장음표시 사용
101쪽
His tot tantisque rationibus, quanquam multum reluctata verecundia prImeipis nostri, tandem tamen cessit. At quemadmodum cellit λ non se ut privatis , sed ut privatos pares sibi faceret. Recepit enim tertium consulatum, ut daret. Noverat moderationem hominum, noverat pudorem , qui non sisustinerent Τ tertio consules esse, nisi cum si ter consule. 7 Bellorum istud sociis olim, periculorum consortibus, parce tamen tribuebatur; quod tu singularibus viris ac de te quidem bene ac sortiter praestitisti, sed in toga meritis. Utriusque cura, utriusque vigilantia obstrictus es,Caesar: sed in principe rarum, ac prope insolitum est, ut se putet obligatum, aut si putet, io amet. Debes ergo, Caesar, & solvis. Sed cum ter consules facis, non tibi magnus princeps, sed non ingratus amicus videris. Quin etiam perquam modica quaedam civium merita, fortunae tuae viribus in majus extollis: essicis enim, ut tantum tibi quisque praestitisse videatur, quantum a te recipit. Quid isti benignitati precer nisi ut semper obliges, obligeris, incertumque rue facias,'' utrum magis expediat civibus tuis debere tibi, an praestirisse. L XI. Equidem illum antiquum senatum contueri videbar, cum ter consule assidente ' tertio consulem designatum rogari sententiam cernerem, ruanti tunc illi, quantusque tu λ Accidit quidem, ut corpora quamlibet arua&excelsa, procerioribus admota, decrescant, item, ut altissimae ci
to vium dignitates, collatione fastigii tui, quasi deprimantur, quantoque
Iublicae, si privatus fuisses, ut te non conini item modo, sed Zc senatorem haberet ;id puta plurimi nunc eius intereste, ut te non principem tantum . verum de conssi. lem habeat ., ut de auctoritatis tuae praesidio tuta sit, de administretur sapientia. s. Tertia consules J Fuit illud Ciceronis temporibus a viris doctissimis agitatum, utrum in aede, quam Pompeius Victoriae dedicabat , inscribendum esset : Tertio, vel Tertium consul. Quam controversiam dirimere ne ausus quidem est Tullius :Tres tantum, inquit. huius vocis luerae in.cidantur, Ter. Sic 5e Terris, dc Tertium consul pro arbitrio legetur. Id ex Varrone de Tironis epistola tuse narrat Aulus Gellius
6. Ire rensae J Utrum Plinii, aut librarii cautio estiTer pro Tertium , aut Tertio
iuxta Tullii consilium scribentis ι alii vi. detiat: sed in alio Plaui loco iterum consul, de apud alios bis eosI legitur.
8. Singularabis utris. J Puta M. Cornelium Frontonem oratorem, quem Tra a
nus consul tertio consulem secum fecit, de Sextum Pompeium , si onustio quidem credimus, in Kal. Martias tertium consulem designatum. s. Ac de te quidem. t obscura sententia, nisi restituatur ordo . qui est ad oram editionis Livineianae: e in dete quidem bene aesertiire, sed in toga meritu praestristi. Id est. id quidem eis dedisti, cum propter ea quM
in te contulere beneficia, tum propter egre gie navatam in negotiis civilibus operam. O . Utrum magis expediat. J Utrum uti
lius sit δελνι tibi. id est . accepisse a te beneficium . An provise , id est, an dedisse.
Quia nimirum . praesentem meritorum nostrorum fructium, dc remunςrationem serimus.
I. Tertia consulem J Sext. Pompeium, deb
102쪽
propius ad magnitudinem tuam ascenderint, tanto etiam a sua descendisse videantur. l llos tamen tu, quanquam non potuisti tibi aequare cum velles , adeo in edito collocasti, ut tantum super ceteros, quantum infra te cerianerentur. Si unius tertium consulatum eundem in annum, in quem tuum
contulisses t ingentis animi specimen haberetur : ut enim felicitatis est, s quantum velis, posse, sic magnitudinis , velle, quantum possis. Laudandus quidem & ille, qui tertium consulatum meruit: sed magis, sub quo meruit. magnus memorandusque qui tantum praemium cepit : sed major, qui ea pienti dedit. Quid λ quod duos pariter tertio consulatu collegas tui sanctitate decorasti λ ut sit nemini dubium, hanc tibi praecipuam causam fuisse Ioextendendi consulatus tui, ut duorum consulatus amplecteretur, & colle sam te uni daret. Uterque nuper' consulatum alterum gesserat a patre tuo, id est, quanto minus quam a te datum: ' utriusque adhuc oculis paulo ante dimissi fasces oberrabant: utriusque solennis ille lictorum & si praenuncius clamor auribus insederat: cum rursus curulis, rursusque purpura, ut Isolim, cum hostis in proximo, & in summum discrimen adducta res pubi .expertum honoribus virum posceret, ' non consulatus hominibus iisdem, sed iidem homines consulatibus reddebantur. Tanta tibi benefaciendi vis, ut
indulgentiam tuam necessitas aemuletur. Modo praetextas exuerant, resumant; modo lictores abire iusserant, revocent; modo gratulantes amici re- rocellerant, revertantur. Homini sine istud ingenium est hominis potestas prenovare gaudia, redintegrare laetitiam , nullamque requiem gratulationis dare : neque alia repetendis consulatibus intervalla permittere, ' nisi dum finiuntur λ Facias ista semper, nec unquam in hoc opere, aut animus tuus aut fortuna lasIetur: des quam plurimis tertios consulatus, &cum plu- as rimis tertios consulatus dederis, semper tamen plures, quibus debeas dare , supersint.
a. Si unius ere. J Sententia est. Si quo madverte, ut adventanti consuli cederent. anno tertium consul factus es, eodem pri. assurgentesque cum plausu illum excipe- vatum hominem tertio consulem tecum en perent. Sueton. in Julio c. so. Cum fictor eae se voluisti. viore animadverti Iussisti.
3 Uni. J Id est, Frontoni. Neque enim I Non censulatus. J Haud absimile illud
Traianus initio anni Pompeii collega fuit. Valerii Maximi l. 7. c. s. de repulsis. n. 6. si quidem Fronto in Kalendas tantum Mar- Non Carani tunc pratura , sed praeturae Cato tras fuit consul desienatus. negatis est. Seneca vero conii. ad Helv. c. . consulatum alterum. J Id est,secundum. i 3. quis M. Catemr gnominiam putet fuisse , s. Quanto minue. J Quanto minus glo- duplice in petitione praetura , er consulat riosum est consulatum a Nerva , quam a repulsam ' ignominia ilia praetura ct consulate accepisse 3 tus fuit.
6. Praenunciis clamor JPopulum promo- ου. dum finiuntur. J Nisi quantum
103쪽
LXII. omnium quidem beneficiorum, quae merentibus tribuuntur, non ad ipsos gaudium magis quam ad similes redundat et praecipue tamen ex horum consulatu, non ad partem aliquam senatus, sed ad totum senatum tanta laetitia pervenit, ut eundem honorem omnes sibi & dedis.. si&accepisse videantur. Nempe enim hi sunt, quos senatus, cum publicis sumptibus minuendis optimum quemque praeficeret, elegit equidem primos. Hoc est igitur, hoc est quod penitus illos animo Caesaris insinuavit. An parum saepe experti sumus, hanc esse rerum conditionem, ut senat favor apud principem aut prosit, aut noceat λ Nonne paulo ante nihil ma-μo gis exitiale erat, quam illa principis cogitatio λ hunc senatus probat, hic senatui carus est.' Oderat quos nos amaremus, sed & nos, quos ille. ' Nunc inter principem senatumque dignissimi cujusque charitate certatur, demonia stramus invicem, credimus invicem; quodque maximum amoris mutui signum est, eosdem amamus. Proinde P. C. favete aperte, diligite con- y stanter. Non iam dissimulandus est amor, ne noceat; non premendum odium, ne prosit. E adem Caesar, quae senatus, probat improbatque: vos ille praesentes, vos ' etiam absentes in consilio habet. Tertio consules fecit, quos vos elegeratis: & fecit hoc ordine, quo electi a vobis erant. Magnus uterque honor vester, sive eosdem maxime diligit, quos scit vobis esse charissimos; sive illis neminem praefert, quamvis aliquem magis amet. PrOlosita sunt senioribus praemia, juvenibus exempla et adeant, frequentente curas tandem ac patentes domos: quisquis probatos senatui viros suscipit, hic maxime principem promeretur. Sibi enim accrescere putat, quod cuique astruatur: nullamque in eo gloriam ponit, quod sit omnibus maior, 23 nisi maximi fuerint, quibus major est. Persta, Caelar, in ista ratione propositi , si talesque nos crede, qualis fama cujusque est.' Huic aures , huic oculos
neeesse est, ut finito uno consulatu, alter incipiat. I. Sumptibuι minuendis. J Exhausto per Domitianum aerario , Nerva, multis sacrifietis circensibus, de spectaculis sublatis, necesse habuit publicos sumptus, quantum
a. oderat ere. J Oderat Domitianus, quos amabamus, oc vicissim , quos amabat ille, oderamus. . 3. Favete aperἔe. J Quibuscunque lubi.
. Etiam absenter. J Quantum autem id Nervae senatum devinxerit , vide apud
. Maguul uterque. J In Lugdunensi editione, uterque Mner viseri Catanaeus legit, maginum ut inrae videretur. Melius hic quidem . modo codicis alicujus auctoritatem proferret.
6. Taufrue. J Sententia est : ut de nobis aequum iudicium seras, famae ac communi
hominum opinioni, quae, ut ait Aristoteles 3. Pol. 7. raro fallitur, credendum est potius, quam malevolis nonnullorum susurris 7. Huic aurer. JHac aures. Livineius.
104쪽
intende , ne respexeris clandestinas existimationes, ' nullisque magis, quam audientibus insidiantes lusurros. Melius omnibus , quam singulis creditur, singuli enim decipere & decipi pollunt: nemo omnes, neminem omnes festiterunt. LXIII. Revertor jam ad consillatum tuum ; et si sunt quaedam ad sconsulatum quidem pertinentia, ante consulatum tamen. In primis, quod comitiis tuis interfuisti, ' candidatus non consulatus tantum, sed immortalitatis , & gloriae, & exempli, quod sequerentur boni principes, mali mirarentur. Vidit te populus Romanus in illat vetere potestatis tuae sede: pe pessus es longum illud ' carmen comitiorum, nec jam irridendam moram: Ioconsulque sic factus es, ut unus ex nobis, si quos facis consules. Quotusquisque principum antecedentium honorem istum aut consulatui habuit, aut populo λ Non alii marcidi somno, hesternaque coena redundantes, comitiorum sitorum nuncios operiebantur λ Alii sane pervigiles & insomnes , sed intra cubilia sua illis ipsis consulibus, a quibus contules renunciabam Istur, exilia & caedem machinabantur. O prava & inscia verae majestatis ambitio , concupiscere honorem , quem dedigneris: dedignari, quem concupieris : cumque ex proximis ' hortis campum & comitia prospectes, sic ab illis abesse, tanquam Danubio Rhenoque dirimaret A verseris tu honori
INTERPRETATIO.b Nemini magis noxis, quam iis a quib- auriuntu . N o T IE .
r. Comitiis. J Locum hie intelligit in
quem ad creandos magistratus conveniebant , quicunque ius haberent suffragii. Is erat campus Martius. Comuis sumuntur saepius pro conventu ipso. a. Canaei datus. J Dicebatur qui aliquem magistratum ambiebat , a toga eandida quam per id tempus induebat, sive ut coloie illo, qui solus purus sincerusque est , integritatem suam testaretur, sive ut agnosci ab omnibus posset. Illi autem prima Iuce, in loco aperto, captatis auspiciis. ire per comitia , sussragatores rogare , prehensare illorum manus, Ze nudato etiam corpore cicatrices . si quas in bello aecepissent, ostendere. Hoc loco metaphorice dicitur canae rus inmortalitatis ter gloriae et quo modo apud Quintil. Candidatus eloquentiae.
stratus lite libere creati . tum latae aut abrogatae, x populi placito leges fuerunt. Extremis vero temporibus quasiseruitutisse es.
4. Carmen. J Ille pro tolenni quadam eaque longa precationum formula sumitur , qua comitiorum praeses, sive is con .sul, sive absente eonsule dictator aut inter rex esset, a diis petebat, ut quidquid decernendum esset, sibi, magistratui. sena tui, populoque bene ac seliciter verteret. s. Nec jam irritendam. J Quid enim ridendum magis quam mora illa. dc ad exquirendam deorum voluntatem accommodata precatio: siquidem nulla comitiorum , deOrumque ratione habita , eligendi erant, quos lubitum esset principibus.
6. st vos facis cσnsules. J Jul. Caesar ius
creandi consulis a populo totum in se transtulit, donee eomitiorum more revocat Caligula situm populo ius reddidit. Extremis vero reipublicae temporibus . ut aliqua saltem priscae libertatis umbra esset , consulem in comitiis imperator aut propo nebat,aut,si abesset, proponi iubebat: populus suffragio rem totam comprobabat. 7. Hretii. J Agrippinae . quos Caius. &alii subinde imperatores suo palatio adiun-xcre , unde patebat prospectus in campum Martium, ubi comitia habebantur. 8 Averseris. J Sententia est. Itane unus
ex illis lares, qui dedignabantur ipsa sus-
105쪽
tuo sperata suffragia, renunciarique te consulem jussisse contentus liberae civitati ne simulationem quidem serves p abstineas denique comitiis, a strusus atque abditus, quasi illic tibi non consulatus detur, sed abrogetur imperium p Hec persuasio se perbissinus dominis erat, ut sibi viderentur 3 principes esse desinere, si quid facerent tanouam serratores. Plerique tamen non tam superbia, quam metu quodam submovebantur. An stuprorum sibi incetiarumque noctium conseii , ' auspicia polluere , V sacratumque campum nefario auderent contaminare vestigio λ non adeo deos hominesque contempserant, ut in illa 'spatiosis ina sede hominum deorumque Io coniectos in se oculos ferre ac perpeti possient. Tibi contra, & moderatio tua tuast, & sanctitas: ut te & religioni deorum, & judiciis hominum exhiberes, alii consulatum ante quam acciperent, tu &η dum accipis, me tuisti. LXIV. Peracta erant solennia comitiorum, si principem cogitares,as jamque se omnis turba' commoverat: cum tu, mirantibus cunctis, acce
dis ad consulis sellam, adigendum te praebes in verba principibus ignota, nisi cum jurare cogerent alios. Vides quam necessarium fuit consulatum non recusare Non putassemus istud facturum te suisse, si recusasses. Stu
peo, P. C. necdum satis aut oculis meis, aut auribus credo, atque identi-2O dem me, an audierim , an viderim interrogo. Imperator ergo, & Caesar,
& Augultus, ' Pontifex maximus, stetit ante gremium consulis p seditque
NOTAE.fragia, quibus sibi conserebatur consulatus, de contenti praecepisse ut consides renunciarentur , ne id quidem pro accepto tanto honore populo .s enatuique rependebant, ut eorum adversus se studia non ingrata sibi esse simularent t9. Stuprorum. J Caium . de Domitianum notat, quorum reserendis libidinibus absineo, cum eas, ut di ceterorum imperatorum , satis prolixe reserat Suetonius. 3 o. is J Comitia , ut alia serme alicuius momenti negotia , non ni i captatis prius auspiciis agebantur. Supra n. I.
I Satratum. J Marti, fortassea Romulo .iet. Da iosissima. l Hie enim & deorum delubra & multorum illustrium virorum erant imagines. Quare campum illum, quod etiam ait Strabo, amplissimum suis
13. Dum aecipis. J Quia non dedignaris inter ca didatos videri. . I. si principem cogitarer. J Quae enim praeterea ad privati hominis electionem necessaria fiuisent , ad principem eligendum in eonsulem non requirebantur. Haud absimili loquendi formula utitur Plinius.l ε ep. 3 i. de Traiani coena. Massica erat, si principem GPtex. 2. Commoυerat. J Facta ab eo qui eo mitiis praeerar abeundi potestate ι hoc solenni verbo , MMI moramur vos P. C. Tumque, signo militari . quod initio comitiorum in Ianiculo erectum erat, detracho, exercitum dimitti solitum refert Dis
3. In verba principibus ignota. J Consules magistratus sui initio solenni se sacramento obli ingere solitos, idque apud eum qui de consulatu abibat, tum ex hoe Plinii loco
potest colligi. tum ex russi orat . in Pisonem , n. 7. 5c orat. pro Minoa. Juramenti vero de rationem .de si non formulam integram.
lausulam certe habes in sequentibus ver bis ,s sciens DP . tum Iupiter H Iue omnes ueti meae se domui iWari runt a. Quod autem addit verba haec principibus ignota . tamen ab Augusto factum hoc iuramentum refert Dia mi is lib. 3. . Potiti, ex maximas laui in .marum re
106쪽
eonsul, principe ante se stante : & sedit in turbatus, interritus & tanquam ita fieri soleret λ quin etiam sedens praebuit jusjurandum, & ille juravit, expressit explanavitque verba, quibus caput suuin, domum suam , si scien ter fefellisset, deorum irae consecraret. Ingens, Caesar, & par gloria tua, si sive fecerint istud postea principes, sive non fecerint. Ullane latis praedi- scatio diana est, idem tertio consulem fecisse, quod primo ' idem principem, quod privatum Z idem imperatorem, quod sub imperatore λ Nescio iam, nescio pulchriusne sit istud, quod praeeunte nullo, an hoc, quod alio Praeeunte jurasti. LXV. In Rostris quoque simili religione ipse te legibus sebiecisti: le- rogibus, Caesar, quas nemo principi scripsit. Sed tu nihil amplius victibi licere,
quam nobis: sic fit ut nos tibi' plus velimus.Quod ego nunc primum audio, nunc primum discor non est princeps supra leges,sed leges supra principem. Idem Caesari consuli, quod ceteris non licet, jurat in legem attendentibus diis: nam cui magis, quam Caesari attendant Z jurat observantibus his, qui- t sbus idem iurandum est, non ignarus alioquin . nemini religiosius quod i raverit custodiendum , quam cujus maxime interest non pejerare. t laque &abiturus consulatu jurassi, te nihil contra leges fecisse. Magnum hoc erat, cum promitteres, majus postquam praestitisti. Jam toties procedere in
Rostra , ' inascensumque illum superbiae principum locum terere , hic io
a Laeum in quem aintea superti principes not
rum , id est. Derorum & religionis curam gereret Iulius Caesar hanc supremam dignitatem imperatorum primus invasit. ceterique ab eo imperatores etiam Christiani,no
mine saltem tenusi donec Gratianufi, ut Zo Rim- aut . edicto vetuit. ne nomine illo donaretur.
. Praebuitjusiurandum. J Est in editione Lugdunensi .mmii praebuit jus urandum . id est, obtulit de scripto iuramenti formulam,
quam stans Traianus pronunciaret. Mavult Lipsius praeivit iusiurandum. Moris C. nim erat, ut mox addit Plinius , alio verba praeeunte, solenne iusjurandum emittere . ne quid aut praeteriretur , aut praeposte rum diceretur, ut ait Plin. l. ag. c. 1. &Plinius nostertio. ep. 6O Prarismus er commistratibus ius urandum moru/-m praestantι-bar, or provinciatibus ere.
6. Sis fecerint. J Illud quidem ipsum
secit trecentis post annis Gothorum rex Athalaricus , idque ut v ara Harum seculurepararet exemplum. Cassiod. l. s. c. 3.7. Idem principem. J Haud valde mirum
E T A T I O. ascenderami. FT AE. quod Traianus privatus adhue iureiuran do se obstrinxerit: iat idipsum eundem se cisse tertio consulem cum imperator esset, hoc vero mirificum. 8. Praeewnte nuB. J Equidem assit mare non potium sin Mi PMiris , t plusne laudis tibi debeatur, quod nullo principum exemplo inductus, fidem tuam iureiurando firmasti, an quod consule verba praeeunte.& tanquam iubente. r. In Reseris. J Designatusconsul eonceptis verbis iurabat primum in comitiis . it rum in Roliris eum inibat magistratuin . se leges servaturum. Denique eum abibat magistratu . ut ex Cicerone. Dione , er Pluiniarcha manifellum est. Neque id ad solos consules, sed & ad ceteros magistratus Mieriatores pertinebat i qui aliter magi stratu non plures, quam quinque dies sungi poterant. Gυ.I. si . Quare bene addit principis multum interesse, ut iuramenti fides, qua & ipsius de reipublieae salus nititur, stet
a. Plus vilinus. J Addunt aliqui Ecere.
107쪽
suscipere, hic ponere masistratus et quam dignum te, quamque diversum consuetudine illorum, qui pauculis diebus gelium conlulatum, imo non gestii in abjiciebant per edictum. Hoc pro concione, pro rostris, pro jurejurando: scilicet ut primis extrema congruerent; utque hoc solo intel- lirarentur ipsi consules ni isse, quod alii non fuist)nt. LX VI. Non transilivi, Patres Conscripti, principis nostri consillatum: sed eundem in locum contuli, quidquid de jurejurando dicendum erat eneque enim ut in sterili, jejunaque materia eandem speciem laudis diducere ac spargere, atque identidem tractare debemus. Illuxerat primus conseia o latus tui dies, quo tu ' curiam ingressiis, nunc singulos, nunc universos adhortatus es resumere libertatem, capessere quasi communis imperii curas, invigilare publicis utilitatibus, &' insurgere. ' Omnes ante te eadem ista dixerunt, nemini tamen ante te creditum est. Erant sub oculis naufragia multorum, quos insidiosa tranquillitate provectos improvisus turbo percu u lerat. Quod enim tam infidum mare : quam blanditiae principum illorum, quibus tanta levitas, tanta fraus, ut facilius esset iratos, ouam propitios habere λ Te vero securi & alacres, quo vocas, sequimur, jubes esse liberos psimust iubes quae sentimus, promere in medium λ proferemus.' Neque enim adhuc ignavia quadam & insito torpore cessavimus : terror & metus, et o & miscra illa ex periculis facta prudentia monebat, ut a rep. erat autem
omnino nulla resp. oculos, aures, animos averteremus. At nunc tua INTERPRETATIO. a Non enim hue inrue nihil egisse m repu- l pigritiam Jdpra metu. , ua , propter inertiam quandam ct innatam lN o T AE. sed si nihil omissiim est . ut satis mihi verisi.
mile fit, sensus erit: sic fit ut plus te ame mus. V 2 enim alicui, id significat.
3. Pauluiti di sus. J Domitianum earpit, qui, ut resert Sueton. omues consula tur pene titulo tenus gessit, nee quemquam ul
4. Imanm goum Quia nihil plane dignum consulatu geniisset. 1 fine pro cεπή.ne. J Edictum illud hersuperbiam latum, quo significabat se abire
magistratu, erat ei instar omnium, id est. instar concionis de suramenti , quod alii consules in hujulmodi distellii religiose
ι Non tran sivi.J Atenim inquiet aliquis, satis multa de iureiurando. quod Traianus se iniens consulatum , & eo excedens p
i. tit. Nihilne de interjecto urier utrumque tempore, id est, de ipso eius Onsii. latu dicturus es y Nihil praetermittam . inquat Plini- , sed eo loci conserendum mihi visum est, quidquid ad jusjurandum per
1. Curiam regat. J Consul primo magistratus sui die, id est. Kal. Jan habebat
incuria orationem ad senatum. Curia autem locus erat, ubi pubacae cura gerebantur. Festus.
3 Insurgere. J Animos erigere. quos superiorum principum saperbia , & erudeli.
4 omne/ ante dic. J Vel ipse Nero . ut
ait Tacit. Annal. l. 33. initio. 1. Faeisiu. J Longe veniistioν erit sen. tentia, si cum Lipsio substitu. 36 ιωιν. Domitianum hie tangit. ae Tiberium . quorum insidio fas blanditias. & ea litam laevitiam , vide apud Sue struum.
108쪽
TRAIANO DICTUS. 77ς dextera tuisque promissis freti & innixi obsepta diutina servitute ora re
seramus , fraenatamque tot malis linguam resolvimus. Vis enim tales esse
Ium, denique quod credentem sellcre paret, non sine periculo fallentis, neque enim unquam deceptus est princeps, nisi qui prius ipse decepit. 1 L X VII. Equidem hunc parentis publici sensum, cum exhortatione eius, tum pronunciatione ipsa perspexi ste videor. Quae enim illa gravitas
sententiarum, quam inaflectata veritas verborum , quae asseveratio in voce,
quae assirmatio in vultu, quanta in oculis, habitu, gestu, toto denique corrore fides λ Tenebit ergo semper, quod suaserit: scietque nos, quoties iobertatem quam dedit experiemur, sibi parere. Nec verendum est ne incautos putet,' si fidelitate temporum constanter utamur, quos meminit sib malo principe aliter vixisse. Nuncupare vota & pro aeternitate imperii di pro salute civium, imo pro salute principum , ac propter illos pro aeternitate imperii solebamus. Haec pro imperio nostro, ' in quae sint verba Issuscepta, operae pretium est annotare. ' Si bene remp. & ex utilitate om nium rexeris. Digna vota, quae semper suscipiantur , semperque solvantur. Egit cum diis, ipso te auctore, Caesar, resp. ut te spitem incolumemque praestarent, si tu ceteros praestitisses: si contra, illi quoque t a custodia tui corporis oculos dimoverent, teque relinquerent votis, quae non palam se se 1 1espcrentur. Alii se superstites rei' optabant, ' faciebantque: tibi salus tua
INTERPRETATIO. a si tan enter temporum fibertate utimur. b Et cibus verbis conreptasunt. NOTAE 6. Dextera. J Id est, auxilio tuo. Quia enim dextra validior est sinistra. vel quia supplicantes dextra erigere solemus , hine factuari , ut dextram dare acteui dictum sit pro eo quod est . auxilium alicui praestare. AEneid. 6 3 7 o. Da dextram misero. Sumitur etiam pro με. Numa Pompilius dextram faeci consecravit. Unde di porrecta dextra antiqui se invicem consalutabant i idque etiam hodie apud nos in usu est.) Per dextram fidei obsidem iurabant.
. Fucatum. J Di Ilimulatum. Fucus proprie pigmentum est, quod Qeminae adhibe re solent, ut formae vel vitium emendent, vel pulchritudinem augeant. Hic per trans. lationem sumitur quomodo sucu a reacteur dicitur, qui aliquem decipit. i. Exhortatisne J Potius ex oratioris, ut
ingeniose suspicatur Lipsiu/.2. Tenebit ergo. J Semper igitur essiciet, ut, quemadmodum sua ut nobis, concessa aetati nostrae libertate utamur. 3. Pro aeterritate imperii. J Nuncupabantur vota illa vel Kal. Jan. vel postridie, aut 3. non.Jan. Quod Julii Caesaris temporibus cceptum , factum quoque in Augusti honorem , ae pro Pompeio. Atque haec vota in Capitolio,aut in castris facta tabulis mandabantur, aut plerumque semore, ut Apule 3 ast in Molog. obsignata deorum statuis assigebantur. Unde vota signata appellat Plinius ad Trajanum l. l . Cp. 44. . Si bem cte. J Traianus clausulam hane Votorum eorum esse voluit, quae pro imperatore populus nuncuparet. 1. A cum sta tui carystris. J Forte tui ca- tu .ut ex editione Cuspiniam emendat doctissiinus Gruterus. 6. miis. J Id est, execrationibus , quae in malos principes non palam quidem, sedelam & in sinu emittuntur.
7. Faciebantqu/ ere. J Et re ipsa extinctae per sua ipsorum scelera reipublicae super
109쪽
invisa est, si non sit cum reip. salute conjuncta, nihil ero te pateris optat
nisi expediat optantibus : omnibusque annis' in consilium de te deos mit iis, exigisque ut sententiam suam mutent, si talis esse desieris, qdalis electus es. Sed ingenti conscientia, Caesar, pacisceris cum diis, ut te, si mereberis,3 servent: cum scias, an merearis, neminem magis, quam deos scire. Nonne vobis P. C. haec diebus ac noctibus agitare secum videtur λ Ego quidem in me, si omnium utilitas ita posceret, etiam' praefecti manum armavi: sed ne deorum quidem aut iram, aut negligentiam, deprecor, quaeso imo de ob testor, ne unquam pro me vota resp. invita suscipiat; aut ususceperit , in. io vita ne debeat. L X VIII. Capis ergo, Caesar, salutis tuae gloriosissimum fructum ex consensu deorum, nam cum excipias, ut ita demum te dii servent, si benerem p. & ex utilitate omnium rexeris e certus es te bene remp. gerere, cum servent. Itaque securus tibi, & laetus dies exit, qui principes alios cura deis metu distinebat: cum suspensi&attoniti, parumque confisi patientia nostra, hinc atque inde publicae servitutis nuncios ' expectarent. Ac si forte aliquos flumina, nives, venti praepedissent, statim hoc illud esse credebant, i quod merebantur, nec erat discrimen ullum pavoris : propterea quod cum a malo principe tanquam successor timeatur, quisquis est dignior, cumro si nemo non dignior, omnes timentur. Tuam securitatem non mora nunciorum, non literarum tarditas differt, scis tibi ubique iurari: cum ipse juraveris omnibus. 'Nemo hoc sibi non praestat, amamus quidem te, inquantum mereris: istud tamen non tui facimus amore, sed nostri, nec unquam illucescat dies, ' quo pro te nuncupet vota, non utilitas nostra, sed
INTERPR ET ATIO. a zuo die pro teraciamur vota non propter eammora n ra, sed propter fidem imperatori do.
. dixi praetorem, seu qui iuri dicundo praeesset, mittere ad judicia solitum , id est , ad rem iudicandam , quos sorte & urna iudices elegisset. Sensus igitur est : Dum jubes ut populi supra dictam clausulam addant, videris praetoris instar eos dimittere ad iudicandum , dignusne sis , quem incolumem praestent. s. Praefecti manum. J Factum Traiani in-sgite de dignum in quo iactet se magnifice ae triumphet Plinii eloquentia , relerunt Dio . Zonaras . Suidas . Uictor cum praesecto praetorii . nempe Licinio Surae, assium traderet quo accingi eum morti erat ,sran lxit,ct nudatum tenens, cape issum , ors recte limpera/ro, pro me : auIer , contra me
io. Ne d beat. J Aut si futurum est, ut in vita resp. pro me vota suscipiat ; obtestor
deos. ut eam religione votorum absolvant. neve ea persolvere necesse habeat. I. Nam eum ere. J Cum enim ea tantum exceptione, id est, ea conditione conservatia diis velis, ut tu recte rempublicam administres. a. Expectarent. J Certos homines.qui militum de provinciarum solenne iuramentum principis nomine quotannis excipe
. stuod merebantur. J Nempe ut aliqua provincia deficeret.
. Nemo hae sibi Oe. J Nemo est, quia
110쪽
TRAIANO DICTUS. 79sides , Caesar. Turpis tutela principis, cui potest imputati. Queri libet,
quod in secreta nostra non inquirant principes , nisi quos odimus. Nam si eadem cura bonis & malis esset; quam ubique admirationem tui, quod gaudium exultationemque deprchenderes quos omnium cum conjugibus ac liberis, quos etiam cum domesticis aris socisque sermones p scires 'mol- stissimis istis auribus parci, & alioquin cum sint odium amorque contraria, hoc perquam simile habent , quod ibi intemperantius amamus bonos principes, ubi liberalius malos odimus.
L XIX. Cepisti tamen & astectus nostri, & iudicii experimentum , uantum maximum praesens capere potuisti, illo die, quo sollicitudini pu- Io
orique candidatorum ita consulti isti, ne ullius gaudium alterius tristitia turbaret. Alii cum laetitia, alii cum spe recesserunt : multis gratulandum, nemo con landus fuit. Nec ideo segnius juvenes nostros exhortatus es, consulatum circumirent, senatui supplicarent: atque ita a principe spera rent honores, ' ii a senatu petissent. Quo quidem in loco, si quibus opus i sexemplo, adjecisti ut te imitarentur. Arduum , Caesar, exemplum, &quod imitari non magis quisque candidatorum, quam principum possit. Quis enim vel uno die reverentior senatus candidatus, quam tu cum omni vita, tum illo ipso tempore, quo iudicas de candidatis p An aliud a te, quam senatus reverentia, obtinuit, ut )juvenibus clarissimae gentis, debi- eo tum seneri honorem, sed ante uam deberetur, offerres Θ Tandem ergo nobilitas non obscuratur, sed illustratur a principe : tandem illos ingentium virorum nercs es, illos ' posteros libertatis, nec terret Caesar, nec pavet: quin imo festinatis honoribus amplificat atque auget, & majoribus
suis reddit, si quid usquam stirpis antiquae, si quid residuae claritatis : hoc amplexatur & refovet, & in usum reip. promit. Sunt in honore hominum,
s. rurpis lateia principis J Turpe est principi, cum populi in ejus ellcntelam se conferunt, non propriae utilitatis gratia , sed ut ei potius hoe imputent, id est, beneficii Ioeo illud ei tribuant. 6. seviri obet. l Factum male, quod nefarii principes soli avide inquirant, qui sint hominum de se in secretis colloquiis sermo. nes. Quin α boni eadem cura id pervestigant 3 Id si ita esset quam &c. 7. M. S u. J Verecundis id auribus tuis dari, si laudaris tam parce. 8. ni. J Nempe domi , intra privatos rarietes eo impensius bonos principes, id
est,te, o Traiane. amamus. laudamus, quo
ibidem amarioribus verbis improbos libere solebamus inlectari. I. ci ci trent J Ambirent. De petitione contulatus videri potest Tullii ad xtra
i. Si a senatu petissest. J In dandis enim
honoribus eorum praecipue rationem habebat , qui sibi essent a senatu commenis dati.
3 μυιnim. J Candido , dc Quadrato iquibus Trajanus, si Spartiano fides est , se
cundum consulatum dedit, ni equam urerived beretur , id est, antequam per aetateIn eis
licuisset id mereri. . Postem tibertatu. J Id est, eorum qui
libertatis egregii defensores fuerant. Quadratus enim ex gente Cassia , ex qua Cassius notus ille Romanae libertatis vin
s. In mere hominum. I Lege cum omnibus interpretibus in Ore hominum.In ore famae. In Ve et M gentib- , papuis, mirati. Sallustius.