장음표시 사용
81쪽
ueo C. PLINII PANEGYRIC UsHis honores, his' sacerdotia, his provincias offers i hi amicitia tua, hi imdicio florent: acuuntur isti integritatis & industriae pretio : similes, diss-
miles alliciuntur, nam praemia bonorum malorumque, bonos ac malos faciunt. Pauci adeo ingenio valent, ut non turpe honestumque, prout bene 3 ac secus cessit, expetant fugiantve: ceteri, ubi laborisinertiae, vigilantiae somno, frugalitatis luxuriae merces datur ; eadem ista, quibus alios artibus assecutos vident, consectantur : qualesque sunt illi, tales esse& videri volunt ; & dum volunt sunt. X L V. Et priores quidem principes excepto patre tuo, praeterea' uno io aut altero de nimis dixi vitiis potius civium, quam virtutibus laetabantur. Primum quod in alio sua quemque natura delectat; deinde, quod patientiores servitutis arbitrabantur, quos non deceret este nisi servos Horum in sinum omnia congerebant: bonos autem otio, aut situ abstrusos. & quasi sepultos, ' non nisi delationibus &periculis in lucem ac diem proferebant. 33 Tu amicos ex optimis legis: & hercule aequum est e sse eos carissimos bono principi, qui invisi malo fuerint. Scis, i ut sicut diversa natura dominatio& principatus, ita non aliis esse principem gratiorem, quam qui maxime dominum' gravcntur. Hos ergo provehis & ostentas, quasi specimen de exemplar, quae tibi secta vitae, quod ho minum genus placeat: &ideo
INTERPRETATIO.fPauci tam aeri sunt judicio, quin ament
aut abhorroant vitium virtutemque , pro ut sibi commotum est, aut secu/, a Gravate ferant.b Promiser ad honores. e Vivenia ratis.
s. Sacerdotio. J Sacerdotiorum apud veteres, sicut hodieque apud nos beneficio. rum, duo genera ruere : alia quae aut resp. aut princeps , aut pontificum collegium conserebat : alia quae a patresamilias ea lege erecta dedicataque erant, ut sacrorum cura bc fructuum ipsius sacerdotii perceptio , ad solam gentem familiamsue suam pertineret ; haecque gentilitia sacerdotia dicebantur. Tacit. hiltoriar. I. cap 67. de Othone. Recens ab exibo reversos nobiles adolescentulos , avitu ac patrema sacerdotus is siolatium retoluit. Alia autem sacerdotia erant perpetua . ut Auguratus . de quo Plinius noster i. 4 ep 1. item dc Pontifi
io. Acuuntur isti J Cum I ipso lubenter legam i 's. . pro Us. ut reseratur adre. n. : sed deficit veteris scripturae auctoritas. I. Una aut altera. J Augusto fortasse de
Tito. Mox , nimis dixι Quia uterque vitiis non caruit: unde Dis l. 6s Augustum cum Tito ingeniose comparans, hunc negat a Romanis diligendum . si minus vixisset ι illum vero . si plus : quia hic necessariam primis imperii sui temporibus severitatem non mitigasset , ut secit: neque illius selieitas potius, quam Virtus nuIlis vitiis sortasse corrupta sitisset. a. Sua quemque natura ere J Notum
illud Aristotelis: similes si gaudet. Horum in 'um m. J Ut in illos ea
deret illud Iuvenal. Satyr. l. Crimimbus debent Lartor , prateria. menser ere. 4 Non nisi delationibus. J Neque e Iatebris . tibi erant inglorii . prodibant , n si eum salso accusati, in iudicium venire cogebantur.
1 Ut sicut ere. J Abi legunt: in sint, quod satis placet.
82쪽
non censuram adhuc, non praesemiram morum recepisti: g quia tibi beneficiis potius, quam remediis ingenia nostra experiri placet. Et alioquin, nesicio , an plus moribus conserat princeps, qui bonos esse patitur, quam qui
ita dicam , sequaces sumus: huic enim cari , huic probati esse cupimus : sciuod frustra speraveriint dissimiles, eoque obsequii continuatione pervenia
mus, ut prope omnes homines' unius motibus vivamus. Porro 'non tam si
nistre constitutum est, ut qui malum principem possiimus, bonum non possumus imitari. Perge modo, Caesar, & vim effectumque censurae, tuum propositum, tui actus obtinebunt. Nam vita principis, censura est : eaque Ioperpetua.λd hanc dirigimur, ad hanc convertimur: 'nec tam imperio nobis
opus est, quam exemplo: quippe V infidelis recti mastister est metus, ' melius homines exemplis docentur, quae in primis hoc in se boni habent, ' qu6d ap-Probant, quae praecipiunt fieri polle. X L VI. Et quis terror valuisset effeere, quod reverentia tui effecit r ς ε obtinuit aliquis, ut spectaculum pantomimorum populus Romanus tolli
INTERPRETATIO.d gyniam vis explorare an munificentia tua . f Macte igitur. Caesar. er tuum institurum plus quam censoria notatione animi nafri ad l tua actiones eundem efflictum habitura sunt ac virtutem excitentur. l si emβον esses. e Nin tam malignam inritem a natura i E Amoner. .
hausillius,ut dcc. i h I dia re ostendunt feri posse,quae imperant. N o T AE a G. Non tensuram. J Alludit haud dubie ad Augustum qui censoris quidem nomine recusato , morum praefectus dici voluit, ut tradit Sueton. in Augusto e. 17. Traianum longe illo modestiorem suil se dicit, qui utrumque cum reipsa implerit , neu erum pro singulari sua modestia admiserit.
Cesorii autem erat muneris locare publica, senatum legere, populum censere, inquirere in omnium mores, alios senatu movere, aliis equum publicum adimere,alios in Caeritum, id est, in censorias tabulas referre &e.
7. Ut ita dicam. J Ita Tullius docet emolliendas voces . quae paulo duriores sunt, neque satis usu receptae, ut ista ,se in quace , quae poeticum quiddam olet. g. Speraverunt. J Malim θιraverint ut post Bonstar sium Grutero placet , id est.
quod frustra sperent quicunque ipsi dissi.
s. inius J Id est , principis, quem omnes . ut ait ingeniosis Lipsius, ut solem spectant, dc ab eo quasi colorantur. R ala princeps fuerit, tales resiquos eiser esse , inquit
Τullius ex Platone. Io. Nec tam imperio ere. J Imperium enim animos exasperat, allicit exemplum. I i. In eiurem. J Sumptum illude Tullio mare non diutinxur magister Upcd. x. Philip . n. 36. I x. Melius homines. J Cui non auditum illud Senecae, longum iter per praecepta , bre
τι ct efficax per exempla I. obtinuit aliquis cte. J Tiberius quidem ab git bistriones Italia, Tacit. An. 4. Nero pantomimorum factimer una eum ipsis relegavit. Sueton. c. I ε. Domitianus vero interdixit histrionibus scenam , intra domum quidem exercendi artem jure concesse . Sueton. c. 7. Locum hune de isto intelligendum tum interpretes consentiunt, tum demonstrant ea quae mox consequuntur: panis temima autem dicti ἀπὸ του πάν- --2θαι. quod in scenis . gestu , saltatione . motu que corporis omnia exprimerent, de inli 1 tarentur.
83쪽
pateretuἀsed ' non obtinuit ut vellet.Rogatus es tu, quod cogebat alius, coe pitque esse beneficium, quod necessitas fuerat, neque enim a te minore co centu ut tolleres pantomimos: quam a patre tuo ut restitueret exactum est. Utrumque recte: nam & restitui oportebat,quos sustulerat malus princeps, s S tolli restitutos .in his enim quae a malis bene sunt, hic tenendus est modus,ut appareat auctorem displicuisse, non factum. Idem ergo populus ille, aliquando scenici imperatoris spcctator&applausor, nunc in pantomimis quoque aversatur & damnat cilce minatas artes,& indecora seculo studia. Ex quo manifestum est principum disciplinam capere etiam vulgus: cum rem, LQ si ab uno sat, severissimam, fecerint omnes. ρ Macte hac gravitatis gloria, Caesar, qua ' consecutus es,ut quod antea vis & imperium,nunc mores voca rentur.Castigaverunt vitia sua ipsi,qui castigari merebantur: iidemque emendatores , qui emendandi fuerunt. Itaque nemo de severitate tua queritur, &liberum est queri. Sed cum ita comparatum sit . ut de nullo minus principe a s querantur homines , quam de quo maxime licet: tamen in seculo nihil est, quo non omne hominum genus laetetur & gaudeat. Boni provehuntur, mali qui est tranquillissimus status civitatis ' nec timent, nec timentur. Vitiorum poenitentiam expectas. Mederis erroribus , sed implorantibus, ' omnibusque, quos bonos facis, hanc astruis laudem, ne coegisse videaris.
INTERPRETATIO. a ripatet etiam plebem principum mortis quil posse cum is in re gravis, innei praestiterint.
r. t ebtinuit ut vellit.J Tiberio quidem di Neroni populus allenius est , sed non
ex animo. Tu vero usque eo apud populum potens illi, ut non tantum id ex animo voluerit, sed etiam idipsum a te bene ficii loco eam enixe petiei it . quam aegre illud antea passus erat.
3. Utrumque recte J Ingeniosus si quis
est alius in toto panegyrico locus: sic enim laudat Traianum . quod pantomimos abo leverit , ut simul laudet Nervam a quo paulo ante restituti erant. . minorem. J Ut Lacedaemonii , qui bonam sententiam . ab improbo homine . in senatu dctam, iusserunt a bono iterum dici. eique inscribi. ut sic bona sententia
maneret, turpis auctor mutaretur. Ita ex luti Gellii l. 13. e. 3. rocri I Usius. s. Scemo imperatoris. b Neronis ea re plus satis noti. 6. Mase. J Id est,magis aucte. Sic victima in quam inlusiim erat vinum aut thus, macta visu, thura dicebatur. Hinc Vocem illam ad alia transsatam putat servius. T AE. Modo cum secundo, modo cum sexto casu iungitur. Macte nova virtute puer. AEneid. l. v. 64 . assese an . Marti . l. t ix. ep. 6. interdum ad veroium est. Mam amare, id est . maxime . Plautus in milite glor. MUὸ scribere, id est, mature. Cicero ad Att. l. 6. ep. 9
7. Confecutus es ere. J Essecisti ut quod initio nonnisi vi. & imperio adhibito. idip-luin nunc sua sponte, atque consuetudine iaciant. g. Tamen. J Lege cum Livineio tum, vel tu, vel utrumque.
9 Nec timcnt J Timent quidem , sed
non plusquam satis est , neque ita , ut desiperatione inducti ad nefaria molienda se convertant. Traianus enim in malos animadvertebat , sed , quod prudentis impe
ratoris erat non nimis aspere.
io. Omnibu e cte. t Et eos omnes quos ad meliorem frugem aut monitis tuis aut exemplo reducis , laudas protinus . quasi suae illos nequitiae pcemiuillet. Ecid sponte lectilent rotius, quam a te coacti.
84쪽
XLVII. Quid3vitam,quidλ' mores iuventutis,quam ' principaliter formasp
quem honorem dicendi magistris, ' quam dignationem sapientiae docto. ribus habes p uti sub te spiritum, & sanguinem, & patriam receperunt' si dia: quae priorum temporum immanitas exibis puniebat cum sibi vitiorum omnium conscius princeps inimicas vitiis artes, non odio magis, ' quam sreverentia relegaret. At tu easdem artes in complexu, oculis , auribus
habes , praestas enim quaecunque praecipiunt, tantumque eas diligis, quantum ab illis probaris. Α An quisquam studia humanitatis proscitus , non cum omnia tua, tum vel in primis laudibus ferat si admissionum tuarum fatacilitatem p Magno quidem animo' parens tuus, hanc ante vos principes Io arcem, publicarum aedium nomine inscripserat: frustra tamen, nisi adoptasset, qui habitare ut in publicis posset. Quam bene cum titulo isto moribus tuis convenit λ quamque omnia sic facis, ' tanquam non alius inscripserit Z Quod enim forum, quae templa tam reserata non Capitolium ipsaque illa adoptionis tuae sedes, magis publica, magis omnium. Nullae is
INTERPRETATIO. α Ut principem aereet.b in facis magui. c Dem quas superioribus temperibis barbari
principes exti o mulctabant. d Hane nullar qui vel tantissum humanus D
eum omnia qua in re sunt, tum m primu non laudet comuMem qua Omnes a mutu.
r. Mores juventutis. J Dio Traianum refert. simul Romam advenit, multa civitatibus Italiae ad puerorum de victum , dc educationem conchinisse. a. Dicendi magistris. J Victor de Traja-NO : Eruduiss-1. qua is use parcae est floriae, moderateque eloquens. Hligebat. 3. Sub te spiritum Oc. J Oblique notat Domitiani tempora, cum philosophi simulci mathematici edicto ex Urbe eiecti partim in Hispaniam . partim in Libyae, Scythiaeve deserta consueterunt. Tum que Demetrius philosophus ab Urbe expulsuq instituta cum Apollonio Tyaneo sermocinatio.
ne cicadis, inquit,licet impune canere, nata ne
. quidem mutore Da est. . Quam reverentia. J Pudore : quasi si immanitatem suam sibi exprobrarent. s. In complexu. J Complecteris, foves. 5. Admspanum. J Ab M Jonibus, vel ad Ionalis dicebantur qui ad salutandum princq em ex officio eos admittebant, qui
Dus eo convento opus erat. His qui praeerat magister admissonum vocabatur. Quod Palatinum officium Claudii de Neronis tempora bus Lialitutum erat. Iti autem sub aliis principibus duri de seroees, sub
Traiano mirum quam faciles de comes. 7. Parens tuus. J Nerva, priusquam tu vel etiam ille imperio potiretur. s. Arcem. J Albanam, ut putat Baudius. Imperatores Romanos quatenus pontifices maximos in publica domo habitare oportebat. inam obiem Dis in Augusta L
61.ιna tisan. V. G. T. I. refert Augustum,
cum ei tanquam pontifici maximo publica domus a senatu offerretur. recusas te illam quidem, sed suarum aedium partem publicam esse aussise. Demum. ut idem addit libro sequenti. illam , cum incendio conflagrasset , resectam ab Augusto, de totam esse publicam factam. Fortasse titulum
hunc a ceteris imperatoribus erasum resti.
tuerat Nerva , quod factum Plinius hoe i
Nerva, id in palatii vestibulo inseripsit et Io. Ipsaque in adoptionis tuae ere. J Ar
tem nota : nihil enim suavius Traiani auribus esse poterat . quam ejus adoptionis mentio maxime cum praeter expectatio
85쪽
s C. PLINII PANEGYRICU sobices, nulli 'contumeliarum gradus : superatisque jam mille liminibus ultra semper aliqua dura & obstantia. Magna ante te, magna post te, jux
ta te tamen maxima quies: tantum ubique silentium, tam altus pudor, ut ' ad parvos penates & larem angustum ex domo principis, modestiae &s tranquillitatis exempla referantur. X L VIII. Ipse autem ut excipis omnes p ut expectas ut magnam partem dierum, inter tot imperii curas,' quasi per otium transigis p Itaque non ut alias attoniti, nec ut periculum capitis aditurit tarditate, sed securi& hilares, cum commodum est, convenimus. Et admittente principe, o interdum est aliquid, quod nos domi quasi magis necessarium teneat. E cusati semper tibi, nec unquam ' excusandi sumus. Scis enim sibi quemque praestare, quod te videat, quod te frequentet: ae tanto liberalius ac diutius voluptatis hujus copiam praebes. ' Nec salutationes tuas si fuga &vastitas sequitur, remoramur, resistimus ut in communi domo : quam nuperio illa immanissima' bellua plurimo terrore munierat; cum velut quodam
specu inclusa , nunc ' propinquorum sanguinem lamberet , nunc se ad
INTERPRETATIO. a VH eum imperator copiam sui facit.
c Neque e ram Γπνων sua quemque causa facere ere. d Nec postquam te calutavimus, reeedimur
statim, ita ut in palatio sit magna setit o. NOTAE.
i Contumeliarum vaduo. J Quia enim aliae ex aliis ires, alii ex aliis superbi ianitores sub aliis principibus erant expugnandi . iterum erant iterumque contumeliae devorandae: sed nihil tale in Traiani palatio. Ia. Ad parvas penates. J Id est, ad tenuiorum domos , penates autem & larem sumi saepissime , ut hoc loco, pro domo ipsa . nemini notum non est. De diis penatibus adiri potest Macrob. Salum. l. 3. De
illorum sede de serma, Dionys Halicarnasi.
nibus, quasi multum tibi a magnis imperii negotiis esset otii. 2. Non ut alias attoniti. J In aliis est , κonatu er attoniti : id est, non alio vultu decolore, ut iis accidit qui metu perculsi sunt. Vel si manet ista scriptura , id est , non ut quos olim Domitianus Albanam in arcem
Traxoat attemus, ct festinare coactos. Juvenal. Sat. 6. 4 1.
Taritate. J Capite plectendi . si tardiores veniremus , ut de Pegaso refert D-
. Excusanisumis. J In Viennensi editione additum est magis. s. Tanto liberali-. J Atque eo liberalius, de diutius nobiscum versaris, quod nostraeausa id facis, non tua. 6. Fuga er vastis M. J Ut e latronum de sicariorum domicilio , unde cum primum licet pes essertur. 7. Bezua. J Domitianus, quem toto hoc loco comparat cum bellua, quae ex vasto Ieinteriore quodam specu ad caedes interdum prorumpit. dc , quemadmodum Virgilius de Cyclope dicit visceribuε miserorum , ersantume vescitur atro. AEneid. l. 3. 622. S. Propinquarum. J Nempe, ut ait Eutro. pius, Flavios Clementem dc Arretinum patrueles suos intersecit; ac, si Plutarcho fides est,Titum fratrem, dato ei in cibum lepore marino, qui piscis quosdam humores occultos , ac mortiferos habere dicitur , vel, ut a nonnullis graecis proditum , eo , dum spiraret adhuc , in aream ligneam nivis plenam, per causam medicinae faciendae coniecto, ibique interfecto : seu demum, quod Zonaras de Dio narrant, priusqua in emat et animam pro mortuo efierri iusterit. Omnino serunt Titum olun ab Apol-
86쪽
y clatissimorum civium strages, caedesque proferret. obversabantur ' Ω-ribus horror & minat, & par metus '' adminis & exclusis. Ad haec ipse occursu quoque visuque terribilis, superbia in fronte, ira in oculis, scemine pallor in corpore, in ore impudentia, 'multo rubore suffusa. Non adire quisquam , non alloqui audebat, 'Τ tenebras semper secretumque captan- stem e nec unquam ex solitudine sua prodeuntem, nisi ut solitudinem se
X LIX. Ille tamen, quibus sibi ' parietibus & muris salutem suam
tueri videbatur, ' dolum secum & insidias, & ultorem scelerum deum inclusit. Dimovit perseegitque custodias poena, 'angustosque per aditus & Io obstructos, non secus ac per apertas sores, & invitantia limina irrupit: longeque tunc illi divinitas sua, longe arcana illa cubilia saevique secessus, in quos timore, & superbia, & odio hominum, agebatur. Quanto N o T AE.lonio nescio quo monitum, ut sibi a propinquissimis caveret. 9 Clarissimarion ei viam. J Puta multos consulares , ut Iulium Agricolam Taciti socerum . plures senatores. AElium Lamiam, Salvium Coccianum, Mitium Pomposianum 5ce. Videri possunt tacitus de vi-ra Iulii Azriciliae. O Suetonius in Domi
rontis ingressum intueri. Vestibulum ante ipsum primisque m faucibus reci luctu. ct ultrices posuere cubilia curae m. AEn. l. 6 273.1r. Admi sprer recluser J insenim blandiori vultu ad serat. nihil ininus timebant quam qui ab superbis eius satellitibus exclusi fuerant. Erat enim perfide erudelis. Si e Clementem & Arretinum a micissime . ut videbatur, in palatium accersitos, morte per summain perfidiam postero die
damnavit. I x. Multo rubore cte J Impudens rubor. An non hare pugnant ρ Neutiquam. Rubores in tra pudorem maeniebat. Tacitus de Do. mitiano in Agricolae vita . & Seneca ep. II.
Maeam nunquam metis. quam cum erutae.
risi . tramnae sunt ι quasi omnem verecuniam effuderint.
33 Πηιbras semper. J At. si Suetonio
credimus, intre mura principatus, quot ite
secretum sibi Hrarium t id est, unius liorael sumeresobbat e. 3. Si ergo initio tantum principatus. si per horam unam tantum in se. cretum se abdebat, cur Plinius dicit sem. per i Solvit hunc nodum Casaubonus in hunc locum, quem tu consule. t I . Solitudinem. J Nisi ut quotidianis eaedibus civium domos desolaret. I. Parieti ου. J Quos scelerum suorum eonscius imperator, Phengite lapis est duritia de candore marmor reserens , aliquantisper transsucens ae fulvus distinxit . ut . quidquid a rerga feret, videret. Suet. in Do
a. Datimseum. J Nam a domesticis, de cubiculariis sitis , etiam Domitia uxore eonseia, dolo est oppressus. Sueto v. . Deum. J opinor , Jovem intelligit. Sic enim Dio & Suetonius reserunt Palladem, quam Domitianus peeuliari religione colebat, in somnis ei astitisse . armis ab Iove spoliatam, atque e curru quem nigri equi trahebant in barathrum labentem :quasi pro eo stare amplius contra Jovem l non posset. 4. AEngusiosique. J Quia obstructi erant custodum nequentia.
s. Longe illi J Tum sua eum nihil juvit
divinitas. Simile illud. AEneid. l. 1. sa Longe i ita dea mater erit. Nihil enim iuvant, quac longe a nobis dc procul posita sunt i contra vero adesse , idem ae iuvare. Florusi lib. a. c. a. de primo bello Punico. Longe i m nauticae artes ctc. Id est, nihil illis pro
6. Savique secusis. J Ubi Domitianus viros principes . quasi ad familiare colloquium evocatos . ut supra diximus n. 48. not. Ir. per dolum occidebat. Ta
87쪽
nunc tutior, quanto securior eadem domus, 'postquam ejus non crudeli
tatis, sed amoris' excubiis, ' non solitudine & claustris, sed civium celebritate defenditur λ Ecquid ergo Z discimus experimento , fidissimam esse
custodiam, principis ipsius ' innocentiam 3 Haec arx inaccessa, hoc inexpu- gnabile munimentum , munimento non egere. Frustra se terrore succinxerit, qui ' septus charitate non fuerit: armis enim arma irritantur. Num autem serias tantum partes dierum , in oculis nostris coetuque consumis λ' non remissionibus tuis eadem frequentia , ,eademque illa socialitas interest λ Non tibi semper V in medio cibus, semperque mensa communis 3IO non' ex convictu noliro mutua voluptas λ non provocas reddisque sermones λ non ipsum tempus epularum tuarum cum frugalitas contrahat, extendit humanitas λ Non enim si ante medium diem ' distentus solitaria
INTER P RETATI O. a e di non relaxationibus tuis eadem multitudo, eademque sodiat, arist.
tuM.Lips. dominus vel pro eius restituit ea aut Serus. Certe aliqua est mutatione opus. S. Excubus. J Vigilia noctiarnae sunt tantum : Excubiae vero sumuntur pro militibus
sive die seu nocte in statione positis. 9. Non sc tudine, cte. J Non recessibus,& claustris populos a principis limine ar
centibus. IO. Innotentiam. J Notum illud Horatii l. r. Od. 12. Integer vita scelerisque pum , non eget Mauri iaculu. nec arcu ρος.
II septus charitate. J Tale illud Tullii Phi lipp x Charitates tum esse vortet,non armM. L. Seri, partes cte. J Partes dieium reipublicae administ rationi datas.
I . In media i Id est, in propatulo, sub
Gmnium oculis . ut ex Lycurgi lege cautum erat apud Lacedaemonios, ne scilicet frugalitatis leges trai si lirent. Plutaνιέν iam problem. e. 3 i. Idque etiam apud priscos Romanos in more fuisse. notant Valer Maxim. I. a. c. 3. Macrob. Salum. l 3.c. II. Unde Juvenalis taxat aetatis suae luxuriam , quod
contra priscam illam consuetudinem privatim splendidius, quam par esset epularentur Sat. l. 94. xura fercula septem s.creta
I . Ex convictu ne at Romani solebant plure fi s mul cibum capere . Graeci ve ro . si Athenaeo credimus , ιυνοφαγεῖ. Ali.
qui camam dictum putant , a κοπῆ , ob κοινων ἰαν. seu communionem vescentium ut
putat Plutarchus I. 8. Symp. probi. 6.is. Prava M. J Sueton. de Augusto e.
4.Cinnam praebebat, ut non nimιο Iumptu. 1t summa comitate. Nam ct ad cσmmunionem sementi tacentes, vel submissim loquenter pro
6. O te medium di .J Id est, ante horam sextam . quae nobis meridies est, nam horas diei naturalis ab exortu solis numerabant , quae cum duodenae semper essent diebus singulis, pro dierum modo ina quales erant , nunc longiores. nunc breviores. Crenae autem tempus apud Romanos hora nona. Martialis i 4. ep. s. Imperat extrudus Irangere nona thorat. HO- minis autem erat luxurios . & intemperantis tempus illud praevertere. Quare Iuvenalis Marium carpit Sat. i. 49. quod ab octava biberct. Quem locum intelligendum puto de horis diei, non naturalis, sed civilis: cujus initium , a media nocte duceretur. Alioqui non ita damnandus videi et ur larius , qui hora una citius cibum su
17. Distentias. J Satur , plenus. Domitianum suo more tangit qui, ut ait Suetonius , cum cibis se privatim ingurgit allet, tum vero in coena mire sobrius videli volebat. Ibidem Neronis , Claudii & Vitellii
notatur haud absimilis intemperantia. I 8. Seutaria caena. J Quam lotus . clam& remotis arbitris sum pleris. Festus l. 3. Carna , apud antiquos duebatur , quod nune est prandium, vosperea quam nunc canam v-pt a muI.
88쪽
TRAIANO DICTUS. Decena spectator adnotatorque convivis tuis immines r nee ieiunis &inanibus plenus ipse eructans, non tam apponis quam objicis cibos, quos dedigneris attingere , aegreque perpessus superbam illam convictus simula
tionem, rursus te ad clandestinam '' ganeam , occultumque luxum refers. Ergo non aurum, nec argentum,' nec exquisita ingenia coenarum ,sed sua- svitatem tuam '' iucunditatemque miramur , quibus nulla satietas adest; quando sincera omnia, & vera, & ornata gravitate. Neque enim aut peregrinae superstitionis mysteria, aut Τ obscoena petulantia mensis principis oberrat: sed benigna 'invitatio, & liberales joci , & studiorum honor. Inde tibi parcus & brevis somnus, nullumque amore nostri angustius tem- iopus, quam quod sine nobis agis. L. 'Sed cum rebus tuis ut participes Perfruamur, quae habemus ipsi. quam propria, quam nostra sunt pNon enim exturbatis prioribus dominis,
omne si agnum, omnem lacum, omnem etiam saltum, immensa possessione circumvenis : nec unius oculis flumina, fontes, maria deserviunt. 'Est Isquod Caesar non suum videat, tandemque imperium principum, quam patrimonium majus est, multa enim ex patrimonio refert in imperium, quae priores principes occupabant, non ut ipsi fruerentur, sed ne quis alius. Er
go in vestigia sedesque nobilium ρ immigrant pares domini, nec jam
IN TE RPRETATI O. b μεαε artem mensae risicatioribuι H- l b Redeunt nobiles domini. neque amplius no-ἷu in liruendae. l bilium virorum ismus a servu ribuantur. a Verum eum lami tuis utamur , quas sint i aut turpitrar riserta corruunt.
Ty. Inotatorque ere. J Quid edant alii, bibant, dicant. 2o. Ganeam. J Gulosorum diversorium. sumitur etiam pro libidinis diversorio. Item pro ipsa ingluvie di cibariis. Dicitur ganea, π, vel ganeum, Lar. DonritateMque o e. J Adhibebamur quotiese carnae: interdum iucundissimissermo ni is nox ducebatur. Plinius de Trajani adversus se comitate l. 6 ep 3 .2a. Peregrinae supersit u cte. J Intellige juxta Livineti mentem institutos a Domitiano sacerdotes in Albano ex peregrino fortasse more, vel, cum Lipso, Isiacos, Bellonarios &e. qui ad exhilarandos convivarum animos sub mensae finem induce
23. Obscaena. J scurras , moriones, in convivii locum post epulas induci solitos notat ipse Plinius i. s. ep. II. Sic Lucianus in Symposio Aristaenetum quemdam refert inductum , qui alios dictis vellicaret, alios percuteret, Omnes gestu, saltatione, iocis , dc motu corporis oblecta
24. Invitatis. J Apprime illud Traiano convenit , quem vini amantiorem fuisse apud Dionem legimus. r. Omne gram. J Pace Lipsit dixerim: locus hie de Neronis palatio intelligi debet. in quo stagna , lacus, saltus videbatur conclusisse i ita amplum erat. Et de illius quidem luxuria noti illi versus. Romadamus fiet , VBοι nigrate Luirites : s noner Veios occupat ista domus. Suet. in Nerone
α. V quod ere. J Multo ante dixerat Ovidius Fastorum L i. gr. Iupiter arce sua
eum totumspectet in orbem , nil nisi Romanum quod tueatur habet. . Ωuam patrimonium. J Ita enim imperii agros omnes invaserant tyranni, ut non
89쪽
elarissimorum virorum receptacula habitatore servo teruntur , aut foeda va. 1litate procumbunt. Datur intueri pulcherrimas aedes, deterso situ, auctas ac vigentes. Magnum hoc tuum non erga homines modo, sed erga tectaiosa meritum, sistere ruinas, solitudinem pellere, ingentia opera eodem - 2uo exstructa sunt animo, ab interitu vindicare. Muta quidem illa & am-Τ maearentia; sentire tamen & 'laetari videntur, quod niteant, quod is ciuententur, quod aliquando coeperint esse= domini non servientis. Circumfertur sub nomine Caesaris tabula ingens rerum vaenalium, quo sit detestanda avaritia illius, qui tam multa concupiscebat, cum haberet superio vacua tam multa tamen exitialis erat apud principem, huic laxior domus, illi amoenior villa. Nunc princeps in haec eadem dominos quaerit, ipse inducit ipsos illos' magni aliquando imperatoris hortos , illud nunquam nisi Caesuis suburbanum, licemur, emimus , implemus. I anta benignitas principis, tanta securitas temporum est, ut ille nos ' principalibus rebuς ex illimet dignos; nos non timeamus, quod digni esse videmur. Nec vero
in emendi tantum civibus tuis copiam praebes , sed amoenissima quaeque lar- iris & donas. Ita, inquam, donas in quae electus, in quae adoptatus es e transfers quod' judicio accepisti, ac nihil magis tuum credis, quam quod
LI. Idem tam parcus ' in aedificando, quam diligens in tuendo. Ita ciue non ' ut ante immanium transvectione saxorum Urbis tecta quatiuntur. stant securae domus, nec jam temptat nutantia. Satis est tibi nimiumque ,
minus essent eorum patrimonium , quam impellum. . Latari videntur. J Nihil frequentius etiam apud oratores. quam sensum rebus inanimis tribuere. Tullius pro Marcello n. to. Parieter mediis Iditis, Caesar , ut mihi vigetur , huius currae , tibi gratias agere ge
s. Domini non servientis JAlii legunt: aeam scientis.
6. Tamen. J Lege tum, ut Livineius suspicatur. 7. Magni abaruanis p. J Luculli fortalle. Potius tamen de Domitiano id accipiam, quem magnum hoc loco ἐιρωνικύs ap-
s. subu=banum. J Albanam villam. s. Principat bis rebis. J Villa , quae hue usque principis fuerit. io. ιυ. J Ista, ut est ad oram editionis Li vineianae , id est, ea donas, quae ad te. ut Nervae haeredem iuxta successionis jura
ii. Iudi is J Cum te imperio dignum
Nerva iudicavit. I 2. Per amicos cte. J Quam quod amicis donatum . in eorum manu sie tanquam depositum habes. I. In ad fando. J Tam parcus in erigendis tibi aed. ficiis, quam in publicis reficiendis diligens. a. Ut mite O e. J Sub Caligula. Claudio.& Domitiano, cum magno per Urbem in-eedentium incommodo columnae immanes ad eorum palatium advehebantur. Juven. Sat. I. as 4. Longa coruscat f 'aco volente abies . ararae astera pinum plaustra vehunt . nutant alte . populique inmanetur,ctc.
90쪽
eum successeris frugalissimo principi, magis ' rejicere aliquid & amputare
m his, quae princeps tanquam necessaria reliquit. Praeterea pater tuus usibus suis detrahebat, quae sortuna imperii dederat, tu tuis quod pater. At quam magniscus in publicum es λ μ hinc porticus , inde' delubra occulta celeritate properantur, ' ut non consummata, sed tantum commutata vi- uedeantur. Hinc immensum latus circi templorum pulchritudinem provocat, digna populo victore gentium sedes , nec minus ipsa visenda, quam quae ex illa ' spectabuntur: visenda autem, cum cetera specie , tum quod quatus plebis ac principis locus. Siquidem per omne spatium una facies, omnia continua & paria, nec magis proprius spectandi Carseris sugge- tostus, quam propria quae spectet. Licebit ergo civibus tuis invicem contueri , dabitur non cubiculum principis, sed iplum principem cernere, in publico, in populo sedentem et populo, cui socorum quinque millia adjecisti: auxeras enim numerum ejus congiarii facilitate, majoremque in poste- i rum suspici liberalitatis tuae fide jusseras. ΦΙNTERPRETATIO. a Ut non tam structa a fundamentis, quam reparata videantur No τα i4. Reserere. J Alii recidere. Nerva ex ve teri imperatorum possessione distraxerat quidquid sibi non admodum necessarium videbatur. Plinius vero hie laudat Trajanum quod hanc ipsam temperantiam vicerit , etiam ex iis , quae frugalissimo principi necessaria videbantur, aliquid abradendo atque amputando. F. Tu tuir quod patre cte. J Ita restitui cum Livineio pro tutiis qM pater. Sensus est: Nerva sibi detraxit quis sibi ab imperia data fuerant : Tu vero tibi detrahis , quae magis sunt tua, id est quae pater tibi reliquit. 6. Hinc pε tieis. J Quas circa Traiani sorum excitavit. Cassiuae Catanaeus portua legit, non porticus : sorte quia Dio pertur ait ab Trauma extructas, non particus. Non addit vero quinam illi sint. Portum certe Anconae instauravit. 7. Delubra. J Jani templum auxit, amplificavitque. Unde Martiat. l. Io. ep. 23.
Permus exiguos habitabo ante penates, plurima qua medium Roma terebat iter. Nunc tua Caesareis cinguntur limina dom3, edi fera tot mera . Iane, quat ora geriis erc. 3. Latur cιrci ere. J Suet. in Domitiano Naaranulauim , ait ab eo excitatam et e cuius
psea lapide maximus ciuiu densa utrique lateribur, extructus est. sed a quo quaeso rA Traiano, inquit Casaiabonus in hune Suetonii locum, idque ex Plinio, Dione& veteribus numis patet. Quid sit autem circus. & quot fuerint Romae,dicemus alio
9. Spectabuntur. J Gladiatores, venationes , & alia id genus spectacula. Io. AEquatus. J Iulius Caesiar sura sum sibi seu, ut alii voeant perma erigi in orchestra iussit. Sueton. in Iulio. c. 76. Nero illud in cubiculi formam cooperuit, unde ab eccli inclementia tutus spectacula prospectaret. Traianus utroque modeilior aequavit omnia , neque hujusmodi suggestum habere voluit. II. Ruinque missa. J Totidem loca circo Trajanus adiecit . quot ingenuos ab eo educatos fuisse supra dictum est n. 18. Sed si Caesaris eircus, ut ait, Plinius, ducenta sexaginta, de postea . ut ait Victor, trecenta octoginta quinque locorum millia complectebatur: quam minutus, ut Lipsius notat . ille locorum adiectorum numerus lut tantopere laudetur Traiani magnificentia. Eo fit ut quinquaginta mi Ira legendum putet, pro quinque milia. Bene, an secus talii viderint.