Terentius, a M. Antonio Mureto, locis prope innumerabilibus emendatus. Eiusdem Mureti libellus annotationum in singulas comsdias, quibus tum correctionum, magna ex parte, ratio redditur, tum loci obscuriores explicantur

391쪽

attamen. J Adescio quo modo factum est,ut hic ver sus mea diligentia fugerit.ita enim emedamus fuerat, ut es in quibusda impressinet in orbus cadamo notatis: Nam hic Clinia, etsi is quoque suarum rerum satagit, attameli Habet, dic.-uerum interea, dum sermones cedimus. J Genus hoc loquendi ductum esse d Graecis, admonet Priascianus libro xvI I I. eos enim ita dicerh solitos , am

Non oportuit relictas. portant quid rerum e si iasve loquebantur xcteres,cum magna rei aletcuius vi aut copiam indicare vellent. Sic in Andria: Diboni, boni quid portoe di in hac ipsa fabula , Modo poetissando quid vini absumpsit mihi pPlautus in Epidico . Tu captiuoru quid ducunt secumepueros,virgis aes, Binos , tei vos alius quiseque. Fit concursus per aetas.

Cicero in Verrem: Quid iaci marum putatis ipsum profudisse Neronem pNam disciplina est iisdem, munerarier Ancillas primum, ad dominas , qui affectant

viamJpraeceptum hoc ita complexus es Ouid.in arte. Sed prius ancillam captatae nosse puellae Cura sit. accessus molliet illa tuos. Hanc tu pollicitis , hanc tu corrumpe rogando esuod cupis, ex facili, si volet illa, feres. Enimuero reticere nequeo . multimodis iniurius J Hoc quoqAmultimodis uel legasii a xersus ratio cogit .quod nemi ne antea animaduertisse, miru Ut. CLIT.ra i

392쪽

CL 1 r. Quid ago nunc CL I N. tunep quod bo ni J In alijs omnibus, tu ne quod boni est.mirumque , quam fluo more, id est,quim inepte, quamq; ridicula

locum hunc interpretentur literatores. illius igitur nobis fiententia, quam ante nos nemo tradidit,aperiendas.dicturus erat Clinia continuata oratione:tu ne pquod boni datur modo, fluere, dum licet,nam nescias, Eius sit potestas posthaci an nunquam, tibi. Sed cum, eo loqui exorso, pergeret abire Drus, interrupit illius orationem Clitipho, O Drum inclamauit: deinde ad

Cliniam conuersus, dic modo verum, inquit.at Drusindignabundus, age, inquit, modo: hodie sero,ac nequicquam voles. tum demum Clinia interruptam orationempersecutus est.

Tibi erunt parata verba,huic homini verbera. Ivenuste, huic homini, dixit, cum seipsum designaret. sic apud Plautum in Epidico . suid verba facimus homini huic opust quadraginta minis.

Luciscit hoc iam: cesso pultare ostium J In omnibus libris, praeter branulianis, locus hic inepte Oscriptus , o interpunctus erat, hoc modo:Lucinit: hoc iam cesso pultare ossium dic. quae sit autem vis huius orationis,Luciscit hoc iam,dixi quodam loco in commentario in Catullum.

Quam ea nunc instructa pulchre ad perniciem siet,l loquendi ratio a Plauto, vi videtur, accepta scutus est versus ille, Bacchidibus: Omnium ad perniciem instructa domus opime, cetque oppipare. Consi-

393쪽

Consilii adolementes: & tibi perdere. J Versus ,

constare non Midetur. suspicor legendum,adulescentes: ictita scripsisse veteres, cum Pellent secundam hujus nominis Dilabam producere in Somnum hercle ego hac nocte oculis non vidi meis . uspicor, fuisse iuge o Menandri i u T- ούχcov. i. si quidem ubi or opZr, eodem sensu ,pure admodum a roprie dicitur. Aristophalies xebis:

Ne nos inter nos congruere sentiant. J Claudeo pro, claudo, dictum a reteribus tegmiusded di xiveo: Pro,Mjuot,ct, dicra, pro, dico, Urata aliquando sui se,constat ex Nonio, ud et e citatur illud ex Abulo: tibi, dum vivebo, fidelis ero . ubi tamen vulgo male ligitur,videbo ct item illud ex eodem:Primum quod dicebo,recte: secuηdum quod dicebo, eo melius. ita Vecessc est, coligineo,hoc loco, uo, congruo, dictum fuisse a Terentio,intelligamus. nam, nisi congruere tegas Jllaba, quae proxime aestimam est, producta, ut Mersus constet, nou assequeris. Dissolui me otiosus operam ut tibi darem. J Iualijs, Dissolui me octus,operam ut darem tibideis, mea Pera scriptura st , quam Vos ei, qua rudo recepta est,anteposeuimus,cur dubitetur,causa non est.primum I.Pierius,spectata eruditiovis, acerrimiq; i dicis se nex,asrmat,eam esse in optimo illo Romano libro . Ut ie, in altero eorum, qui olim Dominici Grimani tardinalis fuereptunc in hac vrbe, in coenobio sodaliu Antonianorum alteruantur. ed di Bernardini Lauretani antiquus eam confirmat liber: ct Terentius ipse alibit eodem

394쪽

eodem modo locutus est. Irios otiose operam dabamus Phaedriae: Hoc aut loco poti mum libet pusillum quiddam tentamen contemnendu,cum ludiosis coicare ad estsuper ratione scribenda Nocis, otium ;qua xideo ab alijsport,ab alijs per c literam scribi. ac iam pridem Pierius, quo nemo aenquam subtilius,nemo accuratius istiusgeneris minima maxima perscrutatus est, in optimis il- alis, bonaq; stetis enissmis annotationibus in Virgilium suis,quid hac de repentiret,aperuit. nam cum in Romano libro versum illum ita scriptum esse dicat. Parthenope studiis florentem ignobilis oci, alijs tamen locis omnibus eo ipso in I bro otium rammat lcgi. profert etia inscriptiones antiquas, librosq;ue1eres aliquot, in quibus ea Tox per i literam legatur .ego tantum Pierio tribuo, ut cum antea otium et

negotium scribere consuevis m,idq; uerius putarem ;postea Ala ipsius auctoritate motus, d merum cosuetudine discesserim . neque tamen, quid sentia, dissimulam

duphto. marmora,numismata ue adtiqua,quae hanc ,

aut ictam fieripturam confirmarent, mihi quidem inspicere adhuc non contigit. libros veteres non nullos uidi, in quibus otium: multis partibus plures, in quibus , ocium scriberetur. adeoq; nunc ipsum,de quatuor mari scriptis Terentii libris,quos habeo in duobus otiu , in alijs duobus ocise perpetuo scribitur. habeo ct Sara lustium satis antiquum, in quo nunquam aliter, quam ocium, O negocium legas. Ciceronis autem quotquot vidi veteres libros, in eis eodem modo scriptum ania maduerti.Paulus quidem Magnotus, magna homo domoesti raris,

395쪽

a,diligentia etiam admirabili, cum Ciceronis liabros de o ijs accuratissime cum antiquis exemplaribus cotulisset, testatum reliquit, se in antiquis omniabus ocium di negociumper e literarum reperisse. mouet me quoque uehementer Donati auctoritas, qtii in locum illum ex Eunucho, Suspectiones, inimicitiae,induciae eraducia liquit,stunt pax in paucos dies et veἰ quod in dies dentur,uel quod in dies ocium praebeant quasi poste rior notatio uera est, dubitatione res amplius nullam habet . quinetiam si uera non sit, cred bila tamen est , Donatum aliquamprobabilitatem secutum: a nutata fuisset, si ipsius temporibus, inducias per c , otium autem per i , ribere eruditi consuessent . piget super re tam tenui plura verba facere: neque sane magnopere laboro,utra opinio recipiatur. non enim in eo po rus esse,ut ille dicebat, Graecia fortunas, satis intelligo, cum tamen eruditissimi olim homines de singulis literis singulos libros scripsisse memorentur: non est cur ego, qui praeclare mecum agi duco, si per illorum uestigia repere licet, has disputationes mihi parum

decoras putem.

S. Garris.C hic facta ab illo oportebat Syre.Jmitique dictu, ut in Andria,-quae assolet,quaq;oportet. Nec cum malefacere crederem mi impunius Licere. J In alijs,malefacerem.nemo autem non videt, una a nobis detracta literula,quἀm comodum,quam-q; apertum sensum essecerit , qui obsiurus antea, oeperturbatus fuerat.

Quid istuc-qui istic mos est Clitiphes ita

396쪽

i n e serit qui hunc uersum temere immutariit, restiem haut uidelicet,fieri,prima producta,ne apud ueteres positum esse.id ergo ex tu colimmadii es.Teretius , . credebam. mmime . scite poterat fieri. Iniurium es: nam si esset, unde fieret. in locum etiam a Donato hoc issum votatur . Argento opus esse, di id quo pacto fieret. plura pocertim j lis satis esse ad rem docenda arbiatrarer. apud Plautum aut e quam multa eiusmodient plasint,piunt, qui poetam illum accurate ligerulit . . Atque eius amicam subagitare.vel here in vino qualm im mo destu o e quis hoc me loco quicquamulas parum considerate putentestificor in quatuor

libris calamo exaratis ita scriptu reperisse me, ut excudendum curaui. quomodo autem antea legebatur , in conuisse, ita qui legesimagnum facietis uersi s rationem explicare poterit. quomodo nos legimui , quadratus est upercatalecticus. in uino autem ita dimis, ut apud catullum, ri Marrucine Asini, manu sinistrarion belle uteris in ioco atque vino.

a Hoc vide, quod inceptet facinus. J In aliis. Vab

vide. hed ita,ut ego emendaui, legitur in libro Laur, davi,in duobus Antonianis, S in vetere Veneto.hoe

autem genere loquendi usui est O supra , in hac ipsa

comoedia:

Hoc vide: tu mea vita tu tibi laude is q'usicelus. Mane,mane.quid est, quod tam a nobis grauiter crepuere fores it De hoc ora quid suspicer, c iam

397쪽

ram ante dixi: legendum videlicet, crepuitfris, ali qui enim uersus iusto longius excurrit, ueterei tam .

libri ita habent, ut ipsi edidimus. a Nisi me animus fallit, hic profecto est annulus, quem ego suspicor. J cum Chremes et Drui in proficenio remansimi ; no an uideo, quomodo hic ,

principium actus esse post, V. I

Sustulisti. Sy.si sic facitu est domina, ergo heru damno auctus est. J In alijs omnibus hoc modo: Sustulisti. Sode est jctim. v. domina, ergo h

cni v rus damno auctus est .--

qua eremibi scriptura seipsam refellere videtur.vas diceti viro, Uulfurespodeat siserata, sic me fictu; primu mutili se mendacio obligabit: ueque enim filia

sustulerat ipsa,sed exponendam dederat. deinde quomodo illa conuenient, qua ab eadem poclea dicuntur i, Minime. sed erat hic anus Corinthia haud impura; et dedi Exponendam. Red nolo in re certa argumentii abuti. etenim intelligentei ad mere satis es: de ceteris non laboro. illud modo teneatur, quomodo nos edidiami, ita in omnibus ad unum, quoi quidem ipsi via mus,calamo notatis libris legi . Nisi fallit me animus,haud multum a me aberit infortunium. J Haec, cum in albi se arentur, iumeo manu scripto continuantur cum superioribu eque causa es, cur separari debeant, a

Nihil est. triumpho, si licet me latere tecto a scedered Hoc lachvirum teque satis serio,vequedi Aiam, dicere ausim;aherutrum Piidem sine dubio ne

cesse

398쪽

lis,

rasse est, ut aut solas ex iis, qui vers/m hunc hactenus interpretati sunt, recte sentia aut solus errem . nam ceteri omnes,lat reot verbii accipiunt: ego nomen esse statuo.ac illi quide quam sententiam esciat , non est obscurum.ego vero ita intelligo: ut hanc suam Drui emungen secunia Chremetis inceptionem cuidamgladiatorio certamini comparet, in quose cum illa depugnare oporteat. sicut auteprimum illud estgladiatori,ut antagonisam feriat: quod si non se, proximam est, ut saltem bene tegat latus suum, nullaq; plaga accepi abscedat e pugna: ita Drusprimit sibi illudfuisse dicit, ut sine argento circu duceret,sita cum rem in eum locum deducta videat,magnum ripericulum fit,ne omnia fiant palam; nihil esse ait, quod iam senem quasi ferire pecunia illa cogitentriumpharese , ac putare secum praeclare actum iri, si ex hac pugna , latere tecto, posita cedere: id sin ita possit euadere, nihil ut ex eo, quod lassctu est, nancipatur mali . Tu fortasse, quid me fiat, parui curas J Inalijs, parvipendii, ego omnium veterum ibrorum consen sum secutus sum. - ius summum tape summa malitia est. J In meo manu scripto, summa muria es. sed pater egreditur. cave, qcqua admiratu sis, Qua causa id fiat. obsecun dato in loco;Quod imperabit,facito;loqior paucula Antea prapostero ordine legebantur hi Mersus, in huc mota et sua causa id fiat, obsecundato in loco. Sed pater egreditur.caue, quicqua admiratu sis rQuod imperabit, facito: loquitor paucula.

399쪽

nullus autem ficus illo modo extorqueri poterat equi nune ct optimus est,ct vel puerisperspicuus.ita memini olim, cum in academia Parisiens libros de diuia natione publice interpretarer, emendatum d me esse locum quendam exprimo eorum librorum, qui,ut essiti impressis libris, nullo modo intelligi potest. Persus sunt Accij , quos ibi Cicero citat ecum iam quieti corpus noctumo impetue Dedi , sopore placans artus languidos: Visum est in somnis, pallorem ad me appellere,

Duos consanguineos arietes inde cisti, es Tecus lanigerum eximia pulchritudine, Praeclarioremq; alterum immolare me. a sunt autem legendi hoc ordine: Visum di in somnis, pastorem ad me appellere Pecus lanigerum eximia pulchritudine: Duos consanguineos arietes inde eligi, Praeclarioremq; alterum immolare me.

Mihi nunc,relictis rebus,inueniedus estJ In aliis, relictis omnibus; non male. Sed, in omoibus manu scriptis quod repereram, id repraestelliandum curaui. est autem ita semius o in Andria: Herus me,resictis rebus, tu sit Pamphilum Oe. te scientem faciam, quicquid egero. linas in meo manu scripto, ct in vetere Veneto. es autem dictum , te scientem faciam, pro , te consulam, te certiorem faciam. In illii nil potest: na exuperat eius stultitia omnia hic.J Nihil muto. volo tame indicare, id in veteris.libris repereri.in meo manu scripto aperte legitur

400쪽

-ram exuperat eius astutia omnia hae. iis libro Lauretani legitur quidem, stultitia; sed aut

eadem, aut alia non milius alitiqua manu eme datum, assutia. in uno etiam Antovianorum eadem

varietas ad marginem libri annotatur. videbuhi a Lecquid ironia illa Penustatis habeat. Sponst vestem,aurum, atque ancillas opus esserargentum ut dares. Ita emendaui e meo manu scripta: cum ab alijs abciet particula,atque;versusq;

idcirco cLaudicaret.

Quenquam ne animo tam comi esse, aut leni putas. J Ita plave est in vetere Veneto. a manu scriptis abest particula , ne. ne quid tameu dissimulam, di is vetere Veneto, ct in manu scriptis ita legitur: coi a quod aetrum valeat, comi, ait, uel in alijs, communi , litis liquido asi mare non possum. Quot incommoda tibi in hac re capies, nisi e uesp J Ita emendaui ex omnibus tantiquis libris: cum

antea contra ratiovem Persius legeretur:

Quot incommoditates in hac re accipies,ubi cauest Qui hoc,quod volo,J In alus,quod rogo. sed, volo, est 3 in omnibus Peteribus. valet autem, cupidaet non voluntatem modo, sed desiderium etiam declaret. sic in Ecbia: diu eueniat, quod volo , , In Pamphila vi nillil morae, restat chremese 2

Quam pudet: neque, quod principium incipia ad placandum, scio. J In impressis omnibus, quod

principium inueviam; sed in omnibus antiquis, quod principium incipiam. idq; lepidius Midetur. Quam volo.S.nunc laudo te gnate. CL. Archo v