장음표시 사용
51쪽
38. Advontu L. Vibullii Rufi, quom a Pompeio missum 1
in Hispaniam demonstratum est, Afraniua et Petreius et Varro, legati Pompei, quorum unus Hispaniam citeriorem tribus legionibus, alter ulteriorem a Saltu Castulonensi ad Anam duabus logionibus, tertius ab Ana Vettonum agrum LuSittaniamque pari numero legionum obtinebat, officia inter se partiuntur, uti Petreius 2 ex Lusitania per Vettones cum omnibus copiis ad Afranium proficiscatur, Varro cum iis, quas habebat, logionibus omnem ulteriorem HiSpaniam tueatur. His rebus con- 3stitutis equites auxiliaque toti Lusitaniae a Petreio, Celtiberiae, Cantabris barbarisque omnibus, qui ad Oceanum pertinent, ab Afranio imperantur. Quibus coactis celeriter 4 Petreius per Vottones ad Afranium perVenit, o OnStituuntque communi consilio bellum ad Ilerdam propter ipsius loci opportunitatem gerere. 39. Erant, ut Supra demonstratum est, legiones Afranii 1 treS, Petrei clune, praeterea Scutatae eiterioris provinciae et caetratae ulterioris Hispaniae cohortes circiter octoginta equitumque utriusque provinciae circiter quinque milia. Casesar legiones in Hispaniam praemiSerat SeX, 2 auxilia peditum decem milia, equitum tria milia, quae omnibus superioribus bellis habuerat, set parem ex Gallia numerum, quem iΡSe Paraverat nominatim ex omnibus civitatibus nobilissimo et fortissimo quoque eVoento. Huc optimi genoris hominum ex Aquitanis montaniSque, qui Galliam provinciam attingunt, adiecerat; namque 3 audierat Pompeium per Mauretaniam cum legionibus iter in Hispaniam facere confestimque eSSe VentUrum. Simul a tribunis militum centurionibuSque mutuaS PecuniaS sumpsit: has exorcitui distribuit. Quo facto duas res con- 4 SecutUS eSt, quod pignore animos centurionum devinxitot largitione militum voluntates redemit. 0. Fabius finitimarum civitatum animos litteris nun- 1tiisque temptabat. In Sicori flumino pontes effecerat
52쪽
duos distantos intor se milia passuum quattuor. ΗiS pontibus pabulatum mittebat, quod ea, quae citra flumen fue-2 rant, Superioribus diebus conSumpserat. Hoc idem foro atque eadem de causa Pompeiani exercitus duces faciebant, crebroque inter Se equeStribus proeliis contendebant. 3 At cum cotidiana consuetudine egressae pabulatoribuSΡraeSidio propiore Ρonte legionos Fabianao duae flumen transissent impedimentaque et om1 A equitntUS Sequeretur, subito vi ventorum et aquae magnitudine pons est inter-4 ruptus et reliqua multitudo equitum interclusa. Quo cognito a Petreio et Afranio eX aggere atque eratibUS, quae flumine ferebantur, celeriter Suo ponte AfraniUS, quem oppido onStriSque coniunctum habebat, legioneSquattuor equitatumque omnem traiocit duabusque Fabianis 5 occurrit legionibus. Cuius adventu nuntiato L. PlancuS, qui legionibuS praeerat, neceSSuria re conetuS locum o it Superiorem diversamque aciem in duas partes conStituit,6 ne ab equitatu circumveniri poSSet. Ita congre8SuS impari numero magnoS impetuS legionum equitatuSque SuStinet. 7 Commisso ab equitibus proselio Signa legionum duarum procul ab utriSque conspiciuntur, quas C. Fabius ulteriore ponte Subsidio nostris miserat Suspicatus fore id, quod
Recidit, ut dueeS adversariorum occasione et beneficio fortunae ad nostros opprimendoS uterentur. Quarum adventu proelium stirimitur, ne SunS uterque legioneSroducit in QRStra.
1 41. Eo biduo Capsar cum equitibuS nongentiS, qUOS sibi prasesidio reliquerat, in ca Stra Per Venit. PonS, 22. Juniqui fuerat tempestate interruptuS, paene erat refeetUS; 2 hunc noctu perfici iussit. Se cognita locorum nisturn 23. Juni ponti castrisque praesidio sex cohortes relinquit atque
omnia impedimenta, et postero die omnibus copiis triplici instructa acie ad Ilerdam proficiscitur et Sub castris Afranii consistit os ibi paulisper sub armis moratus facit
53쪽
aequo loco Pugnandi potestatem. Potestate facta Afranius copias educit et in medio colle sub castris constituit. Caesar ubi cognovit per Afranium Stare, quominuS Proe- 3lio dimicissetur, ab infimis radicibus montis intermissis circiter paSSibuS quadringentis ea Stra facere constituit; et ne in opere iaciendo milites repentino hostium incursu 4eXterrerentur atque opere prohiberentur, Vallo muniri vetuit, quod eminere et procul Videri neceSSe erat, Sed a fronte contra hostem pedum quindecim fossam fieri iussit. Prima et Secunda acies in armis, ut ab initio constituta oerat, Permanebat; ΡOSt has oΡUS in occulto a tertia auio fiebat. Sic opus omne prius est Periectum, quam intellegeretur ab Afranio castra muniri. Sub vesperum Caesar 6 intra hanc fossam legiones reducit atque ibi sub armis
Proxima nocte conquieSoit. 24. Juni. 42. ΡΟStero die omnem exercitum intra fossam con- 1tinet, et quod longiuS erat agger petenduS, in praeSentia similem rationem operis instituit Singulaque infera castrorum singulis attribuit legionibus munienda fossasquo ad eandem magnitudinem perfici iubet; reliquas legiones in armis eXΡeditas contra hostem constituit. Afranius ΡΟ- 2treiuSque terrendi causa atque operis impediendi copias Suas ad infimas montis radices producunt et proelio laceS- Sunt, neque idcirco Caesar opus intermittit confisus praesidio legionum trium et munitione fossa0. Illi non diu 3 commorati nec longius ab infimo colle progressi copias
communit; reliquas cohortes, quaS in Superioribus castris
reliquerat, impedimentaque ad se traduci iubet. 3. Erat intor oppidum Ilerdam et proXimum collem, 1 ubi castra Petreius atque Afranius habebant, planities
circiter paSSuum trecentorum, atque in hoc fere medio Spatio tumulus erat paulo editior; quem Si occupaViSSet 2 Caesar et communivisset, ab oppido et ponte et commeatu omni, quem in oppidum contulerunt, Se intercluSurum
54쪽
3 advorsarios confidebat. Hoc SperanS legioneS treS ex 26. Ioastris odiicit acieque in locis idoneis instructa unius logionis anteSignan Procurrere atque eum tumulum 4 occupare iubet. Qua re cognita celeriter, quae in statione 1 ro castris erant Afranii cohortes, breviore itinere 5 ud eundem occupandum locum mittuntur. Contenditur proelio et, quod prius in tumulum Afraniani Vonerant, nostri repelluntur atque aliis summissis subsidiis terga Vertere Seque ad Signa legionum recipere coguntur. 1 M. Genus erat pugnae militum illorum, ut magno impetu primo procurrerent, nudaeter locum Caperent, ordineS' SUOS non magnopere Servarent, rari disperSique Pugnarent, Si Premerentur, sedem referre et loco excedere 2 non turpe existimarent, cum Lusitanis reliquisque barbaris continenter bellum gerenteS barbaro quodam genere Pugnise assuefacti; quod fere fit, quibus quisque in locis miles inVeteraverit, ut multum earum regionum conSuetudine 3 moVentur. Hae e tum ratio no Stros perturba VitinsuetoS huiuS generis Ρugnae; circumiri enim SeSe abnserto latere procurrentibus singulis arbitrabantur; ipsi nutem SuoS ordineS Servare neque ab Signi S discedere neque Sine graVi onuSa eum locum, quem ceperant, dimitti cen-4 Suerunt oportere. Itaque Derturbatis anteSignani S legio, quae in eo cornu constiterat, locum non tenuit atque in Ρroximum collem SeSe receΡit. 1 45. CaeSar paene omni noto perterrita, quod id praeter opinionem conSuetudinemque acciderat, cohortatUS SUOS legionem nonam Subsidio ducit; hostem insolenter atque noriter noStros inSequentem Supprimit rurSUSque terga Vertere Seque ad oppidum. Ilerdam recipere et Sub 2 muro consiStore cogit. Sed nonao legionis milites elati Studio, dum Suroire acceptum detrimentum volunt, temere insecuti longius fugientes in locum iniquum progrediuntur et sub montem, in quo erat oppidum poSitum, Succedunt. 3 Hinc Se recipere cum vellent, rursus illi ex loco Superiore
55쪽
nΟStrOS premebant. Locus erat utraque ex parte derectus Aac tantum in latitudinem patebat, ut tres instructae cohorteS eum locum explorent: ut neque subsidia ab lateribus summitti neque equites laborantibus 11Sui eSSe ΡOSSent.
Ab oppido autom declivis locus loni fastigio. vomebat in blongitudinem passus circiter quadringentos. Hac nostris serat receptus, quod eo incitati studio inconsultius proceSSertant; hoc pugnabatur loco et propter angustias iniquo et quod sub ipsis radicibus montis constiterant, ut nullum
fruStra telum in eos mitteretur. Tamen virtute et patientia nitebantur atque omnia vulnera sustinebant. Augebantur 7 illi S copiae, atque ex caStris cohorteS per oppidum crebro Summittebantur, ut integri defossis succederent. Hoc idem 8 CaeSar facere cogebatur, ut Summissis in eundem locum cohortibus deieSSOS reeiΡeret. 6. Hoc eum eSSet modo pugnatum continenter horis 1 quinque nostrique graVius a multitudine premerentur, consumptis omnibus telis gladiis destrictis impetum ad- VerSuS montem in cohortes faciunt paucisque deiectis reliquoS Se conVertere cogunt. Summotis sub murum 2 cohortibuS ac nonnullam partem propter terrorem in oppidum compulsis facilis est nostris receptus datu S. Equitatus autem noster ub utroque latero, etsi deiectis 3 atque inferioribus locis constiterat, tamen Summa in iugum virtute conititur atque inter duas acies perequitanScommodiorem ne tutiorem nostris receptum dat. Ita Vario certamine pugnatum est. Nostri in primo ΑCongreSin circiter Septuaginta ceciderunt, in his Q. Fulginius ex primo hastato legionis quartae decimae, qui Propter eXimiam virtutem sex inferioribus ordinibus in eum locum servenerat; vulnerantur amplius sescenti. Ex oAfranianis interficitur T. Caecilius, primi pili centurio, et
Praeter eum centuriones quattuor, milites ampliuS ducenti. 7. Sed haec eius diei praeferebatur opinio, ut Se utri- aque Superiore S discessisse existimarent: Afraniani. 2
56쪽
quod, cum eSSe omnium iudicio inferiores viderentur, comminus tam diu stetissent et noStrorum impetum Sustinuissent sit ab initio locum tumulumque tenui Saent, quae cauSa Pugnandi fuerat, et noStroS Primo congreSSua terga Vertere coegissent; no Stri autem, quod iniquo loco atque impari congressi numero quinque horis proelium Sustinuissent, quod montem gladiis deStrictis ascendisSent, quod eX loco superiore terga vertere adverStarioS coegiSSento atque in oppidum compulissent. Illi eum tumulum, Pro quo pugnutum eSt, magniS ΟΡeribus muniVerunt et praesidium ibi posuerunt.1 48. Accidit etiam repentinum incommodum biduo,
quo haec geSta Sunt. Tanta enim tempeStas cooritur, 28. ut numquam illis locis maiores aquaS fuiSSe ConStaret. 2 Tum autem ex omnibus montibus niveS Ρroluit ne SummaSripas fluminis Superavit pontesque amboS, quos C. FabiuS 3 fecerat, uno die interrupit. Quae res magnas difficultatos exercitui Capsaris attulit. CnStra enim, ut Supra demon-Strtatum eSt, cum essent inter flumina duo, Sicorim et Cingam, Spatio milium triginta, neutrum horum transiri Poterat, neceSSarioque omnes his angustiis contine-4 bantur. Neque civitates, quae ad Caesaris amicitiam ReeeSSerant, frumentum Susporture neque ii, qui pabulatum longius progressi erant, interclusi fluminibus reverti neque maXimi commeatus, qui ex Italia Galliaquo venie-5 bant, in castra DerVenire poterant. TemΡuS Rutem erat difficillimum, quo frumenta neque in horret g erant noVnque multum a maturitate aberant, et civitateS exinanitae, quod Afranius paene omne frumentum ante CaesariSadventum Ilerdam convexerat; reliqui Si quid fuerat, 6 Casesar superioribus diebus conSUmΡSerat; Decoris, quod Secundum poterat esse inopiae subsidium, propter bellum 2 finitima0 civitatos longius removerant. Qui erant pabulandi aut frumontandi causa progressi, hos leviS Gmnturne LuSilani poritique earum regionum caetrati citerioriS
57쪽
Hispaniae oonSectabantur; quibuS erat proclive tranare flumen, quod conSuetudo eorum omnium est, ut Sine utribus ad eXeroitum non Otant.
49. At exercitus Afranii omnium rerum abunda - 1bat copia. Multum erat frumentum ProriSum et convectum Superioribus temporibuS, multum ex omni provincia comportabatur; magna copia pabuli Suppetebat. Harum omnium rerum facultatem Sine ullo periculo pons 2 Ilerdao praebebat et locis tranS flumen integra, quo omnino Caesar adire non solertat. 50. Hae permanserunt aquae dieS QOmΡlureS. Conta- 1 tus eSt Caesar reiicere pontes, Sed nec magnitudo fluminis permittebat neque ad ripam dispoSitae cohortes adVersariorum perlici patiebantur. Quod illis prohibore erat 2
facito cum ipsius fluminis natura atque aquae magnitudine, tum quod ex totis ripis in unum atque angustum locum tota iaciebant; atque erat difficile eodem tempore rapi- 3 dissimo flumine opera perficere et tela Vitare. 51. Nuntiatur Afranio magnos commeatus, qui iter 1 habebant ad Caesarem, ad flumen con StitiSSe. Venerant eo sagittarii ex Rutenis, equites ex Gallia cum multis carris magnisque impedimentis, ut fert Gallica consuetudo. Erant praeterea cuiuSque generis hominum milia circitor 2 Sex cum Servia liberisque; Sed nullus ordo, nullum imperium certum, UUm Suo quiSque conSilio uteretur atque omnes sine timore iter facerent usi Superiorum temporum
atque itinerum licentia. Erant complures honesti adu- 3lescentes, senatorum filii et ordinis equestris; erant legationes civitatum: orant legati Caesaris. Hos omnes flumen Continebat. Ad hos opprimendos cum omni equitatu 4 tribusque legionibus Afranius de nocte proficiscitur imprudentesque ante miSSiS equitibus aggreditur. Celeriter se tamen Galli equitos expediunt proeliamque eommittunt. Ιi, dum pari certamine reS geri potuit, mregnum 5hoStium numerum pauci Sustinuerunt; sed ubi signa
58쪽
legionum ΡTOΡinquare coeperunt, PauciS umiSSis Sese in 6 proximoS monteS conferunt. Hoc Pugnne temΡUS magnum attulit nostris ad salutem momentum; nuuti enim spatium Eo in loca Superiora recesserunt. Desiderati sunt eo clio sagittarii circiter ducenti, equiteS Ρnuci, culonum atque
1 52. His tum omnibuS rebuS annonis ere Vit; quae ferereS non solum inopia praeSenti, Sed etiam futuri temporis 2 timore ingravescere oon Suevit. Iamque ad denarios quin quaginta in Singulos modi OS annona ΡerVenerat, et militum vires inopia frumenti deminuerat, utque incommoda 3 in dios augebantur: ita pauciS diebuS magna erat rerum facta commutatio ac Se fortuna inclinaverat, ut nostrim nta inopia neceSSariarum rerum conflictarentur, illi omnibus abundarent rebuS SuperioreSque haberentur. 4 Caesar iis civitatibus, quae ad eiuS amicitiam neceSSerant,
quod minor orat frumenti copia, pecuS imperabat; caloneSad longinquioros civitates dimittebat; ipSe Ρraesentem inopiam, quibus poterat subsidiis, Sustentabat.1 53. Haec Afranius Petroiusque et eorum amici pleniora etiam atque uberiora Romam ad SuoS perScribebant. Multa rumor nitingebat, ut Ρaene bellum coniectum 2 videretur. Quibus litteris nuntiisque Romam perlatis magni concursus ad Alrnnii domum magnaeque gristulati nos fiobant; multi ex Italia ad Cn. Pompeium proficiscebantur, alii, ut principes talem nuntium attuliSSe,
alii, ne eventum belli eXSpectasse aut ex omnibuS novissimi venisse viderentur. 1 54. Cum in his angustiis res esses atque omneS Vine
ab Afranianis militibus equitibusque obsiderentur nec pontes perfici possent, imperat militibus Caesar, ut
nn VeS faciunt, cuiuS generis eum SuperioribuS QIUS 2 uSuS Britanniae docuerat. Carinae ac prima Statumina ex lovi materia fiebant; reliquum corpus navium Vimi-3 nibus contextum coriis integebatur. Has PerfectaS CurriS
59쪽
iunctis devehit noctu milia passuum a castris viginti duo militosqu0 his navibus flumen transportat continentemque ripae collem improviSo occupat. Hunc celeriter. priuS- 4 quam ab udVerSariis Sentiatur, communit. Huo legionem postea traicit atque ex utraque parte pontem institutum biduo perficit. Ita commeatus et, qui frumentandi cauSa 5 proceSSerant, tuto ad Se recipit et rem frumentariam expedire incipit. 55. Eodem die equitum magnam partem flumen traicit. 1Qui inopinantes pabulatores et sine ullo dissipatos timore aggreSSi magnum numerum iumentorum atque hominum intercipiunt; cohortibusque caetratis subsidio missis Adienter in duas partes sese distribuunt, alii ut praedae praesidio sint, alii ut venientibus resistant atque eoS Ρropellant
unumque cohortem, quae temere tante ceteraS eXtra notem 2 Procurrerat, SecisSam ab reliquiS circumveniunt atque interficiunt incolumesque cum magna praeda eodem Ponte
56. Dum haec ad Ilerdam geruntur, Massilien Ses usi 1 L. Domitii consilio naves longas e X pediunt numero SeΡtendeoim, quarum erant undecim tectae. Multa huc 2 minora naVigia addunt, ut ipsa multitudine nostra classis
terrentur. Magnum numerum Sagittariorum, magnum
Albicorum, do quibus Supra demonstratiam est, imponunt atque hos praemiis pollicitationibusquo incitant. Certas 3 sibi doposcit naves Domitius atque has coloniS pnStori-bUSque, quoS Secum adduXertat, comΡlet. Sio omnibus 4 rebus instructa classe magna fiducia ad nostra S nave S27. Juni. Procedunt, quibuS Ρraeerat D. Brutus. Hae ad insulam quae eSt contra Massiliam, Stationes obtinebant. 57. Erat multo inferior numero navium Brutus; sed 1 electos ex omnibus legionibuS fortiSSimos viros, ante- Sign-ΟS, centuriones, Caesar ei classi attribuerat, qui sibi id muneris depoposcerant. Hi nitanuS ferreas atque har- 2
60쪽
Dagones DurnVerunt magnoque numero Ρilorum, tragularum reliquorumque telorum Se in StruXerant. Ita cognito hostium adventu suas naveS ex Ρortu edueunt cum
3 Massiliensibus confligunt. Pugnatum eSt utrimque forsissime atque acerrime; neque multum Albici nostris Virtute cedebant, homines asperi et montani et exercitati 4 in armis; at quo hi modo digressi a Massiliensibus recentem eorum pollicitationem animiS continebunt, ΡnStoreSque illi Domitii spo Ebortatis Oxcitati sub oculis domini suam
probare operam Studebant.1 58. Ipsi Massilienses et celeritate navium et Scientiugubernatorum confisi nostroS eludebant impetusque eorum excipiebant et, quoad licebat latiore uti Spatio, producta longius note circumvenire nostros aut pluribus navibus adoriri singulas aut remos transcurrenteS detergere, Si 2 ΡOSSent, contendebant; Cum PropiuS erat Ventum, nedeS- Sario tab solentia gubernatorum atque artificiis ad virtu-3 tem montanorum Coniugiebant. Nostri cum minuS exercitatis romigibus minusque periti S gubernatoribuS ute-btantur, qui repente ex onerariis navibus erant traducti nequedum etitam VocabuliS armamentoriam cognitiS, tum otiam tarditate et gravitate navium impediebantur; factaeonim Subito eX umida materia non eundem uSum Celeri-4 tatis hab0bant. Itaque, dum locus comminia S pugnandi disretur, nequo animo Singulas binis navibus obiciebant atque iniecta manu ferrea et retenta utraque navi diversi Pugnabant atque in hostium naVes transcendebant. Et magno numero Albicorum et pastorum interiecto partem navium deprimunt, nonnullas cum hominibus cupiunt, 5 reliquaS in portum compellunt. Eo die naves Massiliensium Domitiique sunt captae SeX, interierunt noVem.
1 59. Hoc proelium Cnosari ad Ilerdam nuntiatur; Simul 2 perfecto ponto celeriter fortuna mutatur. Illi perterriti virtuto equitum minus libere, minus nUdueter