Hermanni Conringii De Bibliotheca Augusta quae est in arce Wolfenbuttelensi, ad illustr. et generosum Joannem Christianum L. Bar. a Boineburg epistola qua simul de omni re bibliothecaria disseritur

131쪽

men prodest indagantibus libros illis quibus ψindices ad manum non sunt,'non pastus est Princeps hela etiam desiderari. Praeterea autem singula volumina numerorum notis signata sunt, ac plaeraque quidem duplicis ordia' nis: quam rem praecipuum Dispositionis vinc tum dixeris. Cum illis enim numeris connexi potissimum sunt vasti illi& sine exemplo accurati Indices, quos supra laudavi. Quae omnia conjuncta praestant deniquet illud inusitatum

' ut in tanto librorum numero nihil non quam, vis exiguum' repertu & prompta sit facillimuma Ut consileretur vero etiam elegantiae, dispo sita omnia sunt, habita ratione diversiae proceritatis. Multum sine elegantiae ossicit, si absquo discrimine magnis parva misi eantur. & alia G. mineant alia depressa subsideant, cumprimis si omnia cujuslibet formae ob solam argumenti,

convenientiam junganturr quod tamen a magno viro Iacobo Gothos edo factitatum, obseravo ex Bibliothecae illius indice. Quo&splendorem sapientissimus Princeps Bibliothecae conciliaret, immensam illam Iibrorum vim noni

132쪽

per multa exigua secuit conclavia, sed duobus duntaxat amplissimis cubiculis, iisque pariete tantum divisis, omnia quasi uni oculorum o tutui offert. Nec vero temere quem latet, quantum intendat splendoris, spacium aedificii distusum &. late patens, prae minutis substructionibus: maxime vero, quo plura spectanda simul exhibet. Est vero&jucundum valde, uno prope momento infinita quasi sic addiscere: perinde scilicet atq;alias etiam venire usu solet, si multa subito detur intelligere. Quo nomine

placere & μεταφοριον dictionem prae simplice& propria, rectissime Aristoteli est monitum:

prudenter addito: το δὲ μανθανειν ραδιως ηδὐ φυσει πα νεm. Ne quid nunc dicam, quod illa ratio ordinandi libros, ad custodiam accurate Instituendam magis conducat, quam altera illa per varia cubilia divisio. 2Emulatur sane Persicam supellectilis domesticae dispositionem, Aristoteli quoque ipsi laudatam in Oeconomiaco qua scilicetessicitur, ut patrisfamilias oculis omnia magis sint expositia. Ita porro Omnes utriusque cubiculi partes armariis &wloculis , recipiendjs libris aptis, Princeps sapiens

133쪽

replevit, cum ne supersint loca otiosa tum ne desit spatium satis amplum 5d adeundis & tractandis, in aliquot mensis ad id compositis, lubris singulis. . igitur primum parietes, quλ per longitudinem aedis porriguntur,utrinque tecto tenus habent sua armaria sive pegmata perpe' tu a,in octo diversi generis loculamenta divusar quorum tria inferiora capiunt majoris illius forma: , quam a folio appellamus, quinquo reliqua superiora quartae, octavae, aut duodecimae staturae volumina Pryter haec medium cubiculi secant armaria, pariqdidem cum illis ad parietes inclinatis longitudine, minore t meri altitudine , ne nimirum intercipere illa possint utriusq; lateris jucundum illum adspectum i cui defectui tamen succurritur eo quod armaria illa sint geminata, & utrinque constent quatuor loculorum ordinibusue quorum duo limi seriores itidem maximae, duo superiores misnoris magnitudinis libros exhibent

Huic Bibliothecae dispositioni quid addi, aut quid illa possit excogitari prudentius, equidem

fateor me ignorare: Non dubito , Te etiam ,

Illustris BOINEBVRGI, idem mecum affirma-

134쪽

E IUNIAE AD BOINEBUR IVM. 23et xurum. Vtrum alibi unquam ea in disponendis libris fuerit prudentia adhibita, dicere it,

dem non ligbeo; silentibus fere talia cum antia quis tum nostri aevi monumentis, quasi minus memoratu digna. Qua in re tamen haud purum delinquunt; quandoquidem idonee componere libros , non minoris utique prudentia: iit, quam congerere : imo liceat pene pronunciare de bibliothecaria re quod de oratione l. 3. epist. IJ. Plinius dixit. Invenireῖ clare, magnisce ornare, etiam barbari flent: dif- ponera apte, digerere varie, non nisi eruditis N por- quamprudentibus negatum est. Sed ramen & multum verisimile est , si usquam ea fuisset obser-Vata scurata Dispositio , certe si indices usquam stupenda illa cura fuissent confecti, non emereid tacituros,prxclaroin scribendi peritos adeo mul os pinnium temporum artifices.

Igitur silentium illud, quantum equidem suspisor, certo indicio est potius, ultra vulgarem industriam nihil curat alibi in disponendo Collocatum esse. Quid Z quod pauca illa quae silentio praetenta non sunt, hanc disponendi pr

135쪽

bliothecis defuisse, significent Z Passim sane

deprehendo querelas de catalogis laborantibus. Ipsam mei vaticanam I Sixto quarto uoque haerere hac parte , jam antehac demonstravi. At sine indicibus perfectis nulla librorum Dispositio integra est. Nusquam etiam .

non observo Bibliothecas in complura conci via divisas: & quidem ipsam etiam MaZarini,

nam, qua nihil perfectius unquam fuisse jam

confestus sum, septem conclavibus fuisse inte cisiam, Scoriacensem vero Hispanicam tribus, Vaticanam itidem pluribus. Regia porro illa Alexandrina videtur in non uno templo delὼ tuisse: quod vitium adhuc majus est. Id inniere utique videntur illa Pauli Orosii: quaistimgenta millia librorum proximis forte adibus condita perierunt. Utque: fuerint illi libri omnes non nisi in templo unico, Serapeo videlicet, per Va rias tamen bibliothecas fuisse sparsos, cum eX Tertulliano, tum ex Ammiano Marcellino est discere. Illius inApologetico cap. XVIII haec Verba sunt. Hodie apud Serapeum Ptolomai BiἴΓο- thera eum ipsis Hebraicis literis exhibentur. Ammianus l, o Inter templa, inquit , misit Scrap

136쪽

Mm, in quo Bibliothecae fuerunt inae maliles. Parem fuisse rationem Pergami, colligere est ex hisce Strabonis l. xtri: Eumenes urbem instruxit, oe donariis ac Billisthecis uti nune est diligenter ex coluit. Quicquid vero horum sit, nihil omni

no in Dispositione librorum AUGUSTAE posse desiderari, ac proinde hac etiam parte ego illam admirandam, abunde jam est manife-

ipsius postremo domicilii Bibliothecae

AUGUSTAE structura, adm1rari quoque meri , admi M to debemus sapientiam conditoris. Ad duo nimirum attendendum videtur, ut Bibliothe- 'cae alicujus Regiae aedes queant commodae aestimari. Nempe si aptae sint praebere cum tutum Ed sufficiens tantOthesauro receptaculum, tum simul ejus promtum usum. Prius impetraVe ris, partim justa capacitate atque amplitudine,

partim ea si ve collocatione sive struetiira, ne vel incendium temere vel hostilis direptio ibbrorum metuenda sit. Posterius, si sita sit B bliotheca eo loci, ubi doctorum hominum in vicino est copia , qui libris Bibliothecae recondbtis adjuti rempublicam literariam, atque adeo Ri l sacra

137쪽

sacra profanaque queant exornare. Nihil non horum habent AUGUSTAE nostrae aedes. Priamum enim spaciosus utique Bibliothecae locus uti concederetur,non dubitaVit optimus Princeps , Cum domus, in quam Bibliothecam recondiderat, non sufficere videretur capiendae multitudini libroruna quam congerere destina'

bat, paris magnitudinis alteram priori adjunxit : ita ut nunc quidem amplitudini nihil omnino desit. Patet nempe utrumque Bibliothecae cubiculum s liceat ita nunc appellare) in Iongitudinem Geometricos pedes centum triginta septem digitos duos, in latitudinem vero

pedes triginta sex & sex digitos. Ab incendi. secundo securum uti sit Bibliothecae domicilium., cautum prudenter est eo, quoniam nullies contiguum ubi igne est aut flamma operandum: habet vero dc vicinum ocrum flumen,& instumenta varia restinguendae flammae, si quae forte exsurgat maxime idonea. A b hostili tertio injuria praestant secura omnia, cum Inusitatum illud munimentorum robur universa Λυκοπολήως, tum ipsa arx propriis adbηc viribus

subnixa, in quam Babliotheca Ost recepta. Iin

138쪽

credibile scilicet dictu est, qua arte, q ave industria Urbem omnem Princeps muniri curet.. Provocare sane jam tum potest ni unitillimum quemvis Germaniae nostrae locum: nec tamen adhuc muniendi finis est. In quo itidem non poteris non mecum admirari Principis pr dentiam: qμod nimirum sapientissimas πωλώ-φων secutus monita, a natura negata toti regia oni munimenta, arte circa unam saltim urbem

quae ipsi pro domicilio est, corrigi fecerit: in

pace decus atque ornamentum, in bello Certum universo populo refugium. Non desunt quarto ini vicinia, qui librorum illa congerie cum Ecclesiae & respublicae emolumento utantur. Habet enim utique ipsa aula Ducis num- quam non viros doctrinae omnigenaestudiis deditos. Habet Urbs variae eruditionis & cupi.

dos pariter & plenos. Iulia nostra, Principis

utique Academia , quinto duntaxat milliari a- best: studiorum omnis generis amica, maguestra , nutrix Quod caput est, Princeps ipse-rhet non minus usu librorum gaudet quam possessione : eoque nunquam non horum aliquem sive in consilium sive in liberalem animi

139쪽

delectationem adhibet. Quod ipsum ne quem lateret, exprimi curavit literis aureis, statim in AUGUSTAE vestibulo,hanc elegantem sane sa

Ε Γ DELIBERANT, OPIlMUM A MVTlS ET MORTUIS CONSILivM EST , HOMlΝES 'QUOQUE SI TACEAN VOCEM INVENI- , ΕNT LiBRI ET QUAE NEMO DICIT PRUDENS i ANTIQUITAS SUGGERIT.

Omni exi parte igitur hac etiam tenus Ain GUSTAM nostram vere esse admirandam, nemo aequus & peritus talium arbiter quidem ne gaverit. Nulla sane vel Veterum vel recentium Bibliothecarum etiam heic inferior est. Nonnullas etiam ex celeberrimis minus bene constitutas, non dissicile fuerit deprehenderet. Enimvero perquam verosimile quidem est , veteres recuritatis potissimu obtinendae gratia,

in templis pla rumq; Bibliothecas plures illustriores publicas dedicasse, ut locorum scilicet religione a vi & aliis injuriis defenderentur: ibi etiam ampla satis spacia bibliothecis concessa quemadmodum scilicet legim9s , AEgyptios

antiquos in templo V ulcani,Ptolomaeos inbera-

140쪽

pidis, Augustum Palatinam in Apollinis, D mitianum in Pacis, Hadrianum Ulpiam in Tra. jani, alios alibi strux ille nec tamen vel ita cautum fuisse illis de conflagratione, quod ipsa illa templa ignis injuriae fuerint exposita, ex ijs

quae de infelice Bibliothecarum piae rarumque fato jam disseruimus innotuit. Audivisti vero etiam, fraudi tuisse Bibliothecis illis antiquis ipsam templorum inhabitationem , postquam reverentia & pristina auctoritas per Christi ana sacra fanis detracta est; ita scilicet esse factum, ut a Christianis direptae perierint. Suidas quoque

in D MMς docere te poteriti ea fere occasionet

conflagrasse una cum templo Trajani Antiochiae illam Bibliothptam, qR in struere in illa a dς caeperat Iulianus o. - . Non nega rimtamen, nulla prudentia hoc quidem fatu m praevideri olim QRexi potuisse λ gentilismo a L etis pilaimheςarum conditoribus. At mi' longe minus pb injurijs istis securae olim praestitae sunt Bibliotheca; veterum reliquae: sqque

facillime porijsse deprchςndimus. Quod ini dicio est, a prudentia A U C U ST AE conditori