, ν de ecter quod agens .ec patiens debent quidem esse diuisa, de l. s. non continua : quia id , quod est continuum non est passibile, nihil enim patitur a se ipsi,quia non est m