장음표시 사용
81쪽
tabulata e truxerunt fenestrasque, quibus in locis visum est, ad tormenta mittenda in Struendo reliquerunt. 10. Ubi ex ea turri, quae circum eSSent opera, tueri 1 Se Po8Se Sunt confiSi, muSculum pedeS SeXaginta longum ex muteria bipedali, quem a turri latericia ad hostium turrem murumque perducerent, facere i tituerunt; cuius musculi haec erat forma. Duae primum trabes in 2 solo aeque longae distanteS inter se pedes qunttuor collocantur inque iis columellae pedum in altitudinem quinque defiguntur. Has inter se capreolis molli faStigio coniungunt, a ubi tigna, quae musculi tegendi cauSn ponantur, collocentur. Eo super tigna bipedalia iniciunt eaquo laminis clariSque rei viant. Ad eXtremum musculi tectum trabesque 4eXtremm quadratuS regulas quattuor patentes digitos
deligunt, quae lateres, qui Super muSevio Strutantur, Contineant. Ita fastigato atque ordinatim Structo trabeS, 5 quae erant in capreoliS collocatae, lateribus lutoque, musculus ut ab igni, qui eX muro iaceretur, tutuS eSSet, conteguntur. Super latereS corin inducuntur, ne canalibuS ΔDR simmissa lateres diluere poSSit. Coria autem ne ruraus igni ac lapidibus corrumpantur, centonibuS conteguntur. Hoc et opuS omne tectum vineis ad ipSam turrem perficiunt subitoque inopinantibus hostibus phalangis subiectis ad turrem hostium admovent, ut aedificio iungatur. 11. Quo malo perterriti Subito oppidani Saxa, quam 1 maximis ΡΟSSunt, Vectibus promovent praecipitataque de muro in musculum devolvunt. Ictum firmitas materiae sustinet, et quidquid incidit, fastigio musculi dolabitur. Id ubi vident, mutant consilium: cupaS taeda ne Pice grefertas incendunt easque de muro in musculum devolvunt. Involutae labuntur, delapsae ab lateribus longuriis furciSque ab opere removentur. Interim sub musculo milites 3 vectibus infima saxa turris hostium, quibus fundamentis continebantur, convellunt. Musculus ex turri latericia a nostris telis tormentisque defenditur; hoStes ex muro tac
82쪽
turribuS Summoventur; non datur libera muri defen-
4 dondi facultas. Compluribus iam lapidibus ex illa, quae
suberat, turri Subductis repentina ruina pars eius turriSconcidit, parS reliquis conSequenS Procumbebat, cum hostes urbis direptione perterriti inermes cum infulis se porta foras universi proripiunt, ad legatos atque exercitum Supplices manuS tendunt.1 12. Qua nova re oblata omnis administratio belli consistit, militesque aversi a proelio ad studium audiendi et 2 cognoscendi feruntur. Ubi hostes ad legatos exercitumque Pervenerunt, universi Se ad pede S Ρroiciunt; orant, 3 ut adventus Caesaris eXspectetur: captam Buam urbem videre, Opera perfecta, turrem Subrutam; itaque ab defensione desistere. Nullam e riri moram po886, quominu8, cum veni88et, 8i imperata non facerent ad nutum, e vestigio diri- 4 perentur. Docent, Si omnino turriS concidiSSet, non ΡΟSSemilites contineri, quin Spe praedae in urbem irrumperent urbemque delerent. Haec atque eiusdem generi S Ρlura ut ab hominibus doctis magna cum misericordia fletuque
1 13. Quibus rebus commoti legati milites ex opere deducunt, oppugnatione desistunt; operibus custodias 2 relinquunt. Indutiarum quodam genere misericordia facto
adventua CaeSaris exspectatur. Nullum eX muro, nullum a nostris mittitur telum; ut re Confecta omneS curam et
3 diligontiam remittunt. Caesar enim per litteras Trebonio mΜΠΟΡere mandaVerat, ne Per Vim ΟΡΡidum e ugnari sisteretur, ne gravius permoti milites et defectionis odio et contemptione sui et diutino labore omnes puberes inter-4 ficerent; quod se facturos minabantur aegreque tum Sunt retenti, quin in oppidum irrumperent; grariterque eam rem tulerunt, quod Stetisse per Trebonium, quominuSoppido potirentur, Videbatur. 1 14. At hos tos sine fide tempus atque Oeen Sionem Endo Aug. fraudis ac doli quaerunt interiectisque aliquot diebus,
83쪽
nostris languentibuS atque animo remiSSis, Subito meridiano tempore, cum alius diSceSSiSSet, alius ex diutino laboro in ipsis operibus quieti Se dediSSet, arma Vero omnia Seposita contectaque eSSent, portiS Se Proripiunt, Secundo magnoque Vento ignem operibus inferunt. Hunc sic 2 distulit ventus, uti uno tempore agger, plutei, teStudo, turris, tormenta flammam conciperent et Ρrius haec omnia
ConSumerentur, quam, quemadmodum necissisSet, animadverti posset. Nostri repentina fortuna permoti arma, quae 3POSSunt, arripiunt, alii ex castris sese incitant. Fit in hostos impetus, Sed de muro Sagittis tormentisque fugientes persequi prohibentur. Illi sub murum se recipiunt ibiqu0 4 musculum turrimque latericiam libero incendunt. Ita multorum monsum labor hostium porfidia et vi tempestatis puncto temporis interiit. Temptaverunt hoc idem Massi- 5lienses postero die. Eandem nacti tempestatem maiore cum fiducia ad alteram turrem aggeremque eruptione PugnaVerunt multumque ignem intulerunt. Sed ut superiori- 6buS temporibus contentionem noStri omnem remiserant, ita proximi diei casu admoniti omnia ad defensionem Para- Verant. Itaque multis interfectis reliquos infecta re in oppidum reppulerunt. 15. T rebonius ea, quae Sunt amissa, multo maiore 1 militum studio administraro et reficere instituit. Nam illi tantos suos labores et apparatus male cecidisse viderunt indutiisque per scelus violatis suam virtutem irrisui fore Perdoluerunt. Quod, unde agger comportari poSSet, nihil omnino erat reliquum, omnibus arboribus longe lateque in finibus Massilisensium excisis et convee S, taggerem nori generis atquo inauditi ex latericiis duobus muris
Senum pedum crassitudine atque eorum murorum Contignatione facere instituerunt aequa foro latitudine, atque ille congesticius ex materia fuerat aggor. Ubi aut spatium 2 inter muros aut imbecillitas materiae poStulare videretur, pilae interponuntur, transversaria tigna iniciuntur, quae
84쪽
firmamonio HSso po8Sint, et quidquid OSt contignatum,3 cratibuS consternitur, lutoque orat0S integuntur. Sub tecto miles, dextra ne SiniStra muro tectus, ad Versus Ρlutei obiectu, oΡeri quaecumque Sunt USui, Sine Periculo SuΡ- 4 portat. Celeriter res administratur: diuturni laboris detrimentum sollertia et virtute militum brevi reconciliatur. Portae, quibus locis videtur, eruptionis cauSRin muro relinquuntur. 1 16. Quod ubi hostes vident, ea, quae ViX longinqUOSpretio refici poSSe SpernSSent, paucorum dierum ΟΡernet labore ita refectu, ut nullus perfidiae neque eruptioni locus esset neque quidquam omnino relinqueretur, quis aut totis militibus aut igni operibus noceri POSSet, eodem-2 que exemplo Sentiunt totam urbem, qua sit aditus ab terra, muro turribuSque circummuniri posse, sic ut ipsis consistendi in Suis munitionibus locuS non eSSet, Cum paene inaedificata muris ab exercitu noStro moenia viderentur
3 ac tela manu coicerentur, Suorumque tormentorum USum,
a quibuS ipSi magna speravissent, Spatii propinquitate
interire parique condicione ex muro ac turribus bellandi data Se Virtute noStris adaequare non ΡοSSe intellegunt ad fas dom deditionis condieiones reo urrunt. 10. Ohi.
1 17. M. Varro in ulterior o Hispania initio cognitis iis rebus, quae sunt in Italia gestae, diffidens Pompeianis rebus amicissime de Caesare loquebatur 2 praeoccupatum ερ legatione a Cn. Pompeio, teneri ob8trictum fide: necessitudinem quidem Θibi nihilo minorem cum Cae8are intercedere, neque se ignorhre, quod e88et Officium legati, qui fiduciariam operam Obtineret, neque quae Nire83 Suae, quae volunta8 erga Cae8arem totius provinciae. Haec omnibus ferebat Sermonibus neque se in ullam partem 4 moVebat. Postea vero quam Caesarem ad Massiliam detineri cognovit, copias Petrei cum exoroitu Afranii esse ConiunetnS, magna auXilin conVeniSSe, magna eSSe in SΡΟ
85쪽
atque eXSpectatione, conSentire Omnem citeriorem DTO-Vinciam, quaeque poStea acciderant de angustiis ad Ilerdam rei frumentariae accepit - atque haec ad eum elatiuΗatquo inflatius Afranius perScribebat -, Se quoque R dmotum fortunae movere coe Ρit. 18. Diloctum habuit tota provincia, legionibuS com- ipletis duabus cohortes circiter triginta alarias addidit. Frumenti magnum numerum coegit, quod Massiliensibus, item quod Afranio Petreioque mitteret. NaveS longas decem Gaditanis ut facerent imperarit, complureS ΡΓReterea Hispali faciendas curavit. Ρeounium omnem omnia- 2que ornamenta ex fano Herculis in oppidum Gades contulit: eo Sex cohortes praesidii causa ex provincia misit Gaiumque Gallonium equitom Romanum, familiarem Domitii, qui eo Proeurandae hereditatis causa venerat missus a Domitio oppido Gadibus praefecit; arma omnia priVata ac publica in domum Gallonii contulit. Ipso habuit graves in Caesarem 3 contioneS. Saepe ex tribunali praedicavit adversa Caesarem Proeliis fecisSe, magnum numerum ab eo militum ad Afranium perfugiSSO; haec Se certiS nuntiis, certis auctoribus comperisse. Quibus rebus perterritos cives RomanoS eiuS 4 provinciae sibi ad rem publicam administrandam AeStertium centieS octogies et argenti pondo viginti milia, tritici modium centum viginti milia pollicori coegit. Quas Caesari 5 esse amicas civitateS arbitrabatur, his grariora onera iniungebat praesidiaque eo deducebat et iudicia in privatos reddebat, qui Verba atque orationem adversuS rem publicam habuissent: eorum bona in publicum addicebpt. Provinciam omnem in sua et Pompei verba ius iurandum adigebat. Cognitis iis rebus, quae sunt gestae in citeriore 6 Hi Spania, bellum parabat. Ratio autem haec erat belli ut so cum duabus legionibus Gades conferret, naVes frumentumque omne ibi contineret; provinciam enim omnem Caesaris rebus favere cognoverat. In in Sula frumento navibuSque comparatis bellum duci non difficito existi-
86쪽
DE BELLO CIVILIT mabat. Caesar etsi multis necessariisque rebus in Italiam Vocabntur, tamen conStituerat nullam partem bolli in Hispaniis relinquore, quod magna esse Pompei beneficia et magnas clientelas in citeriore provincia sciebat.1 19. Itaquo duabus legionibus missis in ulteriorem Hispaniam cum Q. CaSSio, tribuno Plebis, ipse cum SescentiSoquitibus magnis itineribus praegreditur edictumque Prae- s. Rug. mittit, ad quam diem magistratus principeSque omnium 2 civitatum sibi esse praesto Cordubae vellet. Quo edicto tota provincia pervulgato nulla fuit civitas, quin ad tempus partem SenatuS Cordubam mitteret, non civis RomanuS 3 paulo notior, quin ad diem conveniret. Simul ipse Cordubae conventus Per Se Portas Varroni clauSit, cuSto-ctias vigiliasque in turribus muroque cliSposuit, cohorteS
4 sent, tuendi oppidi causa apud Ase rotinuit. Isdem diebus CarmonenSeS, quae QSt longe firmissima totius provinciae civitas, cloductis tribus in arcem oppidi cohortibus a Varrone PraeSidio, Per Se cohorteS eiecit portasque praeelu Sis.1 20. Hoc vero magis properare Varro, ut cum legionibus quam primum Gades contenderet, ne itinere aut traiectu intercluderetur; tanta ac tam secunda in 2 Caesarem voluntas provinciae reperiebatur. ProgreSSo ei paulo longius litterae Gadibus redduntur: εimulatque δit cognitum de edicto Caesaris, co e sese Gaditanos principe8 cum tribunis cohortium, quae e8sent ibi in praesidio, ut Gallonium eae oppido eaepellerent urbem in8ulamque Caesari 3 εervarent. Hoc inito consilio denuntiavisse Gallonio, ut Sua Sponte, dum Sine periculo liceret, eaecederet Gadibus: si id non fecis8et, se sibi consilium capturos. Hoc timore 4 adductum Gallonium Gadibus eae e8sisse. His cognitiS rebus altera Ox duabus legionibus, quae Vernacula appellabatur, ex caStris Varronis adstante et inspectante ipso Signa SuStulit sesequo Hispalim recepit atque in foro ot portici-5 bus sine maleficio consedit. Quod factum adeo eiuS COI1-
87쪽
ventus cives Romani comprobaverunt, ut domum ad Sequisque hospitio cupidissime reciperet. Quibus rebus 6 perterrituS Varro, cum itinere converSo sese Italicam venturum praemisiSSet, certior ab Suis factus est praecluSaS QSSe portaS. Tum Vero omni interclusus. itinere ad TCaesarem mittit paratum Se eSSe legionem, cui iuSSerit,
tradere. Illo ad eum Sex. Caesarem mittit atque huic tradi iubet. Tradita legione Varro Cordubam ad Caesarem 8 venit; relatis ad eum publicis cum fido rationibus, quod PeneS eum eSi pecuniae, tradit et, quid ubiquo habeat frumenti ac navium, OStendit. . Sept. 21. Caesar contione habita Cordubae omnibus gene- 1 ratim gratias agit: civibuS Romanis, quod oppidum in sua potestato studui8Sent habere; Hispanis, quod praesidia expulissent; Gaditanis, quod conatus adverSariorum infregissent seseque in libertatem vindicavissent; tribunis militum centurionibusque, qui eo praeSidii cauSta Venerant, quod eorum consilia Sua virtute confirmaViSSent. mounias, 2 quaS erant in publicum Varroni cives Romani polliciti, remittit; bona restituit iis, quos liberius locutos hanc poenam tulisse cognoverat. Tributis quibusdam populis 3 publicis privatisque praemiis reliquoS in posterum bona Spe complet biduumque Cordubae commoratus Gades s 86si. Ρrofici Scitur; pecuniaS monumentaque, quae eX fano Herculis collata erant in privatam domum, referri in templum iubet. Provinciae Q. Cassium praeficit; huic quattuor 4 legiones attribuit. Ipse iis navibus, quas M. Varro quaSque Gaditani iussu Varronis fecerant, Tarraconem PRUCiS1. Ohi. diebuS Pervenit. Ibi totius fore citerioris provinciae legationes Caesaris advontum exspectabant. Eadem 5 ratione priVatim ac publice quibusdam civitatibus habitis honoribus Tarracone discedit pedibusque Narbonem 25. Ohi. tatque inde Massiliam pervenit. Ibi logom do dictatorolatam seseque dictatorem dictum a M. Lepido praetore
88쪽
1 22. Massilienses omnibus closoSSi maliS, rei frumentarino ad summam inopiam adducti, bis proelio navali SuΡernti, crebris eruΡtionibus fusi, gravi etiam pestilentia conflictati ex diutina conclusione et mutatione Victus panico enim Vetere atque hordeo corrupto omneS aiebantur, quod ad huiusmodi casus antiquitus paratum in publicum contulerant deiecta turri, labefacta magna parte muri, Xiliis provinciarum et eXercituum deSperatis, quos in CaeSariS poteStatem VeniSSe Cognoverant, Sese dedere 2 sine fraude constituunt. Sed paucis ante diebus L. Domitius cognita Massiliensium voluntate navibus tribus comparati8, eX quibus duas familiaribus suis attribuerat, unam ipSe conScenderat, nactus turbidam tempeStatem 3 ProfectuS eSt. Hunc conSpicatae naves, quae iussu Bruti consuetudine cotidiana ad portum excubabant, sublatis 4 ancoris Sequi coeperunt. Ex his unum ipsius navigium contendit et fugere perseveravit Auxilioque tempestatis OX conspectu abiit, duo perterrita concurSu noStrarum 5 navium SeSe in portum receperunt. MaSSilienses arma tormentaque ex ΟΡΡido, ut eSt imperatum, Proferunt,nRVeS eX portu navalibuSque educunt, Pecuniam ex publicos tradunt. Quibus rebus confectis CaeSar magiS eos Pronomine et VetuState quam pro meritis in Se civitatis conservans duas ibi legiones praesidio relinquit, ceteras in Italiam mittit; ipso ad urbem pro fiet Acitur.
1 23. Isdom tomporibus C. Curio in Africam pro-8. August. fectus ex Sicilia ot iam ab initio copias P. Attii Vari despiciens duas legioneS eX quattuor, quaS R CReSare Reee- Perat, quingentoS equiteS transportabat biduoque et noctibus tribus in navigatione consumptis appellit ad eum locum, 2 qui appellatur Anquillaria. Hic locus abest a Clupeis passuum viginti duo milia habetque non incommodam aestate Stationem et duobus eminentibus promunturiis
89쪽
continetur. Huiu S adventum L. Caesar filius cum decem 3 longis navibus ad Clupea PraeStolanS, quas naveS Uticae ex praedonum bello subductas P. Attius roticiondas huius belli cauSa curaverat, veritus navium multitudinem ex
alto refugerat, appulsaque ad proximum litus trireme constrata os in litore relicta pedibus Hadrumetum profugerat. Id oppidum C. Considius Longus unius legionis 4
praesidio tuebatur. Reliquae CaeSaris naves cognita eius fuga Se Hadrumetum receperunt. Huno secutus Marcius 5 RufuS quaestor navibuS duodecim, quas PraeSidio onerariis navibus Curio ex Sicilia eduxerat, postquam in litore relictam navem conspexit, hunc remulco abstraxit; ipso ad C. Curionem cum claSSe redit.
24. Curio Marcium Uticam navibus praemittit; ipse 1 eodem cum exercitu proficiscitur biduique iter progressus ad flumen Bagradam pervenit. Ibi C. Caninium Rebilum 2 legatum cum legionibus relinquit; ipse cum equitatu antecedit ad Castra exploranda Cornelia, quod is locus peridoneus castris habobatur. Id autem est iugum 3
derectum, eminenS in mare, utraque eX Parte PraeruΡtum
Rique RSPerum, Sed tamen paulo lenioro fastigio ab ea starte, quae ad Uticam vergit. Abest derecto itinero ab 4 Utica paulo amplius passuum milibus tribus. Sod hoc in itinere ost lona, quo mare succedit longius, lateque is locus restagnat; quem Si qui vitare voluerit, Sex milium circuitu in oppidum Pervenit. 25. Hoc oXplorato loco Curio castra Vari conspicit 1 muro oppidoque coniuncta ad portam, quae appellatur Belica, admodum munita natura loci, una ex parte ipSooppido Utica, altera theatro, quod est ante ΟΡΡidum, substructionibus eius operis maximis aditu ad 'castra difficili ot angusto. Simul animadvertit multa undique 2 portari atque agi plenissimis viis, quae repentini tumultus timore eX agris in urbem conferebantur. Huc equi- 3tatum mittit, ut diriperet atque haberet loco praedae;
90쪽
eodemque tempore his robuS Subsidio sescenti equites Numidae ex oppido peditosque quadringenti mittuntur a Varo, quoS auXilii cauSa rex Iuba paucis diobus ante4 Uticam miserat. Huic et paternum hospitium cum Pompeio et simultas cum Curione intercedebat, quod tribunus plebis legem promulgaverat, qua lege regnum Iubae publi-5 caverat. Concurrunt equiteS inter Se; neque Vero Primum impetum noStrorum Numidae ferre potuerunt, sed intersectis circiter centum et viginti reliqui se in castra ad 6 oppidum receperunt. Interim adventu longarum narium Curio pronuntiari onerariis navibus iubet, quae Stabant ad Uticam numero circiter ducentae, so in hostium habiturum loco, qui non ex Vestigio ad Castra Cornelia naves 2 traduxisset. Qua pronuntiatione facta temporis puncto sublatis ancoris omnes Uticam relinquunt et, quo impe
plovit exercitum.1 26. His robus gestis Curio 80 in castra ad Bagradam recipit atque universi exercitus conclamatione imperator appellatur posteroque die Uticam e Xeroitum ducit 13. August.2 et prope oppidum castra ponit. Nondum opere enStrorum perfecto equites ex Statione nuntiant magna auXilin equitum peditumque ab rege misSa Uticam venire; eodemquetemPore ViS magna sui VeriS cernebatur, et Vestigio tem-3 PoriS primum agmen eras in conspectu. Novitate rei Curio Permotus praemittit equites, qui primum impetum Sustineant ac morentur; ipSe celeriter ab opero deductis legioni - 4 bus aciem instruit. Equites committunt proelium et, PriuS- quam plane legiones explicari et consistere poSSent, tota auxilia regis impedita ac perturbata, quod nullo ordine et sine timoro iter fecerant, in fugam coiciunt equitatuque omni fero incolumi, quod se per litora celeriter in oppidum reciΡit, mregnum peditum numerum interficiunt.1 N. Proxima nocte centuriones Marsi duo eX caStriSCurionis eum manipularibus suis viginti duobus ad Attium