장음표시 사용
231쪽
Et quailo dicebaturiergo aer in suo loco pioprio et natiirali haberet leumtem actualet siego: nam dico vincaerno essetiti suo loco naturali:exeoqi ad aerem naturaliter esse locatii requiritur ipsum secundu eius superficiem conuexa esse ima mediatum igni . Sed si aliqua paro mitis superitio amouearcturiare desineret esse limitedia tuo igitur et per consequetis desineret eme naturaliter locatus adeo non est mirum si per sua leuitatem exiret in actu asceiidendi seu mouendi sursu3.
Ad rationes principaleo. Ad primam dico
oelia eret irino in vesica cum vesica plus ponderat in aere vesica solum: hoc est propter hoc ae aeriit vesica est aliqualiter iidensa tuo et complessus et factus grauiuio aer ex te rior: qigrauius in minus gram descendit ergo M. Odst: cundam : dico; quando est existens aliquod lignum aere: tunc iste aer sub ligno existens nocti naturaliter locatus:ex eo; iste aer qui est minus grauio est sub ligno magis graui et propter trocninc lignum descendit: et aer ascendit nec prospter hoc concedi potest elementii in suo loco naturali esseo ctualiter graue vel laue etc. Ad tertia. illa bene probat paet in suo loco natur ii habet grauitatem vel leuitatemha, bitualem no tamen actua lana. Ad quartam quando dicit Comentatoriae si infra aeremans oricatur aqua: ipse aerna: turaliter descendit: sed si super aerea moueatur ignis: ipse
aera sceladucuviolentia: dico et boc intellexit sic: et si intellexit sicut verba vitant ipse inale dixit. Dio quo supposienduci latera igiti sabin uice diuisa facili uoet cimis conssui it quSIatera aque abiimiceiii dimis.Sili sic est de lateribuo aeris ob inuice diu istoc etia tu facilius et citius constulit laterasque ab inuice diuis .Eth Iatera aque ab inuice divisa lucistius et citius constulit ad inuice iis latera terre: et hoc propter grossule et soliditatein terre.CTunc ad propositu dico:q si infra aere amoueatur aliqua parciaque:acritaturast desc&dit ad repleti dii locum: et valde cito:et hoc est ideo ne fiat qcuum etae latera aque inuice diuisa non ita cito posui sit fluere sicut aer pol descendere et illum locum replere Sed si super aeremoueret aliqua pars igius moit cito aer ascenderet:quia citius ille locus repleretur. Iterii sic est de igite respectu aeris per sturni laterii ignis adiuuie: qui ignis citi 'post et hoc facere aer. Sic simili modo est de aqua respectit terre et gerio. ria si aliqua pars terre iusta aqua moueatur: statim aqua vescenatrast replendis istum locum: Dpter liocin latera ipsius terretio possentit cito constuere ad repletudii istum locum. Sed ii super suum amoveatur aliqua pars aeris: nopi opter hos aqua ascenderet. Ra siclini latera ae ris remanensis cestuunt ad replendii istum locum: et citius
se faceret aqua ascendens. Ra quinta:nego antecedeno: et quando dicebatur: si aliquis vellet eleuare aliqua partem terre de loco suo ipsa resisteret:cocedo quia ita cito sicut ali quis vellet violentare terram illa grauitas terreque pitus dicebatur dabitualis solu:exiret in actu resistendi eleuanti et tunc diceretur gravitag actualis: et ideo bene concedo casgraue is suo loco n*turali cui violetaretur haberet grauita)tcinacm te nam grauitas non ex hoc solo dicitur actualloci actualiter inclinet ad motu deo sum: sed etiam ex eo quod resistit et nititur contra violeiitano: et iuxta hoc concedenduesti graue prohibitiini et detentu surreti per aliquam colu iram est actualiter graue. nam licet eius grauitas tio actualiter inoueat: tamen actualiterantitur deptimere detinens ipsumvioleter.cria sexta dico ae partes centrales terretio propter hoc sit ilioensiores ci compitinantur superioribuo, Nam superiore onopodurant super ipsa .Eel hoc est ex eoae sup oleo sunt magis mixte: et sunt magis polose: qpousiit repleti aere.Zeacei vitra leo sunt mmo laude:ominus commixte partibus alterita orationis. Erid septimalignis ubiscunde itiest calidus actualiter: id negatur: qinoii ubicunq3 est actualitercoburit: sicut nec grauit subicit ust actua ponderat: unde ignis immediatus concavo orbis tune non actitaliter comburit:clination sit sibi combustibile applox malum. Od octauani .dico * statim sublata aliqua parte terre infra aquam: ista aqua desinit esse locata naturaliter cum non habeat infra se immediate aliquod gratiius se. Et ideo non nitru ni * tunc ponderat et descelidit.set per totam istant quest totieni per locu piopitia ititelligo locu naturalem
et leuitas sint forme substantiales grauis et leui . Et videtur et, stet grauitati et leuitati competit diffinitio nature. ydeoutra eas est natura pira tenet: nam cuicii competit diffinitio eidem repetit diffinitum: modo si utra earii est natura: et non natura que est materis sicut clarum est de secum materia nullius sit activitatis: grauitas alit et leuitas alicuiuo sunt activitatis agunterii in admotu de otium et ad motu sursum: sequitur strutra
earum sit forma substantialis:sed non altoc co grauium et leuimergo. ano probatur: qigrauitas est per septincipium motu localia deorsum: et letiitas sursum: quo accipetit soli nature nee aliquid deficit grauitati et leuitati de diffinitio e naturemam manente eademima substantiali idem mobile ali quando naturaliter ascendit et aliquado naturaliter descetidit rumpier sola variatione gravitatis et leuitatio Sed hoc vides esse signu*taleo mot'pse pro uetituta dictis qualitatis bus:etnSaminia substatiau.Zissumptu p3:qr ideo rumor calefactus et levificatus ascedit naturaliter: et postea remigera: tuo descendit naturaliter:semper manete eade forma substatiali .Ex quo sequitae tales motus diuersi active pueniant et per se paucantur a grauitate et leuitate. CSecundo . nisi grauitas et leuitas ement nature et mime substatia leo grauiuet leuium:sequiitur:*vapoi leuesactus no moueretur sursum naturaliter: et refrigeratus et grauefactus no descenderet naturaliter Obatur putia :qitaleo in otiiono prouenirenta mi ina substaritiali vaporis culeuitastio poneretur forma subestat talio leuio nec grauitas forma substati alio grauio. Metio, grauitas et letiita miriforme prior eo caliditate frigiditate vulniditate et siccitate:ergo grauitas et leuitas sunt minae hibitantiales grauium et leutii:pnasbatur:nam dato stiline priores dictis qualitatibus alterativis:et nori sint forme substasitiales sed gecisset itales sequiturae caliditas frigiditas bilini diras et siccitas non sunt qualitates prime: p3qigrauit ad et leuitas essest qualitates eio priores: piis est falsum pHris .inscfodegeneratione et.iiij methemorptans matur: qi sicut sei 3 motuq iocalio ad motum alterationis sic qualitate ni otiue localiter.s grauitas et leuitasse hiat ad quali lateo alterativas sicut sunt caliditas frigiditas humidita aet siccitas.Sed motus localis est prior mota alteratiois per Tri. iii utera dicentem pium erit utiq3pin substantiam hic
motus. .localso grauium et leuium etc.
Oppositu arguitur grauitas et sinitas sui
per se sensibiles.s sensu tactu gala alido finita clii latitit grauitate lapidio: b nulla Mima substati alio: nec aliqua substitia Cp se sesibilio:p3p iuris .smoveariagis etc. I Sisoabime substantialeo elementorum, grauiuet leuti non maiientiuniixtis:sicut ad pus supponitur. ramauitas et leuitas elementorum ni an et in nuxtis:δgravitas et leuitas elemetorummo
sunt forme substatia leo eou. Certio.substatiandest pria sub stati tie:pDris .in patinnietis. Sed grauitas est pila leuitati: grauitao et leuimo no sunt substantie:et o 'no nec forme substat taleo grauisset leuiu Crauarto manete eade3lamis substantiali variatur grauitas et leuitare. Ideo no sntforme substantiales grauisi et testiui consequentia tenet: antecedes probaturi de fumo qui cti est bene calidus est leuio et qnest refrigera tuo est grauis:et in manete deforma substatialis.
Pro ista questione sit prima conclusio grap
uitas no est fomlastili statialis grauis: nec leuitas leuis:probat perr6neo insediate positas Seda coclusio. auitas n6estide ad densitas nec epitas est idemcoraritare sicut edadixerunt: pio aftna fumus calefactus est leuior aere:o: quo ascedit in aere:et in non es rarionsed densio isteretexi sequitur ocro; leuitas iid est raritas: nec grauitas est densitas.cTertia 'cro .graui tacet leuitas int clitareo lata naturali posteriores caliditate:frigiditate:hiliditate et siccitate:ybstiquatefacteo primo intedit pdiicere caliditate: ad pia tergnas grauitasvrieuitas:Fnim materia est apta nata recipeii ta exigetist forme hibsi sitiatio sibi in ieretis sic siti mo sti
gefacies biles pastilite ditet gnat frigiditate ad id si di pse f
grauitas vel leti ita opinae materia est apta nata recipe alterum isto*:qG noesset nisi grauitas et lautiaocssent naturali
qualitates posteriores dictio qualitatibus alterativis que
232쪽
sunt cali limo:frigiditas: humiditas et siccita .
Ad riationes Ad primam.nc 'quod gra
uitati et leuitati copetat diffinitio ita ture.viide dato quod motus localeo grauiuet leuiu immcdiate proueti iret a graeuitate et leuitatevis propter hoc adhuc grauitas et leuitas egerit itature: Ram ad hoc maliquod sit natura non sufficit quoa sit puncipitio se mouendi et quiescendi: sed ultra hoc requiris: visit in illo primo cui' est principii ipse mouendi et quiescendi: modo hoc nota uenit dictis quatitatib'uia non insulit primo grauib'et leuib': sed secvdo.s post qualitates piimao alteratiusto: et post mi malab statiale grauio et leuio.QDa sectista P nunc dicas motii vaporis sui esse naturale: vel quantu es ex parte niaterie: vel cuet uel ex parte tarme. De hoc postea diffusius dica. Stertiu nego alitecede iis et quando dicebas motus locales grauiti et leuiti sunt pilo res motibus alterativis' dicoqi hoc est vetii via placitonio. Sed sto via generatio ius: Aff Aot' locales grauiu et leuin etctia animaliu habet comuniter subiecti magis perfecta magraue et leue perfectii est illud *optime mouet localiter:nihilominuo ante istas perfectioneo precediit bene secundu3 tempus alterationes: et hoc notauit Eristo .dice iis qG latio. i. motud localia est perfectioi et est vititnuo secundum generationemee quo concludit quod est prius secundum substati tu idest perfectionem modo predicto et
grauitatis et leuitatis concludi ponit corpora non esse composita ex iis diuisibilib' arguitur ptimo quod n6: Ra si sic hoc vis detur esse sicut Hrist.facit in literat ea pio o quod non m a Bristo.voleo phare hic ex parte grauitatio et leuitatis corpora no esse composita ex indivisibilibuo supponit duo quoiuvi ruri probas esse falsum:quo Ibato sua demonstratio est coli quassata.Pumia supponit est illud vi nullii indiuisibile est glaue aut leue: nccetia graue nee leue si esset lac fiduquo a suppoliti est: miluust graue coponis ex non gravibus nec leue x non leuib otra pumii arguis sic qi indiuisibile si esset: vel est et substitia vel accidens.Si substantia sequeret vi ipsum emet graue vel leue: ur olo substatia naturalis est grauio vel leuio:Si accidens nunc oporteret illi accidenti assignare substan2 ei subiecta adequate:et sic ista substitia est et indivisibilio et laine erit grauis sicut dicebatur: ergo indivisibile si est et: esset graue .c Contra standumne da metu arguis sic: ex non sensibilib' pol fieri sensibile: go exiid grauib' pol fieri graue: colaquetia tenet a simitu an cadens pbasprit .iii de sensu et sensato ubi declaraim ait cor 'est sensibile cui'cetesima paro separata est insensibi, lis .secundo extadrubiis pol fieri rubrii: sicut et mixtione colouuergo pari rdiae ex no grauibus pol fieri graue si Terratio .ixam homo est graui stetitiaeponis ex no grauibuo.Lex huma materiae q no est grauis de se:et exanima intellectivaq similiter non est grauis. Quarto .multe particule terre non sunt graues:sicut ille qua volat in aere et apparent inradiso solarib 'intratib' per fenestra: et tame si multe taleo componerent faceretvnn graue:Sed illud vides este copositu in exnd grauibus: tales em particule terre pommouetur sursum in aere videntur esse nom graue .
Opposituin vult Aristotelas in litera. Breuiter sicut dictu est Aristoteles ad dei
monstradu ex parte grauitatio et leuitatio corpora non est ecdposita exidiuisii bilib' pdemostrat duas coclusioeo paniabulasquartapua est ista:*irulluidi uisibile est graue:qua3ybat sic:oe graue est aliquo gravi'.Sedoeo est alid grasve est diuisibile: ergo oe graue est diuisibile Sed bieuiter ista rono esset demo strativa cotra aduersariu qi statim aduersari' negaret utram pisustar indiceret enim no sotii terra sed etia aqua et aer haberet grauitate. Et diceret ulteri'qo est et dare plura itidi uisibilia exqb'coponerei terra aet si hestet dare pra indivisibilia excibus reponeret aqua: Et silvpsae ex 'coponeret aer: Et dicerei ultra ola ista. indivisi bilia esse grauis: Et indivisibile aeris este graiie:licet uullo alio sit graui et ste esset interepta maloi. postea diceres qGvmi iri diuisibile terre est graui 'uno i ii diuisibiliaqtie et silvvno indivisibili aeristia aepicr hoc sequis; ipsit in sit diuisibile qiridop3ae subicctii diuidata a divisio ite gradu alcymime. Ista in eode subiecto non tacto maiori vel mino luporint edi qualitas et remitti: Iino adhuc in subiecto iri diuisitabili: sicut pode intellectu et habitib . Tristo. facit una ratiotica a dicta coclusione:q magis videteste demonstrativa: Et est ista oesimpidi graue est densu inet onme
simpli leue est rarti sta oe rarii vel densum est diuisibile:er gooe graue vel eue est diuisibile: maior vides este nota. qtois terra cest simpli grauis est de saetois igni o qest sim potestto est rar ': Sed minor declaras:qino dicis derisu 3 iit siqi multii h3 de materia sub parua ytitate: Sed oe q)S h3 mulatii deniateria est diuisibile:Siluralii dicit qd parum b3 de materia sub multa otitate sed conuitia in oblitate est diuisibile:et sie oedesus vel rarii est diuisibile. Ec6a coclusio fundante talis est ista omnis pars ex qua copolus graue est grauio:itelligedo docilcidentib' estentialib' sicut siminiataria et forma et no sunt sitii aliter extra se inuice:sed itelliges do de ptib'Stitatiuio g sunt sit ualiter extra se initice .liam cstbnporem paro essentiatio alicui 'grauis sitito grauios stetit arguebas ante oppositu de ala intellectiva. napios positii ergo suppono de limpst grauib' sicut est terra:quod illud cis est mai' est graui doce in clibet experiti via qlibet
sibile q, aliqd fiat graui 'padditione alicui' O ird babeat
grauitate: ergo d.h3grauitate .Ex quo sequii qm etiam a. habebat Fauitate et taliter b. et e. v ponebam' m ista sto P .adadita esset omnitro consimilia partibus precedentibu o:et sic quelibet paro ex qua illud graue componebatur erat grasuis:ethee erat conclusio.
Ad raticines.Ad prima3 qua probatur P
indiuisibilestes et: esset leuema indivisibile si est et volestet substatia vel accide omico dicia et substacta et esset accideo et est et diuistbile et non est et diuisibile et esset graue et non est et graue riti diuisti bile eme esti postibile .sicut l)3 os odia tibi:
Et adipostibile se ii qGlibetiet iud itelligis de id iiii si hi libitrepositione sotinuo. Dein adroneo cotra seensssi funda metu: ob' adibasq=exno grauibus posset coponi graue: et araguebas prio ex ito sensibili,' etc.dico ci licet alim oleo tales sint iseris biles sepato: in sunt sensibiles ciliit isthi totuqiviis sentiae citatia . et sic bii peederemex illis quoui seorsum grauita suopciperet bii posset cophi graue:ncchoc est contrairetione iuri. Eid sedam decoloiibuo: dico no est sire. nil rubedo est una limo mixta ex extreiitio et iii existe tib 'formaliter vel salte virtualiter:Sed sic iso est de grauitate. Ra illa est qualitas sinapi ex iacialiter bii 'cedo gi norubiis fit rubrui nataleo pleorio rubie exqb' coponis rubin sunt ut eo diuersarii ron in edipposito loemur de otibus litatiuis glant ad inuice eiusde r6nisicite invitis titulit' colous et alterii alteri ':tio est possibilem aggregatiisti eius decoloris cit altero eoui latii:Sed pleo terre vel aerio sunt inter se eiusde ronio:Ideo no erat si se.ERis tertia .dico *diciu Bris .intelligild tib'integrati :ro alit ocedit de partib' essentialib' etc. LAd ultimimicoc utim iste pies terrestres voliteo in aere in radiis solarim sunt grauere: d; nodcsced ut causa est:quia non habent tanta grauitate ni quod sufficiant diuidere medium:etetis quia altera te sunt per calorem ipsius solio.
vi ictucstio I. queritur virum ex parte
sti Re t rauitatis et leuitatio possit concIvdi lium e
ruo quaternari uo elementoru3.arguitur qGI, 'non rum si sic: Dc videtur eme per istum molt dum per quem Aristoteleo intendit lite facellim rare: unde argiliis civitum est elemelltum sillipliciter leue: sicut est ignio aetatiud simpliciter graue: sicut
233쪽
terra: et illa sunt contraria secimdfigrauitate et leuitate. Et
ii iter contraria opo itereti ste inedia .saeo sunt quatuor clementa quo in unu est lini pluiter graue et vini est limpliciter
leue et unii est graue in respectu et reliquia est leue i respectu et licerunt quatuor. Sed pbarae talia moa' noli valeat ad ostendendiiqiete meta sint quatuor et no plura. ii oqimediund debet poniciei stelliudicii mediu sit copositii ex extremis formaliter vel virtualiter: Sicut paret de tepiditate:et de ni edito coloubuo: Sedelametui debet esse copositu ex extremis sed simplex hoe emptis rei ad natura elemetiti: quare et e. c Soqi posset esse mediii inter illa cetraria extrema.sinter grauitatem simpla et leuitate simperiet hoc perci id istantia. Et ideo diceretur inter terra et igne noesset
nisi viiii mediissu ecdistana. Et si tu dicereo q= inter terra et igneel et unti intellii .Laeret inter aere et retra viati a tui mediti. qua et * sic essent quatuor elemeta. Ego si di dicerem liter aere et igne esset viiij mediii sicut inter acre et terra: et sic essetit quinq3.Cicertio sitrario in nihil prohibet esse plura media i duo: sicut patet in colinibus et in sqpcnibus: Bdeo inter elemetu graue simpliciter et elementuleiae binpliciter iiilhilybibet esse plura elemeta intermedia*dua et pcolaqueoniihil Idibrie ad plura elemetua o quatuoi.
Iii oppositu's cst Arist. et Conicitiator na
ncteste est essequatuoi qualitates simpliceo mi ilicia o medicte eri 16 pluresus citii amo ad dii iamo inot' localeo surpis3 et deorstitit. Et ad deleo in diuersio locis: Sed istio debent correspolidere quatuor cor passini siliciae grauia et leuia; et noplura distincta speciernobilia in oti b' recrio seniplicibuoret ita vocant 'eleniet trigis etc cyra ista questi dei itino vide: duri est utrii ad salua dii oeo inoi'stauin et leuisistin plices tu bio apparetco opolleat postere quatuor qualitates motiuao simpliceo et ne plures:quas vocamuo grauit reo et leg
Quantum ad primum sesidii est *nionis
simpliceo recti nobis app3rentes distincti specie speciali mi, ina ipsorii grauisset leusii fio ii sui it nisi quatuor. Lmot' sinispliciter ad inediu et inor simplia medio et mot' qaloeti ubi est aqua tan* in loco sibi naturali. . in mediate suo terra et motri ad loci iubi est aer immediate sub igne cTuite sit prinia cotti lusio.ad saluondii talea modio impliceo no sufficit una qualitas inpitu ter iacis iret vicia mobida ni tu recto incunarens sui Mn:licet se idumasio et minuo:vel omnia deo istam:licet etia secitdu magia et minus: sedi dii qm plus vel min' haberet de ista qualitate una motiva loca tricolinques est falsum. Secua coclusio.Ad saluandiu dictos mot simplices no sulficiunt due qualitates mollire ma et hariae si inclinet deoisum et b.sutis n.Tune cro qgam aquae est grauidicere:et magis inclinat deorsum maerretnopolrs sponderi secundu ista opuaonatu sitisi altero timinodotu: vii'estiae aqua puelpidea. aerae uiid in rumoest in aqua miri'b3de b. cs aer.Terti 'mod' inq6 Sportio ipsi' a ad h. est ingloi in aqua in aere Statiust 'istori in modolii sufficit:qis 3 primit modii magni o aereet g auior parua a tia: tapluo esset in magno aereurum ipso a.* in par
ii p*ruus ger esset grai' haberet e ipso b .m
grauior U .-po ia sterte ni od lucersit euenteo grad' ad inuice in magna aqua et in parua aqu1:r etia magii' aeretparpuo aer:qrea deesset motrioa .etbia inuic in mapgna aqua et in pus aqua . Sicut si aliqasitviumimiter tepistii qualis estnportio calidi ratio ad iiividitate in toto:tas
iis et inpletro ita pet tradi extitera Pristot fio. ecutido ad i&M.etia3 noli posset saluari quare in regione aeris vita magna portio aque esset grauio ivrio paruo globo terreetui regione aque esset econuerso: Maenicobinatio ex duos
bus sufficeret ad h*c saluadti.C Terti contraria adinvicem tuis ibiti infinitis possunt misceri proportionib':ideo videiq6 possitiit esse plura clementa mea iam duo. ii conclusio ad salua lilia 3 dictos mot':qIta tuoi simplicessum clusit quatuoi qualitatis motine distincte speciemec requiruntur plures: probatur:quia vel illa o safficienter po sunt saluari apparentia iuxta dictos quatuor motus si inpucco grauissi et leuiu:iia3 lint iste quatuor qualitata d a.b .c.D. rissc potest dicima anclinat aa motu limpliciter deorsumetur ad lacti terre et aad motu sisnploe sursum, ut ad locu igruo:etbad locii deorsus uin respectu: vi ad aqua cest sup torra crsub aere:ete ad locu sursum iis respectu ubi est aer d est supa qua et sub igne Derdicta omj qualitare dola alia appa a te uia circa Dicto amot' possunt saluati quoui aliqua grastia exepti recitabo. Unde prio p istas potest saluari quareolo mest es aerei grauiouet oio aer omni aqua leuioi.Vii hoc est ideo: qioe v.iclinat adeste sube et omnec adesse sua piab.qiste se habet loca naturalia ad c iclinat.c ecfido iuxta dicta pol saluari quare in regione acrio magna aqua est grauioi pilo globo terrecti in parum globus terre sit limes pliciter grauior.vndoc est ideo torra qualitas d ipsi' aci: qualita a ipsi'terrerii stetes in aere inclinat Deoisum: Et posito messent equa eo magitudii iis utererra forti' utilia retet veloci' descederet.Sed iniud in iiiiiiiiiii velocis .imo secudii aliqua rumpoitione determinata: et tili pota qua et virtus ei vitin multiplicari:*virtuo et' excedat virtute illi' parue terre. Et ideo ista aqua magna faere est grauior illa parua terraetc.c Certio iuxta dicta pol saluari in qppoistide terra sit grauioiaq. Usi posset dici ci in acre vel iri igne hsset certa .Ppoitio:qivtriiq3 eoisi mouere e velocitate finita sed fili iti ad finitii certa est proportio: sed in aqua vel in tectra nulla apparet .pportio terre ad aqua in grauitate siue miti clinatio ite P cor sum: in terra em aqua iid diceretur graviosed leuio.Sed iii aqlia terra bene diceres grauio: sed aquand diceretur ora illo sibi leuis radiit tellectu pinio dictunt invita questiosi e . . utria elemetitii in sua regione sit graue vel leue: et oia ista puelli init ex dictio quatuor qualitatibuo sinipi cibus. La. b.c d. Cestuario iuxta dicta pdi latitari quare
Iigilii et oleii iii aere sunt grauia et in aqua sunt i hoc est ex eo crin ligno abii dant rerra et aer: et est bini utrii deae, resipter polositates: in tantiiqi aer existetis stilis io:si igitii sit in aqua i b3 mitto te tractii sursunt m retra deorsum: ideo ficu lignita scedere ad superlic e sto. Sed iri aere iste aer no haberet tractii nec supra nec infra. Et ita dicerer de oleo in
magis abim data qua O aer: ideo si olensiitisi fundo an aertrahit ipm sup aquaicii aqua iid habeat tractu in in suo loco: sicut dictii est pilus. Sed si sit is aere incaqira trabit oleum devisum set aer notrahit Ideo oleum defeetidit. Et illud totum prouenit ex dictio quatuor qualitatibus.
Ovatum ad secundu articu Iu pono vnica
conclusione remoti saltan ad questiolic.i d ex parte grauitatio et leuit iis potest probari nuulerito quaternarius clemeroni que dii r cc rpora liniplicia mobilia motibus rectio: proibaturnia primo ex hoc mas se ii sunt apparet nobio quatuor motu a simpliceo grauiae et leuium: et iIosi plureo distis icti specie: includimus ta ab effectu ad causiamqtuoi esse qualitate* mortuas distinctae specie:etito plures: quas vocamus grauitates vel te litates :cii dicit quatuor iis otiio simplices iid possint saluarippauci oleo nec a a saluari dissest soportet ponere pii ires sicut dictii est in primo articiti ergo redueraso arguedo acu effectii venistero dictarum qualitatun iotiuas quaterilario ptiuaim 'emeqtuor mot' simpliceo rectos et nopi ut ii eo pauciores distinctoo specie:et cit quilibet eoruydebegi cssie vitiuo mobilis smiplicis: nec postu inesse ita tura irer coipolio' simplicibus distinctio specie: seqvtiae dictis quatuor motib' distinctis specie cor modet quatuor corpora simplicia distincta specie et iro plura: et ista vocam' diuore temeta:qre ex ore grauitatio et leuitatio pol cocludi domonstrati desinet quid numer' quaternari' clemetorum etc.
Ad rationes:dira quod omnes ratioco fa
cte no argutat coirapa icta .Raaaced ut ac si gravitas et leuitas aeris et aque pueniat ex mixtioe aequitatio tarre et les uitatio vitis:modo boc falsum. nam oes dicte qualitates quiluor motiue sunt eciae simplices
i grauiti et leuiii:posim tractatam iit aliqua cors cerii cntia grauitatem et leuitatem:et quantum ad illud queritur 'rimo viru3 loca naturalis grauium
234쪽
aumeratione et augmetabit go a simili d3 cocem de lodico deorsum quantu ad ipsum graue et motu eius. DTertio. nam dicit Eris .m ypoitio cotinetis ad cotentii est sicut Pportio forme ad materia. ed locus est continens locatum. Ideo concluditu, locus se habet ad locatum sicut specim seu lamia ad materiam.
De ista relone sit prima conclusio Iocus
naturalis ipsi' grauis sicut est o deorsummo moueta tales uetiam graue: qi graue mouet deoisum. Et sili dicas deleuii ordie adscii locis: pba mainoueo d3ee sireti motora, lastis lec'no est sircu graui de laedete: qi multum distat ab eo: ergo octasio .nec locus grauis vel laui attrahit graue vel leue eo mo adamas attrahae fierin quemadmoeteu 3 quida imaginani. nasi sic tunc locus naturalis ipsius grauis aures eret mitius et velocius graue sibi propinquum remotu . Et sic graue piopinquit velocius moueret: sicut est de ferro a a magnete seu adsidamate: tnS hoc est falsum. Ramuis graue descendens velociter 'unue in suo motu: notii velociuo incipit moueriqnesto pinquum suo loco: men est remotii ab eo .secti domarm hoe gravi'taratus debe ret descendere est falsum: sequetia ph per simile. nam fe rit grauius tardius moues ad magiirae G ferrum minuo graue. Cortia conclutio oe' naturatio est causa a More spectu locati n6 permotii pioducetis ipm .sed per motu 3 cos seruiliis quido locatum iam fuerit in eo. Ra si loc'egservat locatii tam per virtute elementare.* secum couenit in una qualitate elemetari: per virtute a celo innuxa. Claustrata coiiclusio locus deorsus pol dici causa finalis gratii S. Et similiter motus eiusde :rone illius virtutio conseruatiue: vopter hoc graue iraturaliter appetit et interiit esse deorsu in Lut ibi naturaliter conseruetur. Duinta conclusio si lora accipiaturno pro loco continentes,iiee pro superficie eius : pro ista virtute conseruatiua qua celum ad tale distantia iuini uititunc locus p didici causa formatio ipsius locati sibi inhereno: quando locatum est isti suo loco naturali : probas: vi intuentia veniens a celo: multiplicata usq; in locum naturalem alte uitio corporio:vlteriua multiplicatur in spinloc tumiet est sibi dispositioia turalis et conueniensia plervi ipsum grauenatiua iter mouet aacium locu unde citide.Sed generatio ipsi grauis et mora et 'deorsu 3 sunt dilicrsimot' siue diuersitellata': ergo debet habere causas diuersisset opuas: Eea generationis causa Dpria est ipsum g ne rano: ergo illud iaci est causapinia inot' deo imm .c Saar, to mora gravio deorsum est naturatio: ergo debet esse a lias tura:et per consequeno a puncipio intrinseco: natura enim est piiiicipium motuo emo in quo est: sicut pate ii phrS3 generans vel remoueno Ddibeo notanti irritiseca ipsi gradiui moto:ergo non mouetiirab illio.
Oppositu in arguitur autoritate Arist in
viij.phy et in .iiij.hui':naiti isto .ilii Uria dicit:mois et auteus apiincipio venit et impedimentu remoueno et addiditu nihil hom .sigraui uel leuiu seipsum mouet. nista estio, ne primo ponam conclusiora eo. cutido dubitationes alis quas contra secanda colici usionem.
De primo sit prima conclusionnotus natu
ralis ipsius grauis deorsumno immediate et active a geliearate ipsum grauemec etia a remouere Bhibens Dbatur perrones politas ante oppositu.CScsapclusio ad hoc qigraue incipiat moueri deoistim requiritur gelieran vel remos uenopbibens:probatur: qilia quando graue incipit moueari deorsum ipsum est sursum: vetergo anteest in civit prouersdeorsum erat graue vetinacia vel solii in potetia: si erat inans graue:et tameno ii mouebatur:li cratnter aliquod
impedies cooportitit rein pueri ontes moueres deorsum: Et sic indigebat temoriete Diti bens,S; syn6 erat actu gra uelsed latuiti potetia apte incipiat moueri nune, incepisset naturaliter moueri deorsu3mistulisset factu actu graue: et ad hoc iii digebat iterante:etppus adhocae incipiat iraturaliter movcri deoistam neces hcst cocurrere generas vel remouen*Dhiberio .caeertia reclusio.si graue sit in potentia naturali et essentiati admoueri deorsum:tunc indiget generante ad troeae incipiat moueri deorsum: patet hoc:na 3 si sitiit potetiatiatur ab admoueri deoissimi unc est actu tesue Sed si est actu leuensimo uehir naturaliter deorsutilissicon eurrat generas quod faciat ipsum actu graue. Quarta conclusio.siali d sit in potentia accidentali ad moueri deorsum et detineatur violentortirecesse est quod eoncurrat
235쪽
remoreno pro immo ad hoc quod illud moueatur deorsu3:
patet hoc: ci si hoc est violente sursum: et iion desceliditatunc est iiii peditum:cum per colaqueo op3 concurrere aliquo a remoues illud impedimettum id debeat descedere. Se,cundit istas duas coclusio es vitiatas debet intelligi plura verba Bris .et Cometa totis quib' Dicut op generius inovet ipsu3 graue potentia naturali et essentialu et remoues pes bibens inovet ipm graue de potetitia accidelitati et violens taciti.Secundit illa petes poni differentia posita ab rui
stotele. intera iam ex vitast te quantia aderam motinet gras via et leuia itiatilinata ex alter parte.Lqd situmata mouectu rex sie:gravia aute et leuia ilia lata no mouent ex se. l celtata mouet ex se iv d ilici pteda motii no indiget extrin seco motore. Sed graue inanimatii ne sic mouet ex se: en indigeat extrinseco moto te ad incipiedii motu.t vel generalis te petreinoue te Idibed.umitii nee generas nec remoues aedibeoniouet proprie loquendo ipsum graue deorsu3 imo remoues prohibes mouet ipsum phides:et no mouet ipsum graue: sed pingibente ani ololpinoave mouet se Deois i. Sili generans nomouetipsu in grauedeoisum:sed bene generat grauitatem per qua ibin graue mouet se deorsum.
Quantum ad secundu . dubitatur contra
secundam conclusione: na ponatur quod lapis sit supra coaluna mutast, coluiiaphibeat ipsum cadere hic non oportet remouere collitia ad hoc sta lapici cadat.Sed sufficit trade re vel pellere lapidem extrae colit ita. Respondet:*pre eodedebet reputari in propositost prohibeo remoueae et si grMue auferas Dbibesita.CSeclido dubitas itast sagitta moueatur sursum: postea iticipit moueri deorsum:et tame nul tu in prohibes auferretiisterat aliquod probibeno: ills noeratri istacrsedisti: non aufert. Iespondet:* prodibens erat illud quod iis ouebat sagittam sursu ranis ut erat impotus siue aliquod aliud rque oportet auferri et delirati ante
sagitta defcclatret si titisset aer linpulsus cum sagitta pulsu suo moues sagitta etia ope ueret motu illi' aeris destrui et remoueri pu'm sagitta descederet. I Tertio Iubitas navvaporaque eleuatus ab aqua vides esse adhuc substatiali, ter aquaret tame iste primo ascendit et postea descendit sine hoc irremoueatur ibi aliq6 prohibens: similiter sine hoc mihi concurrat aliq6 generans:*aute vapor eleuat' sit subastalitialiter aqlia videtur patere ex hocii iasii sit superi' ali quod impediens: sicut elim distillatione aquaris. statim apparebit eaqua. Bespondes .ircuma vox eleuatur et ecoauerso descenditi opis et uti concurrere generano: in generans aqua sed generas gravitate in isto quod erat leui
factum eo similis posset fieri dubitatio de argeto vivo:q6 si ponatur super ignem statim evaporatu fumii:et si iste fumus saperi' detinea pauq obstacia insuperius postist Dtim reuertet ametito uiuum et sic vides in nun*fuit coiruptum cia tale detineno superius no videat habere natura et Dot etiam generandi tale metallum.Ex quo sequii iis erani erat Libstantialiter arge inviuuret cit piis no ascendat et poste; descendat sine remouente Bhibes et sine genera neste: videtur quod secanda conclusio sit falsa Ist dubitati, soluitur sicut dubitatio immediate precedcno.
Rationes autem facte binc et inde ambo
et leuia moueattractivea grauitate et linuitate. Et arguitur primo; nonrna fra asia et Ietita mouetur activea suto formio ubstat talibus Sed iste non sunt tra vir: sicut prius dicta tur ieram ex quo motud grauiti et leuissest iraturalio roportet cisti a natura: et cum non sit a natura si est materia teli materia nullico sit activitatio:oportet*sita naturaqtie est mnna substantia iid:cilitatura non dicat nisi de mucria et tomia meculis do motuo grauiuet leuiuest natus alio is deo est a natura.
eas ita grauitasisset leuit in otia est nota. ed Dbat minor:*grauitas et leuitas sunt accidelia: sicut par dicta est:Sed ahideliano sunt nature: sedendit tapin natura sicut dicit Aristo .h. phy.ergo et c. Tertio. ii
graue moueres a grauitate et cu Aa motum grauio oporteat moueri grauitate:sequeretur quod grauitao moueretur a
grauitate et sici de mouetera seipso:quod est impossibile:sis cui ostendit Aristo. vij.etreiij.phy.CQuarto si graue moueretur a grauitate:et cii grauitao sit intrinseca grauiane fraue mouere a pricipio intrinseco:et per colaqueo graue ino uerelae se: cui' opposuit dicit in isto quarto et octauo phy.
Oppositum arguitur.Ab illo mouetur gra
ue quo in teso inteditur motus ceteris paribus et quo remisem remittitur motus.Sed sic est de grauitaterenae videmusae ceteris paribus grauius velocius descelidit et minus graue minus velociter. reo: sicut se habet caliditas et frigidit o bunal dita3 et sicca o ad alteratione. Ita grauitas et leuitas ad motum localem. Sed caliditas et frigiditas etc. sunt puncipi activa alterationum: ergo grsiuitas et leuitas sunt inincipia activa motuum localium grauium et leuium. In ista questione piimo recitabo una opinionem cum aliquatietuo probatione Oreo respondebo ad questionem.
Quantum ad primum est una opinio. que
imaginatur graue obtinens forma substatialem grauis post se moueri naturaliter dupliciter. Uno modo deorsum. Ullo modo sursu nitverbi gratia sicut est vapor et fumusrende qGlibet istorum manente ea de Mima substantiali aliquasceditriaturaliter: sicut ques in eo leuitas: deinde cii fuerit refrigeratum et condensatu3 descedit natiirali tenet declaratur hoc per simile:de aquatque aliquando naturaliter frigefacit: si ctit quando est actualiter frigida:etalicii naturaliter calefacit sicut qnest actualiter calida. Deinde ista opinio ponit duas conclusioties ad questione mi ina est:*aquacii actualiter habet grauitate mouetur active a forma eius substaliut tali et instrumentaliter a grauitate. vi Secunda conclusio. quado aqua actualiter habet leuitaretn: sicut quando est fu niuo vel vapor mouetur active a leuitate: et nullo modo ab
eius fior ilia substantiali. Otima conclusio: probatur psilade aqua actuat existe te frigida : frigefactio enim activa ta lisaque processit forma substantiati illius aque t si Sabagente principali. Myceditasvigiditate ta ab agente iii strumentali:ita inpposito videtur de delicesu ipsus grauis. H Eciam conclurionem et iapiobat per silauiam calefactio activa procedra ab aqua calefacta procedit acti ea calidistate talam ab agente principali et nona forma substatiali ad exeoae forma substantialis ac magia trahit ipsam aquas caliditate versus frigiditate pridie: ita videtur in proposito;qn aqua que est vapora laedit:*principale principiti acti uum illius alaesuo novidetur esse forma substantialis aque. Sed magio leuitas iii existens vapori: et maxime ideo ae foramaaque est forma simplex. Et per 'no no pote se priticipiti activii piiticipale moti deorsum et mora sursu3.cidieuiter videliae ista opimo no sitiano vera. munio dae: M ter hoc qi supponit alim accides esse principale piincipiti activus alicui' effect :sicut verbi gratia ae calidita a in aq calefiacta sit principale principiti calerictionis: et ii 5 forma ivbstatia
tio aqtet filiastesius ipsi' vapolis dictit piincipale piicipia activii esse leuitate tetia 6 forma substatiale. Linea ills non valet. Rasi caliditasse sola sine mima substatiali ipsi' calidi posset yducere caliditate iet sic possiet pio ducere ignem inodo hoc est ipossibile nititesduces esset minus nobilec productu: visita occis uetio pt3p illa remulie regulam videlicet q, nihil agit ultra gradii proprium sue speciei Meevalet ratio istius opinionis scilicet aesi vapor ascederet per tua mima substantiale habeo leuitate:et postea descederet per eande habens grauitate:ea deforma simplex esset piis ductivadit litetorii motuis.Certe veru3 est:nec thoc reputo inconueniens: quando hoc fit mediatim' diuersis instrumetis.none anima intellectiva n est smina valde simplex valide diuersas habet operationes mediantibuo diuersis si ramentio tunde per aliqua instrumeta videtri paliqua thit: et per aliqua audit etc. Sic dico i pposito no esse loeuenies eademima substatiale ad mediate caliditate ealcfacere et mediate frigiditate frigesucere et mediate leuitate pauceremotii sursu3: et viediate grauitate seducere motu deorsum iuuantum
236쪽
Quantum ad secundus sit prima coclutio.
amomo grauisset leui ii naturales nullo modo proiicii inta grauitate et leuitaret a Saprincipiis actigio principalib' Secunda conclutio.dicti motus pioventuta formis subet stantialib'grauisset lemuruum ab aget.b' pittacipa lb':l3a grauitate et leuitate rueniat laco ab ageti ' istrumeta labiis .c Pila .edclusio obastina dato opposito coclusi dis semquerefcr grauitates et euitareo visent nature Eea cinfalsu3:ereo croto natura est substitia. Sed grauitates et les uitates iij sunt substane: sed accidetra sicut die bai prius: igit te. sequere tenet ex eo et hoc dicite senatu a CS est principissactiun pucipale mot' naturalia: sicut pup iffinitione nature. Lincet a coclusiopbat: na tales litotes imit naturales: sicut supponis ictaclusionib Ideo op3m pueniat active a natura g auiti et leui utatim ab ageiue piincipatueteti in graui et siliteri leui nostitit iiiii due nature. .materia et forma:oprigidi limot'Bueniat active vel a materia velamima et hoc substat tali.Sed no a materia teli ipsa nulliussit activitatis: relinquitur ergo ilia forma substantiali
Ad rati oes dico quod iste que posite sunt
ante oppositu bii probant irinoi grauin et leuiti naturales no paeni ut a grauitate et leuitate tam a puncipijs acti uia principalibus:sed magis a mima substatiali reum hoc tamevii stat et a dictis qualitatim' dicti more pueniunt tan ab agetae isti umeralib' Da alias rationeopost opposuit. rid prima:ga intentione grauitatis intendit velocitas et dico m p illi ronebit o cludis aegrauita dei praemina cliuii instrum ala morain6tii inicipale alicui':partem r6ne concludere vini actio 'ceata active ab igne pre eret a caliditate imis tan*apticipio activo pricipalireui' oppositudiciit aduersarii Probare colaquetia o me * ad intesione caliditatio intedis calefactio ignis .cria sintdateoncedo maioremised nego minoie .unde dico meatissimis et frigidietas etemon suntpiincipia activa principalia calefactionis: frigefactionis etc.sed instrumentalia diitaxat: puncipa in autem dictam operationum sunt forme substantiales ciue inediantibus dictis qualitatibus agunt dictos effeci' laomediantibus iii strumentis.
Ut sint naturaliter mobiles secundia locum
y sicut est forma terre vel folina ignis et pro m non:omnis mot' naturalis debet esse apricipio intrinseco:sed forme secundum quas fiunt motus gravium et leniumno habet piincipia intrinseca: ergo etc. naior est nosta nam per hoc differt motus naturalis a vi Ilento: minor patetim tales mime sunt simpliceo: alte limplicitate opposita rapositioni et partib' egentialib':d vocant materia et forma quarii forma debet esse principiti intrinsecti activum mora: materia vero passivit. Ecfo .sicistio esset vera seqvrctivi de mora naturalis in specie eo peteret disiictio comoarib 'naturalib'i specie:cus oppositu ostestis esti primo ius: pbascdsequetia ni si forma terre laesidia qua terra est mobilis deorsum esset mobilio standi locii itaturaliter ipsano et mobilis secundii locii naruraliter nisi etia deorsus: et eii forma terre distinguai specie a totali terra: sectes visisse mot' de ortum simplex copeteret duob' distinctis corporibuo in species.terre et forme me. Tertio.ng si mina' terre esset naturaliter mobilis deorsum:qro a quo: vel a se:vel ab aliomo a sevina dicit septimo physicorurum oco mouerebalio mouexiet c5firmas:nasia se ii de semel et simili esset in actu et inpotentia: ex eo quoa eade forma moueret et mo aueretur. necetia potoici trabalio:n 3 hoe esset a materia terre vela grauitate terre: io a materia gi illa nulli' est activitatio mec potest dirigia grauitate, nam illa non taceret tale motii in alio sine principio activo principali O effetii tura sicut dictu est in alis questioli:
Eppositum arguitur .nam cu grauia et in
uia moueant naturaliter: manifestu est y forme eoin q sunt in eis pinquastat illi mori moueretur iuxta illud: motio nobi mouen olaciunt inobi Tu ergo aliquae terra mosueatomistim forma sua e est in ea secudii qua fit iste motus
etia mouer deorsupi:ve ergo iraturalitet: vel violete. mi naturaliter habet a positu Si violete:ergo mora motui deorssunt retrari' inesset et naturaliter: et sic adl)uc ener naturas
liter inobilio:cosequetia pbassia sicut ostensum est prinio hui': si alicui inest aliqsmot' violante.cide litest natiiralta ter mot'cdtrari' illi clinest ei violeii te. Cui ista stio e peti,ino videbismiiquid rine fiat quas filii sit ore graui uetieu uessent naniraliter mobiles si existeret plasmate a lataniasteriebus I. cudo videbis a quo ni ouent .Quibus vistis patebit vitiam quid sit dicendum de eis quantu ad hoc ipsis existentibus iii suia matericctu
Quantu ad primis sit prima cocsusio.si fora
ma motiva terre deorsum esset separata a materia utere est et ei graui tua coniuncta: n5 moueres naturaliter deosum: passio adhuc qi esset post a sursum:piobatu Nudaeto opposito e6clusionis: quis in mima substat talio grauis polirer duccere ni an omisinii sin grauitate: sed hoc est fallam:consoqucti a nota est deae: fallitas c6sequetis Dbai: na tiae natu ra frustra dedisset gravit te ipsio gravit' vlara fovita sub stati te eom: postio sine grai itate forma substaimalio grastiis naturaliter vine qua iter posset mouere graue deorsu3. sco simili modo diceres de forula substatiali leuia et de leui tale. ed tu dieeres.si talis forma substantialio sic post rasurium n6 defcederetentiae haberet grauita id sibi annoxam: itiset*quiescidiret:vel ergo naturaliter vel violeutetio naturaliterier eo in tunc naturaliter mouerer ad illis locsi: si esset extra ipm:qGest falsum.Si violeteqrit de violetante.Responderae quiesceret ibi violente: et qn queris de violetanteridico maliquid potest imaginari quiesci re violete.Dupliciter: onomoaospter aliis metierans poteti' it in detineo emiobibesalio modo Dpter defecisset carent u alicuius relicti adsuti motum naturale. 2 2 unc dico aedicta
forma in dicto casu no quiesceret violete prinio niodo Sed secundo modo. si reuaapclusio.grauitas separata a in ateria et a forma substatiali existetis sursuin no descederet: nisi forme substitialio vices supplerens aliude:probat hoc: initiumetii sine dirigete echno agiticum ero grauita o se habeat sicut istrumetu mediate quo forma impatiatio producit motii deorsum: sequi fae ipsa grauitas sine forina subet
staria litio descederet nec alique motu deorsum efficeret.Et notaliter dixi nisi forme substati alio viceo aliude supplere tur:Npter sacra metii eucharistic seu altario ubi sunt accidelia sine subiecto Lalbedo gramiaoetc.et in gravitas in illo sacramelod .scedit n6obitatevn6 sit cci tincta forme sub
si iitiali gravis. versi est in IIbi minae substant alto vices supplerent alitiae sp phima cani.ETertia conclusio. si forem substatiatio terte emet sepata materia tete set sir eo itincta grauitas:etenet posita sursum mecesset alio ipediens seu pi,ibeo: mouere ideolsum: pd hoc:qi ibi emet principia activii principale mot'Deoim et instrumetaleslli: et esset ibi subiectit recepti infimot' deorsu 3 suffici eo .s fouisa substat tas listet si se grauitas: ideo utim fieret ibi moto postes nullum ibi esset ipedi eo sicut ponit hypothesiis. Suarta 'clusio. talis mot' esset naturalis: Phat: vitalioni leniret exiclinasti oenaturali essendi deorsu3 talio mime substat alis Cir dira tertij clxxtione dubitat.na dicit Bristo .ptimo de generatioc: P sit caliditas esset sepata cuiateria:bii ageret in Diagiditate existe te i materia:sea no paterer ab ea eo vide: tur quoa forma grauis separata a materiation moueretur: cum moueri sit pati. es Respondeturn Mndo consequensitam. Et ratio: quia frigiditas non ageret in caliditatem separata mi uist corrumpendo illam caliditatem: et quia ad corruptione istitis caliditatio separate no sequeret alicuiuo alteri 'getieratio .et i generaliterno corrii par aliquidni lippaliud ghari: ibi no fieret actio in illi caliditate se a. rari. Sed si mima substana iis grauisest separataret si in itio agit mora localio: hos hi pol fieri mananci rumpier tale motu3 ipsam corrii pit: imo magis saluas. Vt ideo qua tu ad hoc dis Mille est de motu alteratidio q Men corrnptio vel divosistione ad coiruptione: et de motu localii ci potiterctam absucoiruptione*abs postpositione ad corruptionem.
Quantu ad secundu: dico quod talis inoo
tus piovenit effective a forma substatis litas ab age te pii r iii
237쪽
. palii non re piincipalistimoria grauitate tan*ab agente
iii strumetali:piob ima si forma et accideno in genere cause efficientio cocurrit ad inductione attam' essecra: tuc substasti acii sit nobiliola idete teliet locuas is principaliora cides aut tenet locu agentigiti strum etalis .iura sic est i saposito Ra talis motus puellit effective ab ab ob'aio emapparet a quo alio tanc, ab efficiete pueniret ex quo non est ibi promima sib statialis et grauitas. Et notater dixi incoctu stolieti6 inta ab age te pilat palissimo: i ages priae Dpsi liminii in isto motu sicut etia in atho est causa prima que sua generali influentia ad quectitue motu Pisicendii in istiet inferioubus conculmi effective.
Ad rationes. Omnis mot' naturalis pro
uenit apiincipio intrinseco.dicoqi hoc verri est de motu napistrali comovidosiitorii ex materia et formaqvulgo magia sunt maiiifesta visime substatialas:qnomin talib' colliorib' 'positio ex materia et Mimst sunt natura uter mobiles. a se inda.dico; nut 'mot' simplex in specie pumit naturaliter distinctis corporib'inmmer corporib'dico copolitis ex materia et mimaetin quo ist bri stat m id e mora simplex p6taepetere naniraliter turib 'colpo io' quorum vnvellisi
masti statialis alteri EDd tertia. si forma terre esset nasturaliter mobilis deorsu3: vel a seivel ab alio idico Pa se notamen solum a se sed etia ab alio: puta a causa prima cocur reis te. Et per hoc soluinar autorita Deseptimo physicorim: onmeqdmoues ab alio mouet:etia si vellein' allegare Iste
rasicut iacet noemet retrahocmaili litera sicut qlibet videre potestndest ab alio:sed ab aliquo: sed e Nositoris rivosnsit ab aliquo. i.ab alio. Edcdfirmatione.ule simul esset in actu et iri potetiamico*hocndest inta ueni eo respectu diuertamqualiter est in rumposito. Nam talis forma esset in actu.aetii aliter se mouedo deorsu ret i potetia emendi de ora sum. Et si dicereiade esset ageo et pati eo:qi ageret istu3 motu:et reciperet eundeMico tio est incoliemea idem esse
partiriae gens et totale recipies et sic est in proposito.
appetat descedere si lineas brevissimas.
olitioe leuia appeteret ascedere per lineao
l Sed hoc est falsum mali hic:tuc terra pu
deberet descendere ira velociter et iidve loci' in ignem sicuti aerei relaqueo est falsis 3 eo; ignis est rarior Saeriet pcd seques min resisteno ei de mobili vacri et percolaqueo si id c mobile descedat pigne et postea paere veloci' debet descederest igne*p aere:cosequella 'ba f. 'io quo sappono *leui 'pi' appetit essessa ali graui Smin leuetverbi gratia: si alio graue ponat sup igne et deinde ponat sup aeream sciest leuiolaeretpna et it esse sup illud graue aer appetat esse meide grave.Tuticisci si aliqua terra pura debeat descederer igne: sicut illa appetit esse sub igne ita ignis appetit esse lapillst terra:et ideo aeut terra descedit visit sub igne uta ignis existeno sub terra ascedit visit supterra.Eiqigrauia appetiit descendereo lineas rectas et leuia ascedere plinea Orectas secuit re eandeliri cap qui terrae appetit descedere in igne: ipe ignici obuiadourre appetit ascedere supterra. Eiqi ignis pi' appetit esse sup terram aer:sequitae ignig cu nia soli appetituet conatum ouestaria terra:cuillud graue descedit in ignem faciat aer cit id e graue descelidit in aere sergo videt orantis vel pue impediat graue in descededo in igne eo impediae in descededo in aere.ESecudo si sic:seere grauenis S descederet obliqve,Sed hoc est falsu3: militas patet. Rasepe videm aliquet Jpide bene descendere fim aliqui tarebula trasuersaliter posita:cdsequetia arguis. m sita aliq8 gratie pollini summitate alicui'tabilie trametsuliter posse te. yt i in linea rectae no pollit ytrahist supreem tabule ad
centrui imi adi: et ut d .centria et b.c. tabula stat sto possit a Dei cedere nisi per b.c.quo facto iliae a. ave vel appetit equacliter descedere per meam recta in et per lineam obliquam: vel plus pcr rectam Sper obliquam: vel plus per aliquam quani per rectam. Ei dicatur primum vel secuti dii:sequitii rquod idust graue positu super dictam tabulari noli pestes udet per lineam b.e.ex quo tantus vel maior appetitus eius
est descendere per linea b. d.cui' tame oppositii docetrientia.Si dicatur tertiuint questio est falsa.Lqigrauia massis appetant descederest linea si rectas co per obliquad.Et posset ista ratio declarari exemplo. Ram presentatis duob'cotrari sintdpo tibilibus voluntati scilicet a b. Tuc si ista mouet equaliter voluntate:volutas perplectae ad Iseque, dum viare vel alteru3 Dpter hoc mequaliter appetit ea:et sic appetitus viri' retrahit volutat ea, rosecutione alteri Si
luntas mattin prosecutionen illius quod magis appetit et
Oppositu arguit grauis pereatae lineas
appetunt descedere per quas descediit:cii no fuerint ipedita.'hoc estu lineas breuissimasq possunt Dirahi ab eisus p ad retrii mi isti:ergo etc maior est nota:probatur minoirci descedn ip semidiametros mundi:vela lineasque susit partes semiaiametrommudi. ed ille sulit breuissimeque poliunt ab eid vitalai usu ad centrii assumptu valet phoena datis duo grauib'descedet; b'illa descediat si lineas rectas cocurretes incet romiidnex quo quodlibet illorum grauiti tendit ad cetrumn di. Sed tales unee sunt semidiametri mndi: vel partes earu .ergo etc. Ue ista qstione dicunt quina aegrauia appetunt descederest lineas rectas quado possunt et no sunt impedita. Sed quasso impediunt nepos: sintdescedere plinea recta: tunc mutat appetitsi descede diu linea recta in appetitia desce dedi e linea obliquv quam tunc salte possint fieri yptia quaeia cetro S pri'. ea his, uiter ista opinio no valet ex eo se si appetituo mune ausaste mutaretur mec forma grauio esset forula cognoscit tua est Falsum:ra sequetia tenet: qi sic mutare appetitii solude, hetur formis cognosciti uis cSecudo graui intris e nubio modo mutato potvna vice descederest linea obliqua:et postea plinea recta:Bpter sola mutatior e medii extrinsectet ergo nonnuas de uno appetitu iii aliti. Ra cii tali mutatioe appetit' nullo modo posset stare op ide graue haberet leo itino eodemodo intrinsece micet diuo. Bliter ergo dic dii est*gra ueno appetit descedere pi'punam liti ea Speralia Sedae descetiuit puna linea et novaliam:hoc est finiae applicii tali vel tali resisteiitie:it aenii aliter ex applicatio ite alia et alia ipsiuo grauio ad medium extrinsecum deteraminatur ae per tale vel talam linea descelidit. Magi bene ex se appetit descedere.Sed modus descendendi determinars malia et alia applicatione eius ad mediii extrinsecti. indiceret aliquio .videtvtim mora ueplus appetat descend te per lineu rectam me obliqua . nam videm'*qn graue descedit pertinea rectam istic ili'pot arrestari et impediri ab eius desceti sum quando descelidit per lineam obliqua:hoc autem videtur esse signum quod pluo appetit descender
linea recta eost obliqua . a istud dico quod graue quarum do descendit per lineant recta3 difficilius arrestatur Squado descedit per linea obliquam .Eea huius causatio est ni tot appetituo descendedi per linea recta Spobliquam: dhoc est propter hoc oe quando descenditu linea recta inino rem liabet resistentib*quado descedit plinea obliqua ivt puta sup tabula trasuersaliter posita imodo difficili' est ideimpediens crumi noli resistentia impedire motu alicui' poteli emouentiomcum maiori.
Ad rationes ergo factas vinc inde.CAd
prima negat sequetis:ex eo ut quado terra de editi ignεignio non appetita scederepeandem via P qua descendit tirra:ex eo aeterrae ipsum a tali asceiisti impediret.Et ideo iuricisitio propter resistentia, extrinseca determinatur ad ascendendii per aliam via:ubi inuenit resistentiam minore. a secundam sequeretur quod grauen descenderet obliquemmatur consequentia:quia non dico quod gyarum ex se magis appetat descendere per lineam rectam qua per lineam obliquam:sed crappetites propinquiuo centro descendit per quacitaue uineam potemet ae sic vel aliter descedit sta hoc determinatur ex alia et alia applicatione eius ad resistentias inquis quando ex descem p linea 3 rectam haberet maiolein reustentia:descendit perline Jobliqua. Quando autem ex dehesii eius per lineam obliqua, tueberet maiorε
resistentia itune descederet 2 linea recta u.ETunc ad maperi facta M
238쪽
nem factam in oppositiini: permisdem lineas grauia appes tunt descendere etenim quodnoopoliet:Zea sufficit meo rum descensus per tales lineas deterivitietur ex tali applicatione grauium ad talem resistentiam.
Questio. XII. Exto queritur.virum aer na
turaliter moueatur in proiectioe lapidis vel alterius protecti in eo arguttur vino. Rati sic sequeretur Oaer nun*in tali motu desineret moueri saltem ediit m aneret in loco propito: consequens est fala sum:consequentia videtur tenere Ran si aer moueretur naturaliter versus sursum vel afflatu ipso existente in loco propito : qua ratione moueretur per ali tempus:eadem ratione paliud: nasi quiestat doc noest pidipter nouulocu in speciemeeppter alique locu sibi naturale de nono acquisistum ex eo q3 tali motu aer moverin loco p: pno .EEecudo .na ponaturae proiectu pro ij ciatur ad latu ilicst in tali motu aer moueretur naturaliter toponeret utit qd hoc est et mediante grauitate vel leuitate ipsius aeris ea boenon: ex eo aegravitas et levitas notiiclinat naturaeliter nisi affinotii sursum vel de otium. Oertio .si questio si emera paxi ratioe .piretii nio aerei naturaliter:sed hoc est falsum:cosequeti apba . ni sicut aeristylectione pellitura pioiiciententa profecti uet peo sequeno qua ratione motu unius esset naturalis tradem ratione motus alterius.
Oppositum arguitur.nam in proiectione
lapidis et retro lapidem insequitur lapide ne fiat vacuum ergo inplectione lapidis aer mouetur naturaliteraeosequetia tenet ex eo O motus corpo in quo mouent ad replendu 3 vacuu est corporibuo naturalis rantecede norit qr nisi lapi dem proiectu sequerer aer maneret vacuit in loco que uitlapio intrando aliu locum insali motu. In ista questione premo videndii est de piincipali quesito secundo videiidui est depioiecto a quo moueatur: et vim naturaliter vel violete post recessum a paeliciente.
Quantum ad primum sciendam est: quod
inpioiectione lapidis est duplex motus aeris: scilicet aeris ante lapide qui resistit proiecto et diuiditurvet ultra naturalem qualitate sui constens per ipsam pioiectum. aliuo est aer qui rei sumplectunt insequii ad finem * no rema, iteat vacuu . revire sit prima conclusio. in proiectione lapiadis motus aeris antecedetis plectit no est naturalis . imabatur:nam tunc sequeres*non resisteret proiectorquod est falsum:talis enim aer non minus restitit proiecto coaer relistat graui descelidenti vel leui ascendetinaturaliter. me: eundo .naco delatio aeris vltra suam naturalem raritatem est tibi violenta. Sed in tali motu talis aer antecedens condensatur ultra densitate sibi natura leaergo etc. Secunda conclustomotus aeris insequetis prolectit est naturalis .s,haturio est a principio inninseco scilieeta mima substatia ii ipsius aerio:que inclinat ipsum aerem ad insequedu proti nim:ad finem Ono fiat vacuum. ed contra ista concussione arguitur maiuxta hoc esset concedendii ide elein
tu 3 simplex habere duos motus natura leo distinctos mecie quod est co tradicta primo huius aeonsequetia ob . nam aer vel aliquod aliud corpus haberet motii naturatem quo mouerer a suillocu naturale:et vian aliu3 motu naturalem quo moueres ad replendii vacuissma ira remo det O ali, cui corpori simplici inesse naturaliter plures motus intelliuritur dupliciter. ano modo etiambo insint illi corpori secunum natura propria illius corporiooelio modo munito illo mi inotuit instilli corpori secuti dii natura propita et alter se: eundii natura comund illi et aliis coipolibuo naturalibu . Tune dico ae bii ostensim est primo butus iae impossibile est eide corpori inesse naturaliter distinctoomotus in specie Finnatura; pii arcii hoc in bene statvni corpori simplici inesse plures motus distinctos laecie:et hoc naturaliter:quoiuvissinest et sm natura pro ita alter vero secundit naturi coem. Escirca illud dubitat sis illotii motuit sit magis naturalisitatast ille inest corpori secudii natura Dpua:vel ille cinest Dipoli secundu naturam c6em:vel an sint eque naturales.
Et ponderae motus qui inest corpori secundit natura editiune est magis natura Ilo puta motus quo mouerens corpora ad replendii vacuit .Et ratio butus est ista: qi videmus vi corpora dimittunt sua loca Dpriae et naturalia ad questit mohiita naturaliter secundit naturaeolii propria .et mouetis ne fiat vacuit motu qui est eis secundu natura comune: qG p3:nsscii aliquis ponit aliqua fistuli ad aqua et extrahit per os aere de fistula.aqua dimittit locu suu et ascendit in fistulam:
ethoc est signit ae pluo inclinat ad motii si que vireturvacuis S ad motii quo est mobile ad locii propriis .cat nota ae per naturjcgmune iid intelligo aliquarnque insit pluris' corpo libus.Sed hoc voco inesse corporibus secunduriaturamcdmune. qd illest viri corpori natura iteri et co similiter inest aliis eoipolibus distinctis ab illo vecte: sic est demoueri ne fiat vacuit: hoc enim inest omnibuo corporibus .vndeant natura perimiteret vacau:cetia descenderet et impleret: sicut dieit comentator quarto phylicoriff.verissest tamen maliqui dixeriatiae sic insequi corpora ne fiat vacuigili est solis aeri et aqueique sunt elemeta media quem sunt grauia et levia psit moueri indifferetiter huc vel iuue: sed sicut dicunt iaci sic est de elementio extremio.quoriss unum est simpliciter graueret
aliud simpliciter leve. OSed breuiter illudno vallata aniad sensum videmus in puluio ascendit per fistula subtracto aere: pqd costat terra ascendere affsequendii corpuo aliua naturaliter: licui facitare vel aqua.
de hoc sunt plureo opiniones recitate et impugnate in frene octaui physicorum: et finaliter ibi deposita est opinio qua reputo veriore ira protectiss post exitii eius manu vel receis sum a proiiciente moueta quada vi seu impetu sibi impie ab ipso proficiente. Et sicut tandem illa virtuo motiva sic siet bi imprisa remittiturusvi ad nsi gradiisse finaliter proiectu desinit moueri motu proiectionis. Et secundit istam opinione inpossinit saluari apparentia iuxta motu proiectionis ut patet in loco pie dicto .Ex his patet q6 motus proiectin destprolestio naturalis sed violenteripatet hoc:qitalio motus pronenit ab aliquo impresso ipsis tecto ab extrinseco. vi S3 diceres:talis motus est a principio intrinseco moti: gona turalismem5deo negado consequetiarn vltra hoc recuseriturq6 naturalis inclinatio mobilis non sit aa oppositui.
Ad rationes Ad primam: quando dicebast
turrsequereturia, aer in tali motumfico desineret moueri:n gatur consequetia: et ro hui' est' quia in tali motu aer rarefit
et ccideris vltra gradii raritatio vel desitatio sibi debitta: et ideo aer appeteo redire ast statum pristinum ladem desitu est tali motu Eminudam: prohciatur proiectam ad latus: placet mihi tu dicebas ae aer incnd insequii naturaliter:dico O iino:et ulterius dico est mediante mima tam mediante piincipio activo pricipatu et mediante leuitate: tan instrumetali:et quado dicebaturaleuitaono inclitiat nisi actino tum sursum mimae hoc estveriss quando mobile mouetur motu sibi naturali secundit natura sibi propii attame quanaeo mobile moues motu sibi naturali secundit natura conius nem sibi et aliis: sicut est inaeposito ne fiat vacusi: euilao bene mouet aalatae seu Mali fidifferentia positionis S sura sum. Od tertili:lis bene Ibatae Diectist moueres naturas liter: et hoc si aer precedeno ipsu3 moueres naturaliter: quia ille pellis sicut proiectuctante no oportet: si aer insequeo proiectit move iraturaliterae ergo Diectis moueae naturalitae qi aer insequens no pellitur culpellitur proiectii. Et ideo dissimile est de motu proiecti et de motu aeris insequent in proiectunt: quare etc.
ea figuram corporum simplicium elemena piarium et quantum ad hoc queram unica questioliem scilicet utrii elemeta quanam determinent sibi figura a an sipra: et videtur quod sic: Ra quintum corpuos ni plexas scilicet celii, detriminat sibi figuram a itatura:scilicet sphericatur pilus dictu 3 estingo videt qd alia tuoreolpora simplicia sc3el emeta deteri uinet sibi rasa
239쪽
natura. Eerundo.quia per rationeogeometricas apbatuestii licitat nisi quin D ure corporii regulariu fm specie quesulit siniplicissita eligitur videiqi illas figuras sibi deterinlanant quin condiora simplicia: scilicet celumetquatuor elemeta: sic aequo stlibet eoiii deternunat sibi una earii.Certio. condioia determinata adniarimu vela a minimii vires determinant sibi aliqua figura a ita tura: qi determinata ad maximii vel ad minimis determinans ad finitatem:omneaum ii
nitum est figuratum: corpora autem elementaria determinatur naturalitar ad maximii vel ad minimurra patet exste ode anima: ubi dicis ommunatiiratastanti si posita est ratio magnitudinis et augmentia docidemides posse elici ex lacu dophv icoin. O Quarto aqua determinat si hi aliqua figu
rama naturater et cetera elementa: consequentia tenet: vno videtur esse maloi ratio devno elemento de alio Ante dens vides esse esti dena ex intentione Trist.lacii do huius ubi pi sim ipsa est spherica:qr aliter partes eius su Dincia Ies no equaliter distarenta centro. Quinto ea deest Mura totius homogei iei et cuiuslibet e suo partis:atiter enim non emet homogenean sed particuleaque vident tendere ad sphericitatem: sicut patet de gutta rotiset pluuieaergo ita videtur
esse de totas et aaque. Sexto. ignio deternilitat sibi alia qua figura a natura tergo et alia elemeta:c5 sequentia tenet antecedes probar:qi determinae sibi figura pnamidaim:p3boc:quii ascendit tio ascedit iii sis missu figura ista scilicet pnimidalem sicut doceterperi tisa: ergo et
Oppositum videtii recte de intentione Ari
sto stilitera. Onista questi, nemini quatuor articuli primcipales.In quor irpismo recitabo opinione antiqtio rude fidigura corpoisi sint piscisim .gIn secundo impio bationem eoruantiquoium qua non uni Britto.etramentator. dii tertio dubitatur de uno Aristoteleo et comentator ast munt in improbado opinionem alitiquorum In quarto articulo respodebitur ad quesitum.
Quantum ad primum Mendum est: quod
erat opinio antiquoinq8coipola simplicia: sicut muniet elementa determinarent sibi figuram a natura .vii de condera: uerunt m corpora mathematica regularia iunt quinet et non plura .scilicet metraeedronicia cedron:octo cedron: duodea
dron: etico ton .set quia etiam compora simpluris natu: raliter sunt quin v et non plura i scilicet quatuoi clemenis illi tacentialetea aerunt O quodlibet istolum corporum simpliciam determin ret sibi una illarum quinae fibirarum regularitim. nde dixerunt terram esse reipuo exacedromseu corpus cubice figure: seu corpus sex superfielerit 3 regulariti. Et hoc ideo: quia coipuo cubiculauera cedron est magis ibium et immobile et minus aptum ad motum. Et ci sic est de terra: ideo attribuerisit terre figurg cubica seu figura3 exace
dranmixerunt autem quaene corpus icocedromseu cor
ex viginti superficiebus regularibuor quia aqua omnibus altio est eoipus magis re ite et minus stabile:terminabile faciliter terminio auenis ridifficalter terminus yprie:et eiosi citribuerunt aque propter multitiidine anguloris quo habet corpus i cedron .Ettribueruiit alit fieri figura octodicedron et igni figuram thema cedroniscilicet figura 3 priamidalem: et celo figuram duodecedromet hoc propter causas qetant explesse in una questione facta circa pii imibulus. Et illud potest intelligivet qi dicta coapora setijdsistiori essentialiter figurata veri ex paruiopticulio sic figuratis reposita videlicet ueterra secundit se tota sit cubice figure: vel aeptis cule quihuo ipsa est compositaret cubice fig re,
Quantum ad lacinidum articulum scitia
dum est cis Arisbdi et commenta tot improbant icta opinione Mistam si dicta opillio est vera necessario sequeret vacuus qd tamen ipsi antiqui negabantiprobat colaquetia:qicii huiusmodi coipola simplicia sic figurata componereumonita posse iit colli mei circa eundem punctu 3:qtuti interea remaneret vacilii:quia inlapsicia libita figuris regularibus tali
tum sunt treo figuraeque replent v liii ivpersiciqie circa etiadem punctum scilicet trigonus quadratuo et exagonus. dii
coroialibus aute figurioisicut di euiit Urisma contentator sunt duetantunique spatiunt replenteorporale circa eundε
punctum scilicet pyramis et cubuo: propter quod oportet hilum illa duricorpora: scilicet quorum vnn est pmmidale vel
et priamidibuo compositii: et aliud cubicii vel ex cubicio copositum: in aliquo numero accepta replere locii sine vacuo. Et ideo quatum esset de aliis tribuo oporteret. lavacuit licet hoc euitares per cubica et pyramidaita.
Quantum ad tertium articulum dubita.
tur de hoc quoa suppositum tam fuit in ini probatioe opinionis antiquom .supponatur enim quod corpola viramidalia regularia in aliquo numero accepta possint replere locum: virithoent veru:pio quo primo oportet suppo iter quia imtelligatur iii proposito per replere locum.vnde replere loc fipεt intelligi vel in superficie vel iii solido r plei e locu in m perficiendest aliud eo replere totalem attu3 superficia te circunstans alique punctum insuperficie insaginarunt .Eed replere locum insolido est replere totum spatin coh)orale circcunstans alique punctum imaginatum.CTunc proc&luusionibuo aliqiiibuolo endio lupponituri quelibet punis etiam insuperficie imaginatum circunstat spatium suencaele:quod va et quatuor angulos rectosasta patet expilo et mentovi euclidis .itane sit una conclusiorauod tres sunt figure regularea stiperficiales potem eo replcte loen in suum cle:scilicet quadratum trianguluset exagonuo Istud proba Virde quadrato. Vnani si alicui pututo circumponanturqliatuor quadrata toccupabunt totum spatium superficiale circunstans illii punctii:qd patet.N a totale illud spatiu circunsi alio istu punctum valet quatuor angulos rectos pcise
et tantum preci se valent ira tuor anguli quatuor quadratoarmis:quia cuiuslibet quadrati quilibet anguluo citrectum
Dicolacii do: quod sex angilli trianguli rcgularis replet loculia: quia angu tuo trianguli regulario seu equi lateri vastet duas tertiao vniuor cit: sicut lici potest ex propositiori
xxx primi elementorum Euclidio:ergo sex taleo anguli va, lentan .tertia anstuli rectused taleo xii.tertie faciunt quaatis ot integra: scilicet quatuor angulos rectoo:quantii est pieci se spatiusti perficiale circunstano alique punctii insuperficie ima clinatum: ideo sexanguli triaguli regulares cirrueti dem punctum postri replebunt locum. Dico tertio.* tres etagoiit regulares replent locum quia angulus exagotii habet quatuor tertias unius recti: sicut potest elici ex iam alle gara propositione psimi elementorum euel idio tergo tres talesque me init quatuor integra: scilicet quatuor angulos tectoo replerent locum superficialem circunstanteni aliquem punctum in super fi te imaginatum. C Pico quarto.qfana guli pentag morti vel eptagonoetu vel octogonorii et sic in infinituna in nulla numero cobinati possunt preeit replere locuangulus ei uni pentagoni babet unum rectum et quinta munitio recti tales autem tres combinati nitimo faciunt qui
quatuor recti .Quatitor vero combinati plus faciunt quam quatuoi ree i deinde neceptagonuo replet locum: quia tugillus eptagoni valetvirum rectumet quin septima ovilius recti:ergo duo tales sunt minores quas quatuor recti: et tressuruinas omo quam quatuor rccti Et breuiter ultra exagonii nullarii mitrarii regulari ualiguli replent Iociriquia omnlii figuraru regulariumvltra exagoniani duo anguli iunt niuiores quatuor rectis:etti colant maiorcoquatuor rectio. Et
ut quod dicitur melius intelligaturipro sciendo quantii alicuiuo Mure regulario angulua valeat et etiam quantu onis ite similis tendium est: quod cuiuslibet quadrati angulus est rectus: hoc patet perdimilitionem quadrati: etcuiust bretrianguli regulario anguius valet dua o tertia o rectui studii tennam citiusti et trianguli anguli valetit duos rectos: ut demonstratum est primo elementorum Euclidiore citans guli trianguli regulario sint sibi iii picem equales: ut patet perdiffinitionem figure regulario . sequitur quod quilibet angulino trianguli regulario valet duas tertiao recti unde Mura regularia dicitur cuius omnia latera sunt sibi inus de qualia et omne aliguli sunt sibi inuicem equalest sic ergo sciniue quantum valent anguli quadrati et seruiliter trius usii .crid sciendum auteni oestiuile de alijo Fguris regularibus superjcialibus sicut de penthagono:exagonoaeptagosito:et sic de litotest mendii stipitino com erandus est nuine rus angulorum talia fonte: quo condiderato ab illo rem ueantur olet illud ret Iduum ostendet nobis numerra triggulo tum in quos illa figura est resolubilis:hoc autem scito duplicemus numerum trianguloiuni in Moo imi figura est
240쪽
tetoluta et resultans existi duplicatione est numer' angelo: Tum rectorii quos valent oes anguli simul iuncti illius Muretcuius angulo*valorqrebat Verbi gratia .Si volo scire quot sagulis rectiomus alet anguli petiti agoni regularis com derabo aequiri sunt angula peiuhagoni: quin' remouebo duos: et remanebunt tres:oleo ergo qo pentagonus resolubilio est intres mangulo Stet qimii trianguloru anguli valetit sex rectoo: pater duplicando tria:rucam sanasiili pet agoni regularid simul iuncti valet sex rectos:verono unus anguluo periti agonivalet unii rectitet quirita partem recti: et qi exagoni sunt sex aliguli:remouebo a sex duo et remanebunt quatuor: in tot ergo trianguloseiagonus est resolubilis: sc3 inquatuor: et si quatuoi duplicamus resultant octo:et tot angulio rectio equi ualent anguli exagoni simul iuncinpropter quod reuo anguluo exagoni regulariovalet virum rectum et tertiam recti:quod patet. nam si octo anguli recti distrabuans sex angulis exagoni aeuilibet angulo emagoni cadit unus rectus cum sexta parte duorum rectorum sexta autem paro duorum rectorum est una tertia rectu et si equilibet angulus exagoni regulariov3quinae tertiae unius recti. Sinaliter ergo recolligendo conclusionem punia: dico quod solum tres figure regulareo superficiales replerent locu superficialem scilicet mansul uotquadrarum et exagoanuomon distinguendo quadratum contra quadrangulum Ue corporibus autem replentibus locum insolidis dicunt Tristo .et edinent tot qd talia sunt: scilicet cubuoret priami de cubo non est dubiu .iet id sit secuda coclusio:* insolidiovid .cubi aggregati circa unum punctu totum spatiunt circa ipsum replent ad omnem differentiam:quo a patet.Si intelligamum tres lineas in aere intersecare scottogonaliter et sicut apparet in trib' pallis sibi mutuo applicatio: que faeli duoaecim angulos rectos: matvn: inter illas lineas supe rius intercipietur quatuoicubi tinei luctu allo. Et inferi utavi quatuonsta aequatuor supra sectione et quatuoi infra mactione: que simul faciunt octo totum spatium circunstans se ctione occupabiit.in pyramidalibus asst regularibus diebcomentator; duodecim pyramides regulares replent locuret hoc ipse sic nititur piobare tertio huius: quom cun angulo; corporalissanguli superficia leo equivalet angulis iuplicialibus angulos octo cubo* illi anguli piit replere locu in solidisaeea singuli sapficiat eo duodecim anguior pyramida in equivalent angulio lapsicialibus octo cuborum:giote relinquit rancost se manifesta: ex eo g, anguli octo cuborii replent locii: sed minore probat: pio quo supponii pangulus cubi solidum clauditur tribus angulis supticialibus rebctio:et sic octo agnae cuboax solidi claudiitur vigintiquatuor
angulio rectis supticialibu5.Zeam angulus soliduo pyraesividio regulario m simplicietu claudii tribuo angulis suplicialibus equalentibus duobus angulis lapsicialibus roctis:sequae manguli solidi duodecim pnamidii clauatituretii vicinii quatuor angulis rectis supticialibus:et sic tot angulio rectio supinalibus claudiitur anguli solidi x .pmamidii regularium quot claudiit singuli solidi octo cubovet erat intentu Elcoria istam opinione salua reuerena comenta totis sit tertia conclusio: ir duodecim mimideta regulares no replent locu in sotiao:quod Bbatur iic:nsi recipia aliqua superffcie plani et signabo in ea punctivet lita .et assignabo sup punctu istffsex triangulos equilateros qui replent locii in suptate circa punctu is id vis est possibile sticutiamentator concedit:et ostensum est pilua demonstrative:deinde supra quelibet istorum triangulorulano supra basinterigam pyramidem regularem trium laterii: quo facto errat ibi sex pyramideo contingentes vel continentes se in puncto a.deinde imaginoi malineam perpendicularem in ista suuficae erectam directe ad .punem in sursum:que sitaD. quo facto iste sex pyramides nini tangunt illa lineam nisi inferius in puncto a .sicut pri volenti considerare: et per pias iste
sex priam deo nullia omnino solidum constituist. Deinde ex alia parte eiusde3 superficiei imaginor alias serpnaniraeo supia easdem sex baseo constitutas: et in eodem puncto saeci tingenteo se:et imaginoi d a. piotrahi directe in deorsumine erit ergob.c.c.linea tota in vacuo ex utram parte . et nihil solidum constitutum est circa punctum in quo con tingunt se.x O plantideo: imo sunt ibi sex corpora quoium quodlibet constitutum est ex duabuo pyramidibu in Com.
muni base coniunctis : quorum millii in alteri coniungitur supra&Sed tantsi eoissmaficies lineis se contingite patet ergo ae duodecim prrainrdes bene ponunt se edtingere circa eunae punctu creminite: sca nullo modo implebut locu 3 nec ratio Commiolis salua sui gratia est alicuius valoriosupponitetum O quaeirmn anguli corporales edtinetor ab angulis superficialibuo equi ualentibito viginti quatuor angulis supiictalibus rectio.impleant pcise locu :modo hoc est salsum .ria si hoe esse erit: sequeret ad tres cubi una eu3 sex corpotibus lapsuralibus resultantibus ex diuisione mu cuttatur teretilloen:modo hoc est tmin:ex eo qd tales tres cubi una cum talibus sex corpotibus si fictalibuo no valetitisti sex cuboo:sex autem cubi ii 5 replet locii: phai cosequentia: ex eo mora anguli solidi simu iuncti trin cuborum et sexta liu corponi supticialiu claudiitur angulis supticialibus eli lentib' vigintiquatuor angulio superficialib' rectio. Eceo mangulus cubi solidus continet tribuo angulis supticialibus rectio et angulus solia' talio coipolia supiiciatis elatiditur duobus angulis rectis supficialibus cit dimidio:et sic anguli solidi talin sex corporii superficialisa claudans aligustiis su sicialibus rectio equi ualentibuo quindecim angulis rectis: et treo anguli triueuboiuno uerectio. ea quindecidet nouem facilit viginti quatuouergo etc. CEecalido sequito octo cubi non implerent lora: proba colaquetia .m laciis eum dii ta suppositio item comentatoris sedecim corpora saperficialia equi ualentia octo cubia no implerent locii: ex eouo sedecini anguli solidi sunficialium corporum claudi turangulis supeincialib'no equi ualetibus preciae xxiiii.aligulis supinicialibus rectis:patet hoc ex eo q6 angulus corporis stipisciatis solidus versus illa partem ubi fiebat diuisio claudis duobus amulis rectio cum dimidio:etue tales sedecim clauduntur angulis lapsicialibus equisalantibus quatuor angulis rectio:et ne laboremus inequivoco trandius supiicialedicti esse quodlibet illoiud uomque resultant ex diuisione cubi:cu cubus diuidis dia inetraliter: que diuisio cadit sua angulos cubi apparetra pex quo patet ae preciae tantu3 valent duo corpora supticialia quatn virus cubuo. sic ergo primo visa est opinio commetatoris scilicet O duodecim pyramideo regulares replent locum Et secundo ratio sua. et tertio improbatio sue opinionis Et quarto ostensu oest defectus sue rationis qua credidit se demonstrassen ec propter hoc volo improbar risto iuia Tristomon dicit re duossecim pyramides regulares replent locu .Sed benedicit ae prrami est vitredecor potibusque in alia uo numero accepta possunt replere locu .Sed quot priamiaeo hoc faciatit non exprimit:set ideo fini Uristo Siccretaea dubitatione mota . quantii ad tertiit articulii conis:* pyramides resutarmina liquo nutriero accepte replent locii: in quo numero hoc faciat ipe non dixit. Et si in aliquo numero torte hoc sunt visicci .in hoc aut ali ondeo placuerit .pfundius perscrutab n.
Quantum ad quartum articula scienduin
quod aliquod determinare sibi figuram a natura est ipsu in tabere aliquam figuram determinatam: et non posse habere aliam iiiii violente. ineundo est sciendum quod questio potest intelligi: vel de totali elemetito:vel de parte elud. QTunc sit prima oclusio.quod particule cleme litorii no determinant sibi figura naturaliter: probaturivaliter et taliter possulit figurari:nnc triangulariteriniic quadrare: secti ausalia et aliam figurain emporis cotinentio: sicut patet de aere et de aqua su eorum violentia et corruptione ii qualiter lici post et fieri de homine vel de asino. Secundo oe recipiens debet eae denudatum a natura recepti:modo elementa permixtionem qualibet figuram possunt recipe ergo nec aliqua sibi deterimnant nec aliqua habent sibi conaturalent: tunc enimno possent alia recipercisse enim arguit Aristo. in pilo physicorii tetramentator inde stabsistia orbi*:quod materia prima nullam determinat sthi miniam substantialea a iste nulla alii posset recipere. J Tamen contra ista opiobatiorues dubitatur: pilina quidem probatio nonvides procedere de omnibuo elemetismo enim concludit de terraique est solida: illa eniinno pol sic diuersi inciae figurari fini diuersam figura cotinetis. DCtra secunda Dbatione dubitassisti iliter:quido dicis recipiena debet esse etc. nam 'ni hoc oporteret metiam inmetand haberent fornia o substat taleo lex eo quod in mittione quilibet mima subflantiales possunt rectispere. id ista req)δdetur.Napitini: dico quod licet terra