Galfredi Monumetensis historia Britonum : Nunc primum in Anglia, novem codd. msstis collatis, edidit J.A. Giles

171쪽

redire: sod retortis velis adivit Gillo- manium in Hiberniam, et ab illo receintus est. Et cum infortunium suum notificasset, miseratus Gillomanius, pactus est ei auxilium: conquerens de injuria quam Uinor Aurelii Dater sibi intulerat, dum gigantum choream perquireret. Confirmato tandem inter ipsos scedere, paraverunt sibi naves, et ingressi sunt eas, et in Μeneviam urbem applicuorunt. Quo divulgato, Uther-pendragon excitata armatorum copia in Cambriam ivit, ut cum eis pugnaret. Frater etenim ejus Aurelius in Guintonia urbe morbo gravatus jacebat, nec poterat ipse adire. Cumquo id Pascentio et Gillomanio, Saxonibusque qui aderant comportum fuisset, gavisi sunt valde: quia existimabant propter infirmitatem ejus, regnum Britannia levitor subdendum. Et dum murmuratio inde per populos fieret: accessit unus ex Saxonibus, nomine Eopa, ad Pascentium, et ait:

Quibus donariis ditabis hominem, qui Aurelium Ambrosium tibi intorseolot f Cui Pascentius : O si

quempiam reperirem, cui hoc in animo staret, darem

illi millo argonti libras, familiaritatemque meam dum viverem : ot si fortuna permiserit ut regni diadomate potiar, faciam illum centurionem, idque juramento confirmabo. Ad haec Eopa: Didiei linguam Britannicam, moresque hominum scio: in medica arte

peritus. Si igitur ea quae promittis, executus mihi fueris: fingam me Christianum esse, et Britannum : et quasi medicus praesentiam regis nactus, ei potionem qua obibit conficiam. Et ut citius aditum

reperim, me monachum religiosissimum, et omni Diuiti reo by Corale

172쪽

HISTORIAE REO. BRIT. LIB. VIII.

dogmate eruditum fingam. Cumque hoc promisisset, pepigit Ρascontius foedus cum illo, et ea quae Spoponderat, juramento confirmavit. Rasit igitur Eopa barbam

Suam, capiteque tonSO, monachalem cepit habitum: et Vasis medicamentorum suorum oneratus, iter Guintoniam versus Gripuit. Urbem postremo ingreSSus, obtulit obsequium suum clientibus regis et gratiam in oculis eorum invenit. Nihil enim desiderabilius expectabant quam medicum. Exceptus itaque, et in Praesentiam regis ductus, promisit se redditurum ei sanitatem, si potionibus suis foveretur. Nee mora, potionem conficere jussus, submiscuit venenum, regique porroxit. Quod cum coepisset Aurelius et hausisset, jussus est confestim a nefando Ambrone sub coopertorio suo delitere, atque obdormire: ut magis potio detestanda operaretur. Paruit illico rex monitis proditoris illius, et quasi sanitatem recepturus obdormivit. Nec mora, illabente veneno per poros corporis et Venas, eonsecuta est mors Soporem, quae nomini parcere consuevit. Interea nefandus proditor ille, inter unum et alium elapsus, in curia nusquam comparuit. Haec dum Guintoniae agerentur, apparuit stella mirae magnitudinis et claritatis, uno radio contenta: ad radium vero, erat globus igneus in similitudinom draconis extensus, et ex ore illius procedebant duo radii, quorum unus longitudinem suam ultra Gallicanum clima videbatur extendere: alter Vero versus Hibernicum mare Vergens, in septem minores radios terminabatur.

173쪽

PPARΕΝΤΕ vero praefato sidere, perculsi sunt omnes motu et admirationo qui illud inspiciebant. Uther etiam frater regis, hostilem exercitum in Cambriam ducens, non minimo terrore perculsus, quosque sapientes adibat, ut quid portenderet stella notificarent. Inter ceteros jussit vocaro Mortinum: nam et ipse in exercitum venerat, ut consilio ipsius res praeliorum tractarentur. Qui ut in praesentiam regis ductus astitisset, jussus est significationem sideris enucleare. Μοx ille in fletum erumpens, revocato spiritu exclamavit, et dixit: o damnum irrecuperabile t o orbatum populum Britanniae I o nobilissimi regis migrationem tDefunctus est inclytus Britonum rex Aurelius Ambrosius : cujus obitu omnes obibimus, nisi Deus auxilium subvectes. Festina orgo, dux nobilissime Uther, festina, et conflictum cum hostibus ne differas: victoria tibi in manu erit: et rex eris totius Britanniae. Τe enim sidus istud significat, et igneus draco sub sidere. Radius autem qui vorsus Gallicanam plagam porrigitur, portondit tibi filium futurum potentissimum, cujus potestas omnia regna habebit quae protegit. Alter vero radius filiam significat, cujus filii ot nepotes regnum Britanniae successivo habebunt.'

Τ Uthor in dubio existens an Verum protulisset Μerlinus, in hostes tamen ut coeperat, progreditur. Advonorat namque prope Μeneviam, ita ut iter modietatis diei restarat. Cumque adventus Hus Gillomanio et Pascentio, Saxonibusquo qui aderant, relatus fuisset: egressi sunt Diuitig Cooste

174쪽

IIISTORIAE REG. BRIT. LIB. VIII.

ei obviam ut cum ipso congrederentur. Porro ut sese adinvicem conspexerunt, agmina sua in utraque parte statuerunt, cominusque accedentes pugnaverunt: Pugnantes autem interficiuntur militos hinc et inde, ut in tali eventu fieri solet. Denique cum multum diei praeterisset, praevaluit Uther: intersectisquo Gillo-manio M P contio, triumpho potitus est. Fugientes itaquo Barbari, sestinaverunt ad naves suas : sed fugiendo a porSequentibus civibus trucidabantur. Cossit prorsus victoria duci, favente Christo, qui post tantum laborem, quam citius potuit, regressus est Guintoniam. Advenerant namque nuncii, qui regis casum indicavs-rant, ipsumque jam ab Episcopis patrias sepultum esse prope Coenobium Ambrii, intra choream gigantum, quam vivens fieri praeceporat. Audito etenim ipsius

obitu, conVenerant in urbem Guintoniam Pontificos et Abbates, atque totus clerus ejusdem provinciae, et ut tantum regem decebat funus ipsius procuraverunt. Et quia vivens adhuc praeceperat, ut in coemeterio quod ipse paraverat sepeliretur, tulerunt corpus ejus eodem atque cum regalibus exequiis humaverunt.

Τ Uthor frater ejus, convocato regni clero et populo, copii diadema insulas:

annuentibusque cunctis sublimatus est in regom. Reminiscens autem expositionis, quam Merlinus de supradicto sidore lacerat: jussit fabricari duos dracones ex auro, ad draconis similitudinem, quem ad radium stellae inspexerat. Qui ut mira arte sabricati fuerunt: obtulit unum in ecclesia primas sedis Guintoniae: alterum vero sibi ad ferendum in praelia retinuit. Ab illo orgo die vocatus fuit Usterpondragon : quod Britannica lingua caput draconis appellamus. Idcirco

175쪽

hanc appellationem rocopit: quia Μerlinus eum in regem per draconem prophetaverat.

ΝΤΕRΕΑ Οota Hengisti filius atque

Eosa cognatus ejus, cum soluti essenta foedero quod Aurelio Ambrosio pepigerant, moliti sunt inferre inquietudinem regi, atque nationes Hus dilace- raro. Associabant namque sibi Saxones quos P contius conduxerat: nunciosque suos Propter ceteros in Germaniam dirigebant. Μaxima itaque multitudine stipatus, Aquilonares provincias invasit: nec saevitiae suae indulgere quievit, donec urbes et promontoria ab Albania usque ad Eboracum destruxit. Postremo eum urbem obsidere incepisset: supervenit Utherpondragon, cum tota romi fortitudine: et cum illo praeliatus est. Restiterunt viriliter Saxones, et irruptiones Britonum tolerantes, ipsos in fugam pepulerunt. Victoria autem potiti, insccuti sunt eos cadentes usquo ad montem Damon, dum sol diem stare permittebat. Erat autem mons ille arduus, in cacumino coryletum habens, in medio vero saxa praerupta, latebris forarum habilia. occupaverunt eum Britones totaque nocte intra saxa et coryleta commanserunt. At cum Arctos temonem vertere coepit: praecepit Uther consulos suos, Rique principes ad se vocari, ut consilio eorum tractaret, qualiter in hostes irruptionem sacerent. ConVenerunt ocos cuncti in praesentia regis : jussitque dicero quid consiliarentur: et Gortoi duci Cornubim primum sententiam suam proserre praeceperunt. Erat enim magni consilii et aetatis maturae. Non opus est' inquit) ambagibus vanis aut sermonibus, dum adhuc noctem restare conspicimus. Utendum nobis est audacia et fortitudine, si vita si libertate frui diutius volueritis. Magna est Paganorum multitudo et pug-Diuitig orale

176쪽

uISTORLE REO. BRIT. LIB. VIII.

nandi avida: nos vero rariores existimus. Si autem diem supervenire expectaverimus: non censeo nobiSutile, ut cum eis congrediamur. Eia ergo, dum tenebraedurant, densatis turmis descendamus, ipsosque intra eastra sua subito impetu invadamus. Nam dum nihil haesitaverint, nec nos venturos hoc modo existimaverint: hi unanimiter irruentes usi fuerimus indacia, triumpho

sine dubio potiemur. Placuit regi omnibusquo illius

Sententia: monitisquo ejus paruerunt. Statuti namque per turmas et armati, castra hostium petunt, et unanimi affectu in ipsos irruero proponunt. At dum prope incederent, compererunt vigiles eorum adventum, qui Soporatos socios sonitu lituorum evigilaverunt. Τυ- bati itaque hostes, et stupefacti, partim Gmare Sese sestinant, partim formidino praeoccupati, quo impetus ducebat, discurrebant. At Britones, densatis incedentes turmis, ocos adeunt castra, et invadunt: repertoque aditu, nudatis ensibus in hostes concurrunt. Qui ita ex improviso occupati, non viriliter reddiderunt praelium: cum cetori audaciam cum praemeditatione recepissent. Porro Britones acriter irruere intendunt, trucidare conantur: et Paganos ad milia interficiunt:

Doniquo capti sunt octa et Eosa, et Saxones penitus dissipati.* 19. uTHER AMORE IGERME CAPTIVATUS, PER ARTES MEMINI MAGI S, EJUS POTITUR.

ΟST illam vero victoriam, petivit bom Alclud, provinciaeque illi disposuit : pacemque ubiquct renovavit: circuivit etiam omnes Scotorum nationes, rebellemque populum a seritate sua deposuit: tantam namque justitiam exercebat per patrias, quantam alter praedecessorum suorum non secorat. Tremebant ergo in diebus ejus

quicunque perverse agebant, cum Sino misericordia Diuili su by Cooste

177쪽

plecterentur. Denique pacificatis Aquilonaribus provinciis, ivit Londoniam: jussitque ibidem Oetam

atque Eosam in carcero servari. Festo etiam paschali Superveniente; praecepit proceribus regni in eandem urbem conVenire, ut sumpto diademato tantum diem cum honore celebraret. Paruerunt ergo euncti, et divorsi ex diversis civitatibus venientes, instante festivitate convenerunt. Celebravit itaque solennitatem rex ut proposuerat: et gaudio cum proceribus suis indulsit. Laetitiam agebant cuncti: quia ipsos laeto animo rex receperat. Advenerant namquo tot nobiles cum conjugibus et filiabus suis, laeto convivio digni. Adorat intor ceteros Goriois dux Cornubiae, cum Igerna conjuge sua, cujus pulcritudo mulieres omnes totius Britanniae superabat. Cumque inter alias inspexisset eam rex, subito amore illius incaluit: ita ut postpositis

ecteris, totam intentionem suam circa Oam Verteret.

Haec sola erat cui fercula incessanter dirigebat: cui aurea pocula familiaribus internunciis mittebat: arridebat ei multotiens, jocosa verba interserebat. Quod cum comperisset maritus ejus, confestim iratus est, et ex curia sine licentia recessit. Non afluit qui eum revocare quivisset, cum id solum amittere timeret, quod super omnia diligebat. Iratus itaque Uther, praecepit ei redire in curiam suam, ut do illata injuria rectitudinem ab eo sumerot: cui cum parors diffugisset Goriois, admodum iratus est rex, juravitque jurejurando, Se vastaturum regionem ipsius, nisi ad satisfactioncm festinaret. Noe mora, praedicta ira inter eos manente, collegit exercitum magnum rex, petivitque provinciam Cornubiae, atque ignem in urbos et oppida accumulavit. At Goriois non ausus est congredi cum eo, quia ejus minor erat armatorum copia. Undo praeelegit munire oppida sua, donec auxilium suum ab Hibornia impetrasset: et cum magis pro uxorct Euaquam pro se ipSo anxiaretur: posuit eam in oppido Tintagia in littoro maris, quod pro tutiori refugio Diqiligod by Gorale

178쪽

HISTORIAE REO. BRIT. LIB. VIII.

habebat. Ipso vero ingressus est castellum Dimilioc, ne si infortunium supervenisset, ambo simul periclit rentur. Cumque id regi nunciatum fuisset, ivit ad oppidum in quo erat Goriois, et illud obsedit, omnemque aditum ipsius praeclusit. Emensa tandem hebdomina, reminiscens amoris Igernae, dixit cuidam familiari suo, nomino Uiun do Ricaradoch: Uror amore Igernae, nec gaudium habere, nec periculum corporis mei evadere me existimo, nisi ea potitus fuero. Tu ergo adhibo consilium quo voluntatem meam expleam, Rutaliter internis anxietatibus interibo.' Ad haec Vmn: Et quis tibi consiliari valuerit: cum nulla vis accedere queat, qua eam intra oppidum Tiningol adeamus fEtenim situm est in mari, ot undique circumclusum ab ipso, nec est alter introitus, nisi quom angusta rupes praebeat: ipsum tres armati milites prohibere queunt, licet cum toto regno Britanniae astiteris. Attamen si Μerlinus vates operam insisteret dare: arbitror te posse consilio ipsius desiderio tuo potiri.' Credulus itaque rex, Μerlinum vocari jussit: nam et ipso ad obsidionem venerat. Vocatus confestim Μerlinus, cum in praesentia regis astitisset, jussus est consilium dare, quo rex desiderium in Igerna expleret. Qui comperta anxietato quam rex patiebatur, pro ea commotus est super tanto amore ipsius, et ait: Ut voto tuo potiaris, utendumost tibi novis artibus et temporo tuo inauditis. Scio modicaminibus meis dare figuram Goriois, ita ut per omnia ipse videaris. Si itaque parueris, faciam toprorsus simulare eum: Ulfinum Voro Jordanum do Tiningol familiarom ejus. Alia autem Specie sumpta, adero tertius, poterisque tuto oppidum adire ad Igernam, ac aditum habere. Paruit itaque rex, diligent m-que animum adhibuit. Postremo commissa famili ribus suis obsidione, se Μerlini medicationibus commisit, et in speciem Goriois transmutatus est. Μutatus

est ot Ulfin in Iordanum, Μerlinus in Bricelem : ita ut nemini quod fuerant comparerent: deinde aggressi

179쪽

sunt viam versus Tintagia, et cum crepusculo ad oppidum Venerunt. Indicato o us janitori quod consul adveniret, apertae sunt januae, et intromissi sunt Viri. Quid enim aliud accidisset, cum ipso Goriois reput retur adesse 2 Commansit itaque rex ea nocte cum Igerna, et sese desiderata Venere resecit. Doceperat namque illam falsa specie quam assumpserat: deceperat etiam fictitiis sermonibus, quos Ornate componebat. Dicebat enim so egressum esse ab obsesso oppido, ut

sibi tam dilectae rei atque oppido disponeret: unde ipsa credula nihil quod poscebatur abnegavit. Concepit

itaque eadem nocte celoberrimum illum Arturum, qui postmodum ut celebris esset, mira probitate promeruit.

ΝΤΕRΕΑ eum compertum esset per

obsidionem, regem non adesse: exercitus ejus inconsulte agens, muros diruere conatur: et obsessum comitem

ad praelium provocare. Qui etiam

inconsulto faciens, egressus Est cum

commilitonibus suis, arbitrans parva manu tot armatisse POSSe resistere: pugnantes ergo hinc et inde inter primos interfectus est Goriois, et socii ejus dissipati. Captum est quoque oppidum quod obsederant, et opes intuS repertae non aequa sorte divisse: nam ut cuique administrabat fortuna et fortitudo, rapaci ungue rapi bat. Peracta tandem hujus facti audacia: venerunt nuncii ad Igernam, qui et nocem ducis, et obsidionis eventum indicarent. Sed cum regem in specie consulis juxta eam residere inspexissent, erubescentos admirabantur ipsum, quom in obsidione intersectum deserum rant, ita incolumen pervenisse. Nesciebant enim quae medicamonia Merlinus consocerat. Ad tales ergo rumores arridebat rex, atque cum his verbis Comitissam amplexabatur: Non equidem intersectus sum: sed Diuitig Corale

180쪽

HISTORIGE REO. BRIT. LIB. VIII.

ut vides, vivo: doleo tamen oppidi mei destructionem,

Sociorumque meorum caedem: unde nobis timendum

eSt, ne superveniat rex: et nos in oppido isto intercipiat. Ibo ergo prius ei obviam, et mo cum ipso pacificabo, no nobis deterius contingat. Egressus itaque petivit exercitum suum, et exuta specie Goriois in Utherpendragon rediit. Cumquo omnem Mentum didicisset, ob caedom Goriois doluit: sed ob Igernam amaritali copula solutam gavisus est. Reversus itaque

ad oppidum Tiningol, cepit illud. Cepitque Igernam

et voto suo potitus est. Commanserunt deinde pariter non minimo amore ligati: progenueruntque filium et filiam. Fuit autem filii nomen Arturus, filias vero,

Anna ς 21. ocTA ET EOAA BETTUM RENOVANT.

UMQUE dies et tempora praeterissent, occupavit infirmitas regem: eumque multis diebus vexavit. Interim vero custodes carceris, in quo Octa atque Eosa quos supra memoravi) taediosam vitam ducebant, dissugerant cum eis in Germaniam, terroremque per regnum intulerant. Asserebat namque rumor, ipsos jam commovisso Germaniam, classemque maximam pararisso in exitium insulae redituros: quod et sactum est. Redierunt enim cum maxima classe sociisque innumerabilibus, otpartos Albaniae ingressi, civitatos atque cives igne ac caedo affecerunt. Committitur itaquo exercitus Britanniae Lot do Londonesia, ut hostes longius arceret. Erat autem consul ille Leir, eques strenuissimus, sapiontia et aetate maturus. Probitate ergo ipsius acclamante, dederat ei rex Annam filiam Suam, regnique sui curam, dum infirmitati subjaceret. Hio cum in hostes progreSSus esset, multoties repulsus est ab eis, ita ut sese intra civitates reeiperet: saepius autem Diuiligod by Gorale