Questiones et decissiones physicales insignium virorum : Alberti de Saxonia in Octo libros physicorum ; Tres libros de celo et mundo ; Duos lib. De generatione et corruptione. Thimonis in Quatuor libros meteorum. Buridani in Aristotelis Tres lib. de

211쪽

' ne celari mundo.

antecedens est simpliciter impossibiles nullulepus est:me

conseque ite intermeate sunthone et ena apri ino ad ultimii.

multum tpoeit ergo aliquod tepuo esticatu ad impolisibile simpliciter sequa, quodlibet,

Ad rationcs md primam dico: quod utilib

i psius ceti stant plures motuo:imo qd plus est ali celli ob

notae innum .Lausuis orbio pol moueri simul plurib motibus:verficit ramem no ambo tibi insulit natu aliter sed unus est sibi naturaliset alter est sibi impertineo.etqndisicebas alia simplici Mitte leniet ammouere pluribus mo tibus:eseo*no est funiae de motu illorum et demoti celi:μpter hoc q6 pvires latomo recti non possunt adinvicem commisteri meo de mobili.et hoc opter eoni repugnantia et con ararietatem sed bene plures motus circulares remulco in

eodem iuiniscentur, Ud secundit labe nexbatae ina sequentlapposiri non est fouitatis:iniquo tamen bene stat ces bon gratis materiae.

sequens subona.si necesse est generatio, neq : et corruption eo esse hic inferiuone, cesse est vir pluris motuo celesteo. Et riguitii retino: siice inquiesceret radhuc hieus ferius essent generation et corruptio

- nea:ergo ad hoc ci plures sitit generationcis et coii upti otiee bic intrius moti oportet esse plureo in tu celcstea indip consequens confeci uetui Dposita non valet consequentia tene tanti cedens probarma qua uiscelii quiesceret adhue coharsa sicut ista inferiora puta elemeta centadinvicem applicat :et pcd seques meret inter secet illud Gesset mitius eorruperet istud quo aci debilius: talis enim est contrariorum naturaiae sint adinvicem activa et pastilla si fueritit adinvice applicaramee apparet culilphiberet quin tabureteistretccarumperet rapa iii et applicaretur ignis ad obstantem celii quiesceret CSecii do supposito Ucelli nne inciperet quiescere norumter hoc animalia et plante quemo dolunt senapiat anerent.sed si nolamp manerent aliquando coiriipetens sed quando mirumperenturi ex eis alia generarenturicii comipilavniuaesitaeneratio Ite uspitino de generatione:pi optethpc m ter sano potest esse sine mini ideo no obstite quiete celi:adhue fierent generationes et coiriiptiones in imo inseriori in sitio.cem po agit in istaintaim solii pmotini mei laesume et liliivvntiam adeo liscet motus aceto auferretur: tame adhuc ipsu3 ageret iii ista inferiora psui lumen et influentiam: ita pilia actione pose sent die inferius aliqua generati et aliqua coirupi. Quarto tposito creelum unico motu moveat adhuc piitu unicum motii apolae reni nobis succesilue planete frigidi et calidi ii se successive generares apud noo modo calidiuotmodo friugi dirasi sicut videmus p moin solis diartiti:iqvie est nobia calor; et inlapcte est nobis sticus.

Opposituim ult Aristo. bicet etiasti in is

cixndo degeneratione. Et arguit sic ratione:in essentialiter ordinatio remoto priori remouent posteriora:licitit patet seacundo inetaphystce: ed intelligetieptimo: et co sequetercora pota celestia laetidario: et deinde ista inferiola sunt agentia sub ordinata tergo remoto motu et actioetelestiit vario:rem uerens varii motus et actioneo in istis inferiotibus: que paparent modo fieri: et preseques si in istis inferioictus debet fieri varie generationes et corruptio eo generabiliti et corruaptibilissim defcropollet esse varios et diuersos motus ceti.

Pro ista questione premit teda est primo via suppositio. De itide poneae sunt conclusioneo.

uppositio sit ista: quod cella; agit in ista

inferiora tulici instrumeto. .motu lumine et influetia re otii quidemi trahit igne t fi una cissaere existeterit a monstes altissimos: sicut patet intino meteoroax: Lumine etiari sicut patet ad experienti ima suo lumine calefacit ista inferiora: influentia etia:qiinsfundo terre ubi ad attingit motus ceu nec lume:generatis quedam metalla:ethoe est mediapte influentia celi que est queda 3 qualitas spiritualis illimedio

sicut species albedinis vel nigrediatio: equalitas non es per se sensibilis.

Tunc fit prima conclusio. si celum cessaret

motui ante lumine et influetia: adue in istis inferiotibus multi fierent motus et mutationes et generatiora et Iruptiones: probatur:qi ablato motu celi sed stante lumine et influetia:adbuc sol calefaceret ista inferiora: et ipsum celum institerer in ista iniurioia:mediantibus quib' scilicet lumine et uia fluent a adhuc in istis inferioribus fierent generatio es et coiruptioneo:pbarietii potestist conclusio placunda ratiocnem gute oppositum. Shunda coclusio. stice lucestaret amotumo tame alumine et innuetia:adhuc eternaliter fieret generationes et corruptiones alterationes et motus loca laurimogenerationes et corruptionis hominu:aium liu et plancta rudivitet:vlim sub sole esset nimia caliditas et essent ora umbilia usta:etri rumposito esset nimi frigidita ortamen in quadris mediis esset temperamentu mediii et habitatio conueniens pio salute plantarii et at imalium .m obatur hocidian: qui tum adge inerationes elemctorii.LUS perpetuo fierent generationes elemetorii ad inuice:*sub sole conuertes rentur omnes aque in aerem velinthe:etproportioaliter ex opposito propter frigiditatem ibi existente ignis et aer coirii perent:etco uerterent in aqua:et tune aqua ibi valde augere turmio donaturale est quod aqua ubi est eleuatior mouea Fasilocii decliviore: et ideo illa aqua continue mouerit circa terram ast locii existente sub sole:et ille aer vel ignis genera

tuo sub sole mouereretia ad parte opposita: et semper aqua sic veniens sub sole iterunt conuerteretur in ac metet aer vadens ad oppositti eo uerteretur in aqua si Tertia coclusio. ccisian enlotu celimSta metumilie et influetia:licet fierent generationes et corruptiones iii istis inserioubuo taliter tamem fierent Q modo fiant: nec ita vario modo fierent sicut in eo fiunt mater hoc ex eo qi sol et ceteri planet enodiuersimos de applicarcntistis inferioribus sicut modo applicanicum celum mouctur. Quarta conclusio .sic elu no moueretnia unico motu adhuc fierent generatioraetcorruptides in isti inferiotibus:probastivno minus fierento si celli quiesceret sed siectu quiesceret dicte mutati deo adduc fierent: sicut discit fecit da coclusio. Quinta conclusio. et illa est pro in tenatione Tristo in litera: si celum non moueretur iii si unico motu n5 fierent ierationes et eoiruptiones tam elementoria

Saliolii Fin i ii ordine et Fin illa loca Fmque ordine et foenique loca apparent nobis esse: etpmanere in hocmudoiIbat qi no essent applicationes agentium celemii ad hoc sufficietis. Ex b c sequitur sena coclusio remoti salis ad questionem.*sidcbetit generatioeo et corruptiones in istis inferioribus fieri et unianere Fm ordine et Fni loca Fin que apparet fieri et pinaneremeremees celli moueri pluribus motibus .f. motu diurno et motu obliquo: qui motus obliqvuo est planetarii sub Maiaco: patet: napin c sol et alii planete aliquans do accedunt ad nos et aliqn recedunt a nobiset facilit nobis diuersitate reponi:scilicet bremeetestatem et diuersitate gestnerationii et corruptioni, in istis inferioribus.

md rationes .ille rationis que posite sunt

ante opponitumstant pro nobis .EIlle aut ad oppositii ad duacte vi dxiii esse cottan .et ideo ad istas dicatur. Ehumo quide da ureritate, Tristo quid sit dicendia patet ex quin stati delpsita EPeinde ad ratione post hoc factaque arguebat agentibuo subordinatio mos diceremus*nulla esset impliciter necessaria stabor dinatio agentium nisi ad ipsum deum' unde ita deuo si vellet potest comburere ligna si nolimcnt corpora celestia sicut si esteiit.

Exto qucritur utrum motus celli

ab oriente in occidentem lit regularis te unii supponituri et aliud queritur r supponitur enim

q*cetum moveturiquo supposito quelitur utrii

motu regulari.

Contra lappositum arguitur fictari a mo

uetur ab oriente in occidentem:ergo celum non sic moveturimo quiescit: dsequetia probarici si ambo mouerent ab oriete in occid*nteleotinue ide punctus celi euia de punctii tersreeoae modo respiceret:saltensae mouereii seque velociter

quod

212쪽

Eib. II. D. XCI.

quod est falst nitri limo ad experientia tia: tilas iactis notior iretur nec occideret: postq3seisipeande parte terre codein iis odorespiceretni eccillimi ac lici clit gelieratiotico et corumpti oties in istis iii ferioribus: stri illii ordinem et M illa loca.s m qire appetieiit fieri: aritecedens a bat: et ignis moues ab

Oileii rem occidetite: et aer similiter:crgo et terracii aqua:ra sequentia tenetnia novidetur esse inator ratio ii ev minor de istis aede illi orati tecedelio patet per Bristo. primo meteoro:

Viam .si Arguitur secti do: posito creelirasset in loco nomoueretiar localitemprobo sic: ita 3 coliuiscillanci et iii illo loco nonsularisto illurn nec secundit se nec pin sua o partes:qis nose patet: qm ii ostin sua o partes oro baiulant caieta celi que est ex vita parte equinoctialis ita continue maneret ui eodeloco sicut medietas colique est ex alia parte equinoctiallo.

Dei inde arguitur ad questioneni motus ce

licst maturalis: ergo motus cetino est regularia tantecede notatii est de se: et cosequetia albatur: qi motus naturali oestin fine velocioici, lix piis reipio: sed talis motu oncinest reque laris: ex eo et Sino tu regulari qlratiam adsilao parteoicq italibus partibus teporis equalia pirati seu iuiir spatia: talio aut iio est velocior ta iii mi eo in principio. Secundo aliqpartes celi ni ciueias velocilio et alique tardius: ergo totalis motus ceu vides esse diffo inito: et v c6sequerio no regulario: consecti etia tenet:antecedens probae: nam partes celi prope polog mouentur tarditio Spartes celi ope equilioctialemq)S patet: qiine alibiis temporibus in inorco et rcillos des scribtini. ETertio .stille deseruiis incelotan inti regi: etici si stelle mouentur irregii lariter:tuceti fi cel uni moues irregulariter: seditisse movens irregulariter:p3 de lunae et aliis planetis: qui aliquido mouen velocius et aliqn tardiuo:Bpter quod astrologi dicunt planetas eme alicii directooraliqua: do retrogradoc: aliquando stationarios.

Oppossit a probat Aristoteles in litem.

Cilista questiorie primo exponedi sunt quidam termini. Secundo videndum est de supposito inquellione Tertiovidendum dequestio.

Quantum ad priinum sciendum est quod

differentia est inter motu regulareni et uniformemam uniformitas motus attenditur qitantii ad partes mobilis: ita mille motus diciturun mimis quo mouehali mobile:cutiis vita pars mouetur ita velociter sicut alia: sicut si lapio ali sdescclideret mo obstantem ille motus in fine emetvelocior Glii priticipio. adotus aute dicis difformiscuiusvria paromouetur velocitis et alia tardius: sicut esset motus rore: partes enim eii circa axem non mouentur ita velociter sicut pie circa circu feretitiam: cet belle ille partes eque velociter circueant. Et ideo non est incomtanieno alique motuit ememotum diffoime: et tame esse circulatione pinformem .negularitas aure motus attetiditur ex parte teporis: itam motus ille dicit regulario quando ipsum mobile ni oues eque velociter iiivna parte temporis sicut in alia: aedille momo dicis irres lario quo mouet aliq8 mobile q6 invita parte moves v socius et in alia tardius. uersatam e sciendii est cratiqdistinguia iit de uniformitate motus : dicet regi potatteiadi vel ex parte partiti mobilis vel xparte partiti tuis. Unimimitaspi imo modo dicta est omnino eadem est uniformitate distinctacdtra regularitate:sed unifor iitruo scdo modo dicta cstea de citregularitate. Sed illino utunt ita .ppis evniformitate sicut noo utimur sin dictas descriptidco. Eoueri uo scio dii est qd no est in Gueitiens aliquem motum esse uni fornic

no est e regularem:patet de motii grauio deo im3 in medio uniformii quod mouetur viii muniteri u una e tuo po mouetita velociter sicut alia:et tameno mouetur regulariter aequia mouetur in fine veloctu et Sin principio.Similitei noesti siet couetaiens alique motii est e regularc: et tame ii desse uniforetinem:patet de rotaque in equalibus partibus ipio equalia spatia describeret taliscit immotus rotare et regulario notamen viii mimis potas parte3 illiud rote centra leo no mos uerent ita velocitet sicut partes circuia feretiales Similiter non est inconuenico alique motu stipui est e vitiforme et regu et

larem: sicut si aliqd grauexic scinderet in aliquo in colo sic sportionato ex parte res gentie: d illud graue in equalibus partibus teporis equalici pira suet spatiattulic enim illotus illivo grauio esset viri mimis et regulario simul. Et Ilterius sciendum est qd iii celo motuo potest dici simplcxvel coponitus: et vocatur momo eliculario simplex:quia est via momo, bilis coli timet super eosdem polos et ab uno motoic corcii scripto omni motu preterm sup illos polos. Sed motus compositus dicis resultans ex aggregatione plurisimonius simplicium in eodem mobili sito diuersos polo a adiuersis motoribus. Et iste motus copolitiis in ipsiopicis et io est ille qui tio bis apparet. Si inpliccs auto non apparent nobis distincti ab inuicem tuli per ratiocinationem.

Quantum ad siccundum : mendii est quod

quid sim antiquorum erat opinioliisq6 terrae moueretur ab occidente in ollantenu complendo in die naturali una circulatiotic: et q6 ccliun quiesceret: et p lioc crediderunt posse saluare apparentia illa que sto a saluamua ex motu celusicut aesol aliquando est nobis incitentera liquando iti medio celi: aliquando moccident rati qua do in angulo noctio crede nates terram lababere sicut affatii rani: et sole sicut istae assatisicin modo sicuti gladia o mouetur circa assatura: sed a Tusta mouettir circa ignein:ita direrunt lem non moueis circa terram sed magis terra circa solessi: Ppter hoc qitcrra indidiget sole: et non e liuerso. Quantuin ad opinionem istaeni pono aliquas coclusiones: quarti prima sit ista:terra nomo: uetur ab occidente in oriente motii diurno nec econuerso: phatticina si sic sequeres cresset difficiliss ire contra ocellentem Sportentem:quod est cotra experientia nuprobas conasequentia mam et quo terra mouet ab occidente vermo orscitem et aer cum ea simuli tunc qui ambularet 'occidente daueberet aere in contra semotum equi aute contra orientem mos ueretur cir aeremoto: dos icilius esset mouerip aeremostumo, climae remoto.etita difficilius emet proiicere lapiderum contra occident eo cotra oriente. ESecundo. sequeres aues no possent benevolate cotra oriete: quia aer insequecitantum elevaret peium dearmqGnd possent bene volare: vii de videmud q, aveo non volant culti ventos sed cotra vetu3. CTertio sequereturqd proiectum directe sarium ii 5 ecoiruerso caderet ad locunia quo incepit moueri: qd est falsiniicdsequentia tenet mainterimo glauc pro 'cerei sursum terrara ulterius indueres: et Mindescend cndo directatio caderet stist parte terre sibi stippositatu liccntiacepit moueri. CSescundae conclusio tcrra sic aio ueres ab occidete in orietate3b ne post emuo ex doctaurare aliqua que nobio apparent ex motu cella sicut oliuini et occasu in solio et stet inutinparet hoc ita sicut iam sol nobis in termino nostri ou3onito cristens cotinue ascendit plus et pluet sup nostruoli 3osucum ad mediiieetu et timc ad occides; te: et tunc ad angulii noctis mouetuta si sol quiesceret: et termino ueres ab occidente versus orte te: et iroo una cn ea sol continue magiae nobio et magio eleuare frandiaq) apparcret in medio coli:et tunc p ulteriore motum appareret nobio decli stare ad occidelitem: et sic tande iterii appareret nobio in oriente. si Tertia conclusio.noii omnia apparentia in celo ponent saluari e quiete ceti:et talem moetum diurnia terre: pha fila o quiete celta inotii tale diu ritu terre no posterit saluari oppostitio coet colunctio eo planetallet dista iliceor insiliqn maiores:etali quininoimae stelligitulo unde ad saluandu 3 ista oportet ponere cetia moueri. sex his concludi potest cicet uiti circulariter mouetur.

Quantum ad icritiam articulum sit prima

conclusio ista an otiio ipsiuis ceu noli est uniformis probat exeoae nooeg pico celi mouentur cque velociter.partes en in tali circa equiti octialem mouent velocius es parteo celi circa polod .ex eo qriuequalibus partibus tepotio maius da tium lineale describunt:puta maiore circunferentiam circa axem mundi:cosequetia tenet D diffitiitione motu o vnisor inis. Secunda conclusio.nulliu*motuo simplex in celo est irregularis: ita q nec celit 3 necat stiod astria nec pliqua pocili mouetur velocius in viro me ab iit alio: et hoc motu silii .pllci. s.circunscriptis alsis tuo tibiio. Et lioe aibat Bristo sic pii ino quia oto motuo qui aliquado et velocio taliquando tardior: vel ille est velocior in principio sicut cstino tuo violemsi verisse est velocior ita fine sicut est motus naturalis grauturn et icut uisu vel est velocior in medio sicut est nio tuo animalio, sea motus celi nec est velocior in prirrcipio nec in finentatis medio:cum nec trabeat principiu3sie finem ii cminc t

213쪽

bs nec et mundo.

ditana: propter tui eternitatem et celim hericitare iii quo nec

est assigilare principiuinite fine siccue meis illin.ESecudoq. irregularitas illotus ito potvetii re nisi Ipter mutatione mobilis aut motoris uno do mobile puta celli est inalterabis te. Similiter motor Moue iis celli est inintutabilis sicut intelligentia: ergo iiosi est vitile potest velocita celi variati. Tertia coiiclusio. motus ceti sint pia e est circulario viri rinio: non obitate aerio ei motii oriri formi 3 quead modii discit punia coclusio duino articuli. Plobatur:nam ex quo trio tuo tali simplex est regulario:tunc partes ei uc in equalibuo partibus tenipolici equales describsitu angulos circa axe inni inicii:et hoc sufficit ad circulatione vinisorinem. Quarta coiiclusio. notu Alii celo velan aliqua parte eius copolitusim pluribus pote se irregutario: patet hoc de in otibus plasnetarii: qui aliquandonio uentur velocius: aliquando tars diuo p aggregatione pluriit motuit in suis orbibus in talitii in astrologi sicut argueba ante oppositii dicunt eos esse aliqlutido reerogrados aliquando stationariod aliquando directoo tali uadoptocemiuod.

Ad rationcs. Ad presinam nego quod terra

mouetur ab oriente iii occident :et quado dicebat de igne et aere lita altissimas molites:bene concedo O nioueant via acti celo ab ortante iis occistenta inqilii . t ita pio pe celsi quod virtute influetie celestio post uti disic moueri: sed hocnd oportet de terra Ppter magna ctu ad stati latis a eclo. cria secti clatri: illa betae probatq)c uinii 5 mauce notu lecto: ciiqitob et re startar inouetur motu circulari nec est in coit ei fietio alte quid irio ueri motu circularidi coli triuesccutissum se totii calde goreuitiatice ii diluitare Iocti: b sufficit sit mutet locu fimmas parteo .vel mutar iste stetiti loco. Et quoicebat: vis detiircpcelsia illuc si esset in locors S mutaret iocii sui sua omedietates: quaru vita est ex vita parte equiliocti ilio: et alia

cratia:hoc ceditur:cn quo tame stat q, nautar: t Iocii scorii partes emo assignat ad sin alia diuisitonem: visi in lagitia remur celum diuidi fini coluros.

nyeinde i cmondeatur ad rationcsfactas

ad questionem .c Zidpitiis ani dico quod non oportet omne motum ita tura letii iii fine esse velociorem: sed solum l)oe est verum de motu naturali locali recto. Id se. iidani ulla bene probat quod motus celi non est uniformio:cum quo bene

stat et S est regularis. d tertim:illa vadit pio vitima coclusione secundi articuli.

' eritur septimo viro sphe

ir celestio sicut sunt spliere planctarum N pluribuo moueatur motibus .cab mella Uste in occideliteisi motu diurno: et ab occis dente mouente motu proprio .sEt argui litur primo qd non ma3 tales diuersi more luci effetit eque lar reget eque veloces vel vinuo ei et velocior et alier tardiot: si essent eque veloceo: vicco titule planete manere iit in eodem situ et aspectu ad iios: bhoc si falsumconsequentia probatura simillimam si aliqua musca ascendat super aliqvala licea aliqua velocitate:etiancca iliterini descenda incise equali velocitate:musca tio mucta ut situm ti ecaspectar ad aliquod quiesccno : sed coliti illae habebit se sitis illi modo et non aliter ad tale quiescetio.Si aute in dicatui qi iis otiio ipsorii orbium planetarii quoi si aliqui sunt ad una parre et aliqui ad alia sic se habe iativi est ue: loci oratio: capiam ei go lobi ra 3 solis:et quero vitii veloci uonio ueatur ab orieti te in occiderite motu diurito vel velocius ab occidente in orientani morti Dprio .Ei dicatur primit tue id mouetur nitriis otii diurno: pbatur sic in simili de musca mota ilip lancea:ii 1 li deste suo laticce sit velocioremusca nodicis ascendere sed defccsidere solum taliter cnim ide simul moueretur isto tibiis coli ardo. Et a litanotiio yptius sphere solis esset velocior motu diruietio ei triae: trilic Dpter coiistini et te in ratione non diceretur moueri ut videtur nisi motu prodi prio: qis taliteri est salsum. Et eoi sirin arboc:isam vierasolio quasti omiti die naturali tacit una retio tutionem motu diurno: vhtiu uno integro anno non facit niti una reuolutione sit illo tu Dprio tergo iio pdi dici cy motus yptiuo sphere solio sit velocior motu diurno eiusde .E S. . o. impossibile estide simul moueri pluribus motibus localibus tergo questio

falsa:cosequetia teritata intecedens probo: qx ilia possibile estide corpus iiiiiiii Iesse iii diuersis locio: et ii diuersit motus loccales luiit ad diuersa loca videtur etia*i inpossibile ficti de corpuo si in ut et eque pii illo moueria a diuersa loca: sed si molietur ad diuersa loca pilus tamen mouetur ad omis postea ad alium c Ceruo is questio esset vera sequeretur ae onudi torii moturi e set tali Oibi itatur alto tet alter violentuo: et sic ille alter non diu duraret in ratio ibetcum nullum violentu 3 diu duret pili si obuius: sed colaqueis sest falsum: nam omittabus ino ibuo quinuit. sunt iii celo semper consimilco cratittit eode e semper erunt suppossita cierintate mulidi; cd sequetia piobas ex eo q)ostelisutis est primo ti uitio tunius corporis

simplicio no esse iii si viati motu natura letii simplice:cti ergo iubere celestes situ corpora naturalia simplicia meutra earuhabebit pluomvmi motu libi natii talem simplicem: et ideo u aliquid alter et tilest viaetur ei inesse violenter.

Opposituni vult Arist. iii litera: et sim II iter

vulcbtolemeuo et ali astrologi optureo.CIn ista questione pilitio recitanda est una opinio de quesito cu eiure impro batione Secundo r. spoli delictum est ad que si tuni.

maiiiiiiii adpriinum: sciendum est quod

erat una opinio. Lalpethragii cponmes orbes celestes mouerentur ab ove lite iii occisicii temetae si ullus orbiti celestiu mouetur ab occidelite in oricii te: unde sinagistabatur in die naturali purnii mobile taceret vir a cdpletam reuollitioncilisust polos istundi ab ori. ii te ii occidente: et Ganterim et lamor booptarietarum moueres: fab ortante in occidente sit perali Graiarcia polio: suos motuo lii curtalido uuatitii morbis saturtii in die naturali tantii deficit ae no facit una copleta circuitione quod is i ii iginta vel tredec ut ait illo fiacit una reuolustiolie minua q3 pitaui mobile. sed orbibi ouio:qi est remotiora pri tuo inobili pluo de .icit in die naturali vi no faciat vitai completam circuitione3:llit. iiiii LP ut initiori teporem saturmis facit una reuolutio tiem iis usu, primu mobile: et proporrutioiialiter suo Isiodo dicit de orbe marito et alido orbibus planetarum. unae motus solis ab oriente iii occidentem tantii3ili curtati ira ino iuvimu mobilio*ii ivno anno facit una retiolutione mitiuo optimii mobile: sedo ibis itine qui est iiiii miro orbiti planetarum et inaxime distans a primo inobili iii

tantu in curtatur in suo motu aboliciatem occidentem cp in uno ineri se tacit visa circuitionem iii uocouuinis; nobile tua ille ima sinatur*Fmoibeo planetarii, pluo distata prismo inobili fini hoc pluo suos in tus ab orieti retii occident ilicurtant: propter hoc q6 omnio viritio liliit ab aliquo agete derivatae fortior est propinqua fremota: et ideo orbes propinquioreo orbi pristio velocilio ab oriente ad occidente moti l fur et retitorio reo tardiua: et vlteritio dicit crypter huiusmodi ilicii stationem apparet seii sui qd orbeo planetarii moti alitur c. ntra motii petunt inobilio te declarat hoc excplo: nam cit ouo domities inolienturino eque velociter ad idem ubi: videtur alicui toti se distanti qd tardior ad ubi corrarissmoueatura quo velocior rechac re dignoscitur. Sed breuiter ista opinio est contra opinione Prolem ei et om mi astros logotii. et pol coiitra ipsam argcii duabus rationibus .sisti ima est.si non esset in motibu5 orbium nisi differetitia incurstationio tunc ventro et mercuriuo certio teporibus deberent

esse oppositi radiis solio O nuncrum visum est: vel enim sunt sub radi s solaribus vel sunt vespertini vel matutini. unde scdm alphraganum iii libro suo triginta differentiaria:disses renita quintadecima ad plus venuo a sole elongar quadraginta octo gradu stet mercurius per.xxv EZeculi da rarion 2 tune fimpio portione distantie orbium platiciaririi primo inobili deberet esse proportio incuriationior falsu3 est: citiui venuo et mercuriud iii suto Differentibus quasi equaliter moueantur .lana alit multu in iis equaliter cu tamen mercustius sequatur immediate.

Quantum ad secundum scieti dii est quod

aliquia moueri simul pluribus motibus circularib 'pottiis telligi duob' modio viro mos peltae potio talio modo stirpdiuersio polio. ETCc sti prima coclusito illi poetibile est est de orbe moueri ab orientem occidete: et cit hoc ab occidentelia orieti resust eisdepolio astu 'clusion 3 suffici eveniabolpita et smaroneo posite an oppolup. cda coclusio orbes planetarum

214쪽

laetamini moueritur ab Oilerite in oecidente sua polia naucli: ct cithoe ab occidete versus oti ei ite super allis tame polis: probaturi piimo ae moueans ab oriente ad occidente notum est ad ceperientia:sed secuda pars libae: ornos videm' q6ii aliquis planeta ino est iii ariete postea estiit auro et postealii sigilogeni in otii et lic de aliis ligiti 3odiaci: scaboc non pol saluari iusti p in otii planetarii ad oriente vel p incuriastione suo in motuit ab orte te iii occidente .no secundis: si di caepit misi: cudoi non polint saluari supellae potis supcb' mouentiar ab oriente iii occidete p pcedete coclusione:op3q hoc sit stia alba pol istet doc dicit seclida pars coticlusiositio .ex hoc pl3 remoratio ad questione .Lae orbcs planetaru 3 simul et semet movcnipli irib in otib Lab oriente in occiderest meridie: et ab occidete etia per meridie iii orietite: licet

tamen siti et aliis et aliis polio. Sed sciendum est cis isti

ino tuo non proii, mulit ab eade intelligeria: Sed imaginandii inestae ordeo planetarii lito uetitur ab oriente iii occisses item ex influentis quam recipiunt a primo inobili .et cum

hoc qui libero ibis plane teliabet intelligetitiam sibi appropitatam que mouet ipsum ab occidente in ovemem .et ille motus est illi orbi proprius.

Ad ratiotico . Wrima et secuda via ut pro

pitiua conclusiotie secundi articuli. Ud tertia 3 dico quod non opoliet ae si alicui mobili insunt plureo motus localeat quo asi unus illorum ei naturalis maliter sit ei violentus: sed sufficit quod ei insit preter naturam.

Questio. XU. etiis Veritur octauo circa dictam

i materiam de motu colporum celestium: d utrum corpola celestia suis ni oti b' caus sent sonii .et videtur quod sic: criunt corpora magna et solidanora delabilia nec

rarefactibilia tergo confricatione eorum -- et X adinvicem per Munio tu videritur ca

sarelaiau qi sic videmus fieri in ali corporit'. Secudo. quia ex motu violeto corporii solidorsi causatur son 'mi odoprinissi mobile videt violenter rapere secti olbeo planetarii tergo et tali violentia videi causari sonus C Tertio ita vis demughic inferius qG corpora velociter mota causant sosnum: sicut patet de virga velociter percussa ad aere3: sed qicetii velocinii sic mouc fui dei utiq; suo motu causare sonu3. Quarto arguitur .ad id cautoritate antiqtioris 3 qui tale

sonuiti vocant inusicam mundanam.

Oppositum volim Aristote. ct Commem

tator seclido duiuo. In illa questione primo vide de sunt de hoc opiniones antiquorum Hecudore spodendii est ad questionem secundum intentionem Pristotelio.

Quantum ad prinitim sciendum est quod

de istis questione fuit una opinio: sicut tangit Aristo. in lite ra: quod corpora celestia causaret armonia suo motu: et hoc posuertit multi philosophi: sicut est pythagoiao: plato: tuultus:macrobiuo: et probat hoc rationib'ante oppositu postitio .vnde dixit macrobi' q, iecundu3 thoc theologi illi' ipis posueriit noue musas itaq=octauacrat celsi stellatii et alieerant septe Oibeo planctarii: et nona aggregatii ex illi S orbibus coliti eo tota illa consonantia. Ecfode troc dixit platoc in singulio celestib'orbib'si te sunt Prenes .i.de calato reo laudio dei.vndesnesi gi cccide est qd deo caneo latine. Te rilo de hoc dixerit pyriiagorascitulli ' voleteo reddidere causam quare anima delectes in inusicamciit q)S hoc est ideo: cranima oliginem silmpsit exceto: ubi est imistica: et ideo delectar in mustea si tunc quod a modor ciuemora de illa inusica celesti dulcissitna .etqst dicebat istio bonio antia quis patrib ' c urno auditu' tale sonitidiceret * Dpter conasuetudine illii sonii nd pcipi in rccte sicut fabii Dptei placati id ine audi edi sonii malleoli illii sonii no ita pcipiissi sicut no assuetuq8 patet: qi no obstate tali sono fabri loquuntur adinvicem tecimpediunt p tale solistic tundes et de altioquino essent a flueti latuos audire sonii: siri sic est de illio qui

morantur circa strepitii aquarii ulti etia propter consti tuadinem audiendi istum soluim non sic iudicant de conec sie

impediuiti per ipsu inque ad inodsi faciunt illi qui tale solui audire no sumat alneis. Aliter pollit dici supponendoq6

folius est queda qua istas in corporibus sonantibus et non qualitas existens in acre inedio: qrsis eget qualita o realiter existendi ii iii edio: tunc perueriti et adsentium et superpone aretur auditui et nosti fieret sensatio: et ideo sicut dici nauci decolorc crest qualit ad iio existes in medio realiter sed multi plicat spectc sua et similitudi sievsae ad visum sic videretur dicet id inde sono memet qua limo existeo in coe polibuo sosnantibus .etuo audiret nisi per specie eius multiplicata per me divosq3aa audirii. Secundo supponeres ae sicut ad hoc species colorum multiplicet iii medio requirit Ilimen existetis tae medio tamd div sitio dispones mediu a a reci, pleri dii species visibileo lic ad hoc phimo multiplicet sp ctem sua per mediii requirisae aer circuns et corpora sonantia et sit tremibilio ad hoc.mper ipsum possit multiplicari species hiau et tunc direrent cr incolpotibus celemb' esset sonus: and audiretur:propter boc qi aer contiguus ipsis non tremit:et ideo specteo siti'soni non inultiplicatur si ipssumum3 ad nos .estuod aer contiguuo eis no treniat: patet: qi ipsa suo motu non mouent acrem motu saltem tremorio. Iscoiitra ista opinione licet non postit demonstrari: tamecontra ipsa3 potest argui taliter qualiter pittitioqi si corpo racelestia facerent tale sonini ille utiqx variarer sicut veloci tates et tarditates in eoivoribuo celestibus variane: et si licvrivson' qui modo esset talio quatio minio ficedeno rioli erat:a nobis deberet percipi ex eo et audire taleno essem iis assueti .cSecuncto qr bene pcipimus sonos minores: ergo magia Debem' percipere illo o. Certio.qiralis sonu emta magnum aedestrueret omni ista bic inferri et Guarto .maxime destrueret organu audit'icu excellerio sensibile coirs epat sensum imo bene minores soni Sement illa sinit destritectius organi audit'tergo magis illi.EQuinto ara uitur eo tra idem ex causis soli hqribino fit violenta coiistieatior exeo rcorpora celestia sunt sim Iliciter plana et lenia: et tameviolenta confricatio requiritur ad troeae corpora suo mota causent sonum

Quantum ad isto induin pono vnicani con

clusionem responsalem ad questionem secundit opinionem Tristo. coipora celestia in mundono faciunt soniann prouba trema frustra emet ibi talis soli':ex quo toto tepore et erano talio sonus non audiretar: probatur etiam per rationesi inprobant eo opinionem recit tam .

Tunc ad rationes . ad prima dico quod lo

cet corpota celestia sitit corpora magna et solidariante no est ibi aliqua pcustio vel expulsio acris q reqris ad solith Et si dicat* talis expulsio aeris solii re ras ad multiplicadum specie et no adgnatione soni:hoen5 valet: qi sic ego possit dicere cdsili rdiae tu in quo ubct corpore qescete esset sonus se and audiret: r tale eorp'delaeo no moueret aere .ppe se mos tu tremotio et qde tremor regris ad hoc nimii 'audiat p specie tua multiplicata si acre sic treine te. Ed seciuida .nego; vii orbis rapit violeter aliti usi ibi iaci est alicis rapi'uni' orbio p altu: eo q) cor pace estia sunt lenia iucundit eo uitii suptates iiii alii Og ibi deficit illiid quo unus orbio poli et se tenere astallist quo unus raperet alium. Id tertist dico crversi est ui motu oppler sui velocitate causet stonu:di ita me ibi etia adsint alia redi ita ad generatione soni: sicut conlis catio: aerio expulsis et c6silia: sed illa defici ut in motu corporii celesti v. t Zid quarta dico m illi boni aliqui patres fudiruiit illius opinionio. tristo .alitein fuit alterili ,

AP inferiores planetarum velocius debeant I ris inoueri motibus propriio quam orbe su periores:vt verbi gratia cereio iovis velo, eius debeat moueti motu proprio qua orbis satiarnuet oihio niartio velocius S orbis io uio:et sic conseqtienter. Et argititur prio cr no: nil piiiiiii niobile. taedictio suprem' velocissime mouer motu Dptio .s ab oriete i oeci sup polos mundi: O no eet nisis velocissime moueri seu velocitanoueri arguo

215쪽

, colas itolinati tobiliores et tante v Iocilici ecbent mouerimot 'propriis: ergo Oibeo piarietatii luperiores velociuo debent moueriino tibi Dpiijsci orbes interiorco: est cos eqiseno orbis satur tu veloci' moriere poli deberet moueri tuo: tu proprio coorbis Muta: curuo onpositii querit ostio. ecundo de orbibus celestib'victet est e uuaginaudii propor: tionaliter pictu de corporib' mi rem dei a tune: sed ne est decolpib'ista sphera tune: ur maiora veloci ' mo ictur:p3lioc: na rivi veloci' mouet cyminuca:et magii' las is veloci' in ouetur vel de tulit partius:ergo pistuliter v releiae orbesnsatores debeat moueri veloci' sed lii sutilo ibos stiperiore ocrgo etc. e. tio .sphere mercuri, et veneris sunt iliferi dicet sphera soli stet tameno inouerit velociuoma in ille neo sphetae quale tepus apponiit adpliciendusilao circuitione3. s. virum annii: ergo noli est v revertastrorbes inferi oleo velo, cius mouentur motiusto pio pisio superiores.

Oppositii in vult Arist o te et alij astrologi

qui dicui itisaturixum coplet suam circulationem motu pios pilologioli tepore eo iupiter: et iupuer in longio ii tepore mutaro: et marcui logiolite potem soli ex quo sequitur ut sphete inferiorco velocius replent suas circulatio eo Osuperio reo:cuiupiter sit sub salutiloaet mars ivbioue liciit sol sub marte. Pro ista questioncsit pristia conclusio ista:q8 ista

colaqtietia novalet:oibto tomo clitus pficit tacteii cui non cs3oibis sat tirni tergo orbi tovio veloci' inoiretiirq3 orbicitatunii: pbas ex eo gi penea aliud ni elisuraret cogito scit ve loci mo circuitio itis et peti eo aliud velocitas is rotuo: et ideo triagna est differentia inter moueri velocius et circuirc velos motu a partes circii ferentia leo alicu tuo circuli moti circaceis misit iiqii iescetio inoueia velociusq; parteo cciitra leo et tame iliciti circue ii iit velociuo .eLEcclida coclusio aliqoibeo in aereo aliquib' orbibito superiorit, 'veloci' coni pletit sitas circuitiones motibus spitio:patetur a Docet exapertentia ictuc citius circuire coeti si mundi eundo de signo iii signum S saturiunet inars circuit cir tuo ioueri sol citius iliarte:et luna citius sole. DTertia coclusio.non oportet aeqtiato orbes planetarii suiit interior eo talo veloci' copleat suadeircuitiones:et sempit itelligit de motib' adipido: patet de venere et de mercurio qui sunt infertores soleiet tametio coplet suas circititiones tardo: et si modico tardiuo vel ves ocitio hoc tamenosi est secundit illa proportione secundii qua suillitiferiores. De eo aute quare orbes inferiores orbibuci superi olim' suas complet circuitioneo velociuo sunt opiniolies. Prima est opinioque imaginas Choc sit pro pici maloiitate resistentie tandeqroibeo planetaria mouetur plui ib'niottha' scilicet motu diurno et motu iri obliquo circulo: et citia motus diu ritus maiore liabet virtute iri ore bibito sirperiorib' 'ita ferioiib'adeo magis retardat motiio ibi ii in superiori q, in fierio ituet maiore ibi facit resistentiano facit itioibibiis inferio ub':x pter ioc*uaotud diurnus et motus orbiu plastetarii in obliquo circulo sunt ad diuerasas differentias positioni G:eu aute motus diurnus maiore faciat resilietia in ostibiis planetarii superioub'co inferioribito videtur est eo morbes planetarii superiores sunt papinquiores primo mobili qd ex se mouetur motu diurno et illo in otia mouet alio coibes inferimes psimili motu. Σ3breuiter isti id troii potest stare: qiiii celo no est aliqua talis res stetia seu illipea intentia uia illa est et ratione coti ariet aetiis vel cotrarie inclinatio tomio do in celono videtur esse talio cdtrarieta . iactex alio:n Spri'pbatii est motui circularii id esse alivmotii co tramia: et si coseques motus diurit' mos rui planetarum in obliquo circulo no est cotrarius mee resistes nec impedies aliquo modo motu planetarum rumpitu 3. Alia opinio imagii lat aec ausa quare orbes planetarum superiores tardi 'co plenistia o circuitiolira est propter maignitudine olbiit. Unde sio obstantem intelliget te olbium perio itistini maioris virtutio et maloixo perfectionis miti telligentie ostili inferiorvitam eqr trabeiit reuoluere orbes multo maiores di sint orbem planetarii inserioris inde est CS reuoluusit eoo tardi': verbi gratia tisitelligetia otio satur: iii est multum aio, is perfectionis Sisitelligeria odibis lune. Et ideo bene concedere si othis satili ni est ira puri ius sit clit orbio insiccisod sua intelligentia imittit citius ipsis 3 re, uolueret quam rei solii attit orbis luite. Et et lassi si olbiosa:tursu haberet conti inito proportione milia gnitudii re ad or heiulune quale habet propo:tioite intelligctia olio satur; ni in placitosie ad intelligentia orbis lune: tunc eque velociter pieci se orbis saturiit et orbio uine retio luerentiir:Sed croibis saturin ad orbe tune multo maiore habet proportionei si magnitudine q3 habeat melli Miltia orbio saturni adisitelligetia orbis lune inperfectione: itide ess stimusto tardi' reuoluitur otio saturiit q3 oibio lune:et docilio tu pio petiorii oti obsta lateq=sua intelligeti 1 cst maioris perfectionio q3ilitelliges itia orbis iuste: ita q si rati tes ista opinio illi agitias causa3ques conis propos ste scilicet quod unus orbis planeste retioluitur tardi 'et alter veloci' esse determisiatu ex cci sumiti telligentiarii iiiiiicet ii vigore: cobina alito adisi uicem magnitudines mobilui et velocitates circii lationii: cii eiu3 virtuo intelligentie mouentio sic terminata ipsa tio moues

rei quatiliunci mobile si quacunq3 velocitate litat lini aestet resistentia: qiuod patet in similio clucido fitrite poten: tic quo alio illinii litat diapli anni in inlitu tu licet non sit relinentia in ipso diaphano. ita etia in proposito imaginandu3 est: licet in orbibuo non siit resistetitia ad intelligetitia inoue te imminen quia sunt finite poteritie non mouerit orbeo quatuciiq; in agnos Otacitu velocitate mota reuolutioio et cir cuitiosiis. De orbibus autem do:venerio et mercurii: qiii eque velociter reuoluuntur dico in hoc est ypter bocqG ibi ea de est ypoitio perfectionid intelligentiam ad inuice: qualis est 'portio magnitudinis moria o ibiti ad inuice quos inouentata q) quale proportio ite habet orbio solid ad orbe ue: neris in magnitudine tale etia Dpoitione liabet intritigen: ita orbio solis ad intelligentia orbio veneris ins tectio sie:et

ideo ita cito sicut iii telligentia solio reuoluit suit orbem ni agitii nutritelligentia venerio minorio perfectioitio reuoluit stiti orbe misiouo magilitudinio: et mercuri' similiter suum.

Sed qilia quantii ad alios orbes planctarii non est confinii Iio proportio perfectionio intelligem larua di imitarum qualiocst proportio magnitudi siti orbi uaditurice: inde estu, illi orbes a suis intelligetho dili mi iter reuolliitiatur.

Ad rationes pristic duc beiic probat quod

olbeo planetarii superioru nio uent velociuo O inferiorum: sed propter boeiiciti oportet q6 reuoluant et circiteat velo ciuo .vriden essent duo homilies.s sorteo et plato: et sorico deberet circuire ecclesia nostre domine:et plato vitia paris ensem postibile est et platone inccsitii plo velociuo mouert forte: et tame sorte citiuo copleret sua circuitione implato. De tertia ratio ite quid sit dicendum patet ex questione.

luna paucioribuo debeant moueri motib' i motu movetiir: rationabile est quod ubem re quanto sunt sibi propinquior eo tanto paucioribtio moueantur motibus:et ideo videtur sphe ra immediate post suprema debeat moveri duob' tuotib': et tertia trib': et sie ulteri'. Ecfo coip' nobili' plures debet habere operatio eo via hoplurco habet operationes quam brutum:et biistii plures O planta: sed solesti robilioi plane ta vera' et mercurius tergo etia debet habere plures ilio: tuo ivdabeat venus et merciarius.

Oppositium volunt Aristote . et sit inliter

astrologi.

De istactatione quarum ad qillaestiton

dubitatur in proposito: imo pie stipponitur qi sol et luna pauciorib' mouetas motib' ab alii planete bocpsupposito dubiatatur Dpter cid ita sit. Ista dubitatione nitis soluere Alrist.

in litera: et est co similio dubitatio huic: cu piinceps babeat pauca actiori eqtiare qui sunt sibi ppingiti sicut ppositi vel ballivi babet valde multis ires actioneo:et iteru3 bur ilet sesqui sunt rei noti' ab ipso babent paucioreo actioneo: iii boce in non videt est eordo coirue melio Cosimiliter diibitatur cum prinin mobile habeat unici edictione siue unicii motimn: qtio erito saturnus iuppiter et mars qui post sequitetiit:habent

216쪽

thhabet plures et sol qui postea sequitur habet paucos et

venus et mercuri' qui sole sequuturvabent plures:eti termiuira habet paucos: hoc videtur esse valde mirabile cum appareat dic aliquae oldinatio Pristisolvitota illa per ordine olim ad umi fine ultimatu:que fine optime se babens at litigit cupauca actio e non ute optime se imbes cum pluriactione ulter aute non poteno ad illum si lea sigere alatingeret ad viiii sine iii ferioie.qui tame estoidina et desci sui elio ad illum sine principale: et tune diliti fine inferioidalti rigedum no indiget nisi pauis actione:sed alter sequeo ad eundemiem attiligendu3 pluri indiget aerioneret sic in multis aliis .conformiter videtur de principe et ballivo et burgensibus: pi in s enim et hali sui intea ut coe bonu podipuli: adque sine piinceps attingit, pauca actione scola tedo et preci oledo: dballisti et spoliti ad illii sine attingedum indiget pluribus actionib-:sed postea vn' humenuis qui remotior est a principe no altiligit illustiae nee intelidit: imo intendit vitii finem inferiore.f.diuitias et regime .pprie domuo:vii tame finio suboidinat fini pitino ad que tendit princepocn hae liuo: qaec diuit ho et bono regimine bonoru3 partialtu resultat bonii ccimune ciuitatio. rubodo humesiis siue paterfamilias et tuti sui et alii principatiores sui serui totes omnes ad eundemne intendunt scilicet ad comunem xfectu dometet ad illii sitie attingedii pater miliare pauca utitur actione.LOsialendo etβcipiendo sed fili Stii ad me plurib'utura factiSibus:et seruit oleo principaliores adhuc plurib'. Postea magio recededo veniliteo i et pistoi qndiniendia laaede bonii dom': sed quilibet eoru intrair quoada partiale bonis:quod indiget inulta actita.Sic imagingende intelligeras dominib'brutis et plantio:bomineo eniet intelligene rediit adoleviatione diuina ista intelligetiem sint ptatioreo attigia toea doep suad mentias fine actitaeis indere tersea homo q est mnotior a primo in plaetisse instiget ad hoc multis actioib'ut dictum sine attingat:biuta aute ad doctio intendntista ad ali a multominus .Lad eos gniti me sensiliu et ad qua no indiget tanta acti de sicut hoad intelligere et tue ulteri'plate no attingetes ad sensatio, Aeetia pauca indiget actio eStasimiliter de compoub' suo celemb' est imaginidn et hoc facit ad yposituma suppontadu est; corpora celema ordinant ad reginae bu mundi inferio iis sed differenter:qisphera stellata cit saturno iioue: et marte:habreptimiietato superesse et duratione terii et bona habituatne earmet ad hoc cd sequedis sphera stellata et pio: pteret' nobilitate plicit sua officin uno motu: nuue em stelle pr operant punii motus vita stellauem ulmo: et ita tres dicti plane adtuli fine intentii coelaqueati indigetiam plus tib' motib': sed sol: venus: et mercuri': dictu fine n6 sunt inctesideres sed vastauit:qiemin influetia est suo mori et mutationes reriaque es inferim sine pii moret illu nne attingit mi pauca actione: uen' aute et mercurius curet inlatiotes sole ad hoc indiget pluriaclide.deinde est luna uad illii finem non in redit sed ad aliti inferio te Lad disponedii materia 3 in istio lillariolub' ad bene recipieduiniluetiao alia tu sub laru :et ad illii Me attingedigno indiget multa actionearivio patet rem Sila ad questionem. c. v solet luna dehenim :ueri paucioribus motibus quam alii planete:ca huiue palatet ex hisque dicta sunt.

Ad ratioties. ad prima 3 ulla bene procede

ret si oea plane remio motib 'ades desine intederetruma Moesoibes sua soleste diit ad viiii fine: et sol cii venere et mera curioinrediit ad aliivet luna ad aliuna Sop3 tale esse ordine in multitudine motuit qualio est ordo in sita olbin .EDd secudi .nego*corp'nobim debeat habere plureo ollatio eo in attingedo eunde finesmodico vi pauciores:bene tamen cocedo malugnato viro coipore tende te ad viiii fine:et uno alio tedete ad alitu verbi gratia sicut homine et hinto:bene est possibile inter ista corpora corp'nobiliuo habere plures operationem: et ne mirii ci tendit ii Isine nobiliorem.

ueantur per se moveas itur solii ad motii sui orbis .arguitur quod per se:quia corpori simpli ci debetur aliquis motu simplex per thamna,

tura: sicut dictuni est primo sius aet per cons

queis debetur ei aliquis mot' per se: quod enim inestat cui per suam naturam inest et per sesea stelle lauasti a ivnteor pota simpliciat igitur etc. Secticlo.s elle apparet moueri de vitente ad oecidente:aut ergo sic mouentur naruralia ter aut violenter: si naturaliter tunc per laetet si violenter hoc est falsummi incorporibuo supcelestibus non est alio vio. lentii. cicertio. ibi habet alique motissu se qui debetur ei ultra motum sui orbio: ergo similiter alie stellexonsequeti tenetinam videtur effecti imilis ratio utrobi tantecedens probaturi primoqihi de mane cum oritur apparet mouerinlotu saltationis.CScdo .na quado sol militer aspicis a

paret rotari et nioueri circa centrii propriti. GTertio nam

quado radi' solis tristipparuit forame bene longetisse vis dei scintillare: ac si sol iret retrocededo. Quarto ad principale nac libet stella et noli est plati et acti3 aspicitur rumparet scintillare et per se moueri. LQuinte, nam seclidii Ur sto. quelibet stella est spherae unodo molao spherici debet esse suberi circa centrurptim sicut patet de motib' olbincelestiti. L exto luna habet speciale inolii circa suta cetra in epiciclo:ergo videt meo similiter alie stelle debent moueeti circa sita centra piopriarconsequetia teliet mam vidct esse consimilioratio hic et ibi: antecedeo af:qicunt luna moueatur admotum sui epiciet liet sit aliquando in superioli parte epici cli:aliquido in inferiori: oporteretq=macula que apparet in luna aliquando apparerer euersae nisi luna motueretur circa centrum proprium motu opposito scilicet contra motum epicieti unde aliter non videtur bene posse mi vari lunam habere epicietu et maculamque apparet in lusna semper consimili modo nobis apparere nisi dicto modo poneretur luna moueri circa suum centrum proprium.

Oppositum vult Arist. Uyn ista questio

ne primo ponendestini alique distinctione*.Deinde coclux siones ast quesitum.

Vrima distinctio .stilla moueri per se poe

test intelligidi ipliciter:vno modo perseemper suam natus ratu licet cum orbe et ad moressor bio sicut paro ad motu re, tius vel contetit in aliquo admotii sui continetio alio nidi, do potest intelligi q, si elle mouentur per se: ia est latitariercino ad moiss ossi is vela a solii motii omis: sed aliquo mox tu qui in est ei Sexeolii parte pio pila Secuda distinctio: stellas moueri u se hoc est solitarieno ad motii orbio potes intelligi dupliciter uno moao ab oriente ad occiderei nos itan delate ab orbe: sed diuidenteo orbem sicut auio cumvola era ere: vel piscio cum natat in aqua: Utio modo p seidest solitarie circa retra earii propita ut motuo potest vocari motus gyrationis vel volutationiblis.

Tunc sit prima conclusio itullii astra in

uetur per se hoc est solitarie in orbe ab oriente ad occidente diuidendo Oibem sicut auio volans per aer' diuidit aereret piscis natans per aqua diuidit aqua probatur primo vivite celum esset diuisibile et scissibiletet per consequeo cor ruptibile:cuni diuisibilitaeo disponat ad corruptione:sed colaqueo est falsum:ergo etc. Secundossi stella sicinouetur per se diuidentes orbes in quibus essentvunc stelle indigearent organis actiale motuitiive pedibus ut at o huiusmo, diique uitio non lutientiitur.cii lint figuret ea uxta ista rationein forte aliquis tristaret:ee diceret 'd hoc non oportet:quia graue descendit de loco ad locum line talibus instrumentio seu organis cmmondetur. quod est dissimile hic et ibi graue descendit deo inam ex eo quia per suam natura determinat sibi illii locum sino sit alibi violenter detentiti sed astru3 non magio determinat sibi locum in oriententiam in occiderite:modo indifferens ad diversa loca indiget talibus Olcanis .cSecunda conclusio .nullum astrum preter linia in mouetur per sv circa centrum suum propriumtprobatur.Pro quo supponitur quod quodlibet astruiti pieter lunam si uniforme per totum: sic quod una eius pars apta nata est causare omnem consimili misit uentlaministio inferioribus quales alia Ulterius stipponitur quod motus quisuiit in superiolim uomipori sicut ilicola polibuo testib fiuiit propter diuersas intinetia a causan. das in ista inferiora. Tunc arguitur sic:siastra mouerens pse motu volutationis circa centra eorum propria tuc motu

217쪽

mne Celo et mundo.

fieret opter diuersas influetias cpulandas in ista inferiora: patet persectina a suppositione: sed hoc nonna ex tali motu volutationis aes di no causaretur diuersa innuetia in ista in

ferioraypter hoc q6 quodlibet a sui excepta luna est uniforme a totus ut dixit plima suppositio:et ideo si alio astrii vertit iam una sui parte ad nos et postea aliam verteret adnoo: non sprer hoc causaret in nobis alia et plia influetias: sed seinper consinule: tersinailitudina ita ture mari par titi. stertiac lusio .ssi luna habet epicictu:tunc luna moetues p se circa centrii sun cropriss c&ra motu quo niouesicircunferentia icicur probas:* aliterno posset saluari sicut pilus amoebai:quin illa maculaque apparet in lupa aliqua paret itiit Matiquudo appareret euersa: sic scilicet qd si modo apparet caput pupis et pedes infra: postea appareret pedes supiniet caput infra:modo colaqueo est falsu3.cet si dicatur talio motus lune circa centru pio priu3 videt esse frustra: in exta limotu norueniat aliqua diuersiitas inquetie in ista inferiora icii lunacd similiter videas influere frenivnM ei' parte in ista inferiola sicut Fnaglia:culuna videas esse unifolinia nature plotiss.cdesidionaei ut talis motri luneno est frustra nee est concedendum . iuna sae uniformis hature per totum si italia astra .unde est valde diu sa in raritate et densitate insuto partibus: sicut postea videbis:et ideo non consipiisiter influit secundit viri parte sicut sc6malia: et propter hoc talis motus tu ne circa celitru propriundes frustra limo vii Issppter diuersam influentia causianda3 in istasnferiora. Guarta aeclusiosin ilia astra mouent pse et secunditori natura ad mortioibi uita quibus latituta astra apparet it moueri de oriente adorei dente: a doc noli

est diui do orbes.sicut dixit prinia conclusio:ergo opoitetae hoc iit admotii orbiti: sed talio more inest astris pse et se cundu 3 eortinaturao: ex eo cis astra sunt partes orbi iudicitem Cometator g stella est densior paro sui orbis i modo motus naturciis toti etiam est naturalis parti ergo rei

Ad rationes Ad pum M dico ficut iam os

creatur:* stella est queda pars orbio cui est infixa ideo noopoitet habeat ni otii simplice altu a motu cui' est ps:et adducti stella esset v nucoip'totale diuisuin ab orbe sufficeret umqtieretpr delata a proinio coiit inelitctet tunc licet nohaberet peri aliqvpmota passive:haberet tame per se alia quenlotua creuesecanuque alter in ista inferioia:qi ad aue stella aliter influeret in ista inferioisinoibig.CRd simcundi illa bene pictat arta reclusione Systellio debestur siliqui motus per se id est se fiduearii natura:sed noli probat co debeantur eis aliquintot' o se idest solitarietqui non itisinteis ratione ossilii. Ad tertia.nego antecedes. Elapi obatibnes Adpitinat e saltatione solio:dico qb boesita,Dter motu vapoisi medioin qui refragili radios Balaclida dico:* sol apparet rotari et nio ueri circa centrii prodiptincti aspicitur est piopter debilitate oculi istaci ob formluce solio visam ab oculo cii labore:mus missi ad oculii pro comita do virtute visiuantovens et vertunt circa axe visus; et propter tale molli imperceptum a potetia vis ista apparet talis motuo insole. Em tertia de radio aestitit tam dicos docestypter vaporeo post os in medio vel propter diuersiis latra densitatio inter igne et aeretvbi fit quasi quida mos tua invii datio idii pterquens otiata di' solaris apparet docto modo sciritillare et titubare: recte sicut tremit umbra in livido aque cui' stirites fluctuat et mouet hinc inde. Od quarti 1.priticipale de scintillatione stellariiqngsubi planete dico ui hoc est aut Dpter mediu:autypter debili rate vi suo: ut ter earn magna distantia a visu aut propter istastinuima quinta.dico quod ii5 oportet omne co*' spheridicula abere mollippi in circa cetrumvisea sufficit multis corporib' sphericis inoveri circulariter ad motii corporae: ussunt infixa:et sic est de stellioc mouens circulariter ad mottii orbi siqvilo deseruiit:et hoc sufficit cis abso voem vitrae

hoc hibeat speciales mot' circa centra Dpisa. Aa sexta. illa vadit pio tistia coctu side:et elidissimile ae tu ad hoc delusia et ath astrisqrluit noctico similis nature Stum ad

oeo suas parteo sicut alia astra:et ideo nona tria si luna in vetur circa centrii pio prium ypter diuersa o influetias calx sandas in ista triferiora:et alia astra iron.

Questio. XIX. fi

militer:*ste laesidensior paro morbio mi odorarii .et densum nodiversificat specie. Et confirmatur.qrasti a et oi hes eo de motu movens naturaliter: qd non esset uestent duuersarsi specierit. Et confirmatur hoc secundo.ommu ors bili celestiti est lecti de innumero: ut pictas in isto secundo a comesitatore in Dbando e centricoo sed illa simplicia cito, rii est ide loc' innumero sunt eiusde speciei speciali minae si, cui dictu est punio hiii'.CEt fit niatur hoc tertio motu osimplices ipsorum orbi usunt eiusdem speciei specialislime: ergo et ipsi mitetulae speciei specialissime: ii sequetia te: net ex his qdicta sim primo duiuo:antecedeno patet ex eo

ci' omnict motus circulario omni monai circulari videt este eius de speciei speciali minie:mot' aute natura leo ipso immorbiis celestiustini motiis circii lares.VS udo ad priticipas te omitto ignio salte purus est eiusde speciei cu alio igne:etois aereii alio aere et eiusde speciei:et ita similite restialsis corporib'eletnentatibus simplicibuo: ergo a simili argumeto videi sic esse in corpore simplici celesti .scilicet in celo q6omnio ponio celi cu qualibet alia est ciusdem specieitet magis adhuc hoc vides de celo es de elementis: cii celus sit sim plicius elementis: sed si quelibet portio celicti alia est eius dem speciei et stelle sunt quodam potiioiles ccli sic iit dedis:ctum est: videtur quod quellari cum alia sit eiusde speciei. Tertio .st stelle distinguerentur coistra se inuicem specie: timemulto plura essciit in infido corpora simplicia q, quin udistincta secundu specie:sed hoc est falsum:cosi sequentia tenet ex eo; valde multe sunt stellae in celo:falsitas cohuetio patet ex bioqdicta sunt primo huiusnig probat uestibioe no sunt nisi quin corpora simplicia distincta secundum

speciem scilicet quatuor elemeta et quinta essentia. .celum. LQuarto.inoo videmuo in animalibus et ita plantis et illa si determina iit sibi consimiles figuras sunt eiusdem speciei et conuersoretque dissimiles sunt dimi milio speciei et econuersonas odo onmes stelle sunt consimilio figure:qilia oe iniit spherice: id videtur quod omneo sunt eiusde speciei. Suinto. iam commetitator ponit super isto libro q* totii celum est sicut varia antinal:et sphere celesteo et stelle sunt sucut inebra eius ideo tot iis celi primuo moto test quasi an isma:ergo totum celsi simul ab illo piimo motore movet illos do quo animal mouet a sua anima:modo unum animal et

inebraeivo sunt eiusde speciei specialisi mei genere substa tae:quia sunt iii formata una forma stubstantiali scilicet ani,nia sensit tua: ergo similiter sic videt esse dicedii de toto celo et M tam orbes O stelle videntur esse eiusde speciei specta:lissime. t Sexto.totale celsi estvitae mentia simplex: ergo novi detur eme repositum exentibus diuersarii specierit:et eti3sitcdpositii ex multis orbibus et multis stellis:sequitur huiusinodi non distili labinuicem specie:aiiaece deo proba atur eo regi mouetur amoto te simplici:qui non produceret nisi motum simplicem:qui motus simplex non inestet ita tuaraliter nisi corpori simplici.

Oppositu; arguitur.quecti iam sunt ei isde

speciei specialissime debet babere consimiles proprietate naturales: sed saetioli est de stellio:patet boc:qiudam stellein fluunt in ista inferiora caliditate queda frigiditate: qda 3bumiditate:qdst siccita tendi inimicitias:qda amicitias: et sic de aliis diuersis sprietatib'qui isto mundo inferiori inueniunt et sumitata diuersio pie prietatibus et virilitib' stellarum sales aute diuertita reo virtvtii et operatiotiti specifice videns arguere diuersitate specificastellarunt. Era

218쪽

rib. II. b Questio. XIX. . III.

cuncto nanira non fecit sub una specie pluralii diuidua nisi propter corruptione iii diuiduoui: ut salua rei species ideo cit inoco stelle stilippelue: si ouineo essent et ii me speciei studistra est elat putrescii speci eo illa posset saluari et perpetuaeri invita illarii. Tertio. illatio suiliciusde speciei quo in unu babet ex se luce: alia autenon:sed ab alio sed sic est de stellis: qi soli abet luce ex se:alia aute astra capiunt lumelimum a sole: quoa maxinreparet de lunaque deficit alumi, ne: cuni istieri plani et sole ponitur terra impedicias illustrationem tune a sole.Eyliis a questione premit teda est una

distinctio.Secundo videndum est utrum omnes orbeo haestes inter se sint eiusdem speciei. Tertio. an omneo stelleter se sint eiusdein speciei: sitie sint in diuersis orbibuo siue in eodem orbe . Quarto atrurn orbes sint alter tuo spectet ab astrisque sunt in ipsi .

Quantu ad primu sit

qua dicuntur ea de specie dupliciter. Uno modo: qi sunt termini significatiui sub eo determino specifico coleti in rectalilaea predicametati: sicut sunt isti termini sortes et plato cri tenti sub isto teriarino bonio. Et peroppositii diuersa specie dictitur termini significatiui cotenti sub diuersis retraxinio specificio inlinea piedicam et aliusto modo isti terminisor.et brunc tuo dicune differre ab inuice specie:atio modo aliqua dicuntur e se eiusde speciei: qi sunt res significate per eudeterminii specificiliet hoc depdicamelo substulte: et sed ineressa specte dicuntur reo sigilificate vel etia significabiles per terminos differenteo specie etia existctes in pascamelo submittie.Isto modo tu et ego dicimur eiusde species: sed metbmnelluo diuersarii specieris. Lai odosci edii est et in yposito notii tedii de eisde specie vel diuersiis primo modo: sestsecundo modo:in quo notanter appostii ty de predicamelo substatie nares diuersarii specierum bene sunt significabiles per eunde terminii specificii 3 predicameli accidentio: sicut per diuersos terminos specificod res eiusde speciei si gitificari possunt finaliter inpio posito inteliditur de ei fides mecie vel diuersis corii ad specie de predicamelo substat te: sectidum illa dicim' esse ea de specie: que significabilia sinit per candem speciem de predicamento subitinti ei et illa d uersa specieque significabilia simi per diuerseo species seu terminos specificos de piedicamento substantie.

Quantis ad secudii sit prima coclusio. oes

olbescelesteo et omit eo stelle sunt eiusde nature secundum specie in gelieres statie: et etiam genere corpo*Mipliciti: patet qi diuersis motibus simplicib'oportet correspondere diuersas iratura o substat tales:sed tres sunt speci eo diuerse motuu simplicui scilicet a medios rei est motus sursum rasi medium sicut est motus deorsum:circa mediii sicut circula ris: ideo sequitur m tres species corpoin simplicium scilicet grauia:lauiatet celestia: et no est vis si predicta nomina non sitit de predicamelo substantie:quia non omnib generib et speciebus subalternis in predicamelo substantie sunt notae impositaret generi propinquo ad equia et a finii no est impossit unoni tanee et a generi propitiquo ad cane et lupum: sed irinoi p noniin1accidetalia circuloquimur. Ideo ponam' qdoia grauia absolute sine conotatioe extranea significentur comuniter phoc nomea: et oia leuiae phoc nomeb.etoia celestia phoc nonree.nicilli termini a b c ement tres mea

dister se depdica mero substitie significareo ola corpora simplicia EZec ulla coclusio.ille tres species n5 sinit specie

specialissime: patet hoc:qigrauiusunt duc species.s.terra et aqua: et leuiudue .Laeret ignis:et ita possum' dicere ae cum Arist.dixit i istos o stella este de natura sui orbia anteueexit messet secisseiusde is situ remos udii specie specialissima sed sin specie subalterii a distincta cotta specie grauiu et te: um: qi stelle et orbes nem sunt graueo nem sui lati eo. Tertia coclusio untelligetie ad inuicesiant diuersarii specierum specialis smarii: pt 3 hoc: crinintelligentilo non sunt aliqua accidetia ideo intelliget te sit ei exit eiusde speciei specialis insero eo essent limiteo: secudii virtuteo et operatio eo quasi cisto: qm est falsum: qi sic nulla et ratio quare illis orbe illo ueret magis una intelligctia valia Similiter nec una ea erum esset nobilio talia, Elimiliter sic in separatio a materia essent pluralia diuidua sub una specie specialismina: quoi si omnium oppositum obsiditur in xij.nicta . Quarta conclusio.orbes in oti appropriam a diversio ilitelligetitiis sitiit abiit uicern diuersarum specieris in specialissimarum: probaturnilici salsi caiisarii lacuit dii specie specialissima effectus pii mi et timuediati sunt diuersi lacu dii specie speciatissima: sed sic est quod effeci' pvini et immediati liuellige aliaritia in quocii geliere causata di hoc uisunto ideo quibuo ituet figentie ille appropitatis: ergo cu3 taleo intelligetitia int di iter sarii specteria preprecedente coclusiotae: sequifetia eoru effectus puta orbes e se specterii diuersarii. si ecundo si otianeo orbeo celestos essent eiusde speciei specialissime lucque sim intelligetiam oues unis orbe posset mouere oes: est falsuim cola noctia Ibas:qr si mobilia liti reiusde ratidio et colini illo stature: qui ctiq3 motor post et mouere vitii istos mobilin ipse posset moliere alterii: vel saltam quicu posset mouere mauis mobile ipse posset mouere minustet sic intelligentia satiirni post et in iotici eoibe solidet orbe lunemo eiu obstaret debita applicatio .gilitelligesine cffi sunt separarea magnitudii te nullii habeto situ deterimnai suetia eo qli: hct inteligetia post et esse cuilibet orbii preseno et indistano et applicata: et sic frustra poneretur tot intelligerie qitot ponunt. Tertio.nooesorbeo babet consiliit leo Nplietate natural :ergo nonoeomiit eiusdem speciei specialissime: a militi otii patet de primo inobili. etdclavcrio planetaini: qrista quasi modo cotrario babet sua dextra et sua si iustra: iracut prino dicebar. unde ad illa parte ubi est si iusti u 3 prirni mobilis ibi est dextrissolbiti planctarii. C Quarto li Oib conon different ab in ulce specie glieno est crit ordinati nisi accide taliter vii uom per allu: quod tame est falsu3. Quirit o. sonitreo essent eius devecteti tune esserit ad inuice cotium: sest tali ini: quia diuersiis movens motibuo: consequetia probatur: quia ad conti riuatione aliquor usufficit immediatio reriton nimos milius sicut patet de cotinuatione duarii aquarum adiit uicem. vii de iii sis hoc sufficeret ponet dici qGquelibet partes essent distatuitaue ab inuiceni: quod tamen non met bene dictum.

Qua tu ad terim sit prima coclusio soles

alterius speciei a luit aetat hostellis statarionclusione:ponit et probat Tristo in libro de proprietatibiis elementorii: ct dicit sic:dico autem substantia corporto solario est alia a substantia coipollini stellarii et tune q6 est: qi sol de se habet lume et luctauine aut et une et stellarii est acquisistit a sole: itam Tris .fundat se super hoc ae submittie eiusde speciei speciali inae debet habere accidentia propita et irati iratia consimilia: et sit ab ea iit dissimilia hoc est propter extraiica agentia et licuit ei uia ad corruptione: veippici diuersa odispositioneo me materie aut mollia gelitisi:talia aute non habet locii in celo EZecussa coclusio remoti salis ad quelitum est.quod platicle adiimice et oes stelle ire sunt diluit, sarii spectea ii: piobar:qi habet proprietareo et virtuteo naturales valde diuersas et activas effectu specie dii iersorii in cicontrariolum in hoc muncto italai tori: sicut comit inter cθα dunt omnes astrologi:et sicut putio arguebatur.

Quantu ad quartiunt ista coclusio: qiuod

olbeo surit alteri' speciei ab astrio que sunt in elo. ista cocliasio ite ponit et probat Uritio .iti libro de proprietatibus et meritoria dicens: et si utiliter subitalia corporis bibis est alia

a stibi alitia coipolio stellarii:q6 patet: i stet te illustrant a soletet non olbeo. Et eo firmatiir hociis orbis octait' est et eiusdem speciei speciali itine cum stellis suis:tuite oes ille stelle essent eiusdem speciei: cuiuo oppositum dixit coclusio

immediate precreeno.

Ad rationes . ad primam negatur antece

den3 sq) ocs otheo sint inter se eiusde spectet et naturetet negat tir et ij unitasti impiissili probat doc6sequetia .Lae amilii eiusde speciei cito ibe in quo est ci qua do probatur. Ita dicit ut Bristo .et coitieta tot stella est destor paro sutorbio: bsicocedo: et vlteritim cocedo Q bisi verit esset si stella no differaret ab orbe nisi laesidii deii sitate et raritatem ttic esset cius dem speciei cii orbe:sed cistelle etia aliter differiit ab orbi bilo. .sectindu virtuteo rariss natiira leo sicut dictu est: ipse iid sunt ei illae sed alteri 'speciei ab orbili'. Ulteri uoqii dicebatur. altrii et orbesi otiio ino ueni eo de motu: per dici

cis licet stelis ilioneatura a motito ibis et aio habeat motum

219쪽

per se pactue: fame active habet diuersalia operatione et virtute: modo aberre vel inelius debet argili distinctio specifica ex diuersa actione sicut ex diuersa pamione: cum fornielit agere et materielit patitet specifica disti iactio in substantii s. st potius secundit ibinia och secuti dii materias. De inde ad alia coit finitario leonii uia orbium est idem loc':ires gatur: et qua do arguebat autoritate cometa toti di negat cometato iuvi)ac parte: i iocouit ad destrii odii eceiaricos quos potiunt astrologi lii qltomagio crededii est clo c6 metatori. Ad allacdfirmatione qua do dicebar: mot' simplices ipsorii orbiti sunt eiusde spectet specialissime:breui ter hecti egat: r sicut no omnis mori deorsum omni motui deois inest eius de speciei specialissime:licet bii subalteriae: ita necoisinot' circularis omni motui circulari est eiusde3 speciei specialissime. Aliter posset dici: ae licet diuersitas motitia arguat diuersae naturas corporum simpliciu:mineno oportet cisimiles mora arguat eandeitatura salte fremspecie specialiguna: i3 bene argusit naturas easdem secti dii genus vel secudii specie subalternJ:unde equus et mutuo etasuiuo bene liabet similes mora natur1leo. Dd secuti du3

principale.omnio ignis etc.dico crito est smittitudo: qi totue leniet ii ignio est homogeneum: sed sic noest deceto a plerdiuersitate motitii existellii in ipso tum ad suas parteo .Lorbes. undelicet tu siit magio lum plex per priuartoire copo stlonio ex partib'cmei itiatio' sicut sinit maioria et forma: noli tam epini ualloiae copositionis r partib ' integra lib'. Cria tertia:coce Io q)plura sulit corpora simplicia distimcta secuti dii sipecie speciali uitia ille, quinqucii quo stat qas non sunt nisi quiriq; corpora si iii plici a secim dii specie subgisternam: qice lution est specie mecialis ima: fid subal tertia CAd quarta possiet dici ci diuerse figure iraturale, bii ar gutuit diuersaonaturas: sed no oportet q) si in il eo figurea reguanti deiititate sectinosi specie spectatissima ubi inueti inetur alie diuersitates natura es: imo sufficit margitanti de litate sectindii gen': vel seciuidii specie subalteritam. lacum a posthi dici admitte dom totumii sitsi ut viiii a tali et stelle et oesordeo sunt sicut inebrari': et vlteri' posset concedi q)ptim' motot appi pilares totali aggregato exorbili' licet crit occuilibet oibi speciali esset appropriam specialis intelligetitia disti licta specie ab intelligetia appropnata a teri :recte sicut in homine livet anima intellectiva sit tota in toto et tota in qualibet parte coiporto:tamecii hoc in diversiis psith'coipolio sunt diuersemime partiales quib' ille partes distinguibura inuice specieiunae in carne est vita spectatis forma et in osse alia:per quae os et caro distinguitia hinuice specie: sic recte in pioponto videresse dicendum. CEd sextam:bene concedom retii cella est viis effetitia simplex: et hoc porruatione cdhositi otiis ex materia et forma: cnqtio tamentane stat*est copositii ex diuersis partibus integra libandistinctio abiimice speciemee est illiconuenies tota te illuss aggregatii ex illis partib' moueri limul unico si molicinio tu scilicet diuino ab una simplici intelligetitiae si mraptimo moto ie: sicut nec est inconueniens animam inttellec iliamque est mima simplex mouere coipuo dumami: quod est corpus etherogene uni.

Nastra alia a tale habeant lumen suum a soler giret a se .probatur primo de luna*habeat lui me ex semilae re existet e sereriseret tuita exist ste in prima quadra videt tota te coipus luite: 'ti licet ilia paro que est versa ad sole videas tu cissior ali paro versa a sola: et citiua parsque est versa a sole videaf:et ii oratio e colorio:cii color sit qualitas secti claque ii Srepcriem corporib'celestib':oportetae videas onei ucso:et strat sone lucio proprie:habes pio positiustitistoiratio ite Ilicio veilumisiis recepti a sola: hoc non pol esse:- ad tua parte lune versam a soleti optetidus irradis solares.. Si do ob asciola alia astra habet lutile fuit ex se et noli

sole:qr alia o secuti dii accestum et recestum solis ad ipsa:vel ipsout aa sole: oeberet apparere coinuta sicut lusia:ttagi talia , si a secundii parteo eoui versas ad sole bibetit esse illii miliata et secuti dii aliastio litet si sicutic apparerent coiisi

nullo ligui equalis apparet latia cli est alite oppositio tisin vel post.LDure arcualio: qtiod tamen nuns visum est,

Oppositum arguitur.prii no de Iulia quod

habeat lumeii suu a sole: patet ni anifeste cret 'augmento et decremerito inlumilie per eius accessum et rece iam a sola: patet boeetia per eclipseo luna ci cii terra iterponit dianae: traliter soli et tui ie:luna deiicit alia in isto: hoetio est et nisi qrlumeri non potest recipere a sole propi' i inpedi inentu 3 q6 facit terra EDeastris auicali, argui f*etta habeant lumeti iussa sole:qividerei e coniimilis ratio de ipsi det deliina. Deci conficinae hoc: napropter hoc vides sol esse posti' in medio plaiietarum:vt tam plaiiete triferioreo O supiores possint ab ipso recipere lunae EIn ista questione pisitio reis citabo duas opiniones qua Sqaida habuerit de sole: lii ita: et aliis astrio .isecundo videbis deque sito: quatu est de lustia. Tertio videbit de quesito quantu est de allio astrio.

Quantum ad primum Melidum cst quod

quidam imagiticiis stellas non esse partes destoreo orbiu3:iiecina sole nec tulia: sed imaginari foris pie mucelli estoni,nino ilicidii secundit se et oeni ci 'parte. ulterino imagina situr m in mollitia illud sunt queda foramiliatqueda maio: ra: dant itioia: pq vident' aliqua o partes illi' supremi cetii ita lucidi: et illud qGp maius forame videm' dicimus este sole: et qis per miliore videmiis dicim' eme alia astra:et fremq=illa foram tim mouens una cisi celotii quo sunt et orirans et occidui: secundii trociuic iii occidente tinctii oriete videm' taleo parteo talio celi ita lucidi Cyna opimo non valet: qi secundit ipsa inii obctic pos et reddi ratio a sigmenti et dei crementi luminio tunc. Eccus ido .p bocetia tio pol saluari diuersi rao cc loui qui apparent in stellio et plataeis 3 unde T ro apparet colorio valde rubii et ita sitniliter stelae fixeque fiunt de nati ira martio.Saturnuo aute apparet colorisplubet: et sinuliter stelle sice deitatura ci': et pie de ali o pla, ne tis et stellio talis diuersitas in apparitioecoloris no postest saluari p talia fotainina . Chilia opillio est ae totu3 celix est inamobilem me sitiit quidam trit' seu itelligenti dicis omodo inouent in celo:et voluntarie assistunt nutie viri parti

deinde alteri: et est illa pars cui assistunt virtute stia sit lusminosa apparet sicut una stella C Ecd illa opinio no valet ira videt irrationabile CS sint tot intelligetie sicut sunt stel

te lixe: et nioueant ita orditia esiciit mouentur stelae si . Et etiam quia iiihil inouctius sit corpuo vel moueatur cit coispore: qr quicquid debet moueri salte localiter op3 q habeat partem terni illo a quo et parte3 in rei vivio adque:etsi sic oportet q6 sit corporeii: vel saltem agilitudo: vel habeo masgiutii ditie: i litoli indivisibile:quead modii sunt tales spiritus seu ilitelligentie.yinaginandu est ergo quod astra sunt desistior eo pari eo suorum orbi uineti stetites in suis orbibiis colitigiae ipsio et diuise vel diuerse ab eloquemadui odiiiii locatum a suo loco.

Quantuni ad secundu pono vilicain coesu

lionc in qua comitis iter quasi oeo recordat:luria recipita sole luce vel lume quo ipsa nos illuminat notabiliter:hoc aps paret excoqi sicurum arguebat: luna eclipsa filotinoo illurnimaiypte dόcae radi solat coiid altiligunt ad ea . ecundo ph hecata eo aequgudo luna est crescens vel decret scenoridi tunii narii Og iust 63 parte illa ad qua attingiit radii solareo.Qerii esti ineae aliqimaginarii luiM ' vitantedietate h*bcre iace ex se; et secutidii alia noli: et qi luit alit orbe imo mouetur circa cetrii Dpitii copi edo iii meti se una in circuitione motu distinctio a motrum que dabet ex suo orbe: et qo successive vertit pie lucida aditos: et in oppositione illa tota paro lycida esset versa ad rios, et . tia retro ipsam esset versa a nobis:et post oppos molieturii incipit se abscodere aliqua paro tune lucida: et aliqua pars bd luctaavertere se vermo nos. Ist. modo isti voluerunt saluare cr*inentuni et decremetii luininio lutie ab hoc q, lulia reciperet lumen suum a sole Casleuiter licet isti secti qui sta imaginatione bene saluare iit crementii et decrementit luminio istaenio iii per dicta iiii aginatione pollent saluare illaque apparet in eclipsi Iuneret ideo tutius visitur esse dicedit luna habere lucem veriumeri sussi a sole quo illuminat nos notabiliter. Iuxta istam conclusi mem dubitatur de modo per quem recipiat lutueti a sole.Dc quo sunt opillioneoma dicit una opinio

220쪽

opinio * superficies lune est per lacte leuis sine aliqua aspraritate: sicq ab ea betaeressectitur lumeti solio ad nos: sicut a speculo belle terso et polito reilectuntur species coloris: et per talem reflexione luminio solis super luna ipsa iuna videtur lucere. Sed illud non valet: quia licet a corpore leni et bene polito reflectantur radii ad visum:tameit hoc non est ab omni parte illivo corporio lenis: sicut patet de speculo : iis cum facies mea est obiecta speculo licet a qualibet parte speculi reflectatur cuiuslib3 partis iaciei me Especies seu radius: in

non qualibet parte speculi fit reste elo cuiuslibet radd associalitiisen: sed aliquo ad oculii meli et aliorum ad alia partem: et hoc est ideo:quia radius no reflectitur ad visum meunist ab illa parte speculiiii qua radius a facie mea cadens super speculi et radius veniens ad oculii constituunt angustos equales ad superficiem speculi qui dictatur angulus ilicides ille et angulus reflexionis:sed hoc non est in qualibet parte speculi:et propter hoc accidit tu moto speculo vel mota facie ad latus apparent partes faciei in alijs et in alito parti ibus specitu: etiamsi dicto modo lumen solis reflecteretur a luna aditos tan*a speculo :licet tunc in tota superficieiune bene apparet nobis aliqua modica clarita et tia inest intensa clarit 3 no deberet apparere nobis nisi in quadam parua parte.s.lti illa in qua angulus incidentie et angulus reflexionis ad oculos nostros effetit equales. CSed forte aliquis posset impedire istam rationem per irocma 3 si radij solio inadant super parietem paries apparebit torus illuminatus tetno solum ubi raditio incideno et radius reflexus actoculum causant anguloo equales.saingui's incidentie et reflexiois. Sed illud non valelmam quanta salioend est simile de pariete et coipote lunarimamrpter asperitate parietis potae cidere quod a multis partibus parietio possunt reflecti radidij ad oculii nominet propter hoet sic apparet nobis magna pars parietis illuminata bene lumine claro. Nihilominus si paries esset perfecte lento sicut speculum: vel sicut corpus lune:tune ex incidenti radiolum solarium super illii parieteno apperet nobis magna claritas per totum parietem 'so lum in parua parte.Libi ubi radius imaginatus pro te di ab oculo super pariete cis radio veniente a sole sup eunde concstitueret angulos equales.s.singulti incidetitie et angulures ne non tot et doc manifeste apparet in aqua quiescete unde in ea una sola parua paro replesentat nobis intense luce solis vel alicuius alterius astri:h si illa eade aqua moueaturaliqualiter ut non iit ita lenis pineius superficiem apparebitii obis intense lux solio per maiorem partem eiusdem aque.cset ideo dicendu est aliteriunde dico celumeri solis incoleporatur in lunaritasti luna est corpus perspicuum et transparens: saltem circa superficie eivo:et mite per totum:licet pio:

pter magnitudine corporis lunaris lumen solis no possit totum corpus lunare penetrare:sicae eque intela appareat ludimen in parte tune versa sole sicut riparte tune versa ad solem:sic ergo lumen tune Ovidemus non est solia Iumen soliorcssexum imper coipuo lune:sed lumen solis lune imbibitum et incolporatum .EEtiam aliter postridies: se gi licet luna non sit in actu lucida: nec de se possiit mouere di phanii: inest in potetitist propinquq per sua naturale diu ositiones dluciditate: quequidem potentia rediicitur ad actum luciditatis per casum tu minis solis super eam treete sicut colores non sunt in actu sumetetiti ex se ad mouendii visum: sed retin acta suffienti per lumen cadens superipho.

Quantum ad tertium articulum scimum

est aede hoc sunt opiniones. Intro eriti Bristo. cuduerroicoiitrariantur Ruscinnex crobio et pluribuo aliis.'inst. enim in libra de piletatibus elementorum vult dicere moestasse habent lumena sole sicut tunc: et vi non sunt de se lucide:quia apparet sibiae consimili modo debeat est delusna et albo astris sed dulcenii cum suto socho licet concedat luna habere tumen a sole: ponit tamen istam conclusionem: in omnia alia astra habes illume ii a se. Et ad hoc possenta adiiciatique rationes. Opuma est. quia si alii planete et alia astra haberentiumesi suum a sole:tulic percolum recessuma sole et accessum coitim ad solum demerent consimili modo su scipere crementii et decremelitii luminio sicut luna: quod iii non videmiis. ecundo. quia si velivo et mercurius qui posnuntur sub sole no haberetit lumen ex se sed ex sole: sed ex se essent corpora sine luce: tutic per interpositionemveneris vel . mercuri, intrepitant Iiostru et solem d. benesit eclipsere solens sicut facit luna: et in hoc non est vini m. C Tettio,idetur saltem ae planete supra solam et stelle Menon habestiit lumena sole:exeo m inferiora iid influunt in superiora tet ex eo vi vis astra sunt superiora tanto videtur ene nobiliora:et id si sol habet lumen ex se: tune magis astra super sole videretur hahere luinen ex senonee soletcrauarro. tucco risimili modo per interpositione terre iriter Saturnum vel inter Sone vel inter martem et Sole in deberet fieri eclipsis et delactus lues minis Saturni vel Iouis vel Adartio sicut fit eclipsis luiicpmpter interpositione terre inter ipsa3 et solem:ex quo dicti planete no haberet lume ex se .sed sole sicut et luna .simulato. stola astrahaturres it lumeii a sole.tanc ciuiuslibet astri iminen cole faceret et exiccaret sicuti uineti solis post cuiuslibyastri lumen no est aliud a lumine solis .i Sexto.lumen marti3 est simile lumini ignio: et lumen saturni est simile aIbinis ni tendenti a a plumbei talenta ae lumisiae planetaria sunt diuerse apparitionio:et iamen Oia debereti teme consimilio a paparitio monoes planete et oia astra haberent lumen suum a sole. oleuiter ista dubitatio vir amota astra preter luna et solem debeant lumen fuit a sole est quasi vitum probleuma neutrii:saevirationesque finiit pravita parte possimi solui faciliter: sicut rationes adducte pro alia.CEt ideo ob amoreministotelis principis soIuani rationes seniam lactavio opinione mulcenne contra Bristotcle:tenendo cit Bristotelem oeo bile preter lunam et solenti lipe sint planete siue stelle fixe:habet lumina sua a sole. Erid prima

sequeretur*c6simili ratione per accellium et recessum a sole deberent apparere arcuatis figure sicut lunae et maxime hoe videretur devenere et mercurio: qui sunt sub sole: negatur consequentia: et ratio est quia venus et mere uriuo sunt tante transparem te et tante perspicuitatis ae lumen solis incolpo, ratureio et imbibitur omnis eoium partes: qualiter non est de luna :quia illa non est corpus ita perspicuit et ita traiis,

parens. Et per docide soluitur etiam ratio secunda. Eda tertia.dico vi licet sphera solio sit minus nobilis quantu est ex situ et motu eius imo etia intelligetia appropitata soli noestita nobilis sicut intelligetia saturni: tamen ipse sol habet nobilitate a motote diurno appropitato toti celo sicut cor homiliis rone anime totiuo corporio babet influentiam tam in

parteo superiores Sinferiotes:non obstant eae cerebrum b3riobiliolem situ in corde: ita recte in proposito dicatur de sole in ordine ad alia astra .re te quartii.tunc consiliu iratio ire testeue deberent eclipsari per interposuimiae terre iriter solem et ipsas Mico q) non:ethoe est ideo Mumbra terreno prostenctitur usus ad olbeo aliorum astro*: salteque sunt super so lem. CSed diceres ad ininus mercuriuo potest eclipsari pinterpositione terre inter ipsu3 et sole non laaheret lumen ex sese a a sole: quia per Campanii in sua theorica umbra qua facit terra ex eluo obiectione ad solem pratenditur us ad spheram mercurii. despondet regando coiis ueritia:pio pter hoc criicet umbia te ire bene plotendatur us ad sphe, ram mercur hi tamen mercurius nun* taiuli recedit a sole quod inter ipsu3 et solem sit intcrposita terra diametralitei. Erid quinta nunegatur pila: quisci lumen vilius astri causat catote et lumen alterius frigiditate ni in istio insertoribus hoc est piopter diuersas naturas ipsorum astrorum quibus illud lumen ilicorporatur et imbibitur:secuti dum quas illud lumen aliam et aliam operatur actione in istio inlatioribus. Proportionaliter respondeatur ad sextam.

Tutic ad rationes prsncipalis . Ad prima

bene conceditur m luna et quodlibet aliud astrum habet tu men debile et remi suam ex se:sed * habet lumen notabile onos notabiliter illuminat hoc est a sole. daeda in .iIrim tuta est in soluedo rationes adductas Popinione Ruscene.

m Ertio queritur mu omnia astra

I siit generativa caliditatio per lumen tu istio itis

distrioiibuo.nrguitur vilioli: primo: qr tunc nutet ita esse iit astra frigefactiva quod est contra astro logos doleum aliqua astra esse activa calidita tio:aliqua frigiditatis:aliqua duiditatio:aliqua siccitatio: