Galfredi Monumetensis historia Britonum : Nunc primum in Anglia, novem codd. msstis collatis, edidit J.A. Giles

222쪽

HIATORI E REG. BRIT. LIB. X.

praedicti gemitus: quin ipsos ad defendondum Soso coegissent. Hirelgas orgo nepos Boduori ultra modum

ob mortem ipsius commotus, trecentos Suorum Soeiavit sibi, et velut apor intra turmam canum, Sic Per hostiles catervas subito cursu equorum, locum ubi vexillum regis Μedorum aspexerat, potiVit: parum cogitans quid sibi contingero posset, dum avunculum suum vindicaret. Adeptus tandem locum quem assec- tmerat, praedictum rogem peremit, peremptumque ad socios suos deportavit, deportatumque juXta corpus pincernae, omnino dilaniavit. Dcinde maximo clamoro Concivium suorum turmas inanimando, hortabatur in hostes irruero, crebrisquo irruptionibus infestare, dum eis virtus recenter fervebat, dum illis formidolosis pectus tremebat, dum cominus imminentes, sapientiusquam ceteri per catervas dispositi essent, atque crudelius damnum ingerero saepius valuissent. Inanimati igitur hortamino illius, impotum in hostes undique fecerunt: quo maxima stragos utrinque facta fuit. In Parte namque Romanorum, excopiis innumorabilibus

aliis, Alitantinam rox Hispaniae, ct Micipsa Babyloni-onsis, Quintus quoquo Μilvius et Marius Lopidus

senatores Occubuerunt. Corruerunt etiam in parto

Britonum, Holdinus rex Rutenorum et Loodogarius Boloniensis : tres etiam consulos Britanniae, Cursalom Caicostrensis: Galluc, Salesberiensis, ct Urbgonnius do Badono. Unde turmae quas conducebant, ultra modum debilitatae, retrocesserunt, donec Venerunt ad aciem Armoricanorum Britonum, quam Hoolus otWalgainus rogebant. Quae itaque velut flamma ignoscens, impetum fecit in hostes, et revocatis illis qui retrocesserant, illos qui Paulo ante sequebantur, distu- gero coegit. Sed et usque insequens, nunc ipsos diffugionios prosternit, nunc interficit: nec stragem ingerere cessat, donec ad turmam imperatoris venit: qui visa calamitate Sociorum, Properat ipsis Succursum

223쪽

ΝΙΤΟ itaquo congrcssu, debilitantur

Britones. Κimarcocus siquidem consul Τrigorim, necnon ot duo milia cum eo corruerunt. Corruerunt otiam tres

inelyti proceros, Richomarcus et Blo covius atque Lagivius de Bodloano :qui si principes fuissoni rognorum, Ob tantam probitatem quam habebant, Ventura aetas famam eorum celebraret. Nam et dum praedictum impetum Cum Hoeso ct Walgaino facerent, non evadebat hosti S Qui imminebant, quin ei vitam vel gladio vel lancea reipuissent. Sed postquam intra aciem Lucii ventum fuit, undiquo a Romanis circumscpti, cum praedicto Consuleot praedictis militibus conciderunt. Hoesus ergo et Walgainus, quibus moliorcs praeterita secula non genuerant, comperta Strage Suorum, acriores institerunt: ot nunc hac nunc illae, unus ex una Pari , alter ex altora, discurrontes, cuneum imperatoris infestabant. At Walgainus somper recenti Virtute cxaestum S, nitebatur ut aditum congredi cndi cum Lucio haberet: nitondo ut audacissimus miles irruebat: irruondo hostes prosternebat: prOStertiendo caedebat. Hoesus quoque non inferior illo, ex alia parte fulminabat. Socios etiam suos hortabatur, inimicos feriebat, eorum- quo ictus haud timidus recipiobat: nec ulla hora deficiebat quin saepissimo ct percuteretur ci Per uteret. Non facito definiri poterat, utor eorum ulterius viros

excederet.

224쪽

l II. LUCIO TIBERIo occIso, BRITONES VICTORIA

POTIUNTUR.

tum probitatis habobat: nihilque magis desiderabat, quam congredi cum milite tali, qui ipsum cogerot experiri, quantum in militia valeret. Resistens ita quo Walgaino, congressum ejus intro laetatur, et gloriatur, qui tantam famam do oo audierat. Commisso diutius inter se praelio, dant ictus validos, et olypoos ictibus

praetondendo, uterque neci alterius imminere elaborabat. Dum autom acrius in hunc modum decertarent: occo Romani subito vires recuperanteS, impetum in Armoricanos faciunt, et imperatori suo subvenientes, Horium ot Walgainum cum suis turmis caedendo propulerunt, donec Arturo obviam et ejusdem agmini ex improviso vonorunt: ipse etenim audita Suorum Strage, quae paulo ante eisdem dabatur, cum legione irruerat, et abstracto Culiburno gladio optimo, excelSu Voco atque Vorbis commilitones suos inanimabat, inquions : Quid

facitis viris Ut quid muliebres permittitis illaesos

abire t Ne abscedat illorum ullus vivus. Mementote dextrarum VeStrarum, quae tot proeliis exorcitatio. tordona rogita potestati meae subdidorunt. Μomcntote morum Vestrorum, quos Romani, dum fortiores orant, tributarios secorunt. Μementoto libortatis vestrae, quam Semiviri isti, et vobis debiliores, domoro amotant. Νo abeat ullus Vivus, ne abeat. Quid facitis' Haec et plura alia vocifcrando, irruebat in hostes, prosternebat, caedebat, et cuicunquo obviabat, aut, ipsum aut ipsius equum uno ictu intorficiebat. Diffugi obant orgo ipsum velut pecudes scrocem leonem, ORRO Walgainus turmas sui praedictum est invadens, invenit tandem aditum quem optabat: et in imperatorem irruit, et cum illo congresSus est. At Lucius prima juventute florens,

225쪽

quem saeva famos instimulat ad devorandum quicquid casus subvectat. Arma sua nihil eis proficiebant, quin Caliburnus dextera tam virtuosi regis vibratus, cogeret

ipsos animas eructare eum Sanguine. Duos reges,

Sertorium Libyae, Bithyniaequo Polytetem infortunium illi obtulit, quos abscissis capitibus, ad tartara direxit.

Viso igitur rogo suo in hunc modum decertanto, Britonos majorem audaciam inpossunt: 'Romanos unanimitor invadunt: densata caterva incedunt: et dum ex una parto podestres hoc modo infestarent, equestros ex alia prosternere et penetraro conabantur. Resistunt tamen acriter Romani: et monitu Lucii, illustris rogis vicem illatae cladis Britonibus roddoro elaborabant. Tanta igitur vi in utraque parte pugnatur, ac si tunc primum recenter convenirent. Hinc autem Arturus saepius ac saepius sui praedictum est hostes percutiens, Britones ad perstandum hortabatur: illinc voro Lucius Tiborius Romanos suos, et monebat, ct in praeclaras probitates multoties ducebat. Nec ipso cessabat foriso: scd in omnes partes turmas suas circuiens, quemcunque hostem casus offerebat, vel lancea, vel gladio perimebat. Fiebat itaque in utraque parto caedos abhorrenda: quia quandoque Britones, quandoquo Romani versa Vico praevalebant. Postremodum talis docertatio inter cos fieret, occo Morridconsul Claudiocostriae cum legione, quam esse intra colles superius dixi, subito cursu occurrit: et hostes nihil talo praemeditatos a dorso invasit: invadens inVasos penetravit: penetrans penetratos dissipavit, atque maximam stragem fecit. Tunc multa milia Romanorum conciderunt. Tunc etiam Lucius --Ρorator intra turmas occupatus, cujuSdam Iancea confossus intoriit. At Britones uSquo insequentos, victoriam, licet maximo labore, habuerunt. Diqiligod by Gorale

226쪽

II ISTORI E REG. DRIT. I. III. X.

j I 2. ROMANI PHTIM FUGIUNT, PARTIM SE CAPTIVOS REDDUNT.

IS GREGATI igitur Romani, partim

devia es nemora, cogento timore, carpebant: partim ad civitates ot oppida, et ad quaeque tutissima loca diffugi ant. Quos Britones omni nisu insequendo, sorabili caede inciunt, capiunt, deSpoliant. Ita quod maxima pars eorum ultro protendebat manus suas muliebriter vinciendas: ut pauxillum spatium ad vivendum haberent. Quod divinae providentiae stabat loco, cum et veteres eorum priscis temporibus avos istorum injustis inquiolationibus infestassent: et isti nunc libortalom, quam illi eisdem domoro assectabant, tueri instaront, abnegantes tributum, quod ab ipsis injusto exigebatur.

l 13. coRPORA MORTUORUM SEPELIUNTUR.

ΑΒΙΤΑ donique victoria illa, Arturus

corpora procorum suorum ab hostilibus cadaveribus separari jubet: separata autem, regio more parari: parata Veroad conprovinciatos Abbatias deferri, ut ibidom honorifico sepelirentur. At Boduorus pincerna ad Bajocas civitatem suam, quam Boduerus primus et proavus ejus edificaverat, Noustriensibus cum maximis lamontis deportatur. Ibi in quodam coemetorio quod in Australi parto civitatis orat, juxta murum honorifice positus fuit: Choudo autom ad Camum oppidum, quod ipso construxerat, graviter vulneratus asportatur, et paulo post eodem vulnero defunctus, in quodam nemore, in coenobio Meiamitaram, qui ibidem non longe si oppido erant: ut docuit Andegavensium ducem, humatus fuit. Holdinus quoque dux Rutonorum Flandrias delatus, in Tori-vuna civitato sua Sepultus est. Ceteri autem consules Diuili oti by Cooste

227쪽

et Proceres, ut praeceperat Arturus, ad vicinas Abbatias dolati sunt. Hostes quoque suos miseratus, Praecepit indigenis sepoliro eos: corpusque Lucii ad senatum deferro, mandans non debere aliud tributum ex Britannia reddi. Deinde post subsequentem hyemem, in partibus illis moratus est: et civitatos Allobrogum Subjugare vacavit. Adveniente Voro aestate, cum Romam potere essectaret, et montes transcendero incoepissct, nunciatur ei Μωredum nepotem suum, cujus tutelae commiserat Britanniam, Husdem diademate per tyrannidom ot proditionem insignitum esse; reginamque Ganhumaram, violato jure priorum nuptiarum, eidem nefanda Venere copulatam eSSe.

LIBER UNDECIMUS.

E hoc quidem, consul auguste, Gaulii-dus Μonumetensis tacebit. Sod ut in Britannico praefato sermone invenit, et a Gualtero Oxinosordensi in multis historiis poritissimo viro audivit, vidi licet stylo, brevitor tamen propalabit, quae praelia inclytus ille rex post victoriam istam, in

Britanniam roversus, cum nepoto suo commiserit. Ut igitur infamia praenunciati sceleris aures ipsius attigit, continuo dilata inquietatione, quam Leoni regi Romanorum ingororo assectaVerat: dimisso Hoolo duce Armoricanorum cum eXercitu Galliarum, ut partos illas pacificarot: consostim cum InSulanis tantummodo rogibus, eorumquo OxercitibuS in Britanniam remeavit. Duiliaso by Cooste

228쪽

ΗIATORI E REG. BRIT. LIB. XI.

Praedictus autem sceleratissimus proditor illo Μodrodus, Chesdricum Saxonum ducem in Germaniam direxerat, ut in illa' quoscunquo posset associaret sibi, et associatis quibuscunquo, iterum citissimis volis rodiret. Spoponderet etiam se ipsi hoc pacto daturum partem illam insulse, quae a flumine Humbro usque ad Seotiam porrigebatur, si quicquid in Cantia temporo Vortegirni Horsus et Hongistus possederant. At illo peracto ipsius praecepto, cum octingentis navibus plenis armatis Paganis applicuerat: ct foedero dato, huic proditori quasi suo rogi parebat. ASsociaverat quoque sibi Scolos, Pictos, Hibornienses, et quoscunque callebat habuisse avunculum suum Odio. Erant autem omnes numero quasi Octoginta milia, tam Paganorum quam Christianorum, quorum auxilio fretus, et quorum multitudino comitatus, Arturo in Rutupi portum applicanti obviam venit: ot commisso praelio minimam Stragem dodit applicantibus. Auguselus etenim rox Albaniae, et Walgainus nepos regis, cum innumerabilibus aliis in dio illa corruerunt. Successit autem Augusolo inrognum Evontus filius Uriani fratris sui, qui postea in decertationibus istis, multis probitatibus claruit. Postquam tandem, etsi magno labore, littora adepti fuerunt, mutuam reddendo cladem, ΜOdredum et Oxercitum Hus pepulerunt in fugam. Assiduis namque debeti tionibus usi, sapienter turmas suas disposuerant: quae partim pede, partim equo distributae, tali modo decortabant : quod cum pedestro Vmon ad invadendum volrosistondum intenderet, equestre ilico obliquo irmons, omni nisu hostes penetrare conaretur, undo eos ad diffugiendum coegerunt. Periurus ergo ille revocatis undiquo suis, insequonti nocte Guintoniam ingressus est. Quod ut. Ganhumarae reginae annunciatum est, confestim desia

porans, ab Eboraco ad urbem Legionum diffugit, atquc in tomplo Julii martyris, inter monachas ejusdem casto

vivore proposuit, et Vitam monachalem suscepit. Duili od by Corale

229쪽

Τ Arturus acriori ira accenSus, quoniam tot centena comit ilonum suorum

amiserat: in tertia die datis prius Sepulturae peremptis, civitatem adivit:

atque intra Oam receptum nebulonem

obsedit. Qui tamen coeptis suis desis- toro nolens, sed ipsos qui ei adhaerebant pluribus modis

inanimans, cum agminibus suis egreditur, utque cum avunculo suo praeliari disponit. Inito ergo certamino, facta est maxima caedos in utraque parte, quae tandem magis in partem illius illata, coegit eum campum turpiter relinquero. Qui deinde non multum curans, qum sepultura peremptis suis fieret: cito remige fugae evectus, Cornubiam versus iter arripuit. Arturus autem interna anxietato cruciatus, quoniam totiens evasisset, confestim prosecutus est eum in praedictam patriamusquo ad flumen Cambula, ubi illo adventum ejus o ootabat. Porro Alinredus, ut orat omnium audacissimus, et semper ad invadendum colouimus, confestim milites suos per catervas distribuit, affectans vincero vel mori potius, quam praedicto modo diutius fugor . Remanserant adhuc ei ex praedicto numero sociorum sexaginta milia, Ox quibus fecit turmas tres: et in unaquaque posuit

sex milia armatorum et sexcentos sexaginta sex. Praeterea vero fecit unam turmam ex ceteris qui Superfuerant,ot unicuique aliarum ductoribus datis, sam intolso sum permisit. His itaque distributis quemlibet eorum in

nimabat, promittens ceterorum possessiones cis, si ad triumphandum perstarent. Arturus quoque suum exercitum in adversa parto statuit, quem per noVem divisit agmina pedestria cum dextro ac sinistro cornu quadrata: et unicuique praesidibus commissis, hortatur utper juros et latrones interimant, qui monitu proditoris sui de Oxternis rogionibus in insulam advecti, suos eis Di iti by Corale

230쪽

HIATORI E REG. BRIT. LIB. XI.

honores demoro associabant. Dicit otiam divorsos diVersorum regnorum Barbaros imbellos atquo bolliuSus ignaros esse, et nullatenus ipsis virtuosis viris et pluribus dobollationibus usis resistere posse, si audacter invadoro et viriliter decertare assectarent. Ipsis it uocommilitones suos hinc et indo cohortantibus, subito impetu concurrunt acies, et commisso Praelio crebros ictus innectere elaborant. Fiunt ilico in utrisque partibus tantae stragos, tanti morientium gemitus, tanti invadentium furores, quantos laboriosum est doscriboroot dolorosum audire. Undique etenim vulnerabunt et vulnerabuntur: perimebant et perimebantur. Posti quam autem multum diei in hunc modum duxerunt, irruit tandem Arturus cum agmine uno, quo Sox milia sexcentos et Sexaginta SoX posuerat, in turmam illam ubi Μodrodum scictat esse, et viam gladiis aperiendo, eam penetravit, isque tristissim- caedem ingessit. Concidit namquo proditor ille nefandus, et multa miliacum eo. Nec tamen ob casum ejus diffugiunt colori: sod ex omni campo confluentes, quantum audaciae dabatur, resistero conantur. Committitur orgo dirissima pugna inter eos, qua omnes fero ducos qui in

ambabus partibus affuerant, cum SUS Catervis corruerunt. Corrucrunt etenim in parte Μodredi, Choldricus, Elafius, Eorictus, Bunignus, Saxones: Gill atrito, Gillamor, Gisialai, Gillarium, Hibernenses. Scottotiam ot Picti cum omnibus sere quibus dominabantur. In parte autom Arturi Olbrictus rex Norwogiae, Aschillius rox Daciae, Cador Limetiae Cassibellaunus, cum multis milibus suorum tam Britonum quam ceterarum gentium quas secum adduxerat. Sed et inclytus illo rex Arturus letaliter minoratus est, qui illinc ad sananda vulnera sua in insulam ΑVallonis advectus, cognato suo Constantino, filio Cadoris ducis Cornubiae, diadoma Britanniae concessit, anno ab incarnationo dominica quingentesimo quadragesimo Secundo. Diqiti do by Go le