Terentius, a M. Antonio Mureto, locis prope innumerabilibus emendatus. Eiusdem Mureti libellus annotationum in singulas comsdias, quibus tum correctionum, magna ex parte, ratio redditur, tum loci obscuriores explicantur

371쪽

Nani istaec commemoratioJ Demosthenesi mpi V

Liberius vivendi fuit potestas.nam antea J Fuit , in hoc Persu morum Flaumor in quarta sede pei

i illi,qui Creticus dicitur. Scio aut super hospesse, id in iambstu carmen reci Zetur, an minus, uaria ruditorum hominum oDisse , o esse fiententias .ego, antequam hac de re statuam, quid in quaestione versetur, etiam atque etiam copsiderandum puto. Namsilaoc quaeritur, data quibussam hominibus in Terentio , ct Plauto addendi,detrahendi,inuertendi,mutandiq; centia , possint ne omnes illorum poetarum iambici versus ita componi, Pt n qua in eis creticus reperia crurificilis ct expedita res est. ipse mehercules iam bus, si hoc concedatur, ex eo ipse,cui nome deditivem suum Vellere moueri queat. Sm hoc agitur, nulla importuna di temeraria mutatione concessa, multi nersint in Pt=oque horum poetarum Persus, quorum dimensio explicari sine Cretico non queat: ego vero in- numerabiles posse proferri arbitror. Proferapauco ex quibus de ceteris coniectura capiatur.

Futuras esse audiuit, Red irae exit foras.Goueanus particulam, fiess,detere ausus est arum con derate oterat alio confugere, di dicere proUomem, ipse, interdum priore correpta enunciari. Ex eadem,

372쪽

s suidnam es p puerile est. quid synihil . quid dic, r. 2 quid sis

Bonum ingenium narras adolescentis . optimum. i , Eius morte ea ad me lege redierunt bona. . adeo impotenti esse animo, Pipraeter ciuium . Piget plura, vel ex hac ipsa, yel ex alijs fabulis collige q. ree sunt autem inAumera et nunc pauca ponam ex

An omnes possunt olere unguenta exotica . Tu tibi istos habeas turtures, pisces, aucs . . sui ficis, an tibi istuc eueniat prius, quam mihi p: Quo modo occepissis, bibite, pergraecamini . . Tace,atque abi tu rus. ego ire m Ptaraeum Pola in te autem in hoc versu, legitur, abituri t. porro verbum abi,posteriore correpta enuntiatur, Tt dialijs apud eundem, O apud hunc quoque poetam sat multis locis. atque iure et principio Mollellaria de propia sunt omnia.quod si quis ceteras fabulas excutiat, non dici potes , qudm multa sit deprehensurus, quasne violentis , Pt ita dixerim , mutationibus Creticuefugere non possunt. video ct Anacreontem hoc pede in versibus suis Uum: cuius illud est e

Sed di multis aliis locis eundem pedem adhibuit. Quod plerique omnes J Prisan. lib. xvri I. cdmonet, hanc loquendi rationem manasie ab Atticis..eos enim ita loqui solitos, caraeeor.ec In Oretor uti Tom rem grθpω ι . Sic di in Heautoli timorumeno ,

. dixi

373쪽

e--dixi pleraque omnia. O alibi. Huc viciniae. J Sic in Phormione,hicvicinia. goniusta imen o Pristianus, ct Charisius, huic Micinia,legunt: certeq; in quatuor manu scriptis libris, quibus Uussum, huic vicinia aperte legitar. Perduxere illuc secum. J Persicuratur,ait Donatus, necessitate coacti. Confirmat hanc interpretationem Asconius, qui in locum illum exprimo accusationis, Lmmum, aleatorum, perductorum nulla mentio fiat: Lenones, inquit,stunt scortorum, perductores etia i nitarum personarum . Perductorum nomine Uus esso Tertulitanus in apologeucribis verbis.riam si qui forte vere de sterilitate Christianoru coqueripossunt, primi erunt lenones,perductores, aquarioli , c. '

uis heri Chrysidem habuit J Honeste dictu pro,

quis cum Choside rem habuit. Ita intelligendum illud d nono epistolarum , Sed tamen ne Aristippus quidem ille Socraticus erubuit,cum epet obiectum,habere eum Laida: Habeo, inquit, Laida, non habeor a

Nam qui cum ingeniis conflictatur eiusmodi J

consentiuat libri. non Mideo tamen, quomodo versus

starepossit. Si haberem libros, qui me adiuuarent,libenter hoc modo legerem, Tam qui coilli tat cum ingeniis eiusmodi, riSiquidem verbo, cossim, usus est di in Phormione.

Honesta

374쪽

Honesta oratio est.J In quibusdam libris, honesta ra- . Tio es. sed hanc scripturam ct veteres libri, di ipsa - carminis ratio, di latine loquentium consuetudo confirmat.Cicero enim, quem studiose fecisse constat, ut multas loquendi formulas ab hoc poeta desumptas iusua scripta transferret, hac ipsa saepe usus est. vulus nunc loci venit in mentem,qui es in secudo de inclis: Dictu quidem est procliue:itaq; vulgo loquuntur, sese in beneficiis collocandis,mores homiuum,nos fortuna, sequi. honesta oratio est: sed quis est tandem oec. . . . S' Hoc quid sit 3 St. omnes qui amant i in dimetiendo versu,q,no elidituroed ita imavet, ut in illo Vergile, Credimus,an qui amant, ipsi sibi somnia fingunt eius autem generis apud hunc poeta satis multa sunt. Neque tu hoc dicas tibi non praedictum lita essaperid in meo manu scripto,di in altero eorum, qui in 'Antoniana huius ciuitatis bibliotheca asseruantur: esq; hac vera huius loci lectio, quicquid interpres de tribus negationibus comminiscatur.

audiui Archillis iam dudum: Lesbiam adduci iubes.Gomanus de suo additparticulam, quod:hoc modo, iamdudum quod Lesbiam adduci iubes. videlicet quia putavit hos omnes versus iambico sese. sed filius es: sunt enim omnes trochaici, quadrati catalectici, prater postremos duos, qui sunt iambici quadrati acatalectici.

Uxorem decreuit dare sese mihi hodie J malis,

375쪽

decrerat.sed ct meus manu scriptus habet, decreuit; in is, qui in hac urbe adhinc annosseptuaginta septe Iimpressus est: cuius ego posshac tsimovio cum aetata. Teterem Venetum nomissabo.quiquid liberietivi. illa erant tempora,mendis innumerabilibusficatet;tamen ita multa, ita praeclara veteras scripturae νsigia retinet,incredibile Pt mihi auxilium ataulerit ad locos perplurimos corrigelidos. Dccreuit, Outem, quin hoc loco melius sit; dubitare non oporeet: loquitur enim non deprimo illo consilla,quo nuptiis in himc diem eo usitutae fuerant: (tunc enim non meta curviceret , nonne oportuit Praescisse me anti quippe qui id sa-i tis multo ante cognosset, ut e multis huius Frbuta lo-

cis colligitur sed desecundo, dpatrem subito, atq;ex tempore cepisse arbitratur. cum haec iam scripsisse, anima inerti in libro quoque manuscripto Ber nardini Lauretani, decreuit, noti decreuerat, legi. Pro deum atque hominum, nullon' ego.J Dimeter es iambicus, quales etiam duos paulo sup a octonarijs admiscuit . in ales legebatur, Pro deum atque hominum fidem,nullaUego. quo modo si legas, mersui flare non potest. neque tamen ausus essem illud,sdem, expuetere, nisi primum vidissem abesse d meo manu scripto deinde meminissem,eodem modo locutum hunc ipsum poetam in Phormione,-Pro deum immortali P egat Phanium hac sibi cognatam esse Demiphoembi etiam consimilim e Ciceronis oeconomico citat in te res locum, Quid igitur,pro desi immortalium, primum eam ducebas, quaeso

376쪽

uis,non potest, Velis id quod possit.J Fuit hic sententia Ammiphilosophi Aristotelis, de quo apud

Neque pol consilii locum habeo, neque auxilii

.copiam. J Hunc rursum, ut in omnibus libris repereram , ita reliqui, summa ipsorum consensionestem motus: puto tamen ita legendum, ,

Celsiue pol auxili, locum habeo, neque consilii copia.

nam ct Charinus hoc ordine proposuerat, auxilium, consilium, expetens. ipsa rer Ai ratio, ut ita laxas, exigere videtur.

Num immemor es discipuli J alij emendant um

. Immemor es disciplip ego nihil mutandum censeo et in tertia enim huius carminis sede es pedem,quiproce leumaticus dicitur: uel in illis . Cupio aliquos parare amicos beneficio meo . Ne fiet: hoc modo sine te exorem. scilicet. Ita faciam . quid e quid aliud volui dicere poeti nam quod Ioachimus Camerarius S hunc pedem, Samphimacrum ab iambico excludit; mihi quide multis de causis non placet . eas causas tunc explicabo,ciem Plautum a me eme datum in publicum emittam:

quod, si vita suppeditabit, cito fore confido . Adhuc Archillis quae assolent, quaeq; oportetJ InveterIbus, Opori t. unt autem hic aliquot versus , quorum dimensionem explicare ex veteribus libris non potui, ex ingenio nolui . ,

Tibi videor esse, quem tam aperte I In alijs,Tibi

videor, M

377쪽

mantium irae,amoris integratio est j Ita est in li

bris manu scriptis: in vetere tamen Heve o reintegratio. apud Sera tum in Eclogam secundam legitur, redintegratio. hanc autestententia ita expressit Plautus Verum ira, si qua eueniunt forte huiust di x

Inter eos, rursumsi reuentum ingratiam est, . .

Bis tanto amici Aut inter fle, quam pridi, sed di apud Aelianum libro fecundo de varia historia i, legisse videor quiddam ab hoc loco no nimis alienum . id est huiusmodi.Pausanis Agathopoeta in amoribus

ac delicisi fuit.ventitabat autem saepe Pterque eorum una ad A rchelaum regem, o Musarum eminudio deditus, ct a rebus amatoriis minime alienus . hic cu billos inter se crebro dissidentes videret, contemptui esse amatorem amato autumabat. quodam igitur die, quast, inquit, Agatho, quod iretectum tibi es, qui homini viri ex omnibus maxime te diligenti tam ste- cquenter irasceris e ego dicam tibi o rex , inquit ille . non enim ista facio,vel quod Pausania paru cupiam ,

vel quod aeresti essem ingenio. quin si mihi vel aliunde,vel ex ipso poetices studio aliqua asscssuum

378쪽

i R iucundius. have igitur voluptatem sepe Pausanis, impertior, qui et Frequenter irascamnoli modico enim gaudio perfunditur,cum me sibi statim conciliari vudet. id gaudium non perstntificeret ,si amor in eum meus aeno quasi tenore , ct sine aesta eiusmodi oesensioli ne procederet. Hac Agatho; qua rex non mediocriai ter laudasseperhibetur . M. . Hoccine credibile est, aut memorabileJ Horum ii primorum xersuum ratiovem explicare di cile est. quidam, magna in mutando licentia usi, fecere iambicos octonarios . ego veterem siripturam cum fide

proponere t erat, malui., Quis homo istuce Davos. Davos Dauos om- i. nia. J Diuine hunc versum iam pridem resiluerat ho. mo ingeniosi mus, Antonius Goueanus. Phetiam sit, praeterea aliud nihil prasitisset, est tamen, cur ei Terenti, amatores multum se debere fateantur, sive quimus,aiunt quado,ut volumus,non licet.

is circumfertur apud Gratas senarius, ex quo hic e et presius videtur:

optume hospes. J Mirum est, quantula res quantum . interdum eruditis hominibus negotium exhibeant, ani tea cum hic locus ita legeretur, p g Optume hospes pol Crito antiquum obtines ti Erasmus, qui Persium non conpare animaduerterat., contra Omvium librorum fide ex, optumefecisio , fortune: quo nihil minus opportunum cogitari pote rat. Goueanus, o librorum veterum, O Donati auctoritate neglecta, addidit , morem: hoc mota ,

379쪽

xm omitti tuerit, nemo nou videte saepe emm in hoc Venere peccarunt, cum literam,quaegemilianda erat,

semel tantum ponerent ea igitur adistia, locum Mimea fert opinio, b emendam. Nae istam multimodis tuam inueniri gaudeo .s Tocem antiquam, multimodis, Da n quammuaeuia Letatis libris apud hunc poetam legebatur primus ego ni filior,in veterem quasi posset nem re titur.de quaci similibus Cicero in oratore et Sed quad ego vocaless' sine vocalibus sepe breuitatis causa contrahebant uti adicerent,multimodis, vasargenteis , pascrinibus, tectistactis. ct in tertio de oratore citatur hic veteris

multimodis sum circumuentus, morbo, exilIO, atque inopia et Rac autemipsa noces e usum Lucretrum,notrus est,

quam vico iis exemplis patefieri necessesit,

d c c E MSi quisquam est, qui placere se studeat bonis Quam plurimis J Iampridem admonuit Aemi ius Febettius,quam plurimis,hoc loco duas esse dictiones sensumsilie st quisquam est,qui si ustudiu eo referivi bonis potius,quam ut plurimis placeat, dic. deest igitur particula, potius ;yt in illo Plauti ex Rudente, -certum es mori, i huc pati lenong in me grassario.

380쪽

Contra qiue hic particula deest, ea sepe aliis instranone latino locis redundat. Cicero in diuinatione: Tam eos defendis, qui se ab omnibus destrios potius, qudg et abs te defensos esse, malunt 3 Plautus Sticho: Si manere hic sese malimpotis udm alio nubere. Terentius Adelphis. ula,quicquidpossem , mallem auferre potius iuprasentia. Vlpianus: Si actor malit dominum potius conuenire.

Palladius de insitione: Malo operam eius expectare

potius, quam timere I F

Existimauit essessic existimet. J glossematealia

ius barbari, di inepti magistri irrepserat in hunc ver sum vox,sciat:hoc modo, sic exsimet ,sciat. id colligi et primum ex vetere libro Veneto, di quatuor mansscriptis, quibus Visi sum: ia quibus erat omnibus , simauit esse, sic exsinet,piat,preumat . Tt appareret, primum Merbum Terentii esse , reliqua duo ex eodem ponte manasse. hoc tantum discriminit animaduerti, quod in vetere Veneto,pro,exsimauit, perperam legitur, resimat .sedo in libro νiri clarissimi, Petri Bembi, locus hic totus ita scriptus, uti eum nos emendavimus, legitur. Pro in tu, dum cst tempus, etiam atque etiam cogita Here. J Continuatam esse hanc Parmenonis orationem non dubito: ideoq; interiecta personarum nominasculi. libet versus apponere, quibus hunc locum eaepressit Horatius . Porrigis irato puero cum poma, recusat, Sume catelle . negat. si non des, optat.amator, Exclum