장음표시 사용
51쪽
o. F. que cle mandato ipsius earum auctoris, utut erga eum optime de nobis merentem ingrati nos simiis. Et quo quidem pacto aquae calidae de locis subterraneis scaturiant, superius est indieatum. fuerit autem operae pretium hoc Ioeo narrationis nostrae verba quaedam inseri, quae patri eius Prusensis antistes (ex oratione sancti viri Pionii sumpta) de calidis aquis recenset. ait is ignem et aquam in eoelo esse. consimiliter et sub terratam ignem quam aquam abditam esse , de quibus fontes quasi siphones quidam ad usum vitae nostrae scaturiant. Iohannes vero Damascenus oceanum inquit fluminis cuiusdam instar terram universam ci eundare; de quo mihi etiam litterae sacrae loqui videntur (Gen. 2 Io , eum amnem de paradiso exire tradunt, qui aquam dulcem ac Pota-hilem habeat, eumque deinde quattuor in principia, hoc est quattuor fluvios dividi. quodsi etiam scire cupis quam ob causam aquae pluviae, posteaquam ad nos delapsae sunt, tantopere corrumpantur ac Putrescant, sole quod in ea subtilissimum est percolante ac sursum attrahente, lubenter eam quoque tibi subiiciemus. est harum natura inter aquas caeteras maxime mista. quippe sol ex quibusvis rebus humidis aliquid sursum attrahi L haec igitur inaequalitas mobilis admodum ast et ad corruptionem celeriter speetat. praeterea subvectoriam a sole in aera humorum pars gravissima crassissimaque rursus deo
52쪽
snm fertur, cum ita comparatae sint res graves ut deorsum ferri soleant: interim Pars exhalationum tenuissima ventorum in naturum convertitur. ac de his quidem hactenus dictum esto. Die quarta deus turninaria creata firmamento inseruit. eum autem appellari audis luminaria, nihil aliud cogitabis quam esse illa quasi vasa quaedam ex receptacula lucis. etenim sumpto deus illo Iumine quod die primo condiderat, et in omnia luminaria distributo, qrianquam aliud hac tu parte Chrysostomo plaeet, quasi quasdam in lucernas id eollocavit, ut terram sua luce collustrarent. Ch sostomias autem, vir haud dubie divinus, in oratione de sex dierum operibias quinta, sic ad verbum hac de re disseruit. vides sapientiam opifieis: saltem verbum elocutus est, et admirandum hoc elementum, videlie et sol , in ortum productus fuit. nam illum Mosea luminaro magnum appellat, et ad diei moderationem factuin ait. quippe diemis poteriorem et iucundiorem nobis emcit. quae ipsa causa est quamobrem cleus eum die quarto condiderit, ne scilicet Existimares solem diei auctorem esse. toti Dimi ruin dies tres creationem solis anteeesserunt. ideo Putabis voluisse deum per hoc elementum diei lucem aliqDanto iucundiorem nobis reddere. quibus in verbis animadvertere
te voIo videri Iollanuem hune nostrum aliam dicere lucem, quae die Disitiata d, Cooste
53쪽
primo fuerit eondita , et aliam , quae die quarto. longe priori splendidiorem. Basilius autem magnus in oratione sexta de luminaribus . ne reliquos sanctissimos Patres commemorem , dilucidius hac de r verbis hisee disserit. si iam ante lucis ortus praecesserat, quo pari fit ut sol rursum dicatur ad lucendum factus esse Z nimirum primo quidem dis lueis ipsa natura fuit condita, nunc vero solare corpus instruitur, ut illius primigeniae lucis vehiculum sit. quemadmodum enim aliud quiddam est ignis et aliud lucerna , quorum ille Didem lucendi vim habet, haec vero facta est ut lucem nobis adhibeat, si forte quid agendum sit, sic iam (quarto sellieet die) luminaria parantur. quae ignis illius purissimi et ah omni erassa materie seereti vehi eulum sint. idem Basilius non multo post in hane sententiam loquitur: imperium, ait Moses (Gen. t i5), diei penes solem esto. et quonam pacto imperium diei sol habet quia lueem in seipso circumferens . quamprimum finitorem circulum transiit, diem nobis praebet dissipatis tenebris. neque magnopere aberrabit qui esse diem definiet a sole eollustratum aera. quibus in verbis eximius hie vir sat elare ostendit vasa quaedam qnasique receptaenia luci . nran lueem die quarto esse conditam. et condita sunt omnino illa, quo lueem Diuitiaco by Cooste
54쪽
illam primam reciperent ae in terra Iueerent. Iloe autem ita fecit deus , quemadmodum Theodoretus tradit, ut lux illa primigenia divisa in exigua pariter ac magua luminaria splendorem an iniantum oeulis respondentem emitteret. nain absque hoe fuisset, animalia oculis praedita ferre splendorem lucis immoderatum non potuissent. idem magnus etiam Basilius his verbis eousirmat et pulcrum sane quiddam est ipse sol, hoc est diseris ille corporis solaris, in quo veluti lueerna quadam Primigenia lux est collocatae verum non minus Puleritudinis atque bonitatis in eo situm est, quod usque adeo sit moderatus atque conveniens. nam neque Propter subtilitatem omnia Penetrat et exurit ipsus ignis , neque propter densitatem ad nos mi uus sileaeem transmittit vim suam.
Caeterum ante diem quartum , hoc est priusquam ipsi siderum disci ersarentur, quemadmodum Iustinus ille philosophus et Christi testis ait, consentiente cum hoc reliquorum Patrum coetu, lux universa passim Per aera diffusa nee motu quodam aequabili ferebatur nee diei metas d finiebat: sed quamprimum collecta fuisset, succedendi sibi potestatem noeti faciebat. sic enim Iitterae sacrae (Gen. S loquuntur . facto vespere ae mane dies unus exstitit. ' deind*vero cuin disco solari compacta cursum diei deatinatum aecurato Per Diuitiata d, Cooste
55쪽
ipsum solis eorpus absolviti itaque iam sol oriens diem ellieit, subterram vero sein et abdens sit causa noctis. etenim aliud nihil est nox quambumbra terrae. Dimirum sole sub terram occultato iterque utim urgente. et caligo istaec appellationem noctis aceppit ex eo quod hominem dormientem pungat, enim est a s Drrram tantumque non his ad ipsum verbis utatur is scire debes, homo, te mortalem somno servire. ' ae huiusmodi quandam stimulationem esse noctem , ipse Davides (Psalm . si S) etiam verbis his indicavit: , , quae
dicitis in cordibus vestris, in cubilibus vestris pungimini. sic et lu- rem, tanquam rem laetam atque gratam, ni sectae dicimus a iucunditate , quemadmodum eadem de causa cicures bestias μερα ζῶα, quasi animalia grata et amabilia vocamus. Iloc igitur pacto sole tum oriente tum occidente vel lueem vel tenebras est sequi necesse ; quae quidem res duae sibimet invicem adversantur, at ambae sunt hominibus utiles. lux enim ad opus sa-ciundum homini usum non exiguum Praestat, eidemque res si haspectum cadentes commonstrat: tenebrae vero mortales per requietem vicissim fovent, conreptamque de labore molestiam omnem dissipant. etiam alia in parte noctem hominibus utilem esse deprehendimus. nam eum diebus interiecta sit, temporis mensuram efficit. quippe si lux continua ei tra successionem ullam foret . annorum Ombes atque conversiones non animadvertissemus, sed totius aevi duratio dies omnivo unus esse visus suisset, id quod suturum in aevo Diuitiata d, Cooste
56쪽
i 8 aecti deerat. deinceps secuturo eredimus. nam eum in eo suturi simus immortales et vicissitudinum expertes, aevum quoque tale nobis conveniet. at inlloc aevo maximopere cognitas nobis esse temporis mensuras DPOrtebat, ut eeleriter illud praeterlabi eernentes sollieiti de nobis essemus ac nosmet ad migrandum pararemus. at Irae line de causa Per Prosecto sapienter deum noetes diebus inieriecisse videmiis. Iloe modo sancti spiritus diseipuli de sidPrum ereatione atque ortu sentiunt et loquuntur. at vero vanorum dogmatum sectatore , qui sapientes se quidem praedicant, sed de Pauli (Rom. i 22 sententia laeti sunt desipientes , tantum non infinitis hac in parte dissident opinionibus. etenim Anaxagoras de natura siderum hoc modo , per profecto stolide, disseruit. per ei reumagitationem Nniversitatis rerum saxa quaedam sursum rapi dixit, eaque deinceps inflammata sursumque fixa vocari sidera. idem et Demoerito visum. at Diogenes pumici consimilia tradidit esse et quasdam perspirationes habere. eontendit et nonnulla ex eis in terram delabi, quorum fiammis extinctis animadvertatur esse naturam siderum lapideam. hanc ad rem Confirmandam testimonio delapsi quondam ad Caprae flumina (loei nomen hoc est lapidis candentis latitur. secundum hos Anaximand rsidera voluit esse eompages quasdam aereas, igne resertas, vNau ri
57쪽
i l. σύνεσιν ai. μεθεῖναι P. tae in morem compaetae ex osculis quibusdam flammas evomant Xenophanes vero solem ac Iunam esse nubes ignitas dixit, aliis v Ientibus esse globum ferreum eandentem vel saxum quoddam ignitum. Philolaus solem existimabat esse vitro consimilem, quod splendorem ignis mundani ad se deIa um recipiat et quasi percolatum ad nos transmitta L hae sapientum illorum, vanae profecto, d natura siderum sententiae fuerunt. nam eum auctorem ipsorum deum ignorarent, minime concedebant causam quandam rationis et prudeutian Participem ortui reruin esse praeficiendam. quo fit ut Basilius illa magnus eos deplorans futurum ut magis in die iudieii condemnentur quam alii dieat, quod tam acutum ad vana cernentes sPonte sua Teritatis in pervestigatione caecutiverint. Iam vero quam multa iidem de magnitudine tam solis quam Iunae commentati sint, quid attinet commemorare Z Anaximander et Anaximenes solem terra vicies ac septies maiorem esse dixerunt, Anaxagoras maiorem Peloponeso: alii cum pedis unius ipsi longitudinem haberent, tantum etiam solem esse voluerunt. eadem de Iuna quoqus tradita reperiuntur. fuerunt enim nonnulli qui eam terra Inaiorem facerent, cum alii parem utriusque magnitudinem statuerent, alii terra minorem, alii palmarem solum esse confirmarent. adeoque
nou veritum eat eos prosunditatem maris ignorantes, quas tamen Diuitiam by GO le
58쪽
deiecta nautiea linea explorari potest, intervallum quod est inter
lunam et terram ac vieissim inter solem ac Iunain cognitum esse aiabi singulari eum ambitione profiteri. Et hactenus quidem de ortu magnitudineque horum siderum, quae fuerint illorum quos diximus opiniones, indicavimus. cael rum peritissimus ille rerum saerarum eximiusque vir Basilius ad demonstrationem magnitudinis eorum hoc etiarn adiecit. quanquam i finita prope numero sint in coelo sidera , tamen omnis illorum lux in unum quasi collecta non satis est efficax ad tristitiam noctis di sipandam, cum sol unicus supra circulum illum finitorem conspectus eongelatum quasique spissatum ante id aera terrae vicinum liquam possit ae diffundere. hine fit ut ventos matutinos habeamus , et ser no eoelo rores terram perfundant. tantae vero magnitudinis terram quo pacto sol universam uno temporis momento collustrare Posset, si non ab ingenti quodam orbe splendor ipsius Pro manareb pIdem in Iuna quoque videre est. nam magnum illius corpus est, ae secundum solem splendidissimum. etenim ad hanc quoque referri
debet, quod in sacris litteris (Gen. t 363 dicitur hereavit dens luminaria magna. ' quibus in verbis magna dicuntur non eorum ad sidera minora comparatione instituta, sed quia tauta sunt amplitudine, ut Diuitiata d, Cooste
59쪽
pro laetus ab iis splendor coelum ipsum eollustrare possit et aura, simulque semet ad terram ac mare totum Porrigere. quapropter cavone persuasionem de hoe sidere salsam sequaris, nec magnitudinem ius esse cubitalem existimes. elenim adspeetus noster in aere velut absumptus ae deminutus ad comprehensionem illi rum, quae supra nos conspicimus, haudquaqtiam susticit. itaque litterae sacrae solem magnum appellant ex admiratione quadam ac stuporue, non con Parationis alicuius ratione. nam et cetos sive balaenas eaedein magnas vocant, non quod vel squilla vel halece maiores sint, sed quod montibus etiam maximis sint consimiles, cum in supersi ei e maris natant. creavit ergo deus luminaria magna. et quo pacto sol nou D a- .gnus sit, si quidem eum multis terra partibus esse maiorem constat nam absque illo foret, non supra circulum sinitorem conspectus visua euneta comPIecteretur. Itidem ut modo indicabamus, Iunae quoque corpus ingens estae secundum solem lucidissimum. nam quod lux eius non Prorsias immobilis est, id vero ad sapientiam illam rerum opificis inegabilem referri debet. adeoque lunam inspectantes de rerum nostrarum statis et conditione nos rudiri sciamus , ut hinc moniti de celeri reruinhumanarum eversione rogitemus. quanquam Praeterea non parum
Prodesse mutationem illani lunae tam ipsis animantibus quam caete-Diuitiata d, Go le
60쪽
ris e terra nascentibus rebus equidem arbitror. nam aliter adseela sunti corpora luna deminuta quam esse soleant eadem augescente. quippe eum deficit ac imminuitur, laxa sunt atque vacua: cum augescit et ad plenitudinem suam Properat, corpora quoque rursum repleri videmus; idque propterea quod humorem quendam cum calore temperatum et ad ima usque pertinentem quasi tacito corporibus immittat. animadverti hoc de iis quoque potest, qui ad lunam do mientes superfluo humore eapitis eapacitatem omnem repleri senti-
ant. itidem carnes recens mactatorum animalium ad lunam expositae et ab eius radiis attactae cito mutantur ac putrescunt. ea de causa Iunam in curru, duobus tauris adiunctis, colloeant, tanquam mundum hunc ambientem , arantem, sementem tu eo facientem, hume-rtantem atque calfacientem. haec omnia vero per immutationem illam corporis sui Persicere nequaquam posset, si non eximiae cuiusdam magnitudinis singulari cum vi et essicacitate coniunctae , quemadmodum et litterae sacrae testantur, esset. atque hac sane de causa videmus et aeris adsectiones certas existere, quemadmodum declarant exortae saepenumero novilunii tempore de summa tranquillitate, ventorum omnium experte, Pertursationes aeris repentinae,
nubibus inter se collisis quasique confligentibus. deelarant et strixus ac refluxus aquarum in euripis, illaque ipsa quae sit in Oeeano si piem vocant) maris reciprocatio, quum quidem homines littoribus mari uis finitimi Per statas vices lunae cireuitus sequi deprehenderunt. liaci Duitiata d, Cooste