장음표시 사용
121쪽
rii Prima Secunder Partis Sum. Philosophi
non posset, nee posset dati motus localis . ut dieitct . phys. t. sue. quia quod movet ut , aut recipit ut in vacuo. &sc habetur intentum . vel recipitur in pleno. & se dabitur penetratio giniensionum, quae est impossibilis naturaliter,elgo datur . & dati naturaliter potest vacuum. a Prauet ea qua tam videmus constringi, quaedam dilatati:sed haee fieri non possum sine vacuo ns
eorum . quae eondensantur. partes se inuicem calcant.& compti mutat, non ni s quia inter illas intere edebat
vacuum, ergo da ut naturaliter vacuum. 3 Praeterea augentur corpora per alimentum ,
quod est corpus quoddam, se ἡ dso corpora non possunt esse in eodem loeo ergo oportet esse aliquas va. cultates in eorpore auginemato . in quibus recipitiata limentum.&seueeesse est esse vacuum ad hoe , ut alimentum tecipiatur. praetet ea vax plenum cinere tantum reeirit de aqua .quantam si esset vaeuum sed hoe non esset .nisi e flent aliquae vae litates inter partes cinetis . ergo naturaliter dari potest vaeuum. tra mundum. smiliter se habet mundus ad aliam patieni vacui. scuta distam, in qua est mundus. eigo issa non est proprie locus eius nulla ergo est eausa. quare in hac parie vacui maneat , si autem multilus non setai ut magis ad unam partem . quam ad aliam, quia in vacuo non est disserentia , fert ut ergo ad omnem partem .-ita mundus dest Dietur. Neque s phi u. cultilo est intia certum se palatum a rebus , primo quia sciat ut naturale vacuum,datur propter motumi locale .scut de locus aut est causa est cietis, aut filia.
l lis motus. aut est locus .in quo si motus, sed nullum
lacrum est, non primum, quia motus nati, tales sunti de tei minati . N habint di terminatas caulas, at vacuum cum nihil sit .indifferens est ad unum . di alietum. Neque secundι m.quia in vacuo non est malo eratio, cui mobile ad hoe . quam ad illud spatium moueatur, cum si totum eiusdem rationis Neque tertium quia quando totum est actu in loco partes illius sunt tantum iis potentia at posto vacuo essentactu in loco cum e tiam illae penetrem ut a vacuo. se. l cundo quia omnis motus aut est naturalis . aut vici-
c praeterea se set aliquis in extrema circumse- . lentus. sed hic supponit naturalem naturalis velo est
Aetet minatus secundum sursum, de deorsum . quael differentiae non sunt in vacoo , quia nihil est Temo i motus violemus proiectorum post ptimum impuli sum. vel fit per cit eum obsuentiam . euanti petissa sim .vel ab aete primo moto a percutiente, qui frit cum seii si utam. sed haec non sunt in vacuo. Quar l to dato vacuo non est ratio cur res magis hae, quami alibi quiescat, quale necesse erit , quod vel Cmnet corpus quiescat, vel moueat ut in infinitum . nis oe currat ei aliquod eo pus maius . quod morum eius est, quod ante q iam se tangant aer interceptus inter impediat, quod est absurdum. c. ns. quia ideo po ipsos tecedat: sed no potest recedete in instanti sed in nitus vacuum ab assertoribus illius .vi cedat eorpori, tempore. ergo necesse est quod in aliqua parte tem l quod mouetur , at vacuuii ex .mni parte celit. et potis locus centralis, in quo erat aer. per eius teces- l go corpus in quamcunque partem mouebitur Ne phrsta sum temaneat vacuus , essedabiiut vacuum in natu i que tertio vacuum est intra coelum immersum eotira saltem per aliquod tempus. t poribus. quia vel hoc vacuum est aliquod latum ha- p p.q.Ilo. a. Praeterea Angelis obedit natura quoad motumibens multa solamina, di vacua sepatata magna . aut
tentia eueli,aut poss'textendere inanum suam , aut non ii non posset ergo impediretur ab aliquo eritiu- seco imordie ute existente .de redibit eadem quaestio de illo extrinseco. Si in extremo eius aliquis existens posset vitta in anum porrigete . hoe dato sequitur , quod extra id possit eis, corpus &eumnon sit extra, erit vacuum, nam vacuum nihil aliud est . quam to eus . in quo nonest corpus poten tamen elle.c praeterea si demur duo lapides politi , ita ut
unus perpendicularit et superaturin cadat. necesse non separaia ,sed in corporibus existentia Si pram G. iam dabitur vacuum separatum . quod est supra te. utatum is secundum .sequuntur inulta ablut da, &primo vacuum non esse causam nisi motus sursum . ratum enim leue est . & sursum ascendit, ponentes autem vacuum dicunt illuδ esse causam raritatis. secundo v cu ulla iuditum corporibus set te secumi corpus, in quo est, quod tamen est impossibile, quia
tunc oporteret, quod s vacuum moueretur , esset a pFycl. 4. localem. ergo cum agens naturale mouetur localiter ad prohibendum vaeuum . poterunt Angeli talem motum impedire unde naturalitet sequetur vacuum
p satr. 8 Praeterea vaeuum est ubi non est eorpus, seapo. p.aig. . v.d. testi sse sed ubi nune est mundus. prius non fuit a i. p q p p quod eorpu .& tamen ibi poterat elle . alioqui ibi nunc non esset,ergo ante mundum naturalitet fuit
Sed Mitta est, quod Philosophus 4. phy a. t. is . se aliquis locus vacui. &cum vaeuum, & locus sint probat vacuum nee uati,nee posIe dati. . idem secundum ponentes vacuum , sequeretur, Respondeo dicendum , quod naturaliter ne e ga. l quod vacui interioris esset vaeuum exterius,in quoatur .nee dati potest vacuum & talio est quia vel hoe sertur, quod est initossibile. Tertio nullam causam vacuum est,ues esse potest extra coelum vel inita sed esse .cut graue deorsum feratur . cum densum ut, S: p ς id. v. immersum teliquis eoi potibus contentis sub coelo . . proinde carcat vacuo. postremos crupus rarum cauis vel ititia . sed separatum a reliqui corporibus: sedliat motum sursam, propter vacuitatem internam . nullum botum dici potest, non primum, quia sua. oportere . quod quanto aliquid est rarius , & magiscuum dari potest . illud debet est elocus. in quo non vacuum, tanto velocius sitatur sursum, di s sit om- existit corpus sessi ossibile est esse . hoc posito. In nino vacuum .velocissimeniatur, quod tamen est omni loco possibile est . di iste te corpus .alioqui locus impossibile quia quod est omnino vacuum .non po- esset frustra sed editta codillim non est possibile natu, i ten moueri. quia non esset comparare velocitates talitet existe te aliquod eorpus . vi pluribus probat vacui. & pleni, neque ex parte spatij. neque ex parte Philosophus p. coeli a t υτ et o ex ita cculum non mobilis secundum aliquam determinatam propolis est vacuum. Praeterea aut illud vacuum erit finitum, tionem , eo quod pleni ad vacuum nulla est pro aut infinitum . ii fictitiam . oportet quod alicubi ter- portio. quale vacuum non potest esse cauli motus . . minetur.& tune redibit eadem quaestici. vltum v l- sursum . unde dicendum est . quod naturaliter nec . ., g ..tra illum terminum si va tium , cum extra illum datur . nec dati potest vacuum . quod etiam multa
possit quis nianum ei tendete , , se ibi possibile edi perimenta senstiua in monstrant in multis inge- erit eorpus ege, unde sequit ut ibi esse vacuum, si au- niis, quae pet hoc sunt, quod natura non patii ut tem sit in fiuitum,aut ista potentia vacui erit seu stra. t vacuum. Aut oportebit ponere eorpus in sim tum , quod possit i Ad Firmum ergo dicendum . quod lieet vaeuum 'Iaecipi in infuito vacuo. Demum si sit vacuum e l non detur, adhuc tamen potest seii motus loeatu.n
122쪽
potest filii pet hoe , quod se inuleem corpora sitam strent per modum inspissationis. de se aliquid in ple lnum i ouebitur.5 non in vacuum. ut manifeste pa liet in eo tporibus fluidis ut in aqua . si enim proiicia- ltui sapis in aliquam magnam latitudinem aquae ma niseste apparet fieti qua Idam circulationes circa locum petetissionis, quousque pars aquae depulis com . moueat aliam ,& subim re ipsam, unde quia modica pals aquae subintrat per quandam Aiffusonem in
maiorem aquam,circulationes praediictae a paruo in lmaius processunt quousque totaliter desciant.
Ad secundum dicendum, quod condensitio potest fieti sine positione vacui. ut dicit philosophus physt. 6 I. per hoc, quod pars subintras vadit ad locum vaeuum , sed quia egredatur corpus subtilius. quo plenum erat eoi pus densus, vi patet, quando aqua colliditur, & eondensatur, id enim fit per exclusonem aeris intus existentis in aqua ; si in ilitet videte est in spongia,& in huiusmodi corporibus poros s. Vel die. quod condensatio non fit per hoc , quod partes aliae subintrando adueniant sicut nee rarefactio per hoe, quod partes inhaerentes ea trahantur, ut existimam P nentes vacuum inita cot pota, sed pet hoe, quod matellaeatundem partium accipit nune maiorem. nune minotem quantitatem, ut si e tale seti nihil sit aliud , qtiam materiam recipere maiores dimenso - lnes. pet teductionem M potentia in actum , eran- ' densati autem contra ut Aocet Philosophus . . phys. l
. . Ad tertium dicendum , quod etiam sne positione vacui potest saluati augmentum , dici enim potest fieri augmetum per alterationem scut cum ex aqua istaei. maior fit quantitas aetis quam erat aquae Vel die quod augmentum non fit per hoc quod alii en . tum transtin 1 d. quod augetur, quasi sit aliud eorpus ab ipso. sed quia conuera itur in substantiam ipsius. se ut ligna apposita igni con set tuntur in ignem,ut dicit Philosophus p. de gen. t. s . Ad quartum gicendum.quod si vas plenum cinere
recipit tantum de aqua. quantum vacuum , non est
propter vacuitatem , sed propter commixtionem iri laqua , aqua enim commixta cinerIcondensator . &aliqua pars eius exhalat. 5: iterum partes cineris maia lgis in illant ut hiulae saetione etitus signum est . quia non potest extrahi tantum de aqua, quantum prius lfuit. r. Ad quintum dicendum . quod homo in extrema lcireum se tentia cotistitutus non posset manum suam lextengere .non propter extrinsecum impediens, sed quia de natura omnitim corpo tum naturalium est, quod contineantur infra extremam circumferetiam
caeli. alioqui calumnon esset uniuersum. unde sestei aliquos eorpus. quod non deberet a corpore erit se contineri id nihil prohiberet esse extra caelum . scutedrptis glorifieatum A: scut substantiae spirituali,. i Ad se, tum dicendum, quod si dentur duo lapi.ces politi . numquam unus ita cadere poterit supra alium . utilium tangat. sed interutrumque semper intereel et vel aet,vel aqua .ut dieit Philolophus 1 de
, Aa septimum dicendum , quod lieet angelis
obes rat materia quoad motum . non tamen potest impedire motum localem ag prohibendum vacuum, quia hod non est proportionatum naturae angelicae. ut mutet ordinem elementorum mundi , eiusque . partium. i. Ad Oct tuum die endum, quod ante ereationem ll. moti di non suit vacuum . sicut neque post, vacuum , enim non est tantum negatio, sed priuatio ; unde adpositicinem vacui portet ponete locum, vel durasn sones sepatatas, sicut ponentra vacuum dicebant, quotum nullum ponimus ante mundum. Et si dicatur,quod possibile eia ante factionem mundi mundum sui uium esse ubi nunc est , dicenduna ad hoc, quod Don erat nisi in potest cle agentis. vel die .quod ad rationem vacui non sollieit in quo nihil est,sed tequiritur. quod sit locus, vel spatium capax colporis, in quo non sit corpus, ut pa tet per Atiuot. a. physi.
so .nos autem die imus non futile locum aut spatium 'ante mundum.
Vuam vacuum recte sis a Phil si hod fruitum. Videt ut quod non recte sta philosopho vacuu . νικη i.
destillum, quod si locus. in quo non est eor- MI3. pus potest tamen esse Diei tenim philoso hu, . phys. t. s. quod vacuum sonat aliquid inane, &quod non est sed locus est i liquid. vi dictum est, ergo
vaeuum non est locus priuatus corpore.
1 Praetetea dieit Philosophus p. caelit.99. quod extra . . . calumnon est locus, sed eae traeaelum apiastini ibi 'aliqua eile, ut dicit philosophus ibidem . non possunt
autetit ibi esse nisi in vacuo , ergo vacuum non est
Sed eontra est philosophus phγstiso.ubi dicit, Fhrci ioquod si vacuum est necesse est e.ie locum priuatum
Respondeo dicendum, quod recte definitur a phi- ..ph1sl. talosopho vacuum, quod sit locus pii tus corpore. M M. Potest autem hoe esse manifestum ex duobus Ac primo quidem ex ratione ponendi vacuum . vi enim di
est Philosophus, ptoptet idem ponitur a philosophis
vacuum , propter quod posuerunt locum esse, puta propter motum iram inde saluatur motus seeundum locum, tam secudum illos.quidi eunt so eum aliquid esse praeter corpora, qu .e sunt in loco, quam se e udum illos, qui ponunt vacuum esse; nega imbus autem Ioiarum, , vacuum esse.non prouenit motum secudum locum esse;at nisi ponatur vacuum esse locum priuatum corpore non potest poni motum esse, nam omnia corpora naturaliter mouentur ad Dum loeum. locus autem non est spatium . eum tale spatium nihil omnino sit. locu , autem aliquid est. eigo si datut ua euom .hoc erit locus priuatus corpore. Secundo ex
tesutatione aliarum definitionum . qua, philosophi
de vacuo attulerunt, quae non sunt eonuenienter assia
gnatae; quidam enim illud definierunt, quod si, in quo non est eorpus tangibile, 6e tamen punctus non est .aeuum,unde addi debet. quod vacuum si loeus. in quo non si corpus tangi bile, si trot. st esse. Alii
vero definiunt vaesum , in quo non est hoc aliquis. neque ulla substantia corporea fit autem hoe aliquid per sormam, quod quia competit materiae, adeo divicunt materiam . secundum quod est absque foema. esse vacuum ; de hi eandem an peltant locum . quia vacuum loeum esse volunt, sed hi male dicunt , quia materia non est separabilis a rebus. qua com est materia. sed homines quaerunt vacuum, & locum tam
quam separata a rebus; optime autem explicatur ua
tuta uacu .s definiatur per Loe. quod sit loeus priua tu se orpore. Vnde mana sestum est,quod fuit a Philo sopho tecte definitum vacuum.
Ad primum ergo dicendum, quod philosophus lo. iqui tui de vacuo quod Philosophi appellant spatium dimesonatum sne corpote sensibili, hoe enim nihil ' est eum inanitet, & sine latione, & vetitate dicatui, quod tale vacuum sit.
123쪽
Prima Secundae Part. Sum Philosoph.
Ad seeundum dieendum . quod quemadmodum, naturalem,& quiescit in eo naturaliter propter con quia extra extum non est tempus L quae a Fi nata iunt uenientiam, qua ra habet cum ipso; de quia non con Cleot Deut. R intelligentiae . non iunt in tempore, uenit cum loco , a quo reeedit . vacuum autem non ita quia extra caelum non est locus ut probat Philo- habet aliquam naturam, per quam possit conuenire. sophus p caelit ues pi dict.tibi existentia non sum ut i aut disconuenit ea corporematurali. Deinde quia lo loco.nee loco continemur . eo quod magnitudine, de cus naturalis est separatus a locato . hoc enim est de motu carent .dicuntur autem ibi esse . idest extra cae- . ratione loci . quod al: quid sit in loco. seut in sepai, luna non seut in loco. sed sicut non contenta, nec in- to.& seorsum existetite, ia si pars alicuius corpori, i non ponitur seorsum ab ipso coipore, non erit in eo scut in loco .sed sicut in toto; in spatio, vel vacuo
I totum mergitur eorpus. i taeterea quia sicut teir,l igeo quiescit in medio . quia non est maior ratio euel moueatur ad una in partem.quam ad aliam Ied eades ratione si ponatur restin vacuo , tamquam in loco.
l necesse est . quod in illo semper quiescat, quia non esti a ilignare. quare magis moueatur ad unam partem. quam ad aliam, quia vacuum. vi vacuum non habet dissetentias in suis partibus, non entia etiam non sunti differentii, omnis autem morus naturalis est au ali laetue quod posito vacuo motus i calis in eo quam disseientiam loci .diuetsi enim corpora ad di seret. Dieit enim Philosophus .ph s t ι1. . uersa loca mouentur , unge oportet loca naturalia disterte ab inuicem. ltem quia non poterit a signari causa, quare quod mouetur. alicubi siet, quia eum partes vacui eateant disseiem iis .non est ratio, quales magis quiescat in vita parte . quam in alia : demum, quia cum vaeuum cedat. de non resistat mobili , ex omni parte seretur id . quod mouetur an infinitum. quod est impossibile Neque poterit id. quod moue. clusa sub continentia corporalium rerum, sed totam
corporadem naturam excedentia.
quod terra mouetur ad centrum tamquam ad tuum locum .non autem ad sup et ficiem aquas sed dato ψa cuo adhue remaneret centrum . hoe enim est punctui ma inarium in medio totius mundi. ergo si daretur vacuum adhuc tetra ira Queretur localiter. 1 Plaetet ea corpus gloriosum mouetur extra caelum,
. eum si agile iuxta ij lud sap i. tamquam scintilli itiai unditiato dilaui tenet. re corpus Christi ascendit L. t tur,moueti violentet in vacuo, quia in ius naturalia per omne, eaelos .ut dicitur ad ephes. s. sed extra cae . t est prior violento . cum motus violentus non sit ni si Ium. cum non sit ullum plenum, quia nullum estiquaedam duelinatio am tu naturali, unde te moto eot pu .ut probat Philosopnas P caeli t.9 .s r. neces: l motu naturali remouetus omnis mulus. cum temo sario debet eis' is acuum . ergo necuilario debet coc- to priori remoueatur posterius, po uto autem vacuo pus otiosum localiter moueri in vacuo. ι praeterea medium plenum potius impedit, Ae reia tardat motum . nam quo medium est subtilius . . t di .cit philosophus . phys. t. & i. eo velocior est motus:sed in uacuo nullum est medium plenum res remouetur motus naturalis, ut dictum est. Praeterea quia motus violemus proiectorum noti si a viri iste impleisi. sedaba ore, at in vacuo nullus est aer. Dixis si nihil ponatur in terum natura praecet id, quod o - I uetur.) nam si ponatur carrim, de centrum. Δ: turie steti, id relata ans motum .ergo potest in eo esse mo- ponatur vacuum inter caelum,& terram, tune 14 ιotatus localis . tetra ponatur extra locum suum . seu extra medium
ι praei et ea celum mouetur localiter . ut dieit plii- mundi,mouebitur ad medium mundi secundum Dalosophis p .caelit s.cum sit eorpus naturale; sed mo. naturam,ut dicit Philosophus 1. caelit. ο8 3dioi. quiatus caeli praesertim ultimi non est in pleno . cum nee idem est motus partis. 8e totius. Si autem pati iei iti u issum sit in loco,ut docet philosophus phys. t. 3. l povatur separata a toto, itatim destendet ad loeum ergo localit et mouetut in vacuo. t totius, ut similitet,s totus ignis esset extra loeum .na sedeontia est quod philosophus . phys at. s . t tuta litet moueretur ad concauum lunae;vndo sequi multii rationibus probat, quod in Vacuo non potes tur quod posito uniuerso, de eius centro , scut terra esse motus localis. 3e 3. caelit. 18. dicit, quod si non extra mediu posta naturaliter descederet ad eenitti.esset aet , non posset ullum corpus moueri violen. I ita posset violent et moueri a centro versus caelum. quodlib t enim elementum licui potest naturaliter moueti ad suam loeum . ita potest ab illo loco natu- , tatali violenter moueri. ut dieit Philosophus o de ani. t. o via de manifestum ea. qtio modo contingat esse motum localem in vacuo, quomodo no: . Ad primum ergo id cendum, quod si ponatui in c. solum vacuum . 3e in illo ab quod graue, non existente uniuerso . vel caelo. ratione euius detur etiam centrum uniuersi, non mouebitur tale graue, sicut vero . si ponat ut vim uersum, & eius centrum, ut di
thum est. Ad secundum dieendum, quo 1 extra eaelum non peκπι ta D est proprie vacuum, ut probat philosophu, p hὰl; i. men tamqliis ineontine me ita poliant localiter mo- l 99 . sed spatium quoddam imaginari v. & in illo seti ueti in illo spatio imaginatio, quae vero corpora de- l potest esse corpus non dependensa ptimo eo tinente in c. pendent aptimo continente . ea neque naturaliter, cuiusnodi est corpus gloriosum , ita potest etiam in neque .iolentet possimi loealitat moueri in Vacuo illo moueti localiter . t dictum est vel die, quod lo si tamen potiat ut nihil aliud poni in Ierum natura cus habet rationem continentis. unde primum donii lj a i praei et id, quod movet ut . ita ut non existat calum, nens habet rationein primi locantis, quod est primu vel uniuellum. ratione euius debeat etiam poni cen- caelum. In tantum igitur corpora indigent esse in loeotium e li, seu mundi; non quidem naturalitet, pri- l per se , inquantum in distent contineti ii eolpore eae reum quia colpus naturale moue Iur ad suum locum lestia corpora autem gloriosa , de maxime eot pus Respondeo dicendum.quod quia necessitas esseti
di in loco conuenit corpol te hoc, quod dependet a primo coutinente .propter quod omnia corpota gra. uia. de leuia sub caelo contenta mouentur ad deter. minata loca suisti m. 3e deorsum .&ipsum primum continens non est in loco.nis per acci Jens. & seeun . dum partes. ut dicitur 4. phys. t. 9. propter ea illa leorpora quae non Aependent a primo continente, ut sunt eoi pota gloriosa, sicut non neeestatio sunt into eo, quatenus locus est superficies corporis conti neniis .sed possunt esse in conuexo caeli empitet, aliaque adeo in spatio imaginatio extra caelu
124쪽
christi non infliget tali continentia , quia nihil recipit , corporibus caelestibus. sed a Deo mediante ani rea unde nihil prohibet corpus Christi esse extra to iam eontinentiam caelestium corporum, de non elle in loco eontinente ; nec tamen oportet, quod extra caelum sit vacuum. quia non est ibi locus . nec est ibi aliqua potentia susceptiua alicuius corpo iis, sed p . tentia illue perueniendi est in Christo γndὸ cum Phi. losophus probat p.caeli at.' quod extra caelum non est corpus , intelligendum est de corporibus in seli, naturalibus constitutis Ad tertium dicendum . quod quia vacuum cedit.&non resstit ex omni parte mobili. ideo sequii ut . smobile mouetur in vaeuo, quod moueatur in infini tum .vidicit Philosophus ι. physt o quod estim. possibit ideo non potest esse motus loealis in va euo mobilis dependentis a caelo vi dictum est . 381 1 1. Ad quartum dicendum, quod caelum non n ouetur quι . loraliter secundum totum . sed secundum patres , &susiuit ad rationem motus circulatis. quod partes mobilis sint in loco in potentia,non autem in actu,vidustum est.
Vtrum ρψιο metu lucus in mutuo tulis motus fieret in instanti, an vera
Uldet ut quod s daretur motus in vacuo , talis motus fieret in instanti. Hole enim probat phi losophus .ph3s at r. quia proportio motus admotum in velocitate est scut proportio medij ad
medium in subtilitate; sed spatij vaeui ag plenum
nulla est proportio ergo motus per vae uti non habetptopotiionem ad motum factum in pleno. esset au . p. p. 13a i. tem,si motus in vacuo fieret in tempore, quia omne is p. 437 tempus omni tempori proportionabile est, ergo δε-
ius in vacuo fit in instanti. 1 Praeterea si motus in vacuo fit in tempore, sequi ibid tui. quod in aequali tempore pertransiri poterit spatium plenum, & vacuum, quia erat accipere aliquod eolpus, quod habebit proportionem ad aliud corpus. sietit habet proportionem tempus ad tempus ; sed hoc est impossibile.ergo 3e impossibile est motum in
a. potentia alleuius corpori esset infinita , me vetet in 'μῖ iustititi , sed potentia Dei est infinita , ergo saltem Deus poterit aliquid localiter mouere in instanti.
, ,r mobile ininus resistens motori. tanto motus est ve-u .i i. '' lociot,sed virtus Dei mouentis aliquod eoipu, im-ptoportionaliter excedit virtutem corporis mouentis aliud corpus, proportio autem velocitatum est te
cundum minoritatem temporis. Omne autem tem
pus omni tempori propo Dionabile est,ut dictum est. 1i ergo vitius colporis mouet in tempore . angelus mouebit in non tempore. ae proinde in instanti . &multo magis Deus.1 Praeterea omne. quod mouetur, vel mouetur in HM .s tempote . vel in instanti: sed corpus gloriosum post resurrectionem non mouebitur in tempore , quia
tempus iam non erit ut dicitur apocal. IO. ergo motus ille et it in instanti. Sed eontra est. quod in motu locali spatium , flemotus. & tempus simul diuiduntui, ut demonstractis probatut 6.phys:t. is. sed spatium, quod transtquodcunque mobile per suum motum,est diuiti bile, eteto & motu; erit diuisibilis, & templi giuisibile.
sed inliani non diutititur . ergo.α motus alieno iecit in initanti sed iii tempore. 1 praeterea non potest esse aliquid simul totum iti ibid M . Vno : Oco. 3c partim ira in o.&pati inlinatio . qaia se- iς - - queretur. quod ali ei a par esset in duobus loeis s-mul quo 3 eae non potest,sed omne, quod mouetur. patii in est in termino a quo, partim in termino ad talis .
quem ut est demonstratum in si physi. 42. omne auis .a
tem quod motum est.totum est in tetmino ad quem. ergo non potest esse.quod simul moueatur, de motust. sed omne, quod mouetur in instanti, simul moue tur. & motum est, ergo motus loratas corporis non
ι Praeterea omnis motus habet prius. ε possetius. p p ii a iquia habet duos terminos, quotum unus consequi. icu tor alium sed numerus prioris. &posterioris in mo p tu est tempus. habetur a. phys t. Io. ergo Omnis motus mensuratur tempo te, &per consequens nullus potest esse in instanti. 4 Praeterea moueatur localiter corpus siue ii se .sue, a Io ab alio ab a in b.aut in eodem instanti est in a,in b, . ., ... aut in diuersis si ptimum .etit smul in duobus loeis, quod est salsum, ut aleium est. de praeterea tunc non moueretur ad b,quia nihil mouetui ad id . in quo est; s secundum .ergo est designate duo instantia. in qu tum viro est in a de in alio in b,sed iii et quaelibet duo instantia est tempus medium, ut probatur in s. phys.
t. s . ergo motus corporis a qGotunque sit etit in tempore. Si dicas, quod corpris motum ab angelo, uel a Deo ab a iii b.in toto tempore est in a, & in instanti terminante tem us est in b. & sie motus eo potis ab angelo vel a Deo moti erit in instanti. s Contra in omni motu . qui est inter duas quietes, ibid ale. . quarum vna est in termino A quo est motus .de altera ρ pH. ι. . . i. in termino ad quem est in olus. scut insans .ad quod ς terminatur motus tenet secum quiete sequente, ira instans .a quo incipit motus, tenet se eum quiete praecedente . ut patet . qualido aliquid mouetur dealbedine in nigredinem . quia scut in sine temporis. quod menturat motum . est nigrum . ita in principio temporis est album . eigo ex hoc patet. quod omnis quies ita hii adse&nune praecedens, de nune sequens. lnde se arguo, corpus motum abanis gelo .el Deo ab alii best iu toto tempore ina'. ergo
quiescit ibi, quia vi probat in s. phys quidquid est in tempore in aliquo uno ubi, quiestit ibi . sed ψbteit
aliquid quiescens in tempote .est de in termino te misporis, ergo corpus motum ab angelo erit in vitim citet mino tempotis adhuc in a. &non in b,ut pone
Respondeo dicendum . quod in omni motu decesse.a -- , est intellistere su Gessionem.& tempus, eo quod ter e uor ,
mini cuiuslibet motus sunt inuicemsbi opposti, de a. vi quot.ii in contingentes,ut patet in p. ph s t. ιε. qui proinde a. 4nequeunt esse simul v nde oportet, quod moi ite in.telligatur esse prius in uno termino motus, de poste ritis in altero .& se sequit ut i uceessio. 1 ea itatis re devno termino ad altetum eontingit dupliciter. Vtio modo stetit se instanti minuans, hoe autem est,qua. do terminus moti est mediatus principio motu η id est .quando sunt tales termini motus. anter quos est aliquo modo accipere medium . sicut inter duo in stantia est accipere tempus medium , ut contingit in motu loeali corporis a quocunque localiter mouea tur & in motu augmenti. α decrementi. de in motu alietationis qualitatum sensibilium a nam in tuo tu locali, vel augmenti terminus motus est mediatus principio secundum medium quantitatis dimensuae, in alteratione vero secundum medium quantitatis viri ualla,cuius diviso attenditur secundum intensio.
125쪽
5 Prima Secundor Partiri Sum. Philosoph.
h. m . & tem sionem alienius forma: . de hos motus i mobilis in vacuo ad motum in pleno et paeth inhilisi empti, per se ipsum mensurat , quia ad terminum i est tamen pio postio inter illos ex patie ruobili, tistieeeessiue peruenitur . eol quod diuis bilis est, sed i ex parte terminorum. p p q priuὴ omne mobile localiter peruenit ad medium t Ad tertium dicendum . quod potentia eorgo i, smagrii adluis quam ad edi tremum. & per consequus esset infinita moueret in instanti,quia eorpus motiῆ, ν Dahi motu, eontinui gicunt ut propiet continuitatem allud est agens unitio in , unde oportet quod io , iis, Hu,.sir r quda transit morus,cuius ost plus, &mi. 1 Foteuxia agentis manifestet ut in motu . ae uioitidhiis, a dei pete. Alio mogo trans turde uno termino quia quam o mouentu corpinis potentia est malo, motus ij, alium, sicut de tempore in instans, quando tanto velocius mouet necesse est, quod si suersi ins 'scilice terminus ad quem non est mediatus termino nita. moueat improportio baliter citius, quod sta quo. de hoe ae eidit in illis mutationibus . vel moti bus. quorum termini sunt priuatio , & scit ma . inter quae constat medium non esse . unde non potest se transite de uno extremo in alterum ut quandoque in neutro extremotum si, sciri translut de itissanti in instans. ita quod in neutto instantium est . sed in me dio tempo ie de huiu-oAi motus sunt generatio . &eorruptio illuminatio .de huius nodi .in quibus opor.
tet dicetu, quod unus termitius erat in i Cto tempore praecedenti . & alius in instanti tet minatiuo illiu tempore. Huiuso odi autem mutationes sum termi. ni cuiussam motus, ut illuminatio diei est tet minus motus localis.&generat:o,ac corruptio alterationis praecedentisi de quia inter tempus, & instans non ea mouet in non tempore at ero potentia Dei licet
in iura non potest mouere in instanti . quia cum sit κιννa
agens non vinuocum, non oportet, quod tota virtus eius manifestetur in motu,ua ut moueas in non tent.
pore de piae ser jm quia movet secundum disposito nem ivae voluntatis,unde & PIiilosoplius X. hys noostedit quod potentia motoris si inhiaua ex eo. quod possit mouere in instanti, scut id osteri derat de pol εtia eos poris, si esset infinita, sed ex eo , quod potest
mouere in it tempore: quamquam nec potentia
Ad quartum dicendum, quod quamuis virtus an peli excedat inextimabilitet virtutem eorpori, mota η si
uentis, non tamen excedit in infinitum. ouia vir, , .
eoiporis , si esset infinita. posset mouete simplicitet aliquod corpus in ma/nti , quia litet tal is virtus infi- nua superare polIis virtutem corporis, quam habet. vel ex parte inclinati nis contraria ad motum coniadit aliquod inedium,iaec est aliquod timans accipere trarium, ut est in motibus violentis, vel ex parte me d . qi a immediate praecedens. inde est . quod in huius nodi dij . puta sonouei et in vacuo , no , tamen superare Ι imulationibu absque omni medio transitur de uno i posset resistcti in mobilis ex parte terminorum seu ei tremo in aliud.neque est Accipere vltimum 'em l ex parte stus, ex hoc enim iptio, quod mouen inten.
pus, in quo fuerunt in termino a quo , sed ultimam l dit transferre mDbile ad aliquod ubi ipsum mobilε tempus. quod terini natur ad instans .in quo est inter . in alis ubi eristens sepugnat, & resistit intentioni
mino ad quem ita ideo huiusmodi mutationes dicti- motoris, eiusque motioni. Vnde quod dieit Philosotui instantaneae, nam licet etiam in his oporteat esse phus verum cst tantum spectata virtute infinita eor 'annexum tempus , cum constet materiam non esse t poris,quod est Pgens uni vocum.&spectata resisten simul sub forma.dc priuatione, nec acrem esse s mul tia ex parte conismae inclinationis existentis in mo sub luce, de tenebris dicuntur tamen instantaneae . & bili. termisti motus praecedentis, quia sunt in ultimo in. lnanii temporis quod mensurabat motum praecede tem unde etiam in illo instanti dicit ut generatii esse. non autem proprie senerari,quia omne, quod gerie. ratur generabatur . 3c generabitur, ut probat in s. physi. s. quoniam ergo motus localis corporis de loco ad loeum , a quocivaque fiat, nullum ordinem liabet ad aliquem motum praecedentita . cuius ter
minus dici possit,ideo necessatio dicendum est,quod sat in tempore , non autem in instanti etiam posito
Ad primum ergo dicendum . quod quamuis in vacuo nihil fit impediens motum , non tamen potest esse motus in instanti quia causa velocitatis, vel tat Aitatis motus non est sola resistentia ex parte med ij. sed etiam illa , quae oritur ex incontingentia termi. notum qui simul esse non possunt. ut dictum est. Sex hoe,quod corpus. quod misitetur habet determi natum titum , ut contingit in corporibus caelestibus. quo tum motus a nullo impeditur, & tamen eorum est determinata velocitas secundum determinatomtempus unde ratio philosophi est ratio ad contradi-eerulium positioni antiquo tum, & non ratio demon- motus caeli tamen erit tempus cpnsim ens ex num easti,tiua simpliciter ; ponentes enim vacuum hae de p ioris,dc posteriori sui quolibet motu.. 'infinixum, quia utraque , λvirtus est finita ; unde non sequitur, quod moueat in rupi: αant anti h tamen esset simillier virtutis institiae' noti siphrita sequeretur, quod in ovetet in instanti . tum quia non est et agens uni vocum .dc materiale, sed aequi uocum&intellectuale, unde velocitas motus mensuranda est et secudum determinationem suae voluntatis: tum
quia non posset superare toraliter resistentiam quae est ex parte mobilis , quia licet posset superaretesiis stentiam , quam habet ex inclinatione ad contrarium motum non tamen posset totalitet superare resisten. tiam .quae inest mobili ex contrarietate, quam habet ad locum, quem intendit motor: non enim potest a corpore remoueri quod si in aliquo loco vel situ. nisauseratur ei sua corporeitas per quam debetur ei lo eus , vel situs, unde quandiu manet in natura eorpotis nullo modo potest moueti in instanti. quantocunque virtutis si mouent. IAd quintum dicendum .quod lieet post resurre bid. ad 3 istisnem non sit fututum tempus . quod est humerus ' μea Dpsum ponebant. ut non impeditetur motus, 3c se seeundum eos causa motus erat ex parte medis, quod non impedit motum ι dc ideo contra eos argu . mentatur Ihilosophus,ac si tota causa veloeitatis, de tarditatis ellet ex parte medii. quod patet euidenter; nam supra contia eosdem dixeiat . quod s natura 3reausa motus simplicium corporum, non oportet ponere vacuum, ut causam motus eorum, per quod dat intelligere. quod totam calatim motus ponebant expat te naedii. εί non ex natuta mobilis, Ec eodem in o. do dicendum.
Ad secundum, licet enim non si proportio motus
Utrum ascensio aquae, et erissursum ad raptindam vacuum ' naturalis aquis. Harai Videtur quod ascensus aquae . vel aeris sursem . eκύ, lad replendum vacuum sit ipsa violentus. Dieit' 'Α
126쪽
enim Philosophos 4. caeli t. 3 s. quod si tolleretur
ignis a suo loco .aetascenderet ad concauum lunae vitc militer aqua non mouet et ut in regionem aeris illo subtracto . nisi vi; fle quo dignis non moueretur deor sum amoto aere nis vi seg huiusnodi motu eleme. totum ad subtractionem alio tum est ad replendum
vacuum ergo morus aeris, &aquae, di similium ad replendum vacuum est illis violentus, Ee non natu talis.1 cal l .s. , Praeterea Dieit philosophus p. li t. . quod unius cur pol is sina plicis est tantum unus motus naturalis simplex; sed motus deorstim tetidi est illi na turalis, ergo motus ei Esdem, vel aetis ad teplendum
vacuum erit violentus. Ia.q p 3 Praeterea motus violentus,&contra naturam dici.
scd.ι ις tui qui est contrarius motui naturalii unde si lapis velo eius proiiciatur deorsum , quam si disposito
a 3 ad s. motus naturalis, talis motus dicit ut violentus a sed motus sui sum aquae ad repleiadtim vaeuum est con trarius motui naturali de Orsum eiusdem aquae, ergo
talis motus est uiolentus. prati tu, α . Plaeterea omnis motus eorporis habentis graui tatem .& l euitatem, vel est naturalis .vel violentus ut dicit philosophus p. caeli t. 18. sed aquae molns ad te. pleiadum vacuum non est ei naturalis. quia naturalis motus eius est tendere deo lsum .ut dicit philosophus p eali t. 7 ergo motus aquae, vel tetrae sursum ad replendum vacuum etit violentus. sed dices quod mo. tus elementorum ad replendum vacuum inest illi ex impressione eorporum superiorum,& ideo neque illis esse naturalem. neque violentum, quomodo est motus es reulatis aeris &ignis in propria regione. dc motus cireularis aquae ineompletus secundum flu.xum. Ac refluxum maris:sed .
. s Contra . nam saltem terra veluti remotissima ap ιη caelo nihil tale pallieipat. sed solam alterationem.
ergo illius motus ad replendum vacuum non eritii. eorpore superiori,unde illi erit violennas.
3.ν ...., sed contra est, quod motus est inelinatio appeti. l. . rus,sed appetitus cuiuslibet rei ad bonum uniuersi est naturalis: nam quaelibet tesse habet ad uniuersum, lscut pals ad totum, pars antem magis naturaliter in- .clinatur ad bonum totius. quam ad bonum tuum, ergo de motus cuiuslibet tei ad bonum uniuersi, ut est motus ad replendum vacuum .erit naturalis. la. Respondeo dicendum.quod duplex est finis eoiussi. bet rei unus est proportionatus illi. Si ad hunc natu, ira litet quaelibet res mouetur, sicut ad sua persectio. Nem :al ter est impronortionatus, de pet se subsistens. p p.&ρ , t i & hic respectu euiuilibet rei etiam inanimatae est bo. num totius uniueis fle ad hunc finem ira naturalitet sertur quaelibet res,ve magis in ipsum inclinet ut ,qua in propitum bonum. Et ratio huius est, quia unum-hio, , , quodque an rebus naturalibus secundum natura hoe ipsum quod est, alterius est: de ideo principaus.&magis inclinatur in id .euius est, quam in seipsum bonum autem partieulare est propter bonum comune, de propter illud appetitur: unde videmus quod quaelibet pars naturali quadam inelinatione operatur ad bonum totius, etiam cum periculo. de detrimento proprio.Vt patet eum quis manum exponit gladio ad defensonem capitis, ex quo pendet vita totius eorporis . Cum aute inclinatio naturalia sit indita a Deo
cuilibet rei. scut illa indita est euilibet elemento ad
M .HI q ra proprium locum . tamquam ad eonsereationem sui . a. per virtutem partictitatem quae est immediatd prin cipium talis motus . puta grauitatem, Ze leuitatem:
forma enim substantialis non est principium motus T h. .n loralia.nis mediante grauitate/leuitate, sicut nee ε alteratioras nisi mediantibus qualitatib us, ita debet
cuilibet rei propter consutuationem , & bonum uniueis . Hle iudita inclinatio per aliquam virtutem, nox sit immediatum plincipium talis inclinationis. Nam cum inclinatio naturalis virtutis si determina.
ta ad unum, iuxta multitudinem terminorum . de fi
nium. debent etiam multiplicari virtutes, quae sunt principia talium inclinationum. Ad primum etgo dicendum quod motus aetis . vel 'ς
aqda .vel terra ad replendum vacuum non est natu .iali, elementis. si in illis consideretur inclinatio naturae uniuersalis. quae est ad bonum totius uniuersi, de
ad finem subsistentem. ut dictum est. Quamquam inter elementa hoc inest discriminis. ut dicit Philo. sophus .caelit. ;s quod quia ignis est smplieitet te Capra.diruis,&teriasmplieiter grauis aer autem peraeeides si 'ni . . ad ratione dispositionis platet naturalis, quam habet, aliquam habet grauitatem .i leo subtracto aere ignis non ino uelut deorsum secundum naturam particu latem nisi vi, seeus vero aer subtracta aqua 'quamuis si eo deletutaei seundum se.&in natu tali sua dis positione cum nullam grauitatem habeat, etiam vi mouebitur deorsum, subtracta aqua, secundum Da tutam pallicularem consaeratus.
Ad seeundum dieendum. quod unius eoi potis sim . 2 . 'plieitest tantum unus motus simplex,s consae et ur ciri. .e secuta sum naturam particularem, secus si consideretur vel Aeadum naturam uniuersalem .vel in ordine ad causas lupei totes , ex quatum influentia potest acquirere aliam inclinationem. Ad tertium dicendum . quod argumentum tantum 'probat morum elementi ad replendum vacuum non et se naturalem respectu inclinationis natatae parti cuti iis .
Ad quartum dicendum, quod omnis motus, vel e caelia.ε. est natu talis . vel violentus. s confideletur motus in
ordine ad naturam particularem . nam alioqui cum elemento possit e mmunieari motus a eorpore suia petioli. ut est motus cireulatis respectu ignis existen iis in sua re :ione plutes motus simplices pollunt ei Aem corpori simplici conuenire. Ad quintum dicendum . quod terra, quia est te ci- p. li I. . tissima a caelo non participat motum circularem ex impressione caeli, participat tamen motum sursum ine. δε.dea/ replen/um vacuum naturaliter a Deo, vidi m po est. e violenter mouetur sursum . quando ab aliquo proiicitur sulsum. s.c.
Deinde considerandum est de tempore. quod extrinsece aduenit motui , tamquam mensura ipsius.
1 Utrum recte si a Philosepho assignara δε his
temporis 3 Vtram= vn m te vis amniam temps liat . Uira sit idem nruine realiterin tota tempore.
127쪽
Og prima Secundae Pareis sum Philos ph
iram temptias in rerum nusara. Videtur quod tempus non sit in rerum natura. Quia omne compositum exbis. quae non sunt, impossibile est esse, ut dicit Philosophus 4. phys. t. 23. sed tempu e m ponitur ex his,quae non sunt, nam tempstis aliud est praeteritum.&iam non est . aliud est fututum & non/um est,& ex his duobus compo nitur totum tempus,ergo impossibile est tempus ali. quid esse. 1 Praeterra cuiuilibet ditiis bilis existentis necesse est dum est.aliquam parte esse, vel aliquas: sed tem pus non est huiusmodi, quia quaedam temporis partes sunt praeteritae. aliae vero sunt ture 3c nihil tem pora . quod stδim sibile. est in actu .ipsum vero nunc. quod est in actu . non est pars temporis . unde tempus non componitur ex ipsis nunc, eigo tempus non est
aliquid. - praeterea gieit Philosophus ph3st a 3 o. quod 'r'r' si nori est Λnima potens numerare, neque etiam possbile estia quod potest numerati seu numeros: sed
tempus est num eius. ergo si non est anima, non est tempus.& consequenter tempus non est aliquid ei itra animam. Op. 44. Praeterea cum tempus sit numerus motus, auteri in matella numerabili , aut in anima numerante, non primum, quia materia numerabilis temporis no
est nisi prius de posterius in motu . in quibus nihil po. test esse eum ipsa sint non entia, seqaitur ergo quo Jtempus solum sit in anima numerante, non autem laliquid extra anima m. ibid. 1 Praeterea si tempus eget in re extra animam.tam. quam numerus alleuaus motus exterioris . tune se. queretur, quod qui non apprehenderet motum ex teriorem, non apprehenderet tempus, cuius oppolitum vult philosophus 4. phys qui dicit . quod si tu.
mus in tenebrit de nihil patiamur per visum ab editerioribus visibilibus . nee sentiamus aliquem motum exteriorum eor polum .dum tamen fiat aliquis motu in anima per successionem cogitationum , vel imaginationum , sempet sentimus tempus, ergo tempus semper sequit ut motum qui est in anima.& per con sequens tempus non est aliquid extra animam , sed solum in anima.s Praetet ea omne. quo g st. vel fit in tempors vel in
p q instanti .quia fieri sine suceestione non est nec succes, , ' sio sine tempote;s ergo tempus aliquid est reale, de ''' bes esse factum a Deo velin tempore, vel in instanti. . & tui sum de his idem quaeri potest , & sie dabitu processus in infinitum , ergo tempus non est quid
p q. 4ε a.3 Plaetetea si tempus est quid reale ergo fuit a Deo .rg creatum in principio temporis iuxta illud Gen. i. in creauit Deus extu in .& terram, vel certe
principios mul,iuxta illud Ecclesiastici 18. qui vivit in aeternu. ereavit omnia simul; sed tempus non potest esse etea tum in principio temporis. quia sie esset indivis bile. vel eerte diuis bile esset in indivisibili, ergo tempti non est creatum a Deo.& consequenter non est quid
T3b- - g Plaeterea in tempore id . quod est materiale, estp' R 7 pitui & post ei tui motus. sol male vero est numeratio, qui est actiis animae ergo tempus non est formali
p. 44. Sed conita est,quod omnia generabilia Meottup- ltibilia tempore mensurantur,aecipiunt enim sciem.& principium siti esse in tempote . ut vult philosophus .pi cs ergo tempus non esset, nihil esset generabi: e . de cotruptibile , quod est inconuenietis,
l 1 Praeterea eum te irinus sithnmerus motus .ione i e esse est elati tempus. sicut & motum, ut dicit Philo i sophus .phys t. iii. se fleonstat. quod motus est in rerum natura ergo de tempus debet esse in terum na
Respondeo dicendum . quod tempti; est aliquid in
re extra animam. Ad cuius intellectum considerati. dum est , quod politis rebus numeratis necesse esti poni numerum . unde sit ut tes numeratae dependenti a numerante, ita A numerus eo tum; esse autem retus numeratarum non dependet ab intellectu nisi si tali.: quis intellecti, ι. qu1 si causa rerum . sicut est intelle-ehus diuinus . non autem depe udet ab intellectu animae, Vnde nec numerus rerum ab intenectu animae dependet ea solum ipsa num ratio qui est actus ammae ab intellectit animae depen fet; tempus autem numerus motus est, di ideo sicut motus non dependet ab intellectu nostro. ita nec tempus sunt ta Ninquidam,qui dicunt etiam motum a ependere ab alii- ma. quia cum motus sit aliqua a successi. ium . partest eius.quae sunt prius. de possetius .n n habent ese in rei extra . sed solum in anima comparante priorem dispositionem mobilis ad posteriorem, di adeo solis sa het esse in anam a sinpliciter.& quantum ad esse persectum in re autem extra habet esse solum se e udum qui3 de idem dicunt isti de tempore. vetum istud lio potest stare,quia illud in quo motus est secundu suuiale completum. 8e per etiam, necessario mouetur. si ergo motus secundum suum esse completum esset in anima.anima nece stitio mouere ut quod est inco ueniens. . t Jeo intelligediam est, quod omne esse ethahachia,actus autem diuisbu ς ast , in vult Philosophiis p. met nam alius est actus totus si mul existens. sciit anima aut albesso. Alius autem est successisus, ut dies.&agoii ins nitum, de vacuit, de num es qum rum sunt de motus.&tempus.Cum eiqoelle sequa ractum. S modus essendi sequetur modum aEius.
Esse igitur quod est ab actu pii in o. est vile smul, de tale esse est esse copletum , quod debet ut rei persectata rimum actum .eslevsto quod est ab actu seeuna ilicet ab actu successivo. est esse suce essuum. de tale esIe est esse persectum . quo 3 debetur tali actui. vel rei persectae per talem aenim , & ideo esse persectum ipsius motus, & temporis, quod debetur viti- ibi4 plo
que secundum rationem propriae speciei , non est esse simul existens. seut ips dicunt.seg est esse in sue cessione, quod eli secundum aliquid indivisibile io
Ad primum ergo ἡ ieendum.quod praetetitum , & suturum non sunt se. ut smul sint,nee hoe requititur ad esse tempotis,cum sit este successivum , ut de elatatum est. habet tamen esse per aliquia indivis bile sui quod eontinuat ea, scilicet per ipsum nunc, &se patera a secundum. Ad tertium 3 ieendum . quod illa eonditionalit est ε. era , s impossibile est esse aliquem numerantem. impossibile est est aliquod num ecabile. se ut haee est veta. si impossibile est aliquem esse sentientem . imia
possibile ea esse aliquid sensibile , sensibilla enim est quod potest sentiti.& li potest sentiri,potest esse siti
tiens aliquid .licet non sequatur, quod s est sensibile. quod si lentiens actu. de similitet sequiti t. si est aliquid numerabile. quod possit esse aliquod numeras.seg non sequitur si sit aliquid numerabile . quod sit i. aliquid numerans,nec si non si numerans, quod non sit
128쪽
si numerabi' e. se illo modo obie 'io philosophi pro .
redhbati Vel die quod licet actualis non eratio ptio. ii .&possetioris intem ore si ab anima,non tamene let8m potis secundum propriae speciei rationem, xt dictum est. Ad quattum didendum quod tempus habet esse in
motu .sed dice . quod tempus non est numerus moistus sed numerus numeratus motu . 3 Conita numerus numeratus motus non Aistinis .
guttura motu .est enim ipsum prius. re posteriti, mo '. tus, sed tempus non est motus vi probat Philosophus .physt. 93. quia Oroius motus vel est solum in ipso piloti. At posteriori motus. sed quando dicitur. sed i trasmutato. . t patet in generatione .atigmentatione, M. ptius de posterius in motu non sont.) dicendum est, euod verum est sub esse permanenti, habent tamenelle suecessimam. Ad quintum dicendum quod tempus sequi tui mo
tum aliquem exterrorem . scilicet prinaum motum. nam apprehenso quocunque motu comprehenditur
motus primus saltem vitiualiter . eo quod est causa omnis transmotabilitati . alteratione. vel etiam in loco, ubi est ta antavi Mum.& ttansmutans .vt in motu locali ; sed tempus est ubi que&apud omnia praeterea omnis motus . vel mutatio vel est velox vel tarda ; sed tempus non dicitui
tardum .aut .elox zlgo tempus non est numerus numeratus motus.
Praeterea si tempus est aliquid tractus ma xime ex 4.ph D. reo id manifestum est .vidicit Philosophus . physi.
Ad s. de r. dicendum quod in tempore. 3c instanti l f s. quod percipiendo quemcunque motum . etiam non di Tetu ut esse . de seli. non aute necesse est tem .pus esse in tempore .si eut nec locum in loeo. Vnde non est necesse, quod primum instans creationis in Asa, alio instanti fiat.Vel die quod scut numerus non numerat ut alio numero, ita nec tempus alio tempore mensuratur, nec fieri eius. cum suum csse torum stineum qui est in anima pet successionem cogitationu.& imaginationum, percipimus tempus a de contra. cuto percipimus tempus. percipimus motum ; seghoe dictum Philosophi salsum est; vel enim tempus
consequitur motum aliquem sens bilem extra animam . de tutie sequitur . quod qui non semit illum feri vos e incipit in principio tetri potis, non seu titi motum. nou sentiat tempus, cuius tamen eontrariu menset te esse eius .sed se ut in eo. a quo incipit eius dicitur ibi a Philosopho ivel consequitur motum ani- productio.ut animalis a corde, domus a fundamento lineae a puncto. vel dic quod nihil fit, nisi secundut 4 ιι a. quod est . nihil autem est temporis nis nune . unde radi non potest fieti nisi secundum aliquot nunc, non quia in ipso primo nunc si tempus, sed quia ab eo in cipit tempus s l.ii. Ad octauum dicendum . quod tempus guplicitermae.& tunc sequitur , quod tes non comparentur ad tempus nisi mediante anima , di se tempus non erit res naturae , sed intentioanimae ad modum generis, vel speciei . vel consequit ut uniuersalitat omnem motu in , de tunc sequitur, quod quot sunt motus, tot sint tempora , quod est impossibile , quia duo tempora non sunt simul ergo tempus non est aliquid potest considerari, uno modo quantum ad actualem l motus ,& eonsequenter nec numerus numeratus numerationem pitatis.& posterioris in tempore. dein motu, de sic tempus habet esse completum ala ani. ma. Et ratio est, quia, cum tepus sit numerus motus, i tione motus non es praus.& posterius .nam He ratio pl IU
1 Praeterea tempus consequitur motum , sed in ra-
seut numerus rei non dependet ab actu animae , sed solum ipsa num etatio, qua est actus animae , ab ipsa anima dependet, puta ab tius actu ita & te uus. Alion ogo potest consderati tempus secundom suinii esse speciheum.quod sibi debetur ex natu :uae spe. ciei, de hoc dupliciter. Vnomodo secund si quod esse temporis compara ut ad esse rerum permanentium, de si e tempus noti habet esse completum,& perfectu extra anima nec etiam in anima, cum suum esse nonstret manens ed successuum. Alio modo compa rando esse tempotis ad esse aliorum successivorum.&se tempus habet esse completum . & persectum exita animam .illud scilicet esse, quod competit na- itutae suae speciei.
νι εχ recte stu a Philosopho rempus - aefixi m. Videtur quod non recte sit a Philosopho te pus
definita. quod sit numerus numeratus motus secundum prius. & posterius. Numerus enim est quantitas ἁiscreta. sed tempus est quantitas conti. ii . t dicit Philosephus pli,st. ios. ergo tempus
non est numerus.1 Praeterea ide inest numerus diuersorum numera . totum. vi centum equorum,dc centum ho manum ut
dicit Philosophus .ph3st rio. Nin numero est in uenite aliquem minimum numerum . pura dualitatem, sed non est idem temput prioris , de posterioris motus diam respectu illius est temptis praeteritu, recpecto huius suturum, &in tempore non est inuenireum plieiter minimum .ergo tempus non est numerus
ne motus tantum est, quod stactus existentis in po tentia,ergo tem pus non est numerus numeratus motus secundum plius.& postellus. 6 Pixtet ea prius di possetius determinatur.&des- is anitur tempore,cuin per illud mensuretur, ergo tem
pus non potest definiti per pilus.& possetius alioqui des nitio temporis erit circularis , & consequentet
praeterea qualibet motus, in motus habet numerum , ut dieit philosophus .phys t. ii 1. sed tem - 4.pu l. spus non est nisi inum omnium motuum . ut diciti hilosophus .phystii 33. N a; .ergo tempus non est
numerus numeratus motus secundum prius, & posterius. 8 Praeterea tempus ponitur ut sit mensura motus: sed mensura motus est locus. ergo tempus non distin sui iura loeo. At se non erit numeIus numeratus m
tusse eundum prius. & posterius , scut nee loeus est
Sed eontra est , quod philosophus A. phys. . phyclari.io'. desilit tempus . quod si numerus numeratus motus secutigum prius.& posterius. Respondeo dicendum , quod necesse est dicete, quod tempus est numerus numeratus motus secuti. op 44 4
dum prius.& possetius. Ad cuius ostensonem eons- I xyderanaum est,quod tempus non est motus. ut quida '' dicunt, asserentes tempus esse motum eaeli, qui diei tute ite utatio,sed laoestare non potest,quia quaelibet pars temporis est tempus . pars autem citculationi a noti est circulatio .praeterea, quia Omnis motus, vel est velox, vel ratdus, at tempus neque est velox. neque tardum .ve tu licet tempus non si motus, est ta
men aliquid motus , quicunque enim percipit mo ium quemcunque smul de percipit tempus, ira quic que percipit motum quemcunque sue in rebus sensibilibus existentem, uue in anima, percipit esse
129쪽
Prima Secundae Part. Sum Philosoph.
transmutabile. IV ne consequens percipit primum
motum, qui est causa omnis alterius motus, de cuiuscunque rei b,bentis esse transmutabile . atque adeo tempus, quod eo a sequitur motum primum . unge tempus est aliquid motus. quoniam vero motus se quitur magnitudinem quantum ad doci. scilicet qiis. atum ad cola Mustatem,& quantum a s prius.& poste litus .est enim motusqvid continuum,& habet partes priores & posteriores, sed haec ratione magnitu sinis,lsupra quam fit motus. haec enim est quantitas poli - tionem habens de ratione autem positionis est prius. l& post ei ius .ideo & tempus habet lixe duo. est enim quid continuum nam quantus est motus primus tantum seii tempus videtur;& smilitet plius postmrius sequitur prius.&posterius in motu. Caeter u quia in motu licet idem sint entitas motus,& prius.&po- sterius eiusdem .disserunt tamen ratione , quia de ra . ltione motus est quod si actus entis in potentia , sed quod in motu sit pitu . & posterius. hoc habet ex ordine partium magnituJint . ideo tempus non conse quitur motum ratione utriusque se i iecongum ratione prioris reposterioris in moti quod ex eo patet. quod proptet hoc ostensum est,quod tempus consequitur motam . quia simul cogitamus tempus S mo tum .viisse tantum illud tempus sequitur motu . quo cognito cognoscitur tempus , sed tune cognoseimus tempus. eum distinguimus determinando prius . &posterius. nam tune dicimus fieri tempus. quanso ae.
cipimus in motu aliud , & aliud, & aliquid medium inter ea .puta quan3o accipimus aliquid prius. & posterius in motu non quidem ut sunt sub fotina comi inui absolute .nam sie cognos edo prius. & poster iux. lcognostimus motum. sed non tempus .sed sub forma lde terminata quatenus scilicet anima ita distinguit in motu prius. & posielius, ut hoc dicat esse aliud ab illo.& esse duo.& non unum. Vndest, in tempus lnon sta soluie in otiis. nec quodcuque aliquid in o. stus, sed sit situ & posterius motus . 8e non quomo. doeunque eonsiderata , & sumpta, sed ut immediata
sunt, est enim tempus numerus motus. quia sciat nu. meto iudicamus aliquid pius,ves minus, ita tempore iudicamus motum esse plurem, vel minorem. Cum aute duplex sit num eius. unus numerans , qui dicit ut numerus simplieitet & absolute acceptus.quo scili
cet numeramus viduo, R ilia alter numeratus, quia
es applicatus rebus numeratis, ut cum dicimus tres homines, tempus non est numerus numerant, quia
se sequeretur . quod numerus cuiusibet rei esset tempus , sed est numerus numeratus , quia est ipse numerus prioris, &posterioris in motu , vel ipsa. lquae sunt prius. & post et ius in motu numerata. & lse patet recte suille a philosopho definitum tem l
Ad primum. ergo dicendum . quod licet numerus i ii si quantitat discreta , tempus tamen est quantitas
continua propter rem mi metatam, sicut decem men lsurae panni quoddam continuum est, quamuis dena li rius numerus si quantitas discreta. i Ad seeundum dicendum, quod tempu, non estnnmerus numerans, qui idem est omnium numero. itum .nam sie idem esset tempus mutationis, quae prae . teriit,& quae fututa est, sed est num eius numeratus, ivt dictum est. Ad tertium dicendum, quod tempus non est mo altus,sed est aliquid motus, puta numerus numeratus
motus; numerus autem numeratus motus sequitur prius, & posterius motus , non autem motum, ut motus est, de ideo numerus numeratus motus. at. que adeo tempus latione disserta motu, ut motus est.
Ad duartum dieendum , quod quia est unus pii imus motus,qui est causa omnis alterius motus. quaeis eunque sunt in esse transmut,bili. habent hoe ex illoptimo motru quies motus p timi mobilis; quicusve autem percipit quemcunque motu siue in rebus sensibilibus existentem,sue in anima, percipit esse tracmutabile.& per consequetis percipit primum motu.que ira sequitur tempus i unde quicunque percipit quem cutique motum percipit tempus, licet tempus non consequatur nis unum primum motum, a quo omnes alii causantur,& memurantur & sic remanet
Ad quintum dicendum . quod tempus consequitur i. motum secundum prius & posterius . non antem secundum quod est motus, ut dictum est. Ad seditum dicendum, quod prius, & posserius po- sinuntur in des nitione temporis, secundum quod cau santur in motu ex magnitudine . & non secundum quod mensurantur ex tempore, & ideo Philolophia supra . phγst. 9s ostendit quod prius , de poste tius sunt pilus in magnitudine, quam in motu &in motu . quam in tempore. ut haec obiectio exciti.
Ad septimum direndum . quod quia prima circu. latio quia limplicior. & regularior, est menstra om .
nium motuum,& motus mensulatur a tempore. in . quantu mensura iur quod a motu . neeesse est dieete, quod tempus sit numerus pi imae circulationis, secum dum quam mensuratur tempus & ad quam mensurantur omnes alii motus temporis mensulatione; &quod quicunque sentit quemcunque motum, semittempus. eo quo3 ex primo motu eausatur mutabili tas in omnibus mobilibus. A 3 octauum Alcendum.quod in motu proprie ae .c pro est duo reperire continuitatem di sue cessione. ISecundum quo J habet continuitatem , se propite mensuratur per locum , quia ea continuitate magni tudinis est continuitas motus .ut dicit philosophut . physi s s. de r.physt. ι'. secundum quod aute habet successionem . se proprie mensura:ur per tempus;
unde tempus dicitur mi metu, numeratus moIus se.
Virum sis et mm Iem:m omnium temporalium. Videtur quod non sit unum tempus omnium temporaliu variatis enim mensuratis vatiatur ais p. menstra; sed tempus est in iobus temporalibus seu tin menseruis ergo sicut illae sunt plute, de distinctae,
ita de tempus non erit unum,sed plura. 1 Praeterea enm tempus sit nomen durationis, quo- ν , Diarum est unum tempus. est una duratio; sed non om . ait.iacat Isilum temporalium est una duratio, qui quaeda post alia elle incipiunt. ergo tempus non est unum omnium levi poralium. a 3 Praeterea lepus non est num eius numeratus , qui is v s .
est unus omnium numeratorum sed est numerus uri. meratus &applicatus rebus, ut diinti est sed numerus numeratus multiplicatur iuxta multitudine rerii seum tuum, quibus applicatur. visu pia dictu in est,ergo tempus non est unum.
Praeterea si tempus est unum . hoe erit tempus p d. M A ptimi motus: sed hoc est falsam . nam qui sentit mo p. 44ι
tum .sentit tempus, & contra . sed non omnes sentiunt,aut vident motum caeli & tamen sentiunt tem.
pus,ergo tempus non est illud , quod sequitul ptimu
130쪽
motum &per consequens non erit unum tempus, l
. . praeterea illa, quae non depengent ab inuicem,nga, . videntur habere unam mensuram οῦ sed omnia tem . loa , ara a poralia non dependent a se inuicem ergo non gatur l
v num tempus motum temporalium.
d. q vlt. 6 P aeterea tempus enominat res temporales . &nos tum motum primi mobilis. ergo tempus etiam subiective etit in rebus temporalibus, cum accidens si subiective in eo quod denominat. 7 Proeterea tempore non metuta tui nis illud. quod p.4. includitui in tempore Iecundum principium ti fine
sed motu a caeli secundum Philosopbum neque habet
principin m neque finem, ergo tempus caeli ne ii est mentura omnium temporalium, di lac non erit unia,
sed multiplex.1 Praeterea quilibet motus habet suum numerum, Tib...tem. ut dicit Philosophus a ph3st 13 i. sed num eius ram via. 14. tus . vi flicitur ibidem est tempus. ergo quil: bet mo ius habet suum temptas , de sc tempus non em
s.s i. i. sed contra est . quod dicit philosophis, obrs
t. . a ,3. quod est unum tempus omnium temporalium
, piaeterea si euiussib et motus tempus est numerus ;ε a vi tempus multiplicetur iusta multitudi1 emnici.' tuum. Gqimui quod auotum idiotus smul ediissen. tium sit alterum de alterum tempus. 8e consequenter quod duo tempora aequalia sint simul . vi pote duo dies.&duae hordi. at hoc est impossibile. se ut est impossibile. quod auo tempora inaequalia simul fiat.
ut dies. de hora.ergo tempus unum est omnium tem poralium. 3 praeterea tempus comparatur ad primum motum non solum ut mensula ad inensulatum . sed etiam.
vlaecidens afl subiectiam : sed impossibile est in uno i subiecto esse pluia aceidentia eiusdem speciei , s- eut in una, parte supelficiei non possunt esse duae nualmero albedines, ergo tempus unum est o mutum temporalium.
Respondeo dicen um . quod se unitate tempo-
hoe, quod est unus numerus omnium numeratoIu, cum tempus si numerus secundum I hilosophus, se/ hoe non susscit.quia tempus non est numerus. ut abstractus extra numeratum , sed vi in numerato exinens , alioqui non esset continuus , quia decem ulnae panni continuitatem habent non ex numero, seg ex numerato; num eius autem in numerato exi ianens non est idem omnium , sedgiuersus diuerso tu. unde alij assignant causam unitatis temporis ex viri. tate aeternitatis , qua est prineipium omnis duratio. nis, di sic omnes dulationes sunt unti, si considetetur earum plincipium , sunt velo multae. si consdetet ut dio erstas eorum, quae recipiunt durationem ex instu
dio ptimi principii AIij vero assignant eausam unita
tis temporis ex parte materia primet quae est primum sobiectum motus .euius mensura est tempus sed neu . edictissignatio sufficiens videtur , quia ea, quae suntv iam principio vel subiecto .de maxime remota, nosorat unum simplicitet, sed seeundum quid , &ideo
die eradum eum Comment. phrct.iso.&is a. quod rempus est unum ab unitate motus primi monilis. rem pus enim comparatur ad istum motum, non tan. etiam ,ut mensura ad mensuratum , scut ad alios mo tu a. sed sicut aecidens ad subiectum, quod ponitur indefinitione eius .ex quo habet unitatem .& multitu- diriem ;vnde primo mensurat motum diurnum . de'. petilium mensurat omnes alios motus i seu tenim dicitia L IO.met. t. s.& . unumquodque mensuratur
per illud, quod est primum,&minimum sui generis,& secundum aliorum motuum multitudinem . ad quos tantum comparatur.ut mensura non multiplicatur ., quia una mensura separata multa mensurati possunt. quemadmodum etiam omnium aeuit ei no rum unum tantum est aevom, quia cum unum qu diaque meti retur simplicissilii ossi generis, ut dictum est, oportet . quod esse omnium aeuitereorum mensuret ut esse primi aeuiterni, quod talo est simplicius, quanto praus. Vnde manifestum est. quod tempus est
Ad primum ergo dicendum,quod mensura est du- , .d cq p.a xple et . quaedam intrinseca, quae est in mensurato, scut .d p in subiecto accidens, &haee multiplicatur ad multi plicationem mensurati, seu plui estineae sunt, quae mensuram longitudinem plurium corporum aequalium est etiam quaedam mensura extrinseca, & hanc non est necesse multiplicati ad multiplicationem tensurat tu sed est in uno seut in subiecto, ad quod multa mensurantur,scut multi panni mensuratur ad
longitudinem unius ulnae.x hoc modo multi motos mensulatur ad numerum unius primi motus. qui numerus est tempus . 5e multa permanentia ad unit,tem v nitis pet manentis quod est aeuum.
ρ d secundum dicendum . quod sicut omnia νν qxa.οxuiterna habent virum aeuum propter primum & ad .s non omnia simul incipiant , ita licet non Io.nia temporalia simul incipiant . omnium taven est unum tempus propter piimum, quod mensuratur
Ad tertium dicen ἡum , quod tempus est numerus numeratus motus priuat mobilis & mediante illo alio tum motuum . unde non est necesse . quod multiplicetur secundum illotum multitudinem , ut dictum est. Ad quartum dicendum, quoA tempus retia est ine mensura motus primi,unde esso terum temporalium Pnon mensuratur tempore. nisi prout subiacet vati tioni ex motu caeli. unde Ateit Comm. 4. phycr. Io I. quod sentimus tempus. secundum quod percipimus . nos esse inesse variabili ex motu caeli; de inde est, quod omnia. quae Ordinantur ad motum cali , si cui ad eausam , cuius primo est mensura tempus, mensu tantiat tempore, de quicunque sentit quam eunque variabilitatem , quae consequitur ex motu caeli sentit tempus , quamuis non videat ipsum mo
Ad quintum dicendum quod ad hoc, quod aliqua ..
mensureturIer aliquod unum,non requiritur, quod illud unum ut causa omnium eorum . sed quod sit simplicius. Ad sextum dieendum. quod quadam accidentia 1.d ii q. ILdenominant illud , in quo sunt. ut albedo; quaedam a. it. denominant illud in quo non lant, sicut in subiecto, quomodo locus denominat contentum, lieet si ineontinente, ut in subiecto . & tempus est numerus omnium motuum,lieet subiective s tantum in motuptimi mobilis. per quem omnes alij numerantur, uti dicitur io .metaph. Ag septimum dicendum, quod tempore non men , 4 is Al suratuinis illud, quod includitur in tempore secun 'dum principium.& finem .motus enim eaeli licet po i natur semper fuisse seeundum philosophum. tamen unaquaeque reuolutio. vel pars reuolutionis, quae mensuratur tempore seeundum prius , de posteriusaee ta in ipse habet principium,& finem, quia non est mensetanis habens plineipium, di finem. Adomuum ditedum ouod omnes motus,quior i Einantur ad motum caeli,sieut ad causam .mensurati ' tur tempore motus caeli, ut dictum est, lirat quilibet motus habeat in se stam particula tem durationem i