Questiones et decissiones physicales insignium virorum : Alberti de Saxonia in Octo libros physicorum ; Tres libros de celo et mundo ; Duos lib. De generatione et corruptione. Thimonis in Quatuor libros meteorum. Buridani in Aristotelis Tres lib. de

221쪽

Decclo et inundo.

probatur 'fia: mastra nonagiit in ista inferiora nisi per sua

lumilia: et per suossimo tuo: ideo sim taliqua queagiri irigi clitarentan ista inferiora: sicut it per astrologos: vel ergo ista agunt frigiditatem iii it alii latiora per sua uiuinat et lὲ tietur propositu: vel per suos motus et hoc non: qi illotus est caletacere sicut dicitur pimio metheo rorum . Eecudosi questio esset vera sequeretur*inagis calefaceret monteo alto oo valles: et inagis mediam regione aeris S inferiorem: hec omnia susu fatis: hic ut patet in libro metheororum:ostia teneter eo ae dimina eo*puus attingunt ad loca alta *ad locabama: et etiam fortitio ex eo magens fortiuo agit in pio pilai: qui io in remotum citarit o.caliditas causatura motus cui sepe dictuin et gilagatu est putio: ergo nona lumine: 'sia tenet ex eo ae consimileo effectua debent esse a consimilibus capsis Elaeuarto. sequeretur si questio esset verac contraeartum calaussi generaret a contrario luminis: sed hoc est sautum: ci lumen non habet contrarium:pna tenenqr contrariorum contrarie sunt caula: scdo degeiuratione. LQuinto. amentii medio non habet nisi esse interitionale et spirituale: tale alit non videtur ggere calorem realem .EZerio. seque: retur ae lumen esset qualitas pia ornaturaliter quani calidota 3: et sic caliditas noli esset una de qualitatibus prinito: qis est falsum et eptimo sequiturgi sol calefaceret spl)era ocelestes inlatiores quod est talsum:quiano sunt calefactibileci consequetia tenet ex hoc Tagetis prius agit in propinquum

quam triremotum.

Oppositim patet de sole per experietiam.

Pelia italitates probatur autoritate Hristotelio in quarto de partibus alii itali indicit enirn qanoeteo in plent tunso sulcalidioreo propter plenili sum. Et sic ii test de luna sic etiam via expresse dealsio astris:quiano videturq lumen Itine debeat magis calefacerem lumen alloiu astrorum etcum Fin astrologoa luna pna eius naturam propita sit frigida et humida. In ista questione erunt duo articuli. Nam primo ponam ii clusiolies: quibus positio patet responsio ad quesitum. Ecclido videbitur de modo per quem tumeti causat calore.

Quantum ad primum sit prima conclusio.

sol per suillusiten causat calorem astud patet ad sensu,t nam cristerio in radiis solaribus statim calent. patet hoc idem secundo: quia si perspeculum concauu vel per aliqua consimilia instrumentalia tinuua aegregatiora limin solio iid solum causatur calefactio .imo combustio: et qi soli est formaliter caliduo sed virtualiter: videtar*hoe fiat per tumen solio et non per calorem solio ei in existente. Erea conclusio am nia alia astra per sua luntina calefaciuntmiobaturina aliora astrouim lumen non est nisi lumen solio licui patet ex preceidenti questio.et cum omne lumen solis sit calefacti uti per piecedentem conclusioneninsequitur etiam calumen aliorrus trorum sit calefactiun. Secundo .ira incongregalido radio pigneta)x per speculum super certam materiam possunt geonerari animalia per putrefactioneiquod non fit sine calefabcredite:sicut patet quarto nietheoroium: et hoc videtur esse lumen isiti in astrois esse calefactiuum merita coii clusio. hoc no obstante aliqu astra sunt causativa frigiditatis in litio inferioribuo: patet per astrologos dicentes hoc. tali do. Nam ' remotio et carentia calous non sufficeret ad frigiditatem ita intensam et ita inomentanea causanda: sicut tameapparet sepe euelliret et ideo talis frigiditas ita intensa que aliquando satio cito post magnum calorem tuenti videtur causari ab aliquibus asti is sisSuarta coctu oportet stellas habere virtutes alias a suis luminibus: patet ita alique stelle frigefacilit per precede iste coiiclusione: sed non pereas rum laniene equo per lumen calefaciunt:per secundam conclusionem: et qi non per idem possitnt calefacere et frigefacere oportet*putet lumen babeant alias virtut eo mediatibu quibuo frigefaciant.

Quantum ad seciandiana scicia du3 est ci, de

hoc sunt opili tori eo. Quidam enim dicunt c, lumen astro, tu transieno per sphream ignis incorporat sibi caliditatem Per quam pertingetio ad inferiora calefacit eat recte sicut lanieli transsieno per vitru 3 coloratii colorem vitri videtur sibi

picorpor re. Sed illud non valet: quis ex quo tumelinori est corpus ut probatur ab Aristo secundo de anima: nihil videtur sibi icorporare. Secundo. qi multiplicatio luminis videtur esse iubito:ca love autem non: ideo videtur cidicto inci lume corpo vim celestiti no calefaciat ista inferiora .s. per incorporationem tale. nam tunc sicut lumen subito venit adi: oonta calore ei incorporatuo subito veniret aa noo: cd est contra natura catolio icti conditio eluci sit multiplicari sucueestive. Licertio. nani qua ratione lumen astrorum. ilicorpora rei sibi caliditatem in sphera ignis: pari ratione incorpora aret sibi frigiditate tranteudost media regioli eaerioquc semper est frigida: et sic haberet in se caliditate et frigiditatem:et perans laena lumen esset calefacti uti et frigefacti uti eiusdem corporis. Quarto. naista opinio imaginatur ac si tum est astros in sphera ignis accipies in se calorem descederet actnoo permotu localet modo hoc est latium:cum nun* lumen quod recipitur in sphera igitis veniat ad nos cum acciden o non transeat de subiecto in subiectii. Ulia est opinio qua reputo esse veram:(r sicut naturalioppverus grauitatio est mouere deorsum subiectu in quo est si non sit deorsum et noli sit resilitentia excedes virtute grauitati si ita naturalis pio aprietasi luminis e calefacere stibiectu si sit talefactibile et resistentiano sit maior c activitruo luminio . Mani sicut lumen est iiobilissima qualitas et multileemendata ab antico phi losophis: ita bene rationabile est ae ipm sit educti mi et M duacti uti nobili otio qualitati actitie: sicut caliditatis:cuius est

disponere adminia nobiliori delenieti .s. ignis: Moib' alijsclemciatio est irobilitis:cuius nobilitas pl3 exbocq chald ei adorabant et colebat ignea tan deos. Et sicut non oportet querere Dpter quid grauitas moliet deorsum nili qi hec est naturatio eius yprietao: sic tio oportet querere ypter quid lumen calcfacit nil qinaturallo Nprietas luminis est cale facere. Uerii est tamen militiaen iideli qualiterculi calefarcituum: sed mediante rei extolle.

Timc ad rationes. Ad prilina dico P bene

ntia uestelle frigefaciut: sed hoc non est y earum lumen sed per alias virtutes suas quas inquiit in ista inferiora. Eid sectidam .dicoqilumen ud magis calefacit monteo vivalles:cilii vallibus per reflexione luminis fit maioi congregatio rasaiorum, Q permoleo i sicut per specula concaua magis aegibsbosa etsi monteo sint valde alti:tulic attingui ad medium regiosi emaeris que est naturaliter frigida: et ideo lumen solis habet ibi paruit posse et ergo ibi lumen notrinducit calorem propter nimia resistetitia ibi existetite3 ad calorio pio ductioinein Ra tertia.dico ae licet consimiles caula Dducunt naturaliter cffectus confinii leo:tia cum troc statvi sepe effectus si seo productitur causio dissimilibus: c d pdinam mureo aliqn generantur per putre lactione taliqn per prolificatione:et ideolion sequitur si caliditas gnatura motu:* ergo iid gnetiir alumitae: sicut ilec sequitur: mure gnamur per putresetioli enuergonognantur per prolificatione. EDd quarta.dico m non oportet contrario* esse contrarias causa o formaliter:sed sufficit ae virtualiter. d quinta dico oreste inmittionale est esse versi et esse reale.sciti te enim et virtutes inari sunt reo verioreo et nobilior eo quam caliditas et frigiditas:et ideo si tumen abet eme intellonale in aere: non propter hoc sequitur quin habeat esse reaieiet quin possit facet e effectum realea Dd sextam. concedo or multe qualitateo celestes et

instuxeitiistis inferioribuo a corporibuo celestibus sunt pilores naturaliter * sit caliditas frigiditas humiditas et licet: tuo:vexbest tamen ae ille quatuor qualitates caliditas et alietreo Pieuntur prime inter quattiareo tangibiico et elementa res. EDd septima.dicoqilumen astrorum non calefacit si res ras celestes:quia tales non sunt calefactibileo: nec dispoi te ad recipiendum calorem.

la illaque apparet intuita causetur ex di uersitate partium iuue vel ab aliquo exstrinseco: et arguitur primo non ex diuersitate partium tune rex eo ni ipsa luna est corpus simplex: corpio aut simplicio parateo susit linii legetum orationis is culpesve aqua: stmiliter decere: et sic de ali scorpibus simplicib hecundo

222쪽

Seculi do solis et aliarii stilla parteo susit similes et uniformes in raritate et desitare: dsio partes ipsitus lune: et per pso non ex diuersitate partiti lune videtur prouenire appas ratio macule in luna .ETertio. nasi sic.hoc esset quia alique parteo tune essent magis rare et alique minus: sed probatur quion: na tunc in eclipsi solis radius luminis a sole trusiret ad nos per partes lune magis raras: qas in apparet fallani Deinde probaturq=talis in aculephantasia piove iriat ab aliquo extrinseco:na ex quo corpus ipsi uolune est corp'ter sunt et bene politii et speculare: videtur cy terra obiecta tune causet sua silinilitudi licet iiii agine in ipsa luna tali Sin spectator et per 'ns nobis insipicieritibus luna et videntibus terra in luna reflexe appareat nobio talis iliacula. Sitim queastione prirnovi deiidii est de quesito. ponendo opinioneo devoca improbationes earum. Secudo ponainde hoc opiniori ein quam reputo esse veram . CVrtio videbitur de ligusta talioniacule.

, e prima erat vita opinio quod causa ima

cule apparctis ii Huna est vapor eleuatus ab ipsa luita inter pontus internos et luna: per que nobio ob unabratur aliqua paro lune. set dicit comenta tonoe aliqui dixeristi ipsam luna attrabere ad se talem vaporem ad sus nutritione. liqui dixerunt * qi luna habet magnam proprietate super aquas et bunuditate: ideo sue nature est attrahere sub se talem va pinees: et isti haberent concedere dicta maculam in luna aps parente non ex diuersitate partium luite: sed ab extrinseco prouenire. Loedista opinio non valet:qr exalatione et vaspores non vitiformiter attrahuntur omni me et in consimili figura: dualde dilformiteret titilla macula apparet semper vitiformis et eiusdem Mure.et per pris no causatur ex tali malatiotie et vapoie interposito internos et lunam. Cnec vasi et pieeipue illud q8 dixeruiit primi.nae luna attrahit ad se vapoie ad sui nutritione:pol Scorpora Gestia non sunt nutribilia:eum nee sint generabilia nec corruptibilia nec alterabilia. CEcba opinio erat critia maculano est aliud Sinisgo representativa aliquorum. corporum hic inferius: licui terre vel moturivetaliquor; binoi : qummam corpola videntur in luna ad modii ad cite possum'videre talpa in speculo re flexe. Et hoc ideo :quia sicut dixit illa opinio luria est corpus politum tersum et meculare:sed illud non valeluia oporteret in ad motu lune talis imago appaereret in aliaet in alia parte lune: recte sicut meculo moto imagineo apparent in alia et in parte eius:sed piis est falsum. Secudo .si luna baberet sic virtutem restectendti imagineo corporum: tunc imago totalis teire deberet nobis apparere simul in ipsa luna: sed hoc est

fallain: qi non est talis figure sicut est illa macula.

id e secundo est tertia opinio scilicet comen

tatorio qua reputo esse vetam: aetatio macula prouenit ex diuersitate partium lunestat raritatem et densitatem maiorem et minore:nani partes in quibus apparet macula sunt rario: reo: et ideo minus bene possunt lucere: partes alit iuxta illa osunt densiotes: et ideo magis possunt lucere: pn hoc in sinulide alabastro. unde illa paro que est bene derisa vel non traiis parens est valde alba:et illa que est traiisparens ad modum vitri est obscura et tendeno ad nigredinem. Et si cratur quare luna est taliter difformis in suis partibus dicatur m hoc

est de eius is a tura .

Sinai itum ad tertium: scilicet de figura ta

lis iis acule dicit Albertus clibi est quasi figlira leonio cui' caput est versus oriente et sup dorsum et 'est quasi arbor iras uersaliter istis: similiter imago voto lateraliter appodiati: cuius pedes sunt versito posteriora leonis: et dicti Q talio figi ramelluo potest videri aliqua titulum post pleniluniis: et taracaoitum solio: unca est purus et scirinum

Ad rationes.Ad prima. dico quod corpus

iuste bene est simplex substantialitercii hoc tamen stat ur potest habere aliqua diuersitate in suis partibuo quantum ad

raritate et delisitate in suis partibus.-Rcunda dico vnon est strante de sole et aliis stellio ex una p*rtei et luna ex alatera:nec oporteta ignare causam bissunt litudinio nisi quia de natura illotu colpo visit. Orid tertia .dico quod licetvria pars lune sit aliquantula rario: alia: tamen iton est ita raram lumen solis possit transire totSpiofunditate lune. Od ultimam patet ex improbatione secunde opinionis.

tractata suntque concernunt tot si celum et deindeque cocerniit parteo et uomatosra iores:sicut sunt ossico: et dein aeque cer

Alt niuit partes eius minoreorsicut stir astra. Rutic tractandii de bioque concernunt centrii et sicut et terra: de quo primo queritur utrii terra litin medio in undisicut punctuo respes eluceti naturaliter struata .rumbatur ton: nam hi terraemet in medio mundi:tunc videretur; terra est et nobilissimia clementit:modo hoc est falsum:quia no est nisi sicut sex aliorum elemento*: probatio pree: nam nos videmus sic esse in corpore his alio di nobi mima eius pars est siluata in medio: sicut cor sit hoc videmus in regno inam i Iobilissim uo regiii: sicut rex abitat et ponit se in medio regni et ita videtur ae si terraemet in medio mundi siluata q, ceterio corporibus mundi esset iactilior. Deinde probatur m non se habeat sicut pupactus respectu celimam luna pose habet sicut punctus remeactaeelu patet ad experientia:et tamen luna est minor terra: ergo inultominus terra se habet sicut punctus respectu firmae menti: ana tenet:m nptii proba :erni sit terraestet maior et luna minor nun*- interpositie ne terre diametraliter inter sole et luna posset tota luna eclipsarnex eo umbracusi facit terra Gnnue vadit diminuedo versus cirreferrenam cest: et

ideo si umbra versus illa partem pSt totali' luna eclipsare: si gestae diameter tune est multo minor*sito iameter illius umbretomatiliter et pyiamida extense: sed talio umbie

diameterest diameter ipsius terre. CPeinde aibasae terrano sit in medio nitidi natura lassiuata: id paterre e siluata violeter:end totalis terrae sit data naturare: ona ten3Iano adibar:tiane cuiuslibet partio ter remediu grauitatis est messium mundi:ergo non quelibet pars terre est naturaliter sit uata:cd sequetia tenet ex eoae adsitii naturale corporum grauium requiritur id centrum grauitatio eoru sit medium mustre antecedens notum est de se.

Oppositu vult Aristo. iii Iltera. In ista

questione punio videbituri virum terra sit in medio inlidi. Secundo utrii terra sit sicut punctuo respcctu celi rartio. vltum tota terra sit siluata naturaliter.

Me primo 'mono prinio duas distii ictio,

neo. alia prima est ista: corpori grauiu duplicia dicuntur esse: nedia vel centra . . centrii magnitudinidiet centust ora auitatis an corporalib' em grauib'difformiterato est idecenmini magnitudinia et grauitatio: sed in corporib'grati usummimiter potbnesseide cetrii magnitudinis et graui taxilo.EZecuda distinctio aliqdessem medio inlidi intelligitur dupliciter iano modo enmisue magnitu sititio est in medio mi dii Illionaodom centrusae grauitatio est in nitadio nitidi. Tu est ippotioqi terra noti et visimiliai ter grasutd:q6 patetraleo:Uvna pgro terre est discooperta aquis propter habitationeata imauit et plantarii:et pars opposita est cooperta aquio: modo aer dest naturaliter caliduo et sol calefaciunt parte terre discoopta aquis: et sic ea aliquo mos ab tiliant et rarefaciunt et alleui dii et paro re coopta ad remanet magio copacta crinagis grauio. hoc statim se: qniturum ipsi'terre aliud est mediu gravitatio tet aliud est mediu magnitudinis. Em uesti primo reclusio.* terra noestiti medio in itidiqud tu ad cemisue magnituditiis:preis halma sine: inc tora terra esset coopta quioamodo hoc est falsum TS sequetia amarina post , terra est et in inedio mun di secti dii cetrix sue inqgnitudii iis: inc ipsa terro vndi 5 rinsitas partes exterio leo esse equaliter distano a celo postis polia est embcrice figure: et sic ii 5 esset ratio quare sq pluo flueret ad vita p1rte Sadalia: cuno magis in uiri sit decliuiore in una parte S in alia metassea coctusso in terra est in medio mundi quo ad cetrii tae grauitatis:probarilia ore parteo terret*ndiit a mediust sua grauitate: sicut dicit Arist. literaret verti estimodo parocirere grauior pelaleret alia tadiu mediu grauitatio totalis terre esset inicis dio mundi:et tuc staret due preo graues: licet una ni aior

223쪽

cclo et mundo.

et alia minoi quantum ad ma itudinc in contra se inuice: sicut duo polidera in equilibra. Ex quo sequitur qd ter ra est propitiquior celo in parte discooperta aquismin par te cooperta aquis: et ita ad partem coopertam aquis est masici decliuitas: sic ad illam parte fluunt aque tali ad locudecliuiorem et latice ad locii eis naturalem. si ea dicere . videtur sta centris grauitatio terre non sit medium unai: sed magis centriss grauitatis aggregat ter terra et aqua: nam ee quo terra est cooperta aquis exusta parte videturae illa ad una cum illa parte terre aquila cooperta poderet contra altat debeat pellere aliam sicoetandem cetitru totius aggregasti ex aqua et terra sit in me alii totius mundi. Edespraetur negando centrum grauitatis totius aggregati ex terra et aqua sit medii mundi inast ad imaginatione totalis aqua

amouereturi mediii grauitatis terre esset mediii nitidi iuxta sectista conciosionem: et qi terra essentialiter est grauior quasiqua: pdde una parua terra aque descendit in una magna aqua . ideo estum cssidue aqua positii sit ad unam parte ter, re et no ad aliani: nSpropter liqcvna pars terrere cipit adiutolium iii ponderando et impellendo alii plus ante ter eoma quaest minus grauis essentialiter sit terra. Ex hoc patet ad argumentiudico enim in pars terre cooperta aquis ponderat pigo retra alia nam si iion esset cooperta aco.

Quantum ad secundit articii sum premitto

istam distinctione: te iram este sicut putretiim respectu ceIi iii telligitur tripliciter: uno modo sicut punctii. i. sicut aliquid indivisibile alio modo esse sicut punctu respectu celi. i. loniscit diuersitate in perceptiotie stellarum fixa ruet aliau partium celi oculo rei stente super terra et spm existente iri cetro terre supposito aevita elua medietas esset alii ota iterito tuo:

do terrae se sicut punctii revectu celi intelligitur sic q si terra evit posita in celo stellato non videretur sed esset in selisi bilis non obstantem esset facta lucida sicut una alia stelIa. unc sit pilinachia clusio terra no seliab et sicut punctus respectu celi primo modo patet:qriusic terra esset indivisibilis: quod est visum. Sec vada conclusio. terra bene sel 3 sicut punctus respectu celi: et hoc scdo modo: probatur: mo faceret diuerstitate in perceptione stellarii miliarii oculo erinepte in centro terre posito crvita medietas terre esset amotaret oculo existente in suptate terre c6uexa: qi utrobi videret medietatem tali et no prius saltem sensibiliter hic qua ibi. Tertia eon Iulio aeria bene est sicut punctus respectu celi stellati seu illinamenti: et boc tertio modo: patet hoc: nam plureo sunt stelle infirmameto que vix a uobis videtur quarum quelibet est multo maioi sit terraisicut patet per D fraganum in lib.xxx.differentiarum deost terra esset infirmamento posita nullo modo videretur non obstantest, essetracta iucida sicut una alia stella. Quarta conclusio. licet tetra respectu firmas petiti haberet se sicut pilatu stet hoc teritio modornon tamen sic se habitat steli et posita in orbe tune et est et facta lucida sicut luna: patet hoc ex eo q luna que est minorierra stetit arguebatur: id apparet sicut pii tuo:et hoc respectu sui ceu:ideo minus ipsa terra:cum maior luna.

Qitantum ad tertium sit prsma conchisio:

c, totalis terra est naturaliter mirata:Ibatur: qi totalis terra est grauis naturaliter sicut suppono:et verum est: et centrix grauitatis eius est mediii nitidi sicut dictum est in primo araticulo: ipsest naturaliter siluata iana tenet ex eo q=tiic grauia naturaliter surit limata cficentra sua: grauiarum sunt medium mundi EZeclida conclusto fini unalii viuisioneni partium ipsi ita terrenulla eius para est naturaliter siluata: patet hoc: nam si diuideretur persupessiciem plana transeor temper centrum sue grauitatis nec una pars esset naturali situ is mecalia: ex eo; nec unius medictatis cesitrum gras uitatis est centrum mundi nec alterius. naevia clusio finalia diuisione partiti terre quelibet pars eius est natur liter saeuata:patet hoc: si terra diuideretur per orbes tile in quilibet illo*orbsum terrestriti esset naturaliter siluatuo ex quo medium sue grauitatis est medium mundi.

Ad rationes . ad primam dico quod terra

non ponitur in medio mundi propter hoc cripta sit nobiliolatiis clementio: sed ideo crest grauior alsio elementio: et est sicut laxato thelerarentorum: et ideo est posita hastissume:recte sicut videlisus in vino et ceruina o laces in eio cadiit ad fuit dum: si ci cor positu ni est in medio corporis lioc est ad istum

finem minetiuo possit influerc Spiritum et calore si sagulio me brto: melius elumboc facit cum est in iis edio cuinestet in circula ferentia: et quia celum satio potens est ast inquendum non obstante cisit in circunferetitia: terra est iii medio taricisininuo nobilio et alia elementa iii cirii ferentia talio magignobilia. Id secundualla bene probat qi non se habet sicut punctus primo modor nec etia licui punctus teritonio do:et hoc respectu orbio lunaris: cum qiro bene stat*se habet sucut punctus aedo modo. Da tertia pl3 exvltimo articulo.

is mi Eciundo queritur utrum im

ra in medioceli seu in medio mundi semo perquiescat vel seinpermoveatur. vidi fit qi non semperquiescat: primo quia illudi quod habet in se principium et potentiani mouendi no semper quiescit: terra est hirut iust nodi:oetc.malai est nota: ita aliter ills principium et illa potetia essent in eo frustra multor aibatur.

nam terra est corpus naturale:ideo habet in te nati ira: et per pilo principium et potentiam mouendi per Dissiliitione nature ponitam secundo physico. ESecundo. terra est altera bietio et de facto alteratur:ergono se in per quiescitis ita tenet exeogi alteratio est spectes motu orasto patet: quia de facto est applicatum sibi contrariti ex una parte :k3 aqua que est biisnsidat terra autem sicca. GTertio. qi continue terra ex illa parte superculi recte est sol aeuificatu necti in celire grasvitatio terre debeat esse meditim mundi: Loquitur cratia pol stamicitis ea tam pellit sursum ladiit incentria grauitatis totius si insediti mi indi: et ideo quia continuesicali alia nars terre levificati ita videro cotin ueste terra molires cssu arreto terra contiliue mouet circulariteri et non sempori testit: eo sequentia testellantecedens probar: quia celu qii iescit:et stelate celi successive nobis ortulis et occiduiittg terra corinuenio

ucr circulariteri consequetitia scita est esse bona: quia si celsi quiescinoituo et occasus stellarum no pol saluari nisi p mos tum: et antecedens est dubiunn quia p nulla o expletarias nec appetitias possumus scire cella moueri: ergo imbisscst vitii celom mouear:cii ergo consequentia sit scita esse bona: et an dubiuiniosis non est simpliciter negandum scilicet teri fimoveri circulariter:et possunt adduci psuasioli eo ad hoc Sterora moveas et celumqtilescat:quartum pii malit ista: cellitiori indiget ad aliquid sibi acquirendii terra:et terra indiget ce, to ad aliquid acquirendum s. iii fluentiam ergo iratiotiabili viderae terra moveas et celmai quiescat mecontra Ciconfirma F.motiis est propter indigentia et inodo illud quod pluriindiget pluo debet molieri: terra autem pluribus indigetquccium: ergo etc. Tertio quies est nobilior conditio*mot' quia est finio motuo: ergo quieo debet attribui corporumbus nobilibus sicut est celum:et motus inimis nobili biloide quo rixini intitero est tertia. cQuarto meliuo est saluare appas rentia perpauciora coxerplura:patentiam primopbysicor dictum est peccatum est fieri perplura et c.modocis3 faciliussit mouere paruum S magnis numelius et ratiotiabilius videtur m terra que est valde paruave ocissime nioli ea fiet verera sta prema clitescat qua e conuerso. Quinto ad piacipale terrae est figurespherice figura autem spherica est lim Itiis petra aditio tum et in axime cireti lare: ideo nisi terra de tacto moueretur circulariter: vel aliqualido saltem videretur quoatalia aptitudo terre ad motum esset si istra.

, einde probatur quod no semper inouea

tur autoritate Aristo .et maximo circa principium huius ivbtponit istam consequentiam tano bona nucelum senio moueturier Miletasse est terram semperquiescere In ista questio ite primo ponende sunt distilissiones figo conclusione .

Quantii in ad primum sit prinia distinciso.

quod terram moueri potest intelligi vel secundum qualitartem vel qua latitatem: vel ubi: vel secundunt mutatione eius in substat ilia accipiendo in otiam largo modo et in propositolion intelligo nisi de motu secundum ubi. vi Securida distitictio:terram moueri secundiam ubi potest imaginari duplici ter scilicet ni otii recto:vel moliriirculari:et iiitelligo proposi tu inde tota

224쪽

tum de tota terra cuius mediii grauitatis est medium inuti

di dis iiictio terra moueri circulariter potest in telli nullo modo circa cetrum sibi extrinsecissimodo quo stelleinouetur circa centrumundi secundo modo circa cetrum propitum et super polos propitos:et hoc potest imaginari vel ab oriente ad occidentem:vel cconuerso: vela meridie ad se pie trionem: ureconiuerso.CTunc si prima conclusio.terration mouetur circulariter circa centrum sibi extrinsecum patet hocmam tunc centrii gravitatis terre non esset in medio in umidi:culus oppositum dictum est in alia questione. eculi da coclusio nec terra mouetur circulariter a meridie affs tetrionem vetaconuerso circa centrum propitiin circa polos piopitos probatur: qi tune non semper polus appareret nobis equaliter eleuatus:cuius oppositu docet experientia DTertiacosiclusio.nee terra mouetur circulariter ab oriente ad occidentem nec econuerso:salte motu diurno si ut quidam antiqvivoluerunt:dixerunt enim celum quiescere et terram moueri: ausus conclusionis probatio: et holuanti quocini Mobatio fiebat pilus in illa questione: utrum motito ceu aboliente in occidentem sit regulario. Quarta conclusio. bene verisimile est ae semperque libet pars terre totalio moaueatur motu recto: quod persuadetur lic: nam continue de ista terra clementari discooperta aquis cum fluuiis fluunt. multe partes terre ad profundum maris:et sic augetur terra in parte cooperata aquis: et in parte discooperta aquis diminuitur: et per 'no non remanet idem mediu grauitatio sicut ante: medio autem grauitatis mutato illa quod de nouo luxctum est mediu grauitatis mouetur ut sit medium mundi: et illud quod ante erat medium grauitatis ascedit versito partem discooperta aquis et tandem per talem continuum fluxu et motum illa terraque aliqufido erat in medio erit in circiit ferentia et econuerso. Et iuria illud potest apparere asso granerati sunt magni montes: nam non est dubiij quin alique partes terre magis tenent se simul v allei et ideo qua do ille partes que non tenet se simul stuunt cum fluusso ad mare:relique tenenteo se simul manent et faciunt eminentiam super terram: sed verum est viande per motum terre vel alio moedo euertiitur et cadunt et destriantur. C Iuxta istam conciuesionem dubitatur posito maliquod graue viii mime ingrarauitate haberet mediis me grauitatio extra medium mundi romni impedimento extrinseco amoto: nihil sibi ad dedo: iee aliquid ab eo remouendo: an sic moueretur q) tandem in dium sue grauitatis esset medium mundi Pico m non: quia pullo Smedium sue grauitatio fieret medium mundi descederet aliqua tarditate et dupla ad illam et quadrupla ad illa et sic in infinitum et ideo si perpetuo maneret perpetuo descederet: et nunco mediu me grauitatio fieret medium mundi.

Ad rationes ad primasia dico quod i Illa no

piabat terram semper moueri tui suo loco naturali:sed bene moueretur si esset extra ipsum:et licet talis potentiano reducatur ad actum in totali terra tamen bene insuto parti duo. Bd secunda: illa non arguit ad propositum: quia in proposito intelligitur de motu locali:et de quiete sibi opposita:et node motu alterationis. Ad tertia: illa bene arguit pio vitie ina coii clusione .cEiis quatia Dico q uti per certao erudirientias haberi potest*celum non quiescit.vnde si quiesce: ret quomodo tuc solet luna et ceteri planete aliquadoc sciit piopinquiores aliquando remotioleo: certe impossibile esset hoc nisi celum moueretur. CPeinde respondeo ad persuassiones illas quibus piobabatur terra, moueri et celum quiexscere. Ad prima.bncocedo qi terra recipit influetiao a ce lo: est ad doctio requiritur terram se babere active sed sufficit se habere passive: sic qipsa illam influentiam recipiat: et ipsum celum illam instu etiam cause per suum motum D pter hoc y celum est perfectius terra: magis aut De ratione persfecti est dare aliis perfectiones Suio ex hoc nihil recipiat Seconuerso. LEd secundam bene concedo cr quicquid pluriindiget pluo D3 moueri itisi aliud moueretur ad dandii sibi quo indiget et sed sic est in propositoq)terra miscente celum mouetur dando ei illud quo indiget EDd tertiam bene cd: cedo ae perfectivo est este inquiete in motu quatum actibi que mouentur ad finem veniendi ad sua loca naturalia: sea de illic que semper sunt in suis locis naturalibus et que non moventur ad aliquid acquirendum sibi ait uda motu: ita motus locatio est perfectio finalis eoisi:dico ae talibus perfectius est moueri S csse in quiete: et sic est de corporibus celestibuo. Liud qua ra. dico ae verum est facilius citerinos uere corpuo paruit in q, magnil si ceterae iniit paria: se a non est ita:qr corpora grauia et terrestria sus itinepta ad motum. Vnae civium est; facilius moueniuo aquam terra:et ad shuc facilius aerem: et sic ascen dedo corpora celestia sunt persuas natura a facilius mobilia. Ad ultima. dico sputo quibus debetur motuu circularis conueniens est figura spherica: et smiliter quibus debetur qui eo naturalis circa id e celirium etiam coimenienses figura spherica: modo ad proporsitum dico; terre non conuenit figura uberica propter moveri circulariteri sed propter ipsam quiescere circa centrum mundi.

queri tui virum totalis

i terra sit spherica . Urguitur primo v nonnam si sic sequeretur et oculus edit eno in supcrficie terre non videret medietate ce luculus oppositum dic ut astrologii ita ovideret nitiatio: probatur consequentia: ci si esset spherica et cis ponatur in medio celi sicut pitus dicebat tiret sic linealptam contingens imaginata pio tendi ex utram parte usq3 ad concauit celi resecaret acesto arcum multum minoicin mediate celi sicut potest apparere in figura isea illaeassem linea contingeret oculum existem tem insuperficie terae: ergo ille oculus non videret plus de celo Semrim per illam lineam. Secudo si terra esset sphersca sequeretur m oculuo modicum eleuatuo super supertaciem terre sicut est oculus alicuitio hominio statis stin terr Ivid rei plure medicta tem celi quod iterum est cetra astroelogos:a ba consequentia ex eo:qi si oculus ei ut directe incentro terreret una medietas terre emet amota: tunc viderit precise medietate celi: ma oculus existes super stipite e terare est altior Ssi est et incentroiergo eum es et super sta permciem terre videbit plia omni edietatem celi cTertio.E terra esset spherica: sequiturq, sol deberet apparere secti dii insuperficiem arcuale luctus ortu :et similiter in eius occasu: cuiuo oppositum videmus probas colaquetia quia cum sol noli dii totaliter est ortus una eius pars videtur et alia oe, cultatur: sed ille parte odistinguntur ab inuicem quoad apparere et no apparere ratione terre:idco si ipsa esset spheri,ca ut tu pars solio situ terra deberet nobio appere arcuatis figure et hoc c6caiietrecte sciit apuaret nobio paro solis no absconsa p luna in eclipsi solio. Quarto .st qsito esset vera sequitur or terra totaliter es et cooperta aqo:hoc est falsus: m silao patet adsensum: probatur cosequem talpro cui 'batione supponoptimo aqua sit spherica vel tendens ad sphericitatem .secundo suppono qa terra et aqua tendunt ad idem cetrii: tuc sic:impossibile est duo est et spherica nisi viiii circundet aliud et hoc si corii idesit centrii ergo cita qua sit spherica per unam suppositionem' etcuvnu sit centrii terreetaque tune sit terra esset ubericaulicue coet totaliter aqua circundata C Quinto .na ad sensti3 apparent in terra iniit, tegibbositareo et concauitates montili et vallium: et ubi non sunt montes et valles apparet esse plana: quod non ciliet lienet spherica .ESexto mobilibuo motu circulari naturaliter debetur figura spherica:sicut patet de celotergo mobili, buo motu recto naturaliter debetur figura recta et nolimve rica: sed terra est naturaliter mobilis motu recto ergo et c.

Oppositum vult Aristoteles in I item.

ista questione prinio ponant conclusiones.Secundo queda

coiretaria.

Quali tuan ad prinus in seselidum est primo

quod sphericum pioprie dicitur quod quoad eius super ciem exteriolent est sine aliqua asperitate:et cum hoc a puncto citio medio onmeoi inreducibiles ad superficiem ei 'editeriole3 sunt equales: sed rotundii potes dici quod accedit ad sphericitaretn:licet non sit perfecte sphericum. Exempluptimi sicut est tum duo: illud'ein quo ad ciuo superficie exte, rioie est sine aliqua aspheritate et perfectissime curuat' vel laruatus a primo motore:exeplii secundi sicut est pomu3 vel aliquod tale. Secundo ii orandum quod accipiendo larege sphericii et rotundii solet capi viiiiiii pro alto.ETunc sit

225쪽

Decelo et mundo.

prima conclusio terra non est perfecte spiretica:patet:quia

multos montes et valles. Uccnda cori clusio.terra est roti inda inter ouente et occidenteni 33robatur:nam sinci sequercturgi cedem stelle eque cito ouiretur et occiderent habitantibus versuo occidente licut l)abitantibusve refouealtem: sed hoc est falsunt.ona tenet ex eo ae causa talis diuersitatis liost videtur esse alta iri si tumor terre et gibbositas: falsitas coii sequeritio paret ex eo cibabitantibus versus oriente cultu 3 fit dies et citiuoliti tot olgabitas itibus versus occidentem: qipatet ex eo ce pluries ea de eclipsto tune visa imitabortentatibus iii tertia troia noctis: et ab occidetalibuo inpiis Ma bora rei secunda: secundiss ae erant magis vel minus occidentales: modo l/octio fuisset insiditentatibus citiug factare Dinor ETertia conclusis o similiter terra h3 rotundita:

te ina septetrio ire ad meridie: probaturinam aliquis potestanteridie procedere tantii versuo septetrioliem qi potus sibi sensibiliter magis eleuatur: modo illud non videtur proueali ire nisi propter queiada tumore terre existentem inter meri: dieni et septetrionem Et ita aliquis potest tantum ambula, rea septetrione versus meridie. * alique rete sibi apparetque prius sibi non apparebant: et alique sibi occultatur que pilus sibi apparebant:Modo hoc novi detur es renisi propter

tumore terre inter septetrionem et meridiem. Quarta conctu sto. terra via divest rotunda sic ae eleuationcs montium sui parue in respectu totalio terre et quasi sio notabiles: pio: batur primo: quia graisia ubi cadunt super terra non molietiosa in nec vallosam cadunt ad equa leo angulos: quod noncinet nisi graiva peterent idein ceni ruret cum oco partes terere sint grauestsequiturq)oes petunt id enicen lunti hoc si oest citiust terra esset rotunda vel tenderet naturali ad romii ditate. Ecfo.parteo terre e tialiter redunt ad meduiniuel: et descet ratit ad loca decliuiora: rit si vita alia susti tu at: si cuipddeniolitibus: lithiloni inito per lapsu iii tepotio qii elibet descelide tetrii tuessus medium uirili quod videtur esse

causa rotuditatio terre. Unde streiadum est psi terra esset sturibilis sicut aqua:ita crvna pars non sumiteret alia fiue rei ad omnimoda totunditatem: et perfecta iri sphericitate. Tertio si terrae Iet planaetio rotunda monteo multum atti deberent videri a multorens otiori videnturasea ae noab ita remoto videtur hiatuo causa no videtur esse alta nisi tumor terre exis eo inter tales moleo et visitonsos. est uarto lunae si eclipsatur propter interpositioiieteri cinter ipam et late paranoec ipsa ta videtur arcuatis figure sed hoc noli esset nisi tetra esset rotunda qua contingui radij solares protenus ad luna qui distingunt parte tune viam stoeclipsa tam a parte tune lipsamque est posita in umbra causata ex interpolitione terre inter solem et lunam o ergo Dicitae a p, paret talio eclipsis lune pars ne eclipsata a retarcuatis ligure lignum est q) vndio terra sit rotunda .cIuxta istam coclusione est sciendu isto modo posset ecperiri cae terra est rotunda saltem inter meridie et septetriciliem:*aliquis ambularet ab aliquo loco versus septemonem tandiu qi polus est et sibi eletia tuo plus uno gradum ante: et tunc mesuraret spatium pertransitu oc facto rediret ad locis pristi iiii nitet ab eodem loco ambularet versus meridie :tandiu ir polus esset sibi eleuatus minuo uno gradu S erat iii loco signato a quo ambulavit:et iterram mensiuraret illud spatiuiit pertrasitu uirtutic si illa spatia inuenireritur equalia: signunt esset rotunditatio terre inter septetrionem et mendictis.

Quantum ad secundu3: premo sequitur ex

hoc cr terra est rotunda sti linee exeuntes directe desuperfi, cie terre exteriori versus centrii continue vadunt appi opinaliando:et in centro concurrunt. Secundo sequitur q6 uerent ducetur reo ad perpetidiculii quatito irent altius tanto elongaretur plus abiit ilicem: et quanto iret bassius tanto appropinquaretur plus ad in ilicem. Tertio sequitur vi si fieret aliquid puteus ad perpendiculum inferius essetctior: et superius esse latior . craitario sequitur cr omnis ii neaeque distans sin quemlibet eius punctum a centro mundi est curiia: p, naenisi est recta: tunc aliquid piictus eius est pio pineor centro et alius remotior: et sic non equaliter distata centro seu a deorsum: secundum quelibet eius punctii; uni de quacuma; linearccta data conti fige lite superficiem terre secundum punctum eius medium ipse est propinquior cen: troterre secus id ulli punctuinctu mediuis sectit id uin quem contingit terram 8 secundum puncta eliis ectrema. Ex hoc

sequitur ae quicumue ambula o si curiclum lineam rectam pro parte teporis descendit: et pro alia parte asceiidit: ira pro parte temporis pio qua moueturversicio punctum qui est propinquior centro ipse descendit: sed pro alia parte teporis D quanio uetur ab illo puncto ipse ascenditi patet ex eo q'in primae parta temporio continue appropinquat pluo et pluo centronum di: in alto autem tepore coirtinue clongatur ab eodem modo appropitiqua receiitro mundi est descendere: et eldgari ab eodem est ascendere. Ceau isto sequitiirae ambulansitum super terram caput mouetiir velocius pedibus nata: puttii aere describitinatorem circuierentiam m pedes super terram: unde homo ponet esse ita magnuo q=caput mouerettur iii duplo velocius S pedes: quia iii duplo maloieni cle, cui ilarentiam describerct in aerem pedes super terram.

Ad rationes . ad pilinam concedo Pocti,

lus si exiit fixus superficiei pueri e terre videret multo mi nus comedietatem celi: sicut ratio demonstrauit: tulis omi nus bene iacedo*oculus potestisi tali proportio e cele, uatus suu superficin terrem videret precise inedietatem: itam suus ort3osi diuideret celum in duo equalia: et cu3hoc stat oculus potesseruiitii eleuat' sup sup ficie terre vi videret plusis sit edietate celi .set ex hoc tunc patet adsecutiduargumentum. Bd tertinis a.dicunt aliqui de magistris meis q6

secuit dii rei veritates ii cu una pars solis est orta et alia non orta linea Diuidetis parte olla ilia parte non otia ipsius est liuetica curvae et arcualto: scd tamen pars orta ipsiuo solio no apparet nobis ure arcu alio: ppter bocae qua dolinea curua a re in otio videtis mapparet recta. Sed breviter prout mitivi apiaret hoc non est veria vitae dicoqi secundit rei veritas icili paro solis orta nota debet apparere arcuatio figuret sea debet apparere sicut medietas vel sicut polito vitiuo circulico modo quo apparet. unde itilaginor qui oster ori3oii debetitu agiliari sicut circu tuo resecano et diuidens partem solis orta iii a parte solio non ollat modo quando viatio circulus

secuti ductus periseriain cadit super superficiem latam alterius circuli dividit et resecat unam parietis ab alia sine qua: cuia interiori concauatione illarum partui secundit veritatem vel apparermam: recte ac si ille partes distinguerentur ab inuicem per linea rectam et propter hoc paro solis nobiciori addi nobis apparere coiis iiiiiiii id ac si distingueres a parte non orta per lineam rectam vel ac si est et oculus incentro terreunans edietate terre amota: itasti gibbostimo terrenihil facit ad hoc qi sol in eius oltu secundia ei uo partem orta in deberet ii obto apparere arcuatio figure: ad hoc in sol nobis taliter apparet sicut oritiir facit noster ou3oii. LAd quarta illa bene procederet siceiitrum istagnitudinio terre estet centrum niundi: sed quia sic non est sed inultuni est eleuatum super centris in mundi lioli ophitet epterra sit totaliter eooperata aclito licet talu ipsa Oaqua sit rotunda . quintam illa betae probat q) terra non sit perfecte spiret ica sicut dixit prima concilisto. Dd ultima in dico q= lion oportet mobile motu recto esse figure recte: licet betae oporteat motuin eiu naturalem sit inplicem esse per lineam rectam.

arto queritur virium tom

us terra sit habitabitio. et idetur primoqintilla paro terre sit thabitabilio: na 3 ex quo terra est spherica ut dictu 3 est in aliai uestione: et aqua similiter ut probat dico in hoc secundo et cum terra nigrauiora quaci in medio uisicli situata ut dictum est privo: videtur ae terra undi cooperta aquis et per coli sequens undi id iiilhabitabilio propter aquas. Cnec valet si diceretii r quod eleuationes montium qui finit in terra impediurit ne totalis retra sit cooperta aquio: et quantum ad huiusmodi eleuationes ipsa terra est habitabitis. nam ex quo munduo mit ab cunio ut credidit Tristo. si aliquando misestiit montes et taled cleuation eo iani diu enent coiisipti: propter hoc quod omne graue telidit deor stam Ilec perpellio postest sic sursum sustitierit quare ia in totalio terra est et facta

spherica

226쪽

herae et undi pa tui cooperta. 3ecundo sicut sphera

aeris excedit sphera inaque: ita spheraeaque debet excedere spheram terre: et per coiisequeno debet totam terram coope rimet per consequens debet totam ipsain terram vii divinet habitabilein facere. E Deinde probatur quod totalio terra est habitabiliomam vana quarta eius est habitabilio:vt communiter omiteo concedunt:et nolim detur esse maior ratio demaco dic alia igitur etc.

Oppositum anaborum talia probatorui

tet per experientiam: nam aliquae pars terre est thabitabitis ut patet: et aliquae inhabitabilio propter aquao et aliqua pio pter nimium frigus sicut illaque est suppositae polo arctico velantarctico: quia terra potest esse iiii abitabitis propter ercerem frigiditatis vel canditatis: vel potest este inliabitabilis piopter cessum aquarum. ideo iii questione duo erutarticuli.nam iii pii mo videbitur de habitatione vellia dabittatione terre propter temperiem vel excessiiiiii caliditatio vel frigiditatis Eeciundo videbitur de habitatione terre vel inhabitatione quantum est ex parte aquarum.

Quantum ad primum si apposiedum est pri

mo terram diuidi in qti in partes .secudum ciris i 3 parteo: secundum quinq3 3onas imaginatas in celoquarum una est supposita illi particelique est inter circulum arcticii in et poelum arcti cuin secunda autem est supposita illi particii cestinter circulum antarcti cum et polum an tarc cum .tertia auatem supponitur illi parti que est inter tropicum cancri et circculum a reticum:quarta supponitur illi parti que stiter tropicum capiteor et circulum antarcticum.quinta autem et vltima supponitur illi parti celique et interditos tropicos directe sub equinoctiali. Tunc stipitina coclustio.due prime partes terre sunt inhabitabiles propter defectum calorio et abundantiam si igiditatig : primum patet quia huiusmedi partesii istud distant sole qui est tausa caloilo in istis infratioribus tet quia ademe et vivere plantarum et animalium retquiritur calor sequitiir quod ibi nec crescunt plante neci adibitant animalia:et hoc scilicet propter dete iam calor id secuda pars patet: quia ibi cst excessu Efrigaelo propicreleuationem vaporum commixto uim acri qui non possunt ibi consu

mi propter defeetunt caloris: et illi tantum acrem ibi existen tem ingrossant et infrigidant et condeiisant: quod nulla vivetia postulat ibi manere . cculista coii clusio . tertia pars

terre est habitabilis propter temperiem frigoris et caldisget caloris et illa paro terre est in qua nos habitamus: et quod inest teniperies caloris et frigorio est ex eo quod in est a te no stra sol es prope suam augem: et sic non facit nobis nimium calorem propter maiorem eius distantiam a terra: et in me nostra est prope oppositum sue augio et sic non causatur nobis nimium frigus sui absentiar propter hoc quod licet non diu moretur super nos:tamen est terre me propitiquior. Immistam conclusionem et e suo probationem bene se,quitur quod secundum mutationem augis ipsius solio ali que partes terreresiduntur petuo vel melius habitabiles. ETertia coclusio.quarta paroterre em abitabitio .ppter nimiam abundantiam caloris in effateri nimiam abundantia frigiditatio in lire metet est illa pars terreque est oppostata illi parti terre in qualios habitamus . Se a verum est 6 in ista conclustione non omnes concordant: et probo cani Metirum ex quo aux solistam est piope finem geminoium et oppositum augio prope fitiem sagittarii:et eum existetitibus in diecta parte terre si aliqui ibi existerent siti si ad sola existente iuxta oppositum sue augis: soleio ita estate mimum facit cautorem propter nimiam ciuo propinquitatem ad terram et cu3 eisdem sit hyems sole existente iuxta augem in venae .ppter ablatitiam solio et nimiam eius distantiam a ter ac liminui frigus ibidem .e uaria conclusio: qui illa pars terre:scillicetque est uiter duos tropimo sub equinoctiali est habitabilis: quantum est ex parte frigiditatio vel calor to: imolion solum habitabitis:sea locus temperat isti inuo pro babitati de. In ista iterum conclusione non omneo coireoidant. unde autor ubere manifeste dicit oppositum: istam tam eii conclusionein ponit Et uicentia in sua physica. Et probatur sic: pitimo autoritateIsido in libro eluinologiarum:qui dicit quod paradisus est situs in loco cito versus orierite fere attingeo globum tune et sub equis ioctiali: sedeo stat quod paradisus

terrestrio ei locus amenis Tinius et optime habitabiliosi aepsitet ex uno quod sente legi in uno libro nam in anglia fuit quidam domo sancte vitet quia sterebat se fuissem quodam loco ubi fuit facta incat aetio et citatio cuiusdani spiritu qui dixit se velle porta relicus matura opio quolibet tempo:caunine amplius siccitareturi tunc dixit incantator quomodo hoc essetedixit spiritu or est locus in icrra qui existitnatur habitabilio abdominibuo: ubi in omni teniporearini ruct maturi secundum diuersitatem generum fructuum iri uenitituri et de illo loco dixit evelle pouare fructiis et cito stati iii in secitenti die circa festum natalis domini: et ficus ac plura fructuum genera recentia sibi apportauit: et certe videtur talio locus sit sub equiti octiali: itainde illo plureo dicunt ipsit indab ab ilici proptir intesti periem et excelinini caloriae. EDesii de probatur dicta conclusio rationibuo. primo: pr quo supponitur quod celum et astra stitit orditiata ad guberes nandum istum mundum: et mari me lio mi ita o et animalia et plantas deqttibiis nati ira propter eorum nobilitatern maxime debet este sollicita. Ideo ratiotiabile est quod in illo loco sit hominii perfectissi ina habitatio adqlic, omit eo stellectati

ordinate: et simul diabent aspectum: sed iroc est ad locum subc qiil noctiali tillio enim omit costille oriuntur et occidunt nobis vero nonon uirtur ii re occidunt ille stelle que sunt circa polum anta reticum. Secunda ratio et causa temperiei .diecti loci sub equinoctieli est equalitas distantie ab utroci polo .calorent in illivo loci obtemperatur propter frigiditatem utrius Ioel equaliter respicientio locum illum. Tertia causa est equalitas diei et noctis in omni tempore anni: stigiditas enim noctio obtemperat calorem diei. Trauarta caii, is est hieuitas ematis et thymis rea 3 nec bremalis frigiditas exceditniec caloi ellatio nimis adurit. ontra istam con clusionem dubitatur per rationes illor uni. qui tenent paratem oppositam: primo quidem arguunt sic Aliquis est locuo inhabitabilis propterninatum higito: ergo etiam videtur ae aliquis sit inhabitabilio propter nimium calorent: sed tali Inon videtur est eatiuo quantalle sub equinoctiali. VSecuit do stigabitarent ibi aliqtii: utio de talibuo aliqui venirent ad noo:et de nostris ad illoo: quo a tamen imis qua est perce:

ptum Cil erito nam cum vadimus versus tropicum cancrit iidem inueni inuo homilico valde nigroo sicut sunt cibio,ped et hoc est propter maginim calorem ibi exiliclitem tergo si procederemus vltra tropicii nutantum inueniremuo calore; ut videtur:ciso an illitio post cibabitare C Quarto .isa in ibi existentibuo sol bio inanito currit per 3ctitit 3 capitii in eo tu 3 ideo videtur eici facere tantum calorem q6 no est eis coiine nieno liabitatio: unde vide nitio qii odia obtotii estam qii an

do adhuc non cst in senith aliquando est tantus caior quod est mirabile:et id si curreret bio iii anno per 3 eisith: videretur tantum debere causare calorem quod nullo modo poste nitio vivere. Quinto. Iani viderisuo quod cx reflexio ac radiorum incidentiu in perpediculariter super superficiem speculi coeaui causatur ignis: ideo cum sol pioiiciat bio illatino sicut quando est iii principio arietio et Iimc: radios suos perpendiculariter super terram suppositani equinoctiali: videtur quod talio terra sit tithabitaebilis proptiritimium calos rem adus tuum causatum ex tali incidentia radiorum solio perpendicularium. d primum dico quod licet sit reperire terram inhabitabilein propter nimia iii elotigatio item a sole et hoc stub utroq; polo: non tamen propter hoc oportet qGaliqua sit inhabitabilio propter applopinquationem adsto: lentiquia cum friguo sit ni ortificatiuuin et calor vivifica inuo et causa vi te: ideo est quod natura melius compatitur hic creexcessivum catolioqui trigoris: nece ita in pub equinoctialic stercestus calorio:led temperamcntum optimii: ut dictum est. si Ad lacini diim dico: quod ideo nulluo potest illuc ire ii realiquis venire usimhuc:quia oporteret taleiii tra sire verterram suppositam tropico casicri: ubi est nimius calor pro pter nimiam illo iam solio super ollyontem saltem inestate. lec etiam quio in hyeme solaneeestate potest transire per illam partenu propter hoc quod autolitate quorundam ver suo equinoctialem sunt quidam montes qui habet naturam attradedi carnei uniana sicutitias neo attral it mrrsit et liceest causa quare nullus trafirmitterdicut quida Plocuo imtermedius iter illos et ito octi deserti multii et plei serperiae':

227쪽

b Decclo et mundo. Q

et deficietis aquis dulcibus ita di nullus potest illum locum tiransire: et propter boc non percipimus aliqua noua de illi nec ipsi de nobis. si tertiam:benecoiice do*subtropico caueri estinator calor S sub equinoctiali: et hoc ideo:quia lucet solbis currat in anno per Selii id capitum habitantium D equinoctiali: et no iiisi semel in anno per 3mith capitum in ora litium sub caneto: tamen quia minus moratur super 3enith capitis existetitium si ib equinoctiali et Diut tuo supersenit a capitum eristititium sub tropico cancri: inde est mnia iotem facit calorem subtropico cancri qua sub equinoctiali. Per hoc idem respondeatur ad quarti .EAd quintam: di coipnon est simile de reflexione radiorum inciderium pperis diculariter: sup supficiem speculi colicaui et de radiis upentdiculariter incidetibus super superficie terre: licet bene ait: quo modo est et simile de incidentia radior; perpediculariusuper superficie speculi conuexi et suder superficie terreaeum terrano sit concaua: sed conuexae vel spherica et ideo sicut radi Filici dentes super superficie speculi convexi non causant ignem ex reflexione eorum: quod in benefaciunt cu incidiit super concauutita dico et nec radii perpendiculariter incidereo super superficie terre conuexam causant tantii caloiem sicut causaretit si caderent super superficiem terre concauam: et ex hoc patet ad argumentum.

Quantu ad secudum articu Ium est vita opi

nio que imaginat irrca aqua et terra aut faciunt unam brarum. Et*non plus habemus de aqlito nisi quantum est iii vallibus terre. Et ita ponunt partes terre habitatas no esse nisi quam a insulas. Et imaginantur in qualibet parte terrebe dictio Si partibus terre esse multas talea partes adodiscooperta o et taleo dicereiit in qualibet dictarum qi imparti una esse babitationem: salte istum est ex uarie aquarii in re

alique earum sint inhabitabilesypter defectu murabsidantia frigoiis vel caloris. CSed ista opinio no valetppter duo. cibiimo ex quo abeterno fuit infidus et diu illa canalia ad rum fuissent repleta perssurum partiu terrestriti cum aqiis in illa canalia et siciam terra via div esset aquis cooperta:Papter repletionem talium canalium. CSecundo: tunc utimo es aque essent faciliter permeabilest sinSeliktolus de aq currat iii talibus canalibus et vallibus terrer sed osio est falsum ex eo meli unum mare impermeabile in cuius signuquo aesti inpermeabile Derculeo posuit ibi columitas:et nullus teliet ipsum permeare EZeclida opiniolet illam approaho imaginatur aeno est istem centrum grauitatis et magni tudinio terre:et ideo terra ex una eius parte est propinquior celo et a qui discooperta:et et alia parte et remotio iaceto et aquis coopta: et ad illam parte fluunt aque cribieriit ppin, quiores medio mudi Et ideo prodistinctioite partium terre habitabilissi a ptibus terre inhabitabilibus propter aqua oimagiri an dii est in terra via a 3 esse lineam transeunte ab oriete in occidente directe suppositam equinoctiali eque distantem secudeli nee imaginate in terra supposite circulo artico: inter quas imaginatur tertia linea eque distans utri . in terius imaginatur totum quod est ab equinoctiali perpolii meridionale: et per polum septe trionaleus ad circulii arcti cum esse cooptum aquis et restidii uni qd iio est nisi vita quarta terretimo adhuc noli integre esse discoopertum aquis. et ulterius imaginatur a medio illiue linee supposite iri terra discoopta actitio pio trabivnam lineamppendiculariter versus lineam eque distante ei supposita circulo arctico .cidistincto siet magiit attonianifestum est in figura quomodo ista pars terre discopia aquis est diuisa iri quatuor ptes quaru3due sunt versus occidente et due versus ouente: et interillasque sunt vorsuo occides ite3 illa que est propinquaei equino ctiali vocatur africa: et que est propinquim septenioni vocas europa: deinde alie due sunt versus oriente3: et inter eas illaque est versus equinoctiale vocatur asta maior: sed piopinequior septetrio iii vocatur asia milior. QuantiI ad huius parteo terre cooptas et discooptas aquio dicit Capanuo in sua theorica in capide luna hec verba.dggregetur autem aqueque sub celo mittin locum vnunn ut appareat in terra arida et habitet homo i qui quodammodo est finio omnia locu 3 sue habitationi Scogruente: ideo credendum est solum illum locum terre detectum esse ab aquis qui huniano v mi merit necessariuo: quia ergo sola quarta paro terre qua coiit incutduo semicirculi: quoin unus ab oricte in occidente sub equarete pio teditur:et aliud per polum septetriotialem abollente in occidentem iii habitabatur:vt omnes aiunt.oportet aliao tres quartas terre esse cooptas aquis. C Sed diceres sicut prius arguebatur : ex quo coistinue cum fi mitio fluunt pleotcire a amare quare ergo tandem terra ex alia parte ubi est cooperta aqlito non efficiti ireque propitiqisaccio sicut illaque est discooptata aquio: unde cum hoc fieret terra uendi cooperiretur aquio crievoti detur o hoc nunq3 fiet: et hoc ideo: quia quando particule terrefluunt ad aliam parte: tuealia paro fiet magio gratiis et pellet aliam sursum e ut pitu dicebatur inutia alia questione: et sic semper erit et hoc Dpter difformitatem grati statio terre: quam difformi latein ab cierno deus ordinauit pro salii te a mimalium et plantarn vi caediruti tamen credoqi pio pter mutatione augioccentrici solios illa pars terreque modo est coopta a qui opitus erat Dilco, opta et que modo est discooperta pisus erat coopta: et hoc via detur velle satio mani ste Aristo.in Edometheotorii milico

non exprimat quod hoc sit piopter mutatioile augio solaris.

rationes. Ad prim am ciam suis confiiv

inationibus n5 pio cedit iuxta secundam opinione una cum hoc ivnon est idem centrum strauitatio et magnitudia terre. Ad secundam: dico mordinatum est adeo ae sphera anile non Deberet tantii mee edere spheram terre quantum sphe, ra aerio iubera in aqiiciet hoc ordinati ini est propter salii temantinali uiri et plantarii metriam si esset tStuo excemus aque ad terrani sicut aerio ad aqv litora terra esset coooerra aquio:

et sic non possent saluari planete et animalia. C id ultimam id ictum est in questio ite quod non est ea de ratio de vita quarta sicut de alia qitantii in ad ipsam esse habitalem vel inha bitabilem.

Explicit iliber Aeci indus Ilicipit Liber Tertius.

mum huius quasda3 dubitationes

concernenteo totalem mundum teti similiter tractaui circa secti dum hui iii,3 dubitationeo concernetes pars tem nobiliorem mund talarum celum teticum boc terram:prout est retrum cediti et totalio mundinistic volo tracta's redubia rance ierea grauia et leusa v siciat sunt elemeta: que sunt parteo mundi totalis minuo nobiles qua sit celum De quibus qui deni graui biis et leuibus Aristo in tertio huius determinat secundum opinion cinantiquorum: et in quarto huius securis dum opinionem propria inuet ideo simul questi oes circa hooduoo librosi intendo pertractare.primo quantum ad grauitatena et leuitatem ipsorum grauilini et leuiu .Queritur utrualiquod clementum sit simpliciter giriue et aliquod simplici ter leue et aliquod levevrgraue in revectu Iarcuitur primo quod nihil sit simpliciter grauetna si sic hoc videtii reme ter rapura: sicut dicit Trist.in litera: modo hoc est falsum: nam fit illa terra a. tunc arguo stea. est aliquo grauiuo : et aliquo minus graue:ergo a aion est simpliciter gratiae coiisequentia tenet: nam graue simpliciter debete me graue iit sumnio: sed graui iii mitimo nihil est grauiuo: nam aliter non esset sum, munitantecedes piobatur:quia a. terra est minori terra gras uioletet minori terram inuo grauio. Consimiliter probatur migrato non est simpliciter leuio. Deinde probatur in quod libet elementum est graue vel leue simpliciteriori mo sic quia sinon: hoc esset ex eo q)aqua non esset grauis simpliciter: et aer non esset leuis simpliciteri sed probo quod imo: et arguo sic de aquatillud quod grauiori stimplici tri est grauius utimest graue simpliciter: sic est de aqua: patet: nam unum dolissde aqua est grauius in aere S litvnuo pugillus terre: et trajine talio terra per Arist.itilitera dicitur esse simpliciter gradi

uiget assumptum iratet: nam cuilibet manifestum est ut dissi citius rimito et iustitiere magnia pondus aqite visum putgillum terre.CEt co firmatur de aqua et De aere simul iviani

illud dicitur graue simpli quod dicitur graue sine addito: et illud leue

228쪽

et illii diei iesimpli vis dicitiir Ieue sine adtrito et sic est de ac

et de aere: pidocna aqua dicim uocii e grauem sine addito et acrem leueria sine addito. ecundo.tii si aqua emit si inpli: citer grauis: et aer simpliciter laulo:oporteret*grauitati an essent inmixti quidam graduerte uitatis et leuitati aeris esse it commixti quida gradu 3 grauitatis: sed hoc est falsum:'na tenet ex eo gialiter aqua esset simpliciter aliis et aer simpliciter levis allud enim qd babet grauitatem sitne leui tale est simpliciter graue et quod habet leuitatem Me auitate est simpliciter leue: reete sicut est in aliis qualitatibus: sed fallitas pretis probaturipumo: nam si sic tunc aqua sima pler posset successive descedere in vacuos et aer simplex poli et successi ne asceridere in eodem si esset: qd est contra Tristo et Edinentatore iri quarto phylicorum: pna tenet ex eo q) haberent sufficiente resistentiam inti tristeam: viasse in aqua letabias resisteret grauitati: et in aere grauitas resisteret leuitati.coiiffrinatur hoc. qi forma ivbstantialis aque ela silii, plexi et similiter forma iubstantiatio aeris:crgo grauitao que est qualitas motiva a que 'nsillam formam substantialesnetiam debet esse iiiiiplei: et limiliter leuitas ipsi u Iaeristet sisse aqua est grauis sine leuitate iet aer leuis sine grauitate: et percoli sequens aqua est grauis simpliciter: et aer leviet sim, pliciter quod erat probandum.

Oppositu vult Aristo. et Commentator in

multis locis:qui pluries distingulit graue in graue simpliciter et ingraue in respectu si de volunt terram eme a me simpliciter et ignem leuem simpliciter et aquam et aerem grauem et leuem in respeetu uenista questione primo ponam quasdadistinctiones.secundo conclusione .

Quantum ad primum sit prima distissctae:

aliquid dicitur graue simpliciterquatuor modis uno modo quia eo existet e graui nihil est eo grauiuo secundo modo: ei grauitati sue nullus gradus leuitatis est cominixtus tertio modo: quia de pronomine demonstrante ipsum est predica hillo iste terminus graue abs addito iuxta illud: hoc sim: pliciter dico qG sine addito dico. quarto m6:eocrin quo citam illotum trium eleinentorum ponatur que sunt ignis aer et aqua .ipstim aptum natum est descendere. Secuda distinctio proportionaliter se babet de leui simpliciter.navno modo aliquid dicitur leue simpliciter .gula ipso existcte leuisuhil est eo leuius. seclido modo quia leuitati eius nullud grasduo grauitatis est commictuo.tertio modo .v ly leue est pie dicabile de costile addito.quarto modoqi in quo tun isto: rum trium elementorum ponaturque sulit terra: aqua: aer: ipsum est aptum natum ascendere. Tertia distinctio. grasue non simpliciter Diti respectu dicitur duobus modis. uno modo: quia sue grauitati est aliquis gradus leuitati spmixtus .secundo modo quia in aliquo elementorum aptum nastum est ascendere. et in aliquo aptum ita tum est descendere. Quarta distinctio. ponatur ptoportionaliter deleui non simpliciter: ea in respectu.

Qualitum ad secundum sit pesina coctu .

nulla particula terre est grauia simpliciter primo modo. Probatur:quia quacunq; particula terre data una maior est ea grauior .ESecunda conclusio.quelibet particula terre pudire est grauis simpliciter secundo et tertio et quarto modis: de secundo modo patet: qime grauitati nullus gradus leuitaetio est permixtuo. Bliter elaim non esset terra pura: quod est contra Vrpollienni. de tertio modo p3:nam graue estpdica et bile de prono te demoli strante illam particula3sinipli et sine addito me quarto modo pis: nam quaculam particula terre pura data: stile esset in igite: siue ili aere: sitiem aqua: ipsa apesta nata est et descelidere: sicut docet experie natet filiosa descederet:hoc effeti ter phibeno et violetds ipsam . Morari: dum iii cessi pro postio solii indicina ud aliquid graue simpla propter hoc qi in quocuitu poneretur dictorum triti elemento rum ipsum aptum isatum esset descedes e. si ea dicereo vi

sietur cristo quarto modo non 'l3 particula terre sit simplagrauimqr non ql3 talio descendit in aere pl3 de illis paruio corpoilbuo amnisilibusq apparet in aere in radtio solarib' proiectio per aliqua fenestra. Erindetur *-particule tales apte nate sunt descedere: seaci non descedunt est pib, pter hoc aeno sufficiuiit diuidere aere sub se existente M pio,pter eorum parilitate rideoqG ibi retinens hoc est eis violeritum. vi ea dichesimo qua doc ascendiit in aere. Resus

deo*verii est: sed hoc est propter alteratione lactant in eis percaloio solis inducete in ei oleuitate et trabere eao asiniplicitate et naturalitate stra. Cicertia coirclusio .nulla paraticula ignis est leuis simpliciter locii edo de latii stmpliciter pristio modo dicto:ybatur:quia quacii qmdatania tot ea est leuior .EGuarta 'clunis quelibet particula ignis est leuis simpli secti do et tertio et quarto modio: licet iis proposito ducatur emeleliis simpliciter iuxta quartum moan: probatos portionaliter ruit probatur conclusio secutida de grauita te terre.CExistio coctussonibus sequitur aliquod elemenatu3este graue si inplicitcri et aliquod esse leue simpliciter: ierat prima paro questionis pio posite. Quinta conclusio.

aqua et aer non dicuntur graue Inecleum in respectu prismo modo: probatur squia si sit tunc in quolibet editi esset aliquis gradus leuitatis et aliquis graduo grauitatis: sed hoc

est falsusn: primo: nam tutic quodlibet eorum posset succisi,ue moueri in vaclio .secundo .nam tuticeorum nullum est et

elementum simplet neci partii mereo T sua qualitas moti: ua non est et simplex. Sexta eo clusio talia aquae, aer est grauis et leuis in respectu stelido modo probatur:qr aqua iii aliquo elemento postra asceiidere, in aliquo posita sescelideret: et similites ic est deaereis deo quodlibet eoius dicitiir graue et leue in respectu secundo modo: consequentis tenet ex distinctione tertia et quarta primi articuli: dantecedens probatur:nam talis est ordo ei itii naturali ii quod gratii ora appetiit essenib lenibus: et leuiora appetunt esse super grauiora:patet hoc: na aliter ii ii nona tenderet in aqua nec oleum cuius oppositu videmus. Et ideo quati docuis Ma qiici lapet superne temni immediata et reicuti sest timo uer feta scederet super ea si noli esset impedimen tuli tib si aqua baberet sub se igne vel aere ictivemet de scederet si noli impediretiir ut esset iube mea de patet degere qui libaberet sub se insedit te igne deste ideret ut esset subeo:sed si baberet super immediate aqua vel terra mederet si ionini pediretur ut esset super eam .sse ergo patetice aqua in aliquo elemeto ascederet et in aliquo descenderet et aer similiter. LEx quo cocluditur aere et aquS esth grauia et leuia in respectu non quod in eis ut grauit scdmixta te, uitati sed quod in eis est una qualitas simplex inotiua quefacit ea demesidera quando hiab eis est aliquod leuiuo terea sena qualitas tacit ea ascedere quando imp ea est aliquod ora uitio . vi Septis ita conclusio. graue et leue iii respectu potvbi ascedere nati ii aliter et ubi descedere naturaliter:y hatiirmanarescunq; emet aqua dum in sub ipsa immediate esset aer: ipsa descederet et sit ubicunq; esset aqua dum trisuper ipsam esset teri a: psa apta irata aetascedere: et a laedestet naturaliter si non impediretur:quia sicut dictum est:semper minus graue appetit este sit permanis graue: modo tertra est graitior fit aqua:ahentinnode ederetitia qua . Ex isto patet differetia inter graue simpliciter et gratio inremes c tu:et leue simpliciter et leue in respectui ni graue simpliciter

nullibi laederet naturaliteri et leue simpliciter nullibi de QEderet natiiraliter: lea graue et leue in respectu ubim post initas aere et ubisi possimi descedere iraturaliter. eis duabitatur iuxta hoc pntino: isam dicit Siristo quarto huiuo cis aerascedit violente iii clemento ignis. Securido dubitae nam iuxta dicta videretur seqiti v aqua no di beret dici magio grauio aere:qilia sicut to aer potest naturaliter asce: de re vel descendere: ita era qlia cum virum Q is graue et te: ue in respectu Cicertio: si grave et leves ite spectu sicut aciet aer postent ubivitaturaliter asceit de re et ubicue naturalis ter desceridere: tunc ide inmobile simplex posset moueri vatturaliter motibus contrariis: cuius oppositiam demonstra, tum vel determinatum est primo huius. Ad ista respondetur.Zid pri in uindicedum est*dictu in Uristo.d; intelligi ae aer violete ascederet in sphera ignio quando ibi esset ignis cum hoc tamen stat*aerascederet ibi naturaliter vel saltegptito natu genetibias is dere: si in sphera ignis esset a Isqβcorpubra uiuo aereuopter staturaleinoiding grauium et te uiuim .es Ud secundss dico: ma qua utim est grauiora aere: ibnon propter hoc o aqua descetuleret alicubi naturaliter ubi aer non posset descelidere catu ad voluntate postro:sed ideo qua dfgrauior aere: qtaqita apta irata est de laedere saere et ce sub aere: aer aut ne aptus sistus est descedere in aqua.

229쪽

mio ecclo et mundo. Q

e id terimino contrarito ad terminos cottario e .unde dicosti l)oc iion sufficit ad colurarietare motust: sed cum lioc reqvritur*tateo motus ne retit per cosimiliae media in grauita: re vel leuitate. Octaua conclusio. si aliquid asinare natu: raliter: id reii Lineato plerio: aliquid descelidit naturaliter: et simi uer si aliquid descelidit naturaliter:aliquiae scendit naturaliteri patet: natu surgitis alaesidit iraturaliter iii acretcer qui ei stiper ipsum descendit naturaliter : cum grauius appetate L sub Ietuom sist si terra descedit naturaliter per aerem: istic aer qui est leuior terra laedit naturaliter: quia

vult grauius esse sub ipso.

Ad rationes prima bene probat quod teri

rael grallio sinpliciter punio modo: nec etiam ignis est lesus si iiii pii primo modo: qculpt3 ex conclusionibus positis: sum quo in besae statae terra est simpli grauis secundo et tertio et quarto modis: i ignio si tres leuis simpliciter scdo et tertio et quarto modis emaedam:n om qua vel aer sit gr*ula vel leuis simpli. Et quando dicebatur unii dolium aque in aere est grauiuo vitiis pugillus terre: bene cosa cedo: sed noli piopter hoc sequituria una dolium aque sit aetu uici vi optigillo terre simpla: nam nosequitur en grati tuo in aere ergo est grauius nam grauitates et leuitates sint plasicut patet et primo articillo charanti ir inter elementa quatri in ad motu vitias in menti in altero: qiiicquidem asceiideret in aere dicitur leuiuo aere: et quicquid descenderet in ad dictim grauius aqua .EAdtan nrmationem: bene concedom securre imi unam acceptiori grauio filia apliciter aqua diceretur g aitio simpliciter et aer similitera scilicet prout illud diccretur graue simpliciter de cuius pronomine de in onstra,

te misicarii r lygraue simphalis 3 addito: verutasneti nec qua liccaer dici ur gratie simpliciter prout graue sisti pisciter dicitur quod ii quos ii elemento alio ab ipso descen deret: quomodo graue simpliciter accipitur in proposito. ruta ratio dene phar*nee aqua ii re aer dicitur graui in respici piumomodo cum hoc instatqrtam aqua acrdicitur graui in respectu .seculi do modo.

compo quid est alti grauiuo inae,

ill sit eodem grauius in qua et ar Orimo i r sic.nam si non sit: ergo a. grauius h. in aere et baecouerso sit grauiuo ipsam aq:/-m non potest sciri quod illominrei veritate sit alio avius: nam sim dicas*a .est gr. usu ob ex eo* a.descendit velocius in aere

Ob. ego dicam aeb. est grauius a. qui velocillo descendit in aqua quam a

Sppositum arguitur . nam imum magnum

lignit paruo plumbo inpere est grauius: quia velocius iii aere de laesidit eo paruit plumbii: et tamen inaque idem paruit plumbii est grauius illo magno ligno:quod patet: quia illo paruuin plumbu descendit usu ad pro 'induin aque et lignutioii. Iuxta istam questiolaeptimo volo potiere colici uiros neo circa quesitii. secundo iuxta hoc voto pon re quosdammodoo: quiuiis possumus inuenire si te ponderatione adiportionem corporii allium et leuium ad inui in gravitate diauersarum gravitatum secundum speciem

iuuantia in ad primium sit ptima conclusio.

nosi quodlibet corpus quod est grauius alio in aere est eodegram id in aqua: pade magno ligno et paruo plumbo: sicut arguis p6stpositis. CZecutida coii elusio.non quodlibet coipuo est eque gratie u aere et in aqua: patet de ligno quod in aere descenditus 3 ad pio idii aerio:et in aqua non: quoanosi esset nisi iii aere emet grauius et in aqua minuo grave.C Tertia conclusio .non quodlibet corpus ei teqtie graue in aqua et in oleo patet deligito qd non ita profi inde descendit in aqua sic iit in oleo. Eirx quo ulterius se luitur quartacdclusio noti qetiodlibet corpus quod est grauius alio in aqua est grauiuo eodem in oleo et econiterso: et non solitin istud re ruin est de aqua et oleo: sed de omnibus corporibus diuersa rum grauitatum secundum spectem.

Quantum ad secundum supponcndum cst

ptimo: que dicantur equaliter grauia secundum speciem et que nequaliter. unde illa dictitur equaliter gratii a secunduspectetu que sic se habent qi equales portiones Og in magnitudi sae equaliter poliderant. Illa veto dicuntur mequaliter

gravia secundum speciem que sic se habet*portione eorue qua leo in magnitudine inequaliter ponderant. vii de sica piantur due portiones una ligiti et tanta plumbi portio ptii biptuo ponderat. LTunc sit prima conclusio. datis duob' corporibus totidio:an sint eiusde grauitatis inspecte vel hi, uersarum et quod eorum lit grauius possibile est fine poti deraditione in equilibra inuenire: nam simi illa duo corpora a et b. et capiatur dea .etb.portiones eclesiit magnitudine si a. et b. sint inequalia in magni tuaine et dimittantur ille portiones cadere in eandem aqua: tunc si eque velociter descendiit in profundum aque vel tanta pars de una quanta de alia: dic; dicta coipora sunt equalis grauitatis invecte: si aut ineqvelociter descenduntvs ad profundum:vel pluc de una it larum potitoriis subsilerotur in aqua et minus de alia: Dic piliud est grauius secuit an speciem:cuiuo portio velociti descendit: vel catu oportio is subinergitur plus in aqua fundanientu istius posuit est in precedente questiolle. Oeclida

conclusio datici Duobuo coi polibito solidio diuersarum gratuita turn in specie: ainbobus hi supernatantibus in aqua sicundu in aliqua osui partes indisitim sine poderatione in equi libra contingit inuenire quod illorum sit grauio: sed etiam proportioncm iii qua alterii est altero grauiuo: et hoc votius ii epiri sic:nam sint duo talia corpora duo ligna Diuerlix specterum et Piuersarru grauitatum in specie: captantur de eis duexortiones equales: et quelibet illarum ditii clatur in latus ingliquot patTeo equales: verbi gratia in ii que parteo voce itur puncta:quo tacto dimittantur cadere in aquam: et videatur de quo plura piincta stibiis erassitur et de quo paucio:ra et ulterivo videat quot puncta submergutitur de uno: et

qitot de alio: et F liocit dicetur proportio coet ad inuicem in grauitate verbi gratia: sitae vilius submergatur duo pucta et alterius quatuor tunc dic ae illud cuius quatitor puncta

submergutur est in duplo graui uosm speciem illud cuius solii duo punct* submergii tu .c Tertia clusio datio duo hii ' caepotibuo liquidio diuersarum grauitatilina diu uicesim specie est possibile sine podere iiivem reqd illo* fit grauius

nani sint duo talia aqua et oleum: et dimittatur visu lignum iii aquam primo et deinde inolen .st de illo ligno minuo sub, mergitur in aqua et magis in oleo: diem aqua est grauior et oleia est leuiuo: patet: nani semper idem graue in leuiori profunditio descendito in gr uiori. Drta coclusio. datis duobuo corporibus liquidis diuersaria grauitat si in specie: polribile est sitie polrdere intioli irpnon solii quod eorum. nitalitero grauiuo: sed etia in qua Dportione sita et est altero graditi tuo: ngiuat duo talia corpora liquid aqqua et oleii: et capias visu iis in quod dicto modo sit diuisum in. t si parteo e sies: et viiiiittatur illud ptimo in unu eoit: verbi gra in aqualet vis deatur quot de illio ptibus submergStur in aqilatet sit verbi a aequatuor crus pucta:et deinde dimittatur iii oleii: et vi

deatur quot puncta ei uo submergatur in oleo.et sint ibi greatria hoc consisserato dic crinili portione actia est gravior oleo stin specie inqili nnmpruo punctori illivo tarporis submersor; in aqua se 33 ad numer plicto cem de corporio sub inerso ic iii oleo: et qi Iphitio illos numerorum adita uice est sesequitertia:q; quatuor ad tria: dic pa qua in sesquitertia pio portione est grauioi piis speciem Osito leti. Quinta cocta siqvatia duobus corporibus: viro solido et altero liquido: possibile est sine poderes nuenire ait sitit eque grauia fini speciem vel vin empsit altero grauius specie3:na sit corpus pus liquidii aqua et coippo solidii sit plumbii vel lignu vel aliquid lampi: et dimittatur illi ditia qua tunc si descendit in qua usiue ad prostandinoscae est grauius aquam specie: si aut descetidit umquo sup ficies eius supioiitateque altacii supficie simiolia iidi q*illud corpiis solidii et aqua sutileque grauia i in specie; si alit fini aliquas euis partes descendit iii aqua et smaliquas supernatati die Cest leuiuo aqua Fm speciem: sicili est i mnes Eden ta emclusio datio dii obus corporibus: uno solido et altero liqirido diuersari speci: rum ingrauitate: corpore tamen solido ita late in liquido: et

230쪽

Eibar. m Questio ad. - D. C.

tion descede te ad Dfundiu pose est inuenire in qua proporatio ite vini illotii sit alio gravi' sc6m specte ina sit corp' liquidum aqua et coip'solidii sit vatilis mi: et diuidas illud lignit dicto Ilio in xij.portio ii eo equale5: quo facto dimittatur in aqua te videat quot ei' pulicta submergatur in aquaist sint verbi gratia quatuor: quo facto videat in qua I porti de tora. talis rivmer' puctorii duodeci in babeat se numerii punctos rii sub inersorii in sq:s ad quatuor:dic cy in ea rariplayporatione illud liquidii est gravi' secundii specie illo solido pisnali illud lignit secundu oti ei 'plicta descederet in aquamus quo ei' supiscira supior fieret eque alta cum sis ciem supioinest et piceilaeque grauecti aqua:ideo inquato misi' de tigno descedit in aquatin tanto aqua est grauior ligno: ideo si medietas illa' ligni. serpuncta descederet in aqua aqua emet pella in duplo grauiousea sinui O medietas. tertia: ut puta quatuor puncta: aqua est et in triplo grauior rqualis est proportio.xi .aa. quatuor. Tunc respodeatiir ad rationem ante oppositu .Qui dicebatnuc non possct sciriqGiltatu secundit rei veritate esset gravi' secudum specie:Dico imo uia illud in rei veritate est gravi' Fni speci quod est graui 'ingrauiori: puta in aqua: sicut est plubius acut patet ex iam dictis inquione et ilicstione pcedelite.

elementu i ii suo a pilo loco sit aucet via detur primo CS sic: grvesica repleta aere plus trabiti equi librassi lino emet reple ita. quod non esset nisi aer in ivo proprio loco est et grauis Cinc*ndo .aliquia est aere erustente in suo proprio loco gravi':ideo aer in suo piopito loco grauis est: cosequentia tenet ex eo q6 in viro con ruratorii debet reperiri forma seu qualitas: secundn quamparatur adinvice. LTertio si aer esset in sphera ignis descenderet adsuit locuspitii per sua grasvitate: qua tame grauitate no amitteret: sed retineret ipso existente in suo proprio loco: ergo aer in suo proprio loco est gravis. Quarto ad ide.na indicit Commetator cometo. xxxvid.quarti huius qosi auferatur aquaqest sub aere acrdescendit ad replendii locnaque sine difficultate et violendit. a. iamc si auferres aliqua paro aerio sup aquam: aqua in Sascederet nisi cit quada violetia D repleao locii acti Z disi aliqua pars ignis i ii sphera sit apio priae existes suo ceres auferretur aer n6 ascederet ad replendii locii iuu3 nisi cim

quada violetia:istud vides esse signit q8 tam aer Sad iunt

gratita in suis locis et non leuia. Quinto terra in proprio suo loco est grauis adduc grauitate actualis o no veractaequetia tenet de se:antecedens ybfit: ni li aliis niteres eleuare aliqua preterre adhu et psia existis in suo loco ipsa resistet eleuati: sed non is ingrauitate:ergo etc. CSexto .nsipies inferiores terre sunt solidiores miliet oleo:q6 no videtur esse nisi ex eoae supio reo eas coptimiit sed talis copresssio est virtute grauitatio ergo et c.E eptimo.tgni ubicitu est calidus actualite ergo videt Metia ubi citae sit: ut levis actualiter: etp conseques in suo loco est leuio in pari raratione terra in suo loco piopilo est grauis . clauo ar. de aqua: nam si fiat forsinen in terra aqua descedit i ii terram: lion obstante quod aqua existit in suo loco proprae:ma hoc non victetur esse nisi per grauitatem.

Oppositu arguitur. ni si a Is quod clemetu

cia et graue in suopprio locothoenomasio videret devito elenietorii gratiui de alio neminin et ideo si aliq)Selem tileti et graue in suo loco ppilotam ect grauio iii suo loco Baptio: hoc est falsu3 nasieet grauis imo loco ppvo: tiictiled haberet supra se cetii vel mille dolia aq:bii deberet selit ire grassedine ei':d tu ipst no sentit:p3hoc de nautio: tu alia ali in desceantvs adsundii maris:ettiichnt m e plum, celsi dolia aqtet in nulla ei' grauedine latiniit.Sila si aer i suo loco rei grauio: uti Gbem'illa grauitate pcipe:cumultilo aere existat suo nos .c reo argute autoritate Hrcvia mens disi libro suo is poderib' ubi dicit nullii corp'iseipso graue esse:vii nec ast in aqua mecoleti iii oleo est grave.

yro respo dedo ad ista qstione pono pri,

no vna disti lictione:et est ista: dupliciter pol capi graui, tas.Vno modorum disp6nequa dat abituali epoteriali alite

forma grauis: sime actuali inclinet ad motu si ueno: et illa voces grauitae dabitu alio seu potetialis. Alionio accspis grauitas P tali dispone actuali iclinate ad motia .et illa vocatur grauitas actualis. Lo similio distinctio pt poni de leuitate.

Talic sit prima conclusio:ubicunm sites

silentii graue ipsum b3grauitate; dabituale pharitast talio grauitas est clita coapisto forma substatiale ipsiua gratii Anecpcit tolli nec auferri nis incorruptione forme substat illo: et nou solii ni otii locale. cisa coctissio. elemetii graue in suorumptio loco h3prauitate habitualelybas pii oppeedentepclusione segon apeade qualitate pquae lenietii mouetur ad suu locuppiincii fuerit extra ipsu3:quiescet naturaliter in suo ito loco cii fuerit in ipso .s3tioc est grauitas qua tu Melaniet grauia. Et sic eade grauitaoqaliqudici factu alio: sicut cita crualiter inclinat ad molli deo isti: Rkqndi hasbituatio et potetialis sicut qnred actualiter inclisiat ad mostum.Esconsimiliter piit potu duc eoclusi6eo de elemetio leuibus. Tertiae delusio .irullii elemetu i suo loco Npno d3grauitate actuale:Dbat: qi nullii ele inelii existens in suo loccoyprio inclitias actualiter a amoritv coim 3:ergo nullii et mentia in suo loco Diioh3grauitate.coseqtietiad exqd nominia grauitatis actuatio Antecedes p3 ad experient j.Sic simili modicercide leuitatercspecta elenientorum leuitim. Sed contra istam conclusione dubitatur ptimo: nam poli re quod aqua sit in loco suo Nprioet dimittat aliqua magna paro terreni ipsam: inclita aqua naturaliter ascendit stipra ipsam terrsten mutuo graue appetat esse sim magis grave. nodicis essem stoean aequalitaten qua aqua descenderet adsutilocssa pisti: si emet extra ipsum. boce ut grauitas actualis pqua descendere ergo vider*hee eti1 sit grauitas actualis pqua ascedit sup terra n obstate quod ipsa aqua sit in suo loco tibi sprio:ergo videt q, aqua iii suo loco Npito h3grauitate actualc: quo habet aurea te actuali

ter inclitiantem ad motum detecndo si super aerient auferreatur aliqua pars ignis ipse ascenderet ne fieret vacuum tetnosi nisi perlevitatem actualem:ergo aer in sua propria ressione videtur habere leuitatens actualem. Erid primum istolum conccdo quod per eandem qitalitas rem per qua3 aqua descenderct naturaliter ad suit in locum proprium si esset extra ipsum etia ascendit super terra dinii Psam in eain: unae viso em maginandum quod in aqua sit visa qua limo. grati ita oper qua descendit infra aerem aet una alia que lit leuitao perquam ascendit super terram mam tunc aqua non esset elementum simplex: verum est tamencis illa ea de qualitas vocas grauitas cti inclinat ad descerissum vel quietem Deoisum. Sed vocatur leuitas ciri inclinat ad motii sursum vel quiete sursum.Tunc ad spolitu 3 dico iud quando aqua existens in iva Dpria regione ascendit supterram dimissim in ipsani:doctio est per grauitate actuale, licet hoc sit per eande qualitatem que aliqxiasido dicit grasuit o actuatio sicut quando actualiter inclitiat ad motu desolsum et no ad motu sursum EZec dicereo ad minuo ergo aqua in sua propita regione es actualiter leuio. i am terra inista in ipsam existentem in sua propitia regiosi et ipsa asce iaclit sua terra grauiore ear n6 videtur ementia pleuitatem actualem. distud dico mira cito; ponitur terra immindia testister aqua ipsa aqua desinit este naturaliter locata: cxeogi ipsa exilieno tiun 'grauio est struata immediate sub existente macto graui. Et id cocedo q6 tuca quast sua leuis latcin actuale ascendit sup terram ecpropter hoc potest concludi ea in suo loco proprio eme actualiter Ietiem. Mam tunc non est in loco sibi proprio et iraturali. Ad secundam Mimcelsi superae res amoueres aliqua pars ignior et lateia ignis

non confluerent: utimaerascenderet ne fieretvacula: et quando dicebaturium aer insita propria regione baberet leustare in actualctiit concedo Et qua do dicebatur:oppositu dicit conclusio:res olidetur. conclusio debet intelligi et modifica ri quod clementa gravia et leuia isto locis piopido non daribent gratuitatem actualem nec leuitatem actualem: et hoc resbuo riaturalibus dii nisti in sua naturalitate: ed quando super aere; amoueretur aliqua paro igitio:aliqua fieret violentia in rebus naturalibuo: ergo et c.Uel aliter: et 'coidas solutioi pila dubitati olo: qndicebas: si amoueresstist aereali qua po ignio*c.pcedo aer tuo uersuris Pleuitate actuale i