Hermanni Conringii De Bibliotheca Augusta quae est in arce Wolfenbuttelensi, ad illustr. et generosum Joannem Christianum L. Bar. a Boineburg epistola qua simul de omni re bibliothecaria disseritur

101쪽

M DE BIyrro τα AVGVITAE reses oeulati sis dignisimi, in una Bibliotheca Fessana triginta duo reperiri di tersiorum librorum missis Scripsi quoque Constantinopoli D. H rha Illustri imorum ordinum nostrorum apud J

peratorem Turcicum Legatus , duas eme ibidem Bi- liothecasse rabiens , quarum singula Uimantareentum ducatorum millibus: id eri, ut loquimur, quatuor auri tonnis: unam autem qua quadringeritis Uimatur ἀueatorum millibus, id ess sedecim ton- nis auri. Cari quidem iis in locis funt libri fateor, inpore manu exarati, ta in charta fere serica, qua magno quoque confatue se, non ita tamen, quin ta ei pretij summa ingentem quoque codicum multiat inem requirat. Ho omnia Erpen ius. Qui- . bus non possum non Tibi addere quae Petrus Gassendus I. s. Historiae Petrescianae de libris Copliticis AEgypti refert.Peire sis, ait, retulit A odius Lochiensis Capuccinus , ex is apto redux, co iaces manuscriptos in coenobiis variis exsam etfam. sibi bibliotheram octies mille voluminum, quorum pars non exiguapra se ferret avi Antoniani nota Chaldaicae quoque linguae complures hodieque libros reperiri, intelligo:&quidem eorum c talca' '

102쪽

talogum post illum ab Hebudjessi consectum Abraham'Ecchelensis dedi t:ut ali j jactant copias

Abyssinorum.Non invenio tamen memorari earum gentium bibliothecas illustriores, quae luebrorum numero mereantur in comparationem

adduci. Perinde atque hodie nullam ejus generis hodie habet universia Graecia, ex quo Turcae servijt. Ut ad Europae vero illum qui nunc obtinet statum veniamus, quaelibet fere ejus pars opulentis Bibliothecis abundat quidem, etiam h .jus Saxoniae cum Serenissima Holfatica familiarum praecipuis urbibus, imo dc nobilissimo Alcivensleviorum genere, in illud studium incum bentibus , numerum tamen librorum nullius fere Bibliothecae scripto proditum hactenus quidem invenimus. Aldum vero Manutium' juniorem octoginta millia librorum Pisamae Academiae legasse, cum ab alijs memoratur, tum etiam a Francisco Scholio Itinerarii Italiae l. r. cap. io. Quae copia in primis est memoranda . . nec privati tamen patrisfamilias, nec hominis palum diffiita doctrinae conditioni conveni N i ens.

103쪽

rao DE SI ILIO σα AVGVITAms. Quae res in memoriam revocat quod μhono i ito Aldo refert Ianus Nicius elegantissimae suae Pinacothecae parte prima.. scri-hir,. relialvum familii e Canutia Sixto Vto Pon-2θce Romam etenit, adeo viodicis facultatibin, util& necessum uerit aliquot centum aurcorum faeno- visa mergood erigravissimum, usurs centes ma, qua pro etectura bibliotheca suasiseret , quam Venetiis usque advehendam asportandams cura- .ra i Guo ex aere alieno, ta justam ob causam facto, vix unquam liberari, potuit . Potro & dehavaricat Monachiensii Bibliotheca, jam. tul

Proxime antegressi Christiani 1ecesi armo nona. gesimo quinto, in parvo Urbium Theatrin. haec tradidit Adrianus Romanus: si liud, aedificiumὸ

novum, ut novo Coro majorem Jlendorem,commoditatemque .adyerat; juxta interiorem Bortum Dem maria mariarum elegantiarum delicia exore nant confractum ue cκi micina Bibliorseca eri unde eis cirriter millibus voluminum , quonum non ex

rua pars diversarum linguarum manuscriptisunt, seorsim resciti me compactorum refertissima, th vix veramplo S amaenob disjunctati De Magarini

ana1

104쪽

EpIsro ZA AD FOINEa Vir CIVV r ana praeterea Bibliotheca in Querela suae refero Naudaeus ; volumina illam quadragies mille: amplius comprehendere. Aliarum omnium nostri aevi Biblliothecarum magnitudinem de finitam, fateor me ignorare. Nec tamen ego 'dubito, saltim eas quae praecipua hodie sunt f ma,in ItaliaVaticanamFlorentinam Mediceam &AmbrosianaMediolanensem, inGallia Regiam Seguleriam &Thuanam, in Hispania Scoriacensem gla&Compluten son,in AngliaOxontem. sem & .estmonasteriensem Regiam, aliasquσnonnullas, omnis generis librorum supellectile usque adeo abunde esse instructas, ut multitudinem suam librorum merito queant jactitare. Mihi vero nihil de his fas est definire, in illosilentio eorum, quibus cum haec sint comperta, ab ijs etiam memorari& potuere & debuere. In hunc: modum itaque sese habet magni ludo Bibliothecarum omnis aevi,quantum equi dem certa fide explorare hactenus licuit. Accipe nunc, Vir Illustris , & magnitudinem AV-GUSTAE nostrae, eamque' mecum contendecum amplitudine aliarum: Referam igitur se

105쪽

icii DE BIRLIOTH. Arcrs Taorsim librorum, sieorsim voluminum multit dinem. Ne quis vero rursum error oriatur ex varia vocum acceptione, libros appellabo, no

ea qua veteres significatione, sed omnia quae sive scribentium sive cura ita structa sant, ut modo ita velint οἰ διγιοπηγοι separatim possint subsistere. Quo utique fit, ut talis aliquis liber interdum centum amplius libros primae si .gnificationi. sinu suo comprehendat. Volumen inihi dicetur omnis ejus generis liber qui reapse. distinctus subsistit. Quorum bonapars libros modo etiam adductae significationis complure . itidem cpmplectitur. Iam vero testor tibi bona fide, id quod initio epistolae jam tum dixi, reperiri in AUGUSTA isthac vocum accepxione, ibrorum quidem centena sedecim millia , vo lumina autem quasi vicesies octies mille. Apparebit idipsum luculentissime ex indiculo quem seorsim mitto. Et tamen isthaeo omnia non desinunt quotidianis pene additamentis crescere. Nego proinde, saltim ullam veteris aevi sive Graecam sive Latinam Bibliothecam, cum AUGUSTA vel contendere merito posse dema-

106쪽

gnitudine; tantum abest ut earum ulla hanc vebaequaverit vel superaverit. Nempe audivisti qui dem alias triginta, alias sexaginta' duo, allias centu viginti, Attalicam ducenta,omnium locupletissima Alexandri nam vel quadringenta vel sesecenta millia librorum numerasse : simul vero percepisti, numerasse libros, non eo quo abs me factum, sed alio longe sensu. Illa autem acceptione, ausim pene profiteri, exilibere A V G USTAM posse, non sexcenta sed vel centies sexcenta librorum millia. Quantam librorum multitudinem, Ptolomaeorum quidem Regum temporibus, nusquam terrarum vel sparsim re perire fuit. Nec vero vel tantum librorum illo omni arvo scriptam fuit, quantum proximo

centum annorum sipacio, industria nostrae aetatis hominum, ita lucem prodijt: si, quod res est

fateri velimus, non autem inepto quodam cui tu sela vetera admirari. Si tam magno autem

intervallo superat AUGUST Α, illas veteris aevi a magnitudine celebratissimas Bibliothecas, quanto dixeris stuperatas illas reliquasῖ Nec

vero dubito, illas longe alijs istis, quarum ti bros

107쪽

DE BIBLIO τα A GVS τ a. in admirationem numerarunt nobis prisca monumenta, fu Isse minores. Nos fane librorum numerum non minus etiam de histe accepissemus, si non inferior multum fui siet illo quem diserte expressum veteres laudaverunt: non parci 1cilicet eorum, quae ad gloriam faciunt rerum suarum, praecones. Romanas utique biblioth cas non perinde amplas fuisse, colligas fortas.

sis haud male vis inde; quod ex Asinij Pollionis

institutost altu simul & imaginibus, rum immortalo verba recito in iisdem locis loquebantur repletae fuerint: quo spacium libris reponendis dicatum non potuit non reddi per

angustum. Sed non est , quod cum hisce quidem Bibliothecis AUGUSTAM compar

mus, cum usque adeo longe vincat ipsam illam, qua omne-vetus aevum nihil majus habuit,Pim lalemaeorum Regum Alexandrinam. Si vera sunt quae de Fessana alijsque Arabicae linguae Bibliothecis referuntur, illis forte palmam tribueris ob voluminum multitudinem. Alt vero, solent Arabica quaevis volumina magnitudinis este exiguae: ex adverso AUGUSTAE

108쪽

nostrae spissa sunt plurima: atque adeo reapse librorum numero etiam Arabica isthaec longo post sese intervallo relinquunt. Trium illarum nostri aevi & orbis Bibliothecaru, quarum magnitudinem expresti , Bavarica quidem quum

longe itidem superetur ab A U G U S T Α, non

etiam est quare in comparationem adducatur. Tacebo, quod, si Dressero credimus, numerus librorum Bibliothecae illius quatuor millia non cedat. Sed re altera illa Manutiana, non volumina octuagies mille sed duntaxat tot numero libros comprehendit:atque ita totis viginti mii libus librorum est infra AUGUSTAM. MaZariniante tamen fateor cessit AUGUSTA. Cesssit inquam: non tamen cedit etiamnum, quantum intelligo, postquam inconsulta venditione plurimum illi detractu est. Utq; etiamnum cederet, digna tamen esset AVGUSTA admira rione, quippe quae non nisi viri potuerit in uni verso hoc orbe succumbere. Quamvis nimi-xum aliarum nostri aevi maxime illustrium Bi- . bliothecarum magnitudo definita, ceu ante dixi , me lateat, non dubito tamen, etiam illis AUGUSTAM nostram amplitudine antecelle- O re: id-

109쪽

re : idque duobus adductus argumentis, quae neminem fallunt. Prius est, quod nullius ill rum spaciosum adeo sit domicilium atque est AUGUSTAE, utpote quod ea parte ipsam metetiam Scoriacensem , cujus omnium amplissima aedes creditur, haud parum vincat: quod

paulo post tibi approbabo. Alterum , quod MVaticana pariter & Scoriacensis sne de aliis nunc dicam) picturis & inscriptionibus multis

parietes suos pene occupaVerint: quos libris refertos habet AUGUSTA. Legisti, arbitror, quo Bibliotheca Vaticana descripta est ab Amgelo Roccha volumen. Quam ibi multae imagines & inscriptiones memorantur I Audies vero non multo post, similia plurima ostentare. & Scoriacensem. Fere nihil autem horum VGUTTA habet: non certe loco libris reponendis idoneo. Quin itaque etiam haec qua ta palma AVGVSTAS debeatur, nec tu quia demi OINEBVRG imposterum dubitabis. a. . . Nisi vehementer vero fallor, bonitate

quoque librorum superat AUGUS saltim

plerasque nostri aevi quamvis celeberrimas. Utaque non omnes superet, aequat tamen etiam

110쪽

optimas; certe nulli earum temere cedit: id quod satis est parandae admirationi, atque adeo dignum quo nomine quintum quoque Admirandum AUGUSTAE numeremus. Heic vero non possum non ante omnia mone re, caveas tibi ab errore,quo etiam doctissimos viros teneri video, circa bonitatis Bibliothecariae justam aestimationem.Deprehendere nimbrum est, persuasum quammultis eorum, Virtu tem dotemque bona: Bibliothecae unice consistere in antiquorum manuscriptorum majore quovis numero. Inter ea autem , ab aliis sola

Graeca & Latina; ab aliis, recentiore instit to , quae orientalibus ita appellatis linguis, Hebraica scilicet, Chaldaica, Arabica, Persica, Copthica,AEthiopica & similibus sunt compinsita, commendari. Non est autem dissicile e rorem hunc convellere , si justum Bibliothecae cujusque regiae sive maximae scopum expende

risi ut oportet sane omnia ex usu suo aestimare.

Est nimirum Bibliothecarnm ejusmodi scopus, sis certe debet esse ut possint omnigenae dOctrinae atque sapientiae studiis prompte offerre, vel omne vel saltim potissimum quod a docto-