Questiones et decissiones physicales insignium virorum : Alberti de Saxonia in Octo libros physicorum ; Tres libros de celo et mundo ; Duos lib. De generatione et corruptione. Thimonis in Quatuor libros meteorum. Buridani in Aristotelis Tres lib. de

401쪽

3 Panilis Buridani In Aristotclio de anima et

non recipit species ratione qua ipsum est illuminat pinnio

magis ratione qua denudatu est lumine vela luces deo lumea noli requiritur propter mediii: scilicet tali modo:quod med in per ipsum lumen Latreceptiuii specierum coloris et sino sic requiratur propteriis edium sequitur quod requiritur piopter coloreo scilicet videt loribus potestate agetidi specient sua in medio Cytaeastide argui per experimetum:qisi lume cadat super colore et mediu iuxta videsitem sic tenebio sum: rili homo sit in canicia clausa: tame ille perienestra vel mia me videbit manifeste illinii colore: sede coiiverso si mediii sit illuminatum ab ipso videte us piope cololenitet tamen lumcimon cadat super coloie vel debiliter cadat super ipsu3: ille color vel non videbitur vel debiliter: i ideo manifestii est quod lumenon propter nudiu sed proal pter ipsiimeoloierequire atur Cytem sit medium indigearet lumine carecipiendii specie colori3 sequitur quod etia organu indigeret huiusmodi lumilies a recipiendum specie cololis:sealhoc est falsum: v dumtamelum e cadat sup eo: lorem:quato oculus magis erit in tenebito tanto melius videbit illum colossiet quato maius Iuliae attitiget oculii taliato minus bene videbit illum colorem: igitur tumeti non exisi gitur in mediovcloigano adhocq medium vel organum megio et melius recipiant speciem colorig. Et istud ars gumentii confirmatur per expertentiam:qm ij tu fueris in lucido et intreo camera clausa metu statim nihil in ea vide, bio: qtria adhuc oculus tuus est lumine siue specie luminta repletus sed quasso diu feceris mora in illa camerae et ili re ceda iit species luminis ab oculo tuo: tu in illa centera videhio lotes:igitur manifestii est quod lunae in medio vel oragatio magis impedit receptionem speciei coloris Q ad hoc proficiat: igitur non propter mediii sed propter ipsinu colo rem reci lirituri de contis niatur per aliani experientia 3 cum enim exhalatiories fumo se sint elelia te super terra3iri aere:et non sint inflammate ne lucetaomos postumiis me dia litibus illis rel)alationibus videre colores: si tame coiistingat ut ille ex alitiori es instimetur et luceant ali cille ter minabunt visum et iid poteriant species colori multiplicari per illa gexhalationes usae ad visum:ergo inanifestuni est quolii Iaminitio medii magis nocet ad reseptione o specierunt collatis S prosit.set idem eripertineti tu inest oenaniniaque piohibet videre colorem inmitis: fumus autem ante inflamaretur et luceret non si prohibebat videre colo temcanissi trigitiir illuminatio med i non prodest ad receptione spectet coloris .cultimo arguitur per unam similitudinεquam ponit dicitoteleo in secitdolium: civicet: od intela laetus agem levastet a lantamian sicut lume adcololeo: sed intellectito agens n6 requiritur Ipter mediu inter fansi lasmata et ilite lectum possivilei ci non est ibi medius: sed requiritur opter fantasmataque per se non sufficiebant ad causa; dum intellectionem: igitur stini liter lumeti no requi ritur propterimedium: sed propter colores quino erant per

se sufficientes stinouendutii med hin et v si M.

Dppossini in arguitur autoritate commen

i ta totis:et per eius rationemiqisi lume requireretur Ppter colores: tutic color non est et per motuiu dured j nec orgarinis sed per habitu sibi aliunde emulsitum: scilicet per lume: ideo color non esset per se visibilios se thos est fatis uiiqi duxit commentator:quod ita colat est per id sensibitio sicut bo no ei perseri sibilis. Eviemi propter illud requiritur tu, naen quod in mimaturium itie: sed med inest quod in lamia flumine: et noti color: quoniam color est inhereno corpori coeloiato intrinsece: et lumen non iiitrat in colpus coloratum: sed solum pertiligit usq; ad ipstimet deo non inhimat colo ie testicorpus coloratum: igitur requiritur piopter mediti et non propter colorem. In ista questione pono bieuiter aliquas coclusioneo:prima conclusio est: qd lumen requiritur ad visionem: et hoc patet per experietitia in loco inhiampli citer teri ebroso nihil videlim: si nS sit ibi aliquod reipuo iudici dum ouod aliqualiter lume suum multiplicet per illum locum. Ner boc enim soluiturquedam obiectis in qua diceam retur quod si in camera clausa et omnino teli ebrosa spargestetur iux illa visu perciperetur et multi etiam lapides piratiosi uitali loco viderentur ergo fine luini ne pomumus aqua videre .Eolutio:illi lapideo sunt luciditita cis habent

sibi luce incolpolatari: qua luce puluenit tu me per qgod lumen multiplicatiimvso ad oculinilli lapideo videns et

ita etiam dicendum est quoa inulta iniit corpora colorata: specialiter albo colore vel rubio: unde vinum habet lucem sibi incorporatam:imo omnio color participat naturam tueci :et maxillae color albus adeo aliqui colo ieci possulit alia qualiter medium illuminare: et luineti simili multiplicarevsci ad oculiim:et sic nunc3 aliquid sine lumine videtur. Eecunda conclusio est: quod tunicii dat medio formain aliquam vel dabitum: imo verius loquendo lunae est forma medio illigerens causa tali o a corpore lucido:et hoc est exsperrum et tan*perstitia infestum. Unde debetis imagina, ri quo a lumen differta luce:qr lux habet esse fixum in corpore ilicto: sicut coloi incolpote coloiatolideo inolletur cum corpore lucido ad motum eius: sed iumen non sic babet esse fixum in medio illuminato ideo non mouetur cuiueo:et statim adeo auferretur si lucidu a quo est remoueretur .Pebetio igitur imaginari q=Iumenon est nisi sicut specleo et replesentatio lucio mi ultiplicata a luce uso ad visu nuper quari speciem lux videtur sicut per speciem colorio coloi videtur. via de non est imaginandum quod proprie loqtiendo lumen videatur sicut etiam species cololis non ut actunquontain sensibile ut vult Aristoteles positum supia selisu, non facit isensationem:sed sicut per speciem coloris color videtur:iis lper lumen quoa est specleo lucto lux videtur:ideo credo h lnos videmuo lucem solio per lumes ab ea multiplicatu ad filoo:licet hoc non sit per radioo rectos. Tertia conclusio flumen ab extriti seco cadesto super colorem non reddit ex eo colorem visibilem qtiod aliquam formam sibi imprimat:qisi corpuo coloratum essct penitus opacti illimen non recipes retur in ipsum ad aliquam eius profuit ditatem: sed solum ad extra pertiis geret ad ipsim uideo per hoc corpus colorastum sinitasti forinam acquireret sibi iii derelite3: nec per colis seqlieno color qui noli est extra illita corpus.cQuarta coirclusio:ad videndii in coloreolum eii non requiritur in in dio ut disponat ipsunt medium ad receptionem speciei coloris: et boe ut mihi videtur proba sit sufficie ter rationeo que adducte fuerit iuptivo pro opinione a uepace. Lictu intac5 clusio:ad visionem colariolumen non requiritur ut det coaloribuo miniam inhererem per quam ni oueant medium et orga tui:et hoc patet per tertia in coiiclusione. LUilinia conclusio: luinea requiritur ad visionem comito ad hoc quod stimii lume et color sufficiant ad ni ouendum visum et impii, mendum iii eo speciem sufficientem ad visionem: ita q8 sic imaginoi quod nullus color habet natura mouedi diapha, num in piratiosae qua participat aliquo modo naturales luacio:etqrcoloreo specialiter nigri valde modicii participant naturam lucio: ideo non sufficilint per se ad causandum spe lcient in medio vel in organo sufficiente ad visione: sed sup lienientelii in lire trinseco: tutic color cuillo lumilie simul lagunt et postula facere speciein sufficientem: non qi lumen lagat in colorem nec econtra:sea ci simul agunt et possunt l, siauit quod color non poterat per se sicut quando due cande te sufficiunt ad scriberidum de longe quando una non funceret.quod autem iste modus sit teliendus:probanir si hoc quia per conclusio ii eo precedentes alii modi apparentes s sunt rei notitet videtur inibi quoa ration lacte non proce lis urit colit radicta.

color sit punium obiectum visus an lux.Drguitur quod color sit primum obiectri visuo: per commetatorem qui dicit quod hi est visibilis sicut homo est risibilis: modo homo est per se et primo risibilis: ligitur color est per se et piimo visibilis. svi glein unicuim sensui piliani obiectus debet assignari ait,

quod gestuo contineno contrariam omnis sensus v nuo dec hetesse unius coiitrarietatis: sed visui non potan assignaticliud imo continens contraria,coloiugitur color de hei polii pii muni obiectim visu o. Deinde arguitur quod lux sit primum obiectum visus: quia illud est primum obiecctum visu ora sine alio videri potest:et non aliud sine ipso: sed lux potest videri sine colore et non coloi sine luce: igitur

lux debet poni pilinum visibile. i positudi

402쪽

hib. II.

primuin alicuius potentie debet este ad equatum illi poteti: tie: sed ne lux sic 3 color se laudet assequate ad potentia vis tua .iidem color:qi lux potest viderius culti hqriolor potest videri:ina oliec ambo simul iit, di relictione: cir multa alia pomunt videri:viiii agnitii lo: ihi ira: Iume: Diaphanu: et queda innominata que deiiocte videtur lucere agitur item lux neq; color est puntii obiectu visusti ec ambo re tiam sub disii ictione En orandum est:auo diae debemuo iii relligere per obiectum visus et per visibile:et etiam idem debemuo intelligere perviisibile et per illud qd videri potestudeo videati est utru color aut lux sit petiino visibilis C Deinde debetis notare: quod dicta questio potest uno modo intelligi secutis duni stippositioile, materiale: scilicet ad istunt sensum: vir si color est pii illo visibilio:id est utrum hecppositio sit de pii, mo: lor est visibilio:vel ista lux est visibilio. Eritio modo potest intelligi secundum suppositioiae persoria leni sine alis qua materiali suppositione et tunc aliquid dici retur primo visibila aut pii ino album aut viii uersaliter primo tale alte roditolii modorum: uno modoqi ipsum emel omni alio pri' taleaelio modo qt nihil aliud esset pit' tale S ipsum: sic ein dupliciter exponitur pumii: sc qialite via alta: vel in iiihil ante ipsit mri posset questio intelligi:aut de prioritate secunditiaue pilo:aut de insolitate secuti dia principalitate. De iii deest notud J: et bene differiit color lux et lumerco tot em et lux terminat subiectu suit:boc est dictur reddimi ipsum non tramaretis: et si aliqd lucidum vel coloratu adhuc sit tramaretio: vi sinu vel vitru :hoc est quia non est placte et in tela lucidii vel coloratu metet ideo etia color et lux terminat visium: sed lumen dicto modo noli terminat sub ectu suum umore,

linquit ipsum tramaretis:etnon terminat visum tet est lumen species lucis per qua speciem lux videtur.Uii de proprie los quedo tumentio videtur: sicutia 6 vider species cololio:boe alto pateterperi metaliter: quia si radi uolumi mea sole iii trans si fenestra multiplicet se per aerem:et Ed illia aerem aet pictam'mo magis videbim' ibi lume salibi: sed tunc per ciuimus ir radius intrabat quando inue iit obstaculii per et refragitur ad oculo nostrii. dmo debetio ultra imagina eri P quadolum eri recte a lucido vel restere venit in oculit 3: tutic pillud lume videmuo illud lucidum:et ideo illinc videmus nolumen sed luce solio plumen ab ea multiplicatum usae ad oculia: coquisse tume est in oculo species et representatio lucio:etitori obstat siue reflexioiae lume multiplicetur ad oculum:quia simile estuc ut si p speculti vidcao temo em debeo credere imagine existetem in speculo sicut:bma facte apparet: imo tu video te p speciem causata a temetipso multiplicata primo ad speculum et ulterius ad oculii tuum p res nexionem.c hostea notJdu3 est:*lux et opacita osunt qualitates cotrarieterminates:corpiis sibi subiectu: itaq=n6 sit irremareno:et est nigredo adipter multfide opacitate et pa rum aut nihil de lucri albedo aute est ypter plus de luce et ni inuo de opacitate unde lux pura apparet albedo:Dpter stat apparet albus: modo lux ex se mouet diaphania et illuininat:et ad cno indiget opacitate aliqua: ideo ne colo,re:cum color non sit sine aliqua opacitate: sed opacita o notinroucidia phantist ne adiutorio luminio cadetio sup ipsu3: ideo lux sine lumine extra ii eo videturi sed nocolo Liet ex dictio reddis causa quare aliqua de nocte videtur Iucida:et de me videtur colorata:causa em est: quia eum colore eorum admixta est lux: quccia no sit lux maloi obfuseas: potest iiiij mutare medium diapi anuum ad c cultiret tunc percipitur

illa liix:sed no percipis color eiu origi super illu3 colore no casast lxime extraneuised de die videt ille coloi quia sup ipsum ea dit lume solis Lystio notatio pono aliquam coctu stoeo. pii via est:* nec ista pio positio est depino .color est visibilis:

nec etiam ista:lux est visibilio: cr nec solum lux meta solii, codilon sed si nomen commune est et impositiini ad luce et opaci talem et colores ex elo prouens enteo: sicut multi aliquando utuntur hoc si omine colourate iidendo pigiuticatione3:tunc ilia etat de primo:color est visibilis:vel saltem ista: color vel coloratum est visibilaion me etiim tale et solum tale esset vidi sibile. fillia concilisto erit intelligendo questione sine supposit totie materiali et loquendo de primitate principaliter. diceretur quod lux vel iiici dum est intino visibile: et non coldi vel coloratum: quia illud est principaliuo visibile quoa

sine alio est visibile: qia alii illud quod non sule also: sed lineest viilbilia litie colore: et color noli suu lucc: sitiir. Ei auatem loquamur de Prioritate tinti potio: tunc ponereti ista coactus icinctii:quod omne visibile abeterito crat vi ibile:vcra

bigraria:aliti astus est visithil o: quia omne quo a vid bitur potest videri:et percoiet seque iis est visibili aetii nuc ait: liebri laus est visibilio: ita erat heri et semper alite: et i cui in cooeantici rilio ita de omni visibili diceretur ei gli omne vili bile abctenio filii visibile. Ei: hoc sequitiir alta cori et clusio: quod loquendo de prioritate tepollo inhil est vel fixit punim visibile:ad darice potiri orie: quod omni a lio pimo sed ostiue visis bile est,et fuit primo risibile:ad traiic expostationem: qaioci nullum fuit visibile prius ipsu3:eo quoa spisu in abcterno fuit visibile: tamen dico vulnio: quod multa visibilia fuerimi multis atho priora: quotliam cori ora cc te stia fuerunt generabilibus et eorruptibilibuo pilo tvic uinta meti decet illa sint visibilia: istineis corpora celestia non fuerunt prino visibilia quam golerabilia et corruptibilia.

Ad rationes, dicendum est quod ni iii Ie est

de istisicolor est visibilus: et ironio est risibiliorcotu3 ad hoc quod utraq; est per sc:sed ii m is tum ad l)oc quod utraq3 set de punio. 23id aliam: potest dici quod hi ius appropriatii

visus iton est color: sed eligeia uoconi mutie ad lucem et opacitatem:ex quibus proueniunt colores: et est prima cotrarietas circa quam est visus iliter lucem et opacitatem. Ellierastioneo omiaco possunt solui ex dictio.

Quinto. X. fita critur deci in otio no virum

lumen ni ultiplicetur iii instanti per ni dium. Ili guttiir quod sic:per Pristote, lam in secundo duiuo qui repeti henait

pedocle de hoc quod poncbat lii mendiffundi temporaliter per medium: sedia inest tempus latere itoo piopter breuiata teli . ille margit turper commentatorem sexto pbysicorum commento tricesimo primo: qui contra Eli ex adri in negantem transmutationeo indivisibilco dicinae iter asser contradicit indociatagno et famoso scilicet Bristotili: quoiua, Tristoteleo et omnes peti patellae dicta iliciae transmutatione d que fiunt in iren temporei et hoc est malumstu 3 m illuni iatiationibuo:illa sunt verba coin melitatorio es nota agio temporaliter fit i luminatio Q visio et tali teli visio liti ix

instanti et noli in te ore ut determinat Z tristoteleo vir clx .et dico tu in igitur. Item uoti esse cistiorinia porali otii

aliqua transimitatione nisi propter aliqua resistentia 3: ea nulla est rensteistia in illum uiatio ite igitur iiiiii stati fit lumen per ipsum mediunn maior manifesta est: quia quartophylico in declarat Tristotcl o quod in vacuo si ciner fieret motuo in instanti: quia nulla esset ibi resistetitia: in litotelia patet: quia in alterationib'liori apparet esse resistentia nisi ex ipso contrario:et lumeii nullum babet coiitrarium: ideo nulla videtur ibi esse resistentia. Item .in insistit fit quod in instanti corrumpitii ruioli enim est maioriatio de uno S de alio sed lumen in instanti corrumpitur ergo sequitur in lumen sit in inflanti:declaro initiorent:supposiendo quodlii men aliquod hab ciciae per sol si iii statio: et hoc postea piobabo.tulic de illo luiiiiii e proboqixod corrumpit uiriti insidotii laticetiti illo in stata iiii qtio est: quia vel coiriimpiti irinillo instanti vel corrumpitur iri in porc precedente cicor; rumpitur in tempore sequente: sed non potest dici quod iii tempore precedente quia iihil comi mpitur antem ipsis 3 sistitec potest dici quod iii rempores licii te:qilia in t lolci irpo retion amplius est: et sic iam corruptum es rideo tunc non corrumpitur. Diet confirmatur etian per Tristotelim pilamo perii ermenia o diceritem:quod sit noti est ideo pioportionabiliter oportet dicere citod illi id quod corumpit est: in octo illita lumen in illo tempote sectiente non est: id coitiivo ille Potiteterid comipit sed tur igis et, coirii cibi illo istati fqito babebat esse ter hoc volebam 'libare cilii lac c md claro suppositu in et scilicet: quod aliqi od iumen babet cme persolum instans:et suppono quod sol continue inoueatur et aer in hac domo continis e ciliescat et radius solio intret

in bane dolatum per feta est ranatet cum hoc sis p pono quod

403쪽

3 Ioannis Buridani In Aristotclis; de

impossibile sit naturaliter aliquod accides transire dc uno

subiecto uialiua subicctum: tuc sigiletur ille totus aer prescisus qui in hoc insta amilluiminatur per illum raditi: et vos cetur ille aeriae:et lumen preciae illiinimano ipsum voces: b: dico et illud tunieli: btcst in hoc ii istanti: qi ponitur quod in hoc tristanti illuimnat aerem: atet illud lii meti: 3:nuit Serit postliocinstans:licet mite paro eius erit: qr propter contis lauum motum solio quedam pars illius aeris: arim mediate post hoc instans non illuminabitur:et sic corruptuni erit tuanteit quo illa pars illuminabaturicia non transeat de subitacto in sub tecti itide olidalirpluis erit totale lumen:b: et pari ratione nunquam fuit illud totale tunicii: b: quia imme diate ante nolidum erat illa totus aer:a: illuni ina tuo: ideo etiam nondum erat totale lumen: h: ergo totale lumcmb:est

solum per hoc instans:et hoc erat suppositu ni.

Dppositum arguitur quia illiad sit tempo

raliter et non in instanti quod cottiine intenditur apud sua generatiotienitet comitiueremittitur apua suam corruptione tu sed sic est de lumine solio in nostro hemispherior appa: ret enim experimentaliter q)ab aurolavsu foue plinia3 vel termini continue nobis intenditur lumen: ct forte ab boia nona usq; ad defectii diei continue nobis remittit lumentergo temporaliter et continue generatur nobis lumen et coisrumpitur. Cisteni obtinuenitur tresisteritia ibi noli est inii ratio instanta rea: sed tu ilicia in sua generatione seria per hah t resistetitiam:quo ii iam grossities inedd resistit lumini: quod ex hoc patet: et adnititorem distatiam iit illuminario et initius iitreii latebio medium est grostitio: et fit illumina tio ad maiorem dista iit amet magis intelisa ei, tomedita est subtilius: quod iidemetita nisi grossitico resisteret sed sein per medium habet aliqti agrostitiem nisi poliatur corp'vas curim ergo semper itiitellitur ibi resistetia et per conseques mutatio teniporalis stoli instantanea. Ite 3.instano tithil est: ergo in iiii aliti nihil iri vel mutatvriconsequentia vide tui nota de se: antecedens probatui :quia instans si est: est

aliquod indivisibile in tempore: sed nihil est iii diuisibile iii me ut ad presens suppono: igitur instano nillil est.EIsta

questio est difficilio propter dubitationem dc esse puncti et instantio:vet etiam desidii ilicatio ite horum noni inlini pulictum et instans hebetioenini pilino notare et supponere et libro physicovini: quod instans iapti estimensura postativae iii diuisibilis scilicet distincta a tempote: sicut etia punctum non est aliqua reo indiuisibilio nec est aliquared diastincta altilea tande hec nomina punctum et iiistano sunt piluati pavi innuitauitate eo tertio de animaicum igitur nomen piluatiuum debeat exponi per negationem habitus siue nominio ponitu miceremus quod hoc nomen instans potest exponi dupliciter uno modo per negationem durationis diuisibilis in tempore: et M punetum exponeret pernegationem diuisibilio in linea: ita quod cum dico inter duas medietates linee esse punctum: ego significo inedietate suilee este:et inter eas mihil este diuisibiletet sic etiam cst dico inter duao troia odiet est instao: ego sigis ilico illa ovo ras esse et nihil esse diuisivite inter eas: sicut quando dico in oculo esse cecitarein significo oculurne se et noli esse in eo visum .etilionio do hectiomitia instans et punctum multis proprie accepta exponulitur lioli per negatione, diuisibili simpliciter: sed per negationem totius diuisibilio ut a scili cet quod negetur hoc congregatum totum diuisibile videti cet:totum tenipus: tota vireat cupiendo hoc nomen toturi syncathegoreumatice scilicet distributille: et tunc si dicere, nil mutationem este insta litaneam: non significarem' illi este in tepore: sed oppositulit in nullo toto tempore. et si di camus sphera tangere platium secundum pulictum:non intelligimus qi non tangit seciuid si aliquam parte ei sed mno secundia aliqua tota parte. Et istiSinotatis pio presenti pono vn conclusionennexponendo instano primo modo impossibila est aliquod esse iii statio:aut iriam fienta ut corrupi: et similiter impossibile est aliquid incipere esse vel desiliere esse aut etiam imoueri initi stanti: quoniam impossibile est quod implicat contradictione nused predicta implicant contradictio item mam fi :b:incipit in instati habetur quod incipitcsse: et tamen in si ullo tempore incipitcsie:sic em exsponebatur exprima expositione modo si in nullo tempore incipitcsseruiiciliano iticipit esse: quoniam semper et nudilon distribuunt iii si tempora: ex quo noli ponimus in rem,

pote aliquas mensura o indivisibiles distincta o a tempore. Dei si de sequitur: si tintim incipit essem non incipit:ergo inicipit esse et non incipit esse: ethcc est inanifesta contradictio: et ita declaretur de omnibus altio in predicta conclusio ite coiitetitio. EZeqttitur statim alia conclusio: scilicet quo aestvel quod fit vel quod desinit aut iiicipit esse sit in tempore diuisibili et est iu tempore et iiicipit vel desinit esse intemporediit iubili: quia vel in instatus iis diuisibili et distincto a tempore: vel in tempore diuisibili: sed non in instanti in diuisibili et distincto a tempore: ci non est tale ut supposui, inuo igitur est in tenipo rediti sibili. Sed contra hoc obiicitur:quia anima intellectiva fit de nouo et creatiare tamen

hoc non est in tempore diuisibili: cum ipsa sit omnino itidi uisibilis. imiliter: si tu dicas quod Zoilio incipit esse iii aliquo tenipore diuisibili: vel etiam incipit moueri in aliquo te inpore divisibilusignetur illud temptio in ista die: tuein ista die mouet et tamen in ista die incipit moveri et quatit doctim aliquid mouetu rapsuin pristo mouebatiir ergo qua; docucue Eoiteo incipitiatoueri ipse pillio mouebatur:et hoc est manifeste falsum: quia non incipites evel moueri nisi Oante non erat vel mouebatur. distas oblectioneo p tebit per conclusioneo sequelit eo. Ono igitur aliam coctasionemraliquid sit in instanti exponendo instano per negarationem temporis distributi per boc nomen tot untiquia hoc modo fieri in iii mitti signincat ipsum fieri in aliquo tepore et tamen ipsu in in nullo toto teris pote fieri: capiendo totum distributive ocul dixi ortuo unodo anima intellectilia fit iii aliquo tetrapore:quia fit aliquando:cum aliquando sit et aliquando non erat tet fieri aliquando est fieri in aliquo tempore: ex quo non ponantur instantia illi)iuisibiliat et tamen anima iii tellectitia iii nullo toto tempore fidici tuc fieret in qualibet parte illivo temporio: quod non est die edit. Eodemodo omne quod incipit vel desinit esse aut sis oueri incipit vel destini teme aut inoveri iii ii istanti et postendo instans ut dictum est. Et ita dico pri icipium et futtiliter finem diei csse instans Tiplinc ipsum vel finem linee punctiiramion exspolietuso pulictum et instans per limationeni diuisibilis: sed per negationem diuisibilio distribilli per hoc nomen totuo : sicut potest patere ex dictio.

Tunc respondet iii ad illas obiectitares: et

dico quod anima fit siue creatur in tempore et tamen fit siue creatur iii instanti exponendo instans secundo modo ut dixi: quolita in bio qtie stulit tota stinui et non paro ante partem non est ibi factio distincta a lacto esse nec distincta arequent vel que post facta est: sedili ioqite fiunt ditii si, biliter scilicet pieci se paro post parte ibi factio et res tacta distitistititur sicut paro et totum disti tigillitur:quonia factis completii est totu ad illud quod ante crat factio: ideo venedicitui tertio quod motus est actuo iii compleatuo. Debetio ergo exponere fieri in dioque fiunt tota sis mul quod fieri est rem esse cum aliquando non fuerit ante: et ideo cum Zoit eo est in hac die et non fuit ante ipse est in ista die et ipse est in prima inc dietate et pii macentesima et non erat ante: iaco sit et creatur in prima medietate et in prima cetesimia eteidocestui in illi: quia noli fit in aliquo toto tepore Sed ad alia iii statiarii qua do dicebat Aristoteleo:omite quod in metur in aliquo tempore in ovehas pri dico O illa spositio habet viati senstim veriri et alium fala sunt. verum enitn est quod omne quod movet in aliquo ille mouebatur piluo illud te pus est et completum: et uc intendit Aristotcseration moliebatur pitu esset aliquid illius temporio: sicut si Solico mouet precim p istst tota diem ipse pii 'movebat v et iudi eo fuit copleta: sed ira mouer pilis sit aliquid illivo diei:ideo incipit moueri in hac die quia nostii te inouebatur. H Existio concluditur cfnunco expon&da sunt hec verba incipit vel desinit peritistano indivisibiale:cu no sit illud darem re expolietida sunt per uoii esse sc3 pilegatio ire presentio: imo lanipper affirmatiosae presentio et negatione3 preteriti vel futuri .unde ego incepi esseqsi ego eram et incepi molieri quado mouebar:et sic desina esse quero et inoueri qua do movebor. Cystis dabitis descedo ad lumen specialiter deqtio in speciali fiebat questio:et pono istam pliniani coclii si otie:*secsidii cursiim nature nullii lumen fit in aere innistanti im* in aliquo toto me cotinue po

404쪽

post partem : ita mini actio ite Iuminis dare est successso item tam secuisum partes quatitatinas aeris S secundum par,

leo gradualis luminio:et caiisa est: cii si niodo dona' careat lumine et Dellovo debeat aer hui'dosii 'illumiliari: vel oportet quod thoc sit per noua approximationem lucidi: ut hodie per aduentu in solio aut per ii ova remotiolae probibetis: viper apertione fenestre si pii illo modo collat ae lucidii continuect temporaliter apploximabatura et secundum aporor .imabatur niagio fiebat lume intelisius: ideo continue fiebat sicut continue approximabaturaeo de modo erit de remotione prohibentis vide apertione milestre quia retinue et tem potat ter oportet eam aperiri:etito magio aperitur tantoni tumen intensius: ideo sie continue fit lumen in Oc donio sicut cotinue fieret caliditas in calefactibili. Secnda G clusio de lumine in speciali est taliosquod si per potentia diuinam corpus lucidii crearetur totustimulet in stati ter sitie motu locali applicaretur aeri illuminabili liuic in illo aere toto fieret lumen in instanti texponendo instano per seclidii modum: qi fieret aliquando et ideo in aliquo tepore et tamein nullo toto fleredicti enim non sit contrarium restitens nolleret privo tempore in parte aeria propinqua lucido S in parte remotioumec in aliqua parte aerio fieret pii' remige et post intense et ideo simul fieret per toruin aerem per quefierettet vere est intentio Tristo.qualido dicit lume neri seu multiplicati in instanti et etiam quando dicit septinio et decimo ethicola visionem et delectatione fieri in instantitheeem non sunt simpliciter vera fecitdum cursum naturale: sea sub hac conditione: si obsectum sufficialiter esset pie sentatusne motu successiiuo:ita scilicet quo an S repugnat ex parte luminio vel ex parte visionis vel delectationis quin fiat re, ea simul:sed repugnat ab extrinseco: scilicet ab eo quod obiectii non potest applicari passivo nisi per luccessio licii et intendit Eristoteles quod in docet differentia inter tiamsi visione et delectationem ex una parte. et inter caliditatem et frigiditatem et alias qualitatis secundum quas est per se alteratio ex alia parte: ci*uis per potentia3 diuinam esseta instanter approximatu3 calefactibilutamen adduc fieret caliditas continue et temporaliteri et prius remisse Sinte,se: et prius etiam tempore in parte calefactibilis propinqua tali frigiditatim in parte remotiori: prouenit laccessio ex re istentia qualitatio contrarie. einde piopter quasdam alta questioneo deesse tu minis vos debetio notare metia inueniuntur in triplici differentia: quedaeni sunt pure pera manentia: alia sunt pure succestiua: et alia sunt quod amodo permane istia et quodamodo succestiua: modo eno pure permaneno se habet ad aliquod totum tempuo ita: ae ipsum et quelibet paro er: si habeat partes:est in aliquot pe et i quaslibet parte illi 'ipio.Sed pure successauit vocatur illud qGpi oportioliabiliter diuidis mi et gi nulla pars ei' coiremo aeno priori parti tuis stat cu parte coire*6dete posteriori partitpio:et de hoc genere entiu est mot' locatio si ponam' ipsum este rem distinctam a mobili et loco.Sed illud dicis partim successivist et partim permanens cui' parteo liut vel counpulitur cottime una post alia:ta me paro prior psit manere en parte posterioli et sic fluui' estens successivit et flamma candete et aer vel aqua apud sua generatione vel corrus intone: imo etia corpora animal in possunt dici talia:qm cottitue peritu tritionem illis corporibus alique partes appo: nutituriet per evaporatione a calore alique partes remouetur. sin do debetio scire qd si dicamus totii permanens este in aliquo toto ille et totum successauit etia esse in aliquo toto tempore:oportet aliter et aliter exponere propositi6eo si debeant esse vere: qim permanentibus totum est in toto referendo quo alibet ad quodlibet:hoc est dictu: quod quealibet pars illivo permanentis est in qualibet parte illi' temporis: hee aute expositio in successivio esset salsa: si enim sit motus localis durano praecise per vitam diem et dicant' toratum illum motum esse in tota illa die non poterit dici quoacuelibet pars illius motus sit in qualibet parte illius diei: qi prima medietas motus non est insecuda medietate diei: sed exponatur si totum in toto quoa siligula singulis rem rantur scilicet quod quelibet paro motuo est in parte tenis potio sibi coirespondente: et etiam in qualibet parte illius temporio est paro motus sibi correspondeo ut in prima medietate prima medieta det insecuda secuda. Et debetio scire: ut iste ni od 'essendi hic totum in toto muto non sit ita proprie dictus sicut precedens tamen sufficit ad hoc stare

dicatur esse in instanti: et ob hoc Tristo declaratqd omnisino tuo est in tepore diuisibili et nulluo nio tuo est in iustati: eo q6 omnio motus est in aliquo toto tempore ad expolitione predicta lati scilicet:quia in qualibet parte illa uo reporto est aliqua pars illivo correspondens illi parti te inpolid. si nunc ergo descendo ad ipsum lumen et pono istarii cortet clunio tieiii:aesis lucidum quiescat et aer illuminatus moueaettur: et econuerso lucidum ii Ioueatur et aer quiescat:tunc tuam eii in illo aere erit ens pure successi uiu quonia illud lumequod erit in primathoia non manebit in secunda thora: moerit tunc a lina lumeiuquia ex quo positum est quoa aer Grtinue iliouetur oporteret stilum emancreti de quod tra siret de subiecto in subiectum:quod est impostibi Metelia nisi aer quiescit et lucidii niouetur tunc non reinanebit te eae line erectaque seinper pro algerentura corpore lucido in iliuiuaeremuliodo lumen Stum ad principaleo radios inultipti, catur siue generatur secuti dii rectitudino a corpore lucido

in ipsunt aere.igis moto lucido mittali radiim traiiseant de subiectoi subiectu quod est iiii poni bitetigitur lio est ideiunie quod erat in prima bolacii illo quod est in seci id a lio, ra:et pari ratio enonesti dein quod est iii prima medietate horae cit illo quod est iii secum inedietate: et sic secuti dii in fila nita diuisitone: ideo manifestum est* ibi lumesi habet eme pure succestiuutu propter quod oportet dicere ovou totale lumen unius diei est in illa tota die moq: quelibet pars in qualibet parte sed qr singule parteo lumilito sunt in syngualio partibuo diei sibi coire voti deritibus:et doclamcitui dictum est ad hoc quod dicamus lume non esse in iii stanti et etiam lumen non fieri in instanti.

Ex istis dictis potest respoderi ad omnes

rationesque hic mihi fiebant.visa esti ratio probabat quod lunae haberes e per solii instanotor hoc totale lumenec fuit ante nee erit post respondeo quoa omne lumen signatii vel signabile habet esse temporalemon qistit in illo toto ille permodii permanentie sed qi est in illo toto tepore si modii successionis sc3vna pars eius in una parte et alia in alia' et disclum fuit qd hoc sufficiebat ad hoc ae non dicatur esse iii in statui. Lutia ratio arguebat quod luine non fieret in iustStilicet per potentia diuinam crearetur lucidii et presenta refacti sine motu locali: scilicet instanteriqi sicut arguebat illae ratio resistentia lumitu invenitur iii illo aere scilicet aliqua grossit leo: aliter enim ita intense fieret ab eodem corpore lucido luincii in medio grossis sicut iii medio subtiluco lanie apparet falsuiu . Bahoc respondci ut non est ibi niteresistentia:cu non sit contrariu3 nec inclinatio ad oppontia: sed est ibi passum minuo bene dispositum ad recipiendu3: et est ibi activum non infinite se a deterni mare potesttie: modo

tale actium epulono sit resistentia in passo: nci pio ducit iiiii tum exigit proportio sue activitatio ad dispositione psi liuam ipsius passt: ideo minuo Baucit iii miluia passivum et magis in magis passiuit: tamen statim quando est applicastum passivo pio ducit sine mora Stum cum niola post et pio ducere ranae pioptrer longam inoia lucidi in aliquo aeren5 magis intendis lume. randestita de caliditate:ypter hoc inaedit habebat resistentiam. LEllierationeo omneo non procedunt coiit radicta.

'si uestio .XX. Q. meritur virum fit dare maxi

ma distantia in a qua visus potest viderest obiectum suum.Nrguitur quod lic: quia sper liquam distantiam tu posses videre fabam tet tamen no pomnem distantiami posseo eam videretiaeo distatia per cussit tu pomo videre est terminata: et deo militer minato est dare ina xlinum: igitur.

Oppositum arguitur:qr per subtilius imo

di situ posseopinatore distatia videre ivt expertii est: sed olmedio subtili dato potest dari subtiliuo: quoniani ficut discit Tristotiquarto physicinummon repugnat quod in inmni tuni fiat subtiliuoi igitur quaelicue distantia data v quam tu post videre fabam posset dari maiouscilicet in medio subtiliori:per quod tu posses eam videre et sic tion est dare

id iii

405쪽

3M Ioannis Biiridani In Aristotclio de animae

maxipia perquam tu posses eant videre.

quinio est bene difficilis et multii scru

bulosa instigeno multis:et diuersio distinctionibus. Tamepono una conclusione: quodne est dare maxillifi distantia, per qua possemuo videre aliquod obiectitiimolioli est dare aliqua tanta distativa quin possemus aliquod obiectunt viderest maiore in duplo:grima ius visibile et lucidius videremus a maiori distantiaco mile visibile et minu5 lucidum: et ideoqii actio in statia data et quocii lucido dato: quod ab illa distantia videretur:maius visibile et maius lucidum: si esset: videret amatoudillantia:et tame posset esse per poteratiam diuina malua visibila in duplo aut in cetuplo aut nia: stolucidumigitur illud posset videri per maiore distat iam put in duplo aut incet uplo aut in quacu proportione vo tueris .c ea ista questio solet restri rigi:ponendo certii visibile: perbi gratia fabamque sempinaneat in eiusde dispositionib' et secundu sua quatitate et secundit omnes qualistates et ponendo certu3 mediu ut aere qui ponatur semper Hairere eiusde subtilitatis et diaphane itatis:etoino eiusdedisposimois Minoibuoatho qualitatibus facientib' ad vi hoste vel ad impedimetu visionis:et ponedo cerni oculum quieti a nullo mutetur in suis dispositio iii b'facietatib' ad

bene vel male videdum.et tune ellet questio: utrii est et dare maxima nivit stantia3 per qua siue ultra qua illa faba postervi aeria tali oculo per tale in editi stet ad illa questios rem sic reii ricta iii pono aliquas cori ciuilioneo .prima est: qs non

est dare iii axi in adiit avisamp qua siue ultra qua illa faba posset via cruet loquoi de distaritia incipieti te ab oculo pio cedendo ad faba.ysia coclusio probatur:qi secundulii ad uersariti signes illai saxima distaritia: tunc per illam distanestiam tuba videbitur et erit visio aliquate iii testonior modo suppotio ae si obiectu sit innia xiiii edebita distatia ad ocu tum traiicit ite se bene videtur:etici et elut minus bene et minus intest videbituri ita qi per elatigationetii viso est iiiii ata reiiiiiii.Tunc igitur cindictum fuerit quod visio iii casu posito ab aduersarioierct aliquate intensionio: sequitur si faba continue elongeturno statim corrumperetur illa visio tota simul:sed pilus remittetur:ideo a maiore distantialvi debitur faba ilicet remissiuongii illa distantia data ab adsuersario non erat maxima perquam faba poterat videri. tem ad istam conclusione aliqui arguunt sttagen otio agit in passum nisi e tuo virilis activa enedat resistentiant passi: etur igitur distantia lita; sit pio pollio equautatio inter virtutem obiecti et resistenti pam:constat raptates distrinita non fiet visaeipet suppositu:et per omne minoreiii visi sitiam fieretim inivinori distati obiectu esset potenti' admonendii visum, ideo excederet resistetia pasti:signetit' ergo per imaginatio item punctu terminantem pam ni di stantia:scilicet propter quaerat propolito equalitatio: coiis stat q6 omnis distantia per qua potest videri est infra illi puncturet tametio est possibile dare maximam distanti si iii fra illam que ad illii punctum terminatur:qr terminares ad aliivii punctii quo stelli nipossibiletquoniam inter illa duo paneta est et distantia diuisibiliorcia punctu non sit primit, pulicto .mme debetio scire ista ratio: uis videas batilis: mine forte non est demonstrativa:qi supponsista visus habeat resistentia ad actione ipsius visibilio: eth oetion est demonstratii nee ab olunibus concessum:imo sicut lunae nohabet resis etiam iit diaptiano:*uia sit possibile quod via, anum sit melius vel petuo dispositum ad reception o luminis: ita diceretur Ovimo non habet resistentiam iptivisioni: quoniam resistentia est a contrario vel ab inclinatire ad contrari ii: ideo etc.cScederetur tameti quod estet demonstrati uasi esset resistetitia ex parte visis ipsi visioni. si Alsi ad dicta conclusione credunt facere demdnstrationem:sic si ei et dare maximam distantia in aqua tu posses videre: se quiturq8 esset date ultimii instans rei permanentio ui esse: et hoc est impossibile piout determinati ies octauo pris corvinutilli dicunt: et probatur consequentia: qui per illam maxima distantia viderei et esset visio in oculotet per nulla3matote videret:tile ponoqi iuba incipiat elongarii uicin imitanti a quo incipit mora elongationio non dii est faci alius motus nec aliqua elogatio: ideo adduc stat visio:et cit num post illud instans erit visio: illud instilo est ultinisi itastis inesse illi' visio illo et e Tame latere est quod ista ratio no vas

tunc certe concede dum est vinem: sciliceti quod ultra spartu in quo faba videretur est dare nitumst distatiam per qua siue vitraqtia in illa faba non videretur. I sta conclusio probatiiri quia est dare spatiu3 m a spatia sunt immcdiate in m coniviicta:ideo mall)eao q=faba fit ultra illum princinni contingens laet

poliet videri: quoa est contra predictacii Upio pingit suo faba poneretur ipsa videre fudeo illa vi stantia est ni ininis p qua no potvideri. C. Tertia coclusio. simpli loquedo:no est darent in inaudistasiriamo qua faba non post et videri. cd sic patet: qi si laba ponerefvalde prope oculum no posset viderit et in tali propinquitate data qua clieci distat Ilia perquam non posset videri ad hirc per medieta te illuso distat te minus post et videri: et si coniungeretur sub

ilia faba videretiir: nisi detum visto estolicis ante intennos iistia videbiturina om

in adistantia in per via non videretur: qi certum est stivalde ter spatiunt in quo videretur et spatuini in quo n6 videreturpiopter taliniam pio pilaqilitatem: illa enim spatia coniuncta fiant ad inuicetis: insas tueturigitur pinicitioni rei ii stet visibili ibi videretur hoc emet contra ii dictam cciieimetis costatqd ubi ultra eloiigado videretur: ideo pl3q6 illud erat marinni spatium iii quo non videret tiriqm secro muc spatium maius videretur ut dictit in est. DSed ob citur fortiter contra primae6clusione: qr est dare mamim iii quo illa faba videreturiet ultra illud malium est dare ali spatui in quo no viderer:et illa spatia i media tele cretingui: ita q6 nihil est interea medium iii si liciit ma ingeniatici ima ginantiar puncrinii modo usq; ad illii punctum et non vltra

est distantia in qim videretii rergo illa est maxinia distanstia in ilia videretii ret hoc videtur esse contra c6clusione3.

videtur: qi spatiit per quod vides est pulsibi tectoculli :et in illo spatio iones usi sim est dare in axima ditati,dvisses est p

patio lion est faba: sed ultra: ideo ' lo non vidctur sed ultra .cEt ideo os recoctu stoneo couersas:dein qua vides:cdclqua vides:eterit prima coclusi sim est dare iri

tia in qua faba videresset illa distsitia est minimast qua novidet. Secuda reclusio.* vltra illi id spatiit in quo vide rersio est darem istimatastati ai qua novi derexca est:M

dabao: ideo non pol dari in inimii. si Tertia raclusio estici ultra spatiu in quo videret iid est dare maxima distantiam in qua non viderelliriqr quac nudata ad biic in nratori noti

stantis erit quatiaeuiim modicii remoueatiir ab octilo ita tadisiit adhuc ibi n6 videret: ideo ol data est dare minore id n6 videres ultima ociusto est:*infra illud spatiii l quo iuba

406쪽

faba videtur iid est dare niaxima distantia in qua nonvide

retur:quia dictit fuit cierat dare niaxinia distantii per quano videret: deo sigrietur illa et terminet ad punctii bi modo oportet distanti Sisi quae no viderer esse minoie S illa p quano videre adeo oportet ea terminari ad pulictu adipinquiore et tunc inter illa puncta erit distantia diuisibilis in qua ad huc no videbitur: ideo om tu distatia datam qua non videties dare maiore etia in qua non videret ergo iid est darema xima in qua novideretur. stio visio rationes pcedunt secundum predicta

strii audit.inguitur m no: ex nullus Tealtrii audit nisi sonu perueniete ad ipsum: sed noes ide sonus puellico ad auditu3 istiuo et ad auditu illiuo:imo sitiit soni sedi parati loco et subiecto regii .Eset 'firmas psimile:vno est ide lume multiplicat naa oculuistiu etadocia in illius: inadu aliqd obstaculuyhibes lume multiplicatum ad oculii istiuo: pono impediret lume multiplicatu3 ad oculii illiis fugis pari ratide no est ide sonus multiplicas tuo ad audititistitio et ad auditu illius: deo no elide sonum audit iste et ille. yte.ponamus casum m sorteo sit piope: et plato bene remote:tunc mites audit sonii intestimet plato sonia remissum: Mestide sonus in tesus et remis marcisono eunde audit sortes et plato vimineata nunc posito sorte pilus audiet sonu Splato:Mut potestio scirep experientia

qi vadatio sim sequani et inspiciatis lotriceo derit 'pequasi simul videbit et audiet ictu: et ille derit ore pii' notabilitervidebitici si Saudiet sonu . igitur ille est adipe pii'

audiet:et hoc est qilia sonus plius est apud eum et postea est apud allu:igis vel est aliud et alius apud Spinquis etremotu: et sic tio est ideque iste et ille audit: vel tu dices aestimeristes pilus apud vite: moue postea localiter apud platone:*S E impoldibile:qi sonus est quodda accidere, et acciden o no trasit de subiecto iii subiectu:igitur. te.sielieti delati' que quilibet vestrii auditisequitur mementide:sonu oeccho etprimu o sonus:O videtur . erillam: curet diuersi modi generationis ipsorii:et consequella ex hoc patet:qrno refert Stii ad identitate si sonus multiplices pulsi recta:sicut tinemul

tiplicatur ad vos: vel per via toltuosam aut reflexam sicut sit in eccho.

Oppositum arguitura quia est idem color

que tu et ille videtis: luto sitio ab inuice remoti et distantesi: ergo pars ratiotieestide sonus que auditio. Me quilibet vestrii audit voce me arci in est eade et unicaugii eande voce quilibet vestru audit.CCirca ista conclusione debetis noιtare ae sensibilia ut docet mistoteles posita supra senium secundu esse realeno faciunt sensatione:sed species miti puedinteiites ad stillani faciunt sensatione et ideo solet diei qd sensibilia laabet duplex esse: sc esse realeet re intretionale de quor fidifferetia magis videbis post:*bi gratia:color incolpote colorato dicis habere esse reale et fixit: sed in aereuel in oculo habet esse itfitionale .undeno ellipolieloquedoperticis in aere vel in oculo sit ille coloi inio solii est imi speciem eololio: qest solii replantativa ipsi' colouo:ita etia lux ignesse reale et fixit in corpore lucido sed in diaphano vel in oculo habet eε inretionale:qrypite tomedono est in hoc aere lux:d lumen CS est species lucio replantativa ipsi':itarita lypolito differunt sonu et species soni: itam sonus habet alibi esse reale et alibi intelionale.solius enim *3 esse reale istere velociter moto et fracto virtute pcutietis et pcussitet sunt diuerse spes la notumdiuersiam ligura illivo aeris fractitet ob hoc etia sit diuersitani secudu diuersas figuras pcutietis aut pcumiteo Psecti duilloti figuras figuras aer fractu olet post molli ille miluo in aere circustate olbiculariter generat sive multipli,cat specie sua que est replantatim ipsius iet illa species no est sonuo' sicut species colinion6 est color .vnde illa species novabet simile generatione sicut sonuolad hoc enim aestatve ruo sonus requiritur fractura aerio velox et violeta: que non requiritur ad multiplicatione speciei: aer enim remotuo noillo modo frangitur sicut ut fistulasso Postea debetio residerare:quod sicuti id videtur species coloris sed coloti licet per eius spectesta tio auditur species solii Dipse lonuo tamen pipecie suam perueniet ite ad auditii. Et istio consideratio

facile est respolidere ad cii est tolle.Dico eliini US eunde sonii uicii siue eande vocem ea quilibet vestruaudit: quia vocem meaque realiter fuit iii aere fracto: sicut colorc realiter extet stente iri pariete quilibet vestrii videbat: et illa vox erat viiij

ca et eade:igiturnico sectiao:ae noue canae spe in id per alia et alis ruet ille audiebatio illa voce mea: et hoc probaton inedrationeo quem planteqstione fiebat. Ciconaequeter pono correlaria .primu est: sontio auditur c no est: siue qua do ipse iiSemili tuo ratio est:quia sicut sonitoreatio consistit in moatu veloci et stactivo aeris: sic oportet qa meo soni multipliceatur p 'iteda molli acriaelicet no p tale fractura inmota mei: intelligetido quod ster moueatur localiter ide innumero de me usq; ad te qai tu audia lanianieluquia absurdii esset dice recra erycustua ab illa caiispana mouetur localiter adonianem locii ad que illa capanaati dii:qi via diquam illa campana cibiculariter audi fiet no posset sic ide aer moueri contrasrito motib':iiec pariatio siet posset extent ad latria distantia: sed sicutvidetis in aquaist lapide in Shclatio uti ea fieret quod ni circulationes silccestiue: primo parue iuxta locuta suo: deinde maiores uso ad ripa: iij et aqua eadest uero moueat de ioco casua usq; ad ripa: sed illa impellit libi propitiqua: et illa impulsa impellit aliam et sic orir: ita imagina nati est in aereae aer motuo et fractus impellit undim aere sibi propin quum et ille allii et sic irretituti liniuidationes aeris sicut stebant inaequalet ad talens otii aerio innata est generari et multiplicari species sonitet propter hoc no auditur sonuo ita cito remore sicut prope.niodo igitur antecessat sonu orealis qua ad locu remotii perueniati mos aerio uinclationesi et per e6 sequeo antei generetur ibi species soni per qua ipse mulio auditur: deo manifestu est*beire sonus auditur culldoia 3 corruptus est Et debetio scire cae hoc non ei solii verit de audit num o etia de visa: citi lucidii posset videri quando iaestet corruptum:Dpter boc; aliquo tempore specleo se ii instetio lucidi remanet in oculo: lucido remoto:p qua tame specie illud lucidii videturiet istud scitu est perperientiao: msi aliquis aspexit diu ad bene lucidu:et retrouertatu Cadhuc apparebiti palux.isimiliter si habeatio bacululgititii et ipsu3 moueatici ante oculos bene velociter:apparebit vobio linea continua in ea fini illam viam sin quam ignis inouebaturice hoc noest nisi qi species lucio que generabatur in oculo ina net adhuc in oculo quando baculus motus est ad alia paratem .heinde concinaedum est aliud coirclarium: O senssus exteriores percipiunt obiecta sua iii ab tantia i Psolii scia et sibiliti: hoc tamen oes sicut de fantasia vel de sensu comunirquia noncipiunt obiecta sua nisi in modico tepore post abs sentiam sensibilium:sensus aut intcrior p longum tepus tutu mesem vel P annum p cipit sensibile multi post ei uo reniostionem. LVitim uincoiretari utquod isse sonus ab eode homine potest audiri bio:etiam teporibuo interruptis .ethoc fit per remexione speciei soni :scilicet quando fit eccho clamandstatim audit se: et postea quando reuertitur sonito siue medicies soni iterato auctit se Linde rion debetio credere pio prie loquendo quod rechosiis sonus imo est species soni reflexa per obstaculum sicut mecies colorio reflectitur pspeculum.

Istis visis: rationes procedimi onmes ad

illam conclusionem quod non est eade species soni multis plicata ad istum et ad illuimcum specieo: snaiiditu istiuo et species iii auditu illius sunt eiusdem loni in numero iteiiddilanii innumero representant ideo isti eunde viiii audiunta

ocloisit in medio realiterati fialiter.Drsu ir* siit in medio realiterqi in medio est aliquo in denotet eno et res tauertutis iste est ibi aliquo moreor igitur est ibi realiter. spissate no molies seu meditave torp3deturnine et despct' colorio:hodo

408쪽

ibiles. rq ivulgus no reputat esse remit isto potest seii tiri

ideo solas formas sensibiles vocat realeo: Suio mulae soli ne insensibilao sint reo veritio et nobiliuo:et sectistitu ista in viii gareni estimatio ite nos soleantio tu videre est e Pirituale coritra reale id est iii se iistbile contra selisibile: et ita loquimur inpioposito quando dicinatio coloretii habere esse reale iit coispore colorato et terminato: et habere esse spiritualei si medio

vel in organo sensitivo et ita suo modo de alijs sensibilibuo.QEt est notandum dicte specleo representative selisibiliu3que tamen suntlii sensibiles aliqualido per attributiori enominantur nomi inbuo illorii sensibili ii quere presentant: tiradicinius esse colo ierealem: scilicet inpariete tetesse colo te spiritu term in aere:mno estppria locutio mi illa specie colorio vocatu' colore:sicut ii ecesset Bpria locutio si lii me vocaremissi luce. Et debetio scire ui talis differetia est inter coditores rea toet coloreo ualeo: ut ita loquatiuiriqdiis ter coloreo reales est contrarietas et ilicopassibilitas: verbi gratia: albedo et nigredo siccotrariatitur q impossitate est in eode3mbiecto eme simul albedine et iii gredine salte is stetismo : sed colores spualeo.i. species coloui k3 represei ita itii e colorum obabentiliter se huiusmodi cotrarietate: lino simul in eodem subiecto et sed in eande parte eius quatitati iij sta sit iis teli se species albedini et ingredinis .cEt delati sibi tib ' debetis etia considerare gi multi inter ditiusmodi esse reale et, spirilitale assignant alias differentias q iaci omnino iniit vere.dicunt enim quedam forma sensibiliorea uotio est tota in toto subiecto suo da liqua pars in aliqua parte iritualia studit ei nest tota in toto subiecto suo. Mide propter hoc ubicula

in irae domo tumerista videbis tota albeditie illivo parie, tio:*nd esset insit ibi esset tota ea illivo aibeatitia. Tamevee differentianSest omnino vera: qi species coloris in isto aere habet extetisione sicut color habet extelisione inpari teret ideo in aliqua parte huius aeris est aliqua paro huius speciei:propter quod p obstaculu3pot impediri vel coiriipi species existeno in aete iuxta te remanetite specie in aere iuxta nae: tamen differentia predicta habet quadam veritate ad istii sensunt qd in qualibet parte quantitatiua inedij in qua multiplicatur species obiecti selisibilis est vectes siue pars speciei sufficieno ad representati dii totu obieetii sensibile tetu'cest quia totu obiectu sensibile secundu qualibet partem eius agebat ad causandii specie in qualibet parte medii: itaq=dextra paro colorio non solii agit specie sua in dextra parate aerio: sed in cita libet: ideo in qualibet parte aerio est spes replesesitat tua totius coloris. Villi ponunt differentia per instantanea vel iid instantaneam generatione ni forme sensibilio: secundit me Tereale non habet instantaneam genera: tioiiem: sed secula dii esse spirituale habet instantaneam se: nerat toti e .et hec disserentia non est uniuersaliter verat quia licet concederetur de lumine et decolotibus: tamen o concesderetur de solio nec forte de odoribus nee de speciebus qualitatum tangibilium .ER ii portulit alia differentia: scilicetc6minia qua tu, adeste realeno dependet in conseruari ab agente suo: et ideo agetite corrupto ad 3uc manet color in pariete et lux in lucido:sed species spirituales dependet in conseruari ab agente suo: ita Oremoto agente statim pereunt. Sed adduci sis differentiation est vitiuersaliter concinaeda quia Quis hoc coiicederetur de lumine et luce: veletia despecie coloris etcolorati: tameno concederetur de luno: qi postes deficit sonuo realis in aere fracto adhue multiplicatur et darat sonus spiritualio siue specleo sonti et etiam licet specleo coloris et lucto non habeant in aere perinanetiam: et ita etianulla est ratio cogeno ad coli cededum quod mecies odoris et saporio statim dentiant ad remotione odoriferi vel sapidi: et ideo magna est dissimilitudo inter specleo colori ovel luctet et species aliorum sensibilium: quonia species colatio et lucio

non impediuntur vento nec mouentur cum sit biectio suta propter iii stantaneam earuin generatiotreet earum dependetiatu ab obiectio in conseruari:species autem altorum mn sichilium bene mouentur clim subiectio suio:ideo a ventio prohibetur earum inultiplicatio. Et secundum ista dicta potinitio videre quod rationes pilus lacte possunt solui et proce adunt vijs suis.

Veritur vigessinio tertio viru

ractus sit vitiis seis suo an plures. argille quo a sit vitus et non plii reo: quia si esset plureo sensuo: veil oc est et ex parte antante vel ex parte corpotio: sed no potest disci quoa ex part cantine: quia anima sensi, tilia est in eodem animati vita et noli Iucres:nec potest dici quod sit plii reo ex parte cor eorio:qr quoscunq; organo corporeo percipitii uocalidum et frigidum eo dem percipimus dumidum et siccum: ideo respectito in tuum tangibiliuest idem orga ilia tacmonaeo ex parte organi cordi

pote illo est ponedum qiiod tactuo sit plii reostii suo. Ite si tactuo esset plureo sensus sequercs qiiod eiu plureo se ii suo exterioreo co quinq3:sed coiiseqlieno est contra Bristotelem in literadicente quod ito stit aliud lati suo preter disq; etc: et consequentia manifesta est: quia preter tactu sunt alii qua

tuoi selisus ceteri oleo:ideo si tactuo ito ere et tantum ullud: sed duo: vel treo: sensito talent no quinos tantum: sed sex vel septein. Ite.ab omiubuo ponitur visito viae via uo seiiluo: cimo et in tactuo ponendus est viilio sensito et consequella ex

hoc patet:qi ita belle ipsi vovisus siciit ipsi vo tactuo sunt diuersa olgana et diuersa obtecta:Dico diuersa organa: viduo oculi: et diuersa obiecta ut lux et color:cuni eniin lux sit qualistas celestis et color qualita o materialio videtur ae magio differant ab inuice o calidii: frigidii humidinet niceii: id ii psideremuo ex parte obiectoria iid magis videtur esse metuo plus res sensus Qui suo. te.si tactus poneretur plures sensus hoc emet propterea qi est perceptiuus plurili edtrarietatu:vt videtur velle Bristoteles: sed propter hoc non est illud dicedum: quia sicut dicit Tristoteles auditus qui est unicus selisus est perceptiuuo in voce plurium contrarietatum: pcipit enim in ea graue et acutum:magnit et paruvii aucum et clarfiet etiam si propter contrarietate pliareo ponerentur sensuci pluris:tsic tactus no solii emet duo sensus .imo esset qii in vel sex:q6 tamen 6 poneret Etruroteleo in i tactuo iid solum percipit duas cotrarietates calidiis rigiduthumidii et siccit: imo multo plures:quia percipit graiicet leue:asperiatu et leane:durum et ni olle..s Ite .sensito tactuo iaci poneret plureo nili adipter pluralitate obiectoui: hypter hoc tio debet poni plureo: qi Quis visu os tunus tamen cipit plura obiecta diuersa et secte et genere.vi albuin et ii tirum:colore et luchur fissuram et magnitudinem :et multa alia:igitur.

Oppositum videtur esse de intentione Ari

stotelio et coin metatorio. shumoremoti dedulii est de virtute

sermonio ae olo sensito tactuo est vii ' sensuo .sicut olo laoxilo est unus homo: et oio lapio est viatio lapio: tino omne eno est unum: ut patet quarto metapbysice.et tametrae iid obstantepol concedim sensito tactuo est plureo: sicut viatio lapis est plureo lapides reo in totum est me parico .ia iide si capiam sensum tactu otii equo ex Dansuinpto tu corpuo equi vel per licita magna parte eivo uile est quatita litie ditii sibilio in duas medietates qua*qlibet potest dici sensito tact': quia potest sentire tangibilia iideo viatio sensito tactus potest coscessi est e plureo sensuo tactu olfed hocndi timidebam' quearere:quia nec de hoc locitebatur Uristo. in litera: sed cistio est viruin enuntio sensito quo pomunitio omnes qualitatem tangibiles sentire: ita quod sit idescii suo quo sentinitio colis dum et primi dii et quo setiti inito hutnidia et siccum. Et ad la ocrespondes communiter et q6 est unus sensus inaterialiter:qr in eo de subiecto et semili eande parte qussistati ita ipsi no inuenitur sensim iudicano de ea listo et frigido et etiatu selisito iri dicano de dumisio et sicco adeo illi sensim si in t inaterialiter id est subiective vitimi sicut essent albedo et dulcedo ret hoc est ad istii in lati sumi quod ipso1ssest ide subiectiim. Eecii, do dicitur comuniter: quod iid est ide se ii suo formaliter cito sentim uocalidii et frigidum et quo sent sinuo viiiii id uinet lieessi quia unito sensuo iaci debet este plurium coiitrarietatuliard solii unius nisi ita sit c d in seiviedo una contrarietao rediicaturiti alici: sesimo tactus est pluris coii trietatu quarumis ulla reducitur iii alia: sentinius enim bilini dii et siccum noratione calidi et frigidi:et sentitillio calidum et frigidimi non ratiotie hunii di et sicci: et viratim varia contrarierarum sentim uotactu. Sed adhuc magis determina do ditione post

409쪽

rumus potiere tales conclusiotico priuia est: qi sil)oc nomesensus et elisthec notata vovisuo supponant pro ala vel PVtete anime:tuc tode sensu sentimus omisco specteo tangibi in rici enim est alia ala in te qua sentis calidii et frigidiu et qua sentis humidia et siccii. Erea coclusio est:* si hoc no nienensus vel taci supponat p substati a coiporea subiecta aleselisitiue vel etia si suppoliat pio coposito stibi alitiali exanima et coi pote sibi sit biecto adhuc est idem sensito quo tu sentis calidum et frigidum et quotii sentis humidii et liccii in quonia in corpore antinato secuti dii eande partem qualitastiua ipsalis ad debellius potaere aliud et aliud subiectu subestantiale ipsius artitiae:itecalluis et alitia coiit positu substantiale ex alitinat et tanten secundit eandem parte quatitatiua

tu sentis calidum frigidii: humidum et siccu in .c Ultima coclusio ponitur: cpli hoc no inen sensus vel tactus suppoliat pqualitatius dispositione laeundum qua si uel ratione cuius orgailii est innatum suscipere species serisibilium et ipsas sensationeo: tunc sto esset idein sensu o quo sentiremus calidum et frigidum: et quo sentiremus humidum et siccum. Et detii modo etiam diceremusqd non esset ide sensus quo sentini' dicta sensibilia si hoc nomen selisuo poneretur supponere Daggregato exanima et ipote.et huiusnodi qualitatiua di spositio erethoc est:quia sicut requiritur certa dispositio qua: litatiua ad recipiendu species lucis et coloris: scilicet diaphaiieitas: et requiritur alia ad receptionem specierum odoris ditalia ad speciem saporis:ypter quod alia parte orgastica vide uiuo:alia olfacimus: alia gustarnuo:alia audii litis: ita etiam propter duas contrarietates circa tactu lunciliatricem reducibiles debet cocedi quod diu aliam dispositioiae qualitaetiuam recipimus speciem calidi vel frigidi et rarii sensathone et fremidii aliam recipimus species humidi et sicci et com seritatio aes .EVirde est imagi trandii qGorgariti est cogit oscitis uti iii calidi et frigidi vel etiam recepti uti marii speciem ii ea ratione qd in eo est proportio media calidi et stigidi:et est co gnoscitimini humidi et sicei in qua tu in eo est a portio mediae humidi et sicci mee est eade qualitas consistello in Ipoitio: ne media calidi et frigidi et rasis eno iii ii portione media i iij midis sicci ouis illa sint simul in eodem stibiecto: sicut abbedo et dulcedo sui distincte qualitat eo existereo finiui in eodem lacte.

est quod ad serisum de quo querimus tactus non est plurificatas ratiotica illineasta ratione coipollo quod est substancti a subiecta animemec ratione compositi ex ambobuo:d est diuersificatus ratione qualitatiuarumdiso ositionii u quas organum est susceptiuum specierum sensi bilium, id alia: dicit commentatoiqi Tristoteleo iii numetstdo quino ten suo posuit tactum tanqjunum qi consuetii est ponere ipsinu virilist vel propter unitatem substantialem organi sui: suis sit plurificat uomodo predicto. Edatia ita:conceditur q6vuus est visus quo sentimus omnia visibiliaret noti sequitur quod ita sit de tactu:tire valet quod dicebatur: visus erat perceptiuus ita iiiversorii sicut tactus: cilicet coloriollucio. de pondeturiq6 Ilix et eoim in mutando visum magis coii uesitu utem calidii et humidu:eo: color inuid videndi redii citi ira a ilicem: non enim videtur sitie lumine quod est spe cies licto: scd iii modo sentietidi .ii cc calidum reducit addum idiutino sunt ibi contrarietates plures quarii neutra imodo sentiendi reduciti radaltera. id alia:dico q6 audit' non est perceptiuus nisi vilius pii me contrarietatis:scilicet acuti et grauis in voce: et si sit perceptiuus aliarum Girarie latum hoc est secundu reductionem adis animo enim percipit magnitudine vel paruitatem vocismist prout hec coiuticta sunt cum acuto et graui in voce: quando etia dicitur m tactu opercipit plures contrarietatis B duas scilicet graue et leti e duruet molle:dicendum est mille qualitates percipit in turpernio diisen stibillii colliuntiana scilicet ratione magis itudinis et situs partiti tam organi eo obiectitet hoc iid facit ad diuersificatione sensuum: cuin hoc fit omniseis sui c6mune. Ndaliani:dico quod non quelibet multitudo obiectoni;

facit additi rsificatione sensuum:contrariatiam circa ideobiectum liata sunt fieri adeo certe in eodem sensu nata sunt cogitolai: si etiamsi iti liimqti num unum per alterii cogito scitvel quorum viiiiiii in alterum reducitur in suo mo cogito

anima.

sceii dimon arguitur itide diuersimo sensim ni nec etiam per eaque modo seri sibilium communium cognoscuntum qisiare auctio eoni est ad magnitudine et sit tum in partibus orgas nu quod est omni sensui commuti est cui diccbatur.

cieritur viruiti scias trile possi

s tum supra sensiim faciat se iii in folleiu : hoc est dictu: vir tim sensibile politi iiii in ergast ilo senstiti voverim inediate supra organu is selisitiust se sitiatiir. Eirginitar qd lic: quia i a gestiaturale quatito est a pinsiti tuo pass-- si sorantoniagio potest agere: sed obiectum seri sibile est agestiaturalea et ipsam selisationet riun suo ad hoc est pastiuus:igit tur quarito obtectu 3 est iam grG Pyliiquusensui tanto magis debet fieri sensatio .ellte lumini est sene sibile a visa ut dicit Tristoteles: et tamen tumeti dii sui: ait se usq; ad orgatium vi suo scilicet usq; in oculi ini: ergo visis bile positu super visum sentit tu sive videtur. gladio abscindatur neruus tu senties intense: et tamen erit ibi sensibile ponitum supra orgati uiu scia suo: cii neruus dicae esse odigas intactvotadqucta incra altiligit gladiuo. Ite .cu isi firinitas sute egritudo sit per tot si coipuo expalila: et per carne et per steria oo: tamen senti nilio dolore infirmitatio regitur sensibile possit uisi sis pia seir stim etc. C Ite. sepe nullo solio exiesrioli lucto iti tra ait rem audimus sonii cita si coriiu:et ille sori uis est alicubi realiter: et non alibi qu i in orgatio audituo: igit tr. Egressi .aliquando si oculus violenter comprimitur licet sit cla is suo: tamen videtur scitat illare: ita quod ibi que dam clarilao apparet: et illand est lii x exterior: ideo oportet quod fit lux propinorgani: et sic sensibile positum ita organo sensi is selititur: igillir.

E ppositii in dictuit sepe Aristotcles et com

nsentator. CPrima canctiisto bre iriter poricii da est qi iunio sensibile sentitur nisi in organo sensu oponaturaliud sensibile vel specleo ciuo: quia non setiit tur lati sibile per hoc quod aliqii id exeat aselim: quia absurdii est et quando viden iussi astra quod aliquid excata visu usq3 ad attra: et M opoitet sensatione, fieri per boc quod se ii suo recipit aliquid ab ipso se ii sibi tu et illiadvel est ipsit ni inet sensibile: vel aliqua species reprelatitano ipsunt: igitur id sentimis o nis se receptionem sensibitio vel eluo vectet in selim iii siue iis orga iiiiiii sensu o. Eilia conclusio: q6 selisi hi te pollitii immediate sit pra fetistiae, in organo sensit uomo est stillatione: et hoc probatiir pinductione experinientaleiii. primo de visu: qicolore pii pille oculi tui tu no vi desumo etia irec colore palpebre: et si tu credis videre lumen tu nosti video: sest video luce cui uo lumen est species reprelatitativa. vii de filiis te e sicut qii respicio ad specillum pparet tibi ci videao imagine existetite iii specilloqo est falsi ini: qi in speculo iid est talio imago: tu video te; ipsit imrst qxspecteo faciei tite prefractione a spectato multi plicatur ad octilii screm via recta a specillo: ideo visuo iudiscat illud cas videt esse in speculo :q6 tame lio est ita .modo cosimile est de luce et luniine: cneia imitanteii represesitano luce follo inultiplicati ii ad oculum essio per vili recta: sed per reflexioitem ab ipso pariete:apparet mihi quod illud lumen vel illa claritas quam video sit in pariete et non est ita: imo est iri sole.Similiter potest induci de olfactu: quia si tu comedisti auquao doli fera: itaqliod miri alio etia poratio realiter attingat ad organuni tui olfactus: tu non amplius sentie illum odore in udeo si comedisti stilia non senties illa in te: et tamen si noti comedisses et socilio tutio comedisset tu iliteii se sentires . Similiter inducitur de gustu: quia tu non sent sola potens linguetue: Similiteris i ducitur de tactu:quia tu nolautio qualitatem organi tui: si ellini merso in bona disposistione: muto in corpore tuo per totum ut expalistis caloi et humidita sitii hoc non seirtio: et sicut alias dicebatur quan do primo intras balneii in tu sentio aquam valde calidam sed post fueris ibi pro tempore tu nihil aut modicii infentio illa caliditatenu quod non est nisi quia orgamini tactus est iam realiter calefactum:et non solum habet spiritualiter speciem

410쪽

speciem caliditatis: et ob hoc etia in bicunt chirurgici se sepe

Ae expertosae ossaet nerui noli sentiret:qiva experti tu iusios aut neruus denudatii fuerit vel desiuaat uda carne lion se iitiet puncturave incisione: et hoc est quia securiali veritatem iterui sulit seiistititii et sutit vera orgalia sensuo tactuo: dindigent certo medio ad s. ntiendiu scilicet carne: Opter l)oc qi sensibile positu immediate supra olgami no facit sensatio snein .Et sic credendii est de sono et de auditu: Veni in time nitur colliune omitibuo alijs se ii sibus debet cocedi de auditu:si non appareat rationabilis causa ad colitrarium .et cresdoco cauta veritatis huius conclusiosus est: qitali ino de heiat fieri sensationes vindeno destruat organumnio do se peorganu destrueret si oporteret seii sibi tecta iungi organo scd 3 esse reale: si enim valde intensa caliditas esset intra orga im3 tactuo destructa esset yportio qualitatii necessaria ad sensa tactus teteti aeuorgana noti sint sine qualitatibus seri libiliabus etiam realibus:est enim per totum corpuo calor realio: etsapor realia per tota linguiu:ideo si realio positio se illibiliosuper selisum faceret sensattolle tunc seni per sentire inuo duci usinodi qualitat eo organorum nostro tu per O impe a freti stur sensatideo alioru in citeriorum: idcirco natura vidi ita uti

quo deicitoli fiatit sensatione sed per receptionem spiritu leni sensibilium.

Tunc res podendu est ad rationes.Id pri

ma:concedo ae agens naturale sit in sibi propinquii prius Q in sibi remotii: sed no nisi forma qua est natii agereet illud propinquit recipere:modo nullum sensibile est innatii agere in sibi xpinquu immediate nisi sua speciem et non sua sensastione: stri est innatu agere sensatione nisi mediante specie spirituali Etia alia rationem dictu est piluo O lume novidetur:d lux vel luciditae lunae .crid alij.de: gladio incidea teneruii: dico:*primu attigit neruiiud sentitur ab illa parate nerui qua attingit:tame ab alia patre nerui remotiore in ter qua et gladiu est caro media sentis percussio siue lesior et eodsi modo dicendii est de infirmitate. unde infirmitas posssit esset ita alterano organa sensititiam ipsa no sentires: et qGhomo emet sine sensu et motu: sed quando pinfirmitatem psabundJt in aliquibus partibus eoiporis qualitates tangis

hilesimnc prope sunt nerui ad quos non pertingit realiter illa qualitas:sed spiritualiter per carne media:et tunc sentis inuo illa infirmitate et dolemuo. DBd alia de sono in aurishus: credendii est q= veru organii audituo bene est intra ca, put iuxta cerebrii et inaure ante illud organii sunt tortuositae eo aere eneriore reptete:iquo aeretpote me sonus reatio reo mille aeruclypter nimia siccitate organive typter motum spirituumouetur aliqua uteret sonati sed ille sonus no peruenit realiter adverta organu:sed solii spiritualiterqr aliter lici audiretur. LRd ultima ratione respondetur in libro de selim et sensago: oculus habet exterius leuitate aqua lumen est innatu refrangi:vnde valde leue faciliter et bene potest restangere patuit lume: quando igitur oculus violenter coprinii tur: titile vita parua pars eleuatur super alia:et tunc lumeinodicii ab illa parte eleuata potest refrangi sapalia parteet multiplicari sup ea spiritualiter et tuncvidit lux quatio modum scintillationis cuius tumen paruum refrangit a parte eleuata: licet ire luxque est in oculo realiter.

vi Suestio. XXV. eritur utrum sunt tantum

quid sensus exteriores. Et arguis ae sint L I plures: quia tactum est duplex sensus ut

' et videtur velle Sitistoteleo et sunt alii quaa

Cyreni. Aristoteleo

distinguit de visu in capitulo de sensu co

iiani uni tano poneno duplice visum: si igis est duplex:cum sant alis quatuor sensito ut pituo sequitur cfferunt se e. Et iste due rationes confirmantur: Mutino sensito noli debet esse nisi unius sensibilis proprii siniti gelmoetvni' cottarietatis ut accipis sino huiuo:seatam visus S tactu aiunt plurisi contrario iu:scilicet tacius:calidi et frigidi et cu3hoe hirmissi et sicci, visua etia albi et nigri et eii boe luminis t enebrari et sicut plurifico trarietatii sic etia sunt pluritigetnerii sensibiliss: diuerse enim contrarietatem sunt diuersoru3

generit: saltem propitiqtioliuergo tam vi suom tactuo est pili reo sensus. LIte noli similiae sensitoisiciet sensu oriai: et taeinen habeo quinq3: et tu vitii prergo susit octarni et ilo solis iii

quinq3. LIte sui it plii res secundu nunierum, M quinq3 Ipter pluralitatem animalin et sunt etiaiplureo species S quinq;: probatio: ai selisiis idem est q6 potentia sensinua: et potetia stitiua est idem O anima: ideo tot sunt selisito seciri u3 speciein quot sunt anime sensitive fecundum speciein : sed similoirge plures quinq3: qua aliarum specierii sunt ala equi: airima bouio:a Masini: etsi e de aliis specieb' alii maliv. Postsca secudii genus no sunt quin sed vitula suum:quoitia omniuseia saxa est idem genuo: scilicet ille terininus sensu5:ergo nullo modo potest dici q) sui it quinq; se ii suo et non putreo. Ite.queratrino unde distinguantur isti: si enim ex parte obiectorii distinguantur: tuticerunt multo plureoq, quin obiecta eri tui se ii sibilia sunt multo plura secundum speclerii

H quinq3. et sti distingitant tir ex parte anime tunc ut uno antetitiali tio erit iii si utino scia suo: ut in me vel in te: quoi ita in me est vitica aninia sensitiva:etsi disti tigilat mirer parte organorum corporeorum:tiincoinnio sensu oerit sensito tactuo quo ii iam omne ni ebitam in nobio est organuni tactuo: qi per sinet

gula inebra percipimus qualitates ta imi bilco: ideo nullus sensus distinguere rura tactu:et iste no e Belit qui ii . vi Sten constat q6 iti lingua pontinuo vnn sensum proprium uileiae: scilicet gustum reo sto per lingua seriti nuo saporeo quos per nullam alia partem corporio sentim uo: ergo ni mill ratioe iam ebito gesti talibus ponimus quenda alluin serisum sic pios prium:scilicet qi per inebra genitalia lentimis o qualitat eo seminum quas per nullii aliud inebria sentim uotqd ex hoc patet: quonia sensu huiusmodi delectamur solii per illa media: ideo preter quinq; sensus quo iuristoteleo ponit est pones duo sextus illis inebrio proprius. Et ita etia argueret de stoniacho:stomachus en inisentit famem et se titit sitim etaliam ebia non sentii fit:ergo in stomacho est sensus pro privo preter illos quino qui in altio inebito inuenititur. CSrem. pisci babet sensam per que piosequis a longe alimen in iid visum: quia experimur quod huiusnodi alimetu determittate pio osequituriet inuenitiet ille sensus noti est tactus necta gustuo:qi per illos non seis timi a longevire est visuo: quia poncha amus illud alimentum no videri a pisce qliado incipit ipsum prosequi et querere:nec est audituo: quia illud olime sitit, estibis ine sono mee est olfactuo: quia sicut autolitate Tristotcstis sensatio per olfactum requirit iii spiratioticin prout in nobis experimur:et pisceo coiit inimiter item spirant neq; respiarant: ideo sensum olfactuo non dabent: sequitur ergo quoababerit sensu in sextii scilicet sensium aluim ab istio quili q3.

Opposivitia determittat Aristoteles. Ista

questio non querit nisi deseri sibilo exterioribus: nisi noli dia curetur exteriores ex eo quod si iit sit uati in stiperficie corpo ris exterioil:quia visu otion est in extreinitate pupille vidiacit Bristoteles: in de sensu et scillato tet tactu oetia in est inatus in iteruis: sed isti sensito dicus itur exterioreo ex eo quo stiminutantur aselisibilibrio exterio libuoi uilio alio sensu mediant essensu autem interior eo vocaretitur: qixest immuta et rentur arcii sibilibus exteriolibus tamen hoc est iii edianti, bus algosensibus privo i numitatio cicutic dico breuiter quod sunt solum quinq; sensuo exterioico Id istii in si iistini: quod sub hoc genere se limo exterior continentur quinq3 species preci se supponent eo pio omnibus sensibuo exteriorib':et preter illas sub illo geliere non cotirienti iratie spect coqtae non coincidant cum lilio vel cum aliqua caruita in sigilificabdo:et ille qui rem species sunt visus olfactuo auditus tactita et gustud i hec nomitia .et itos est vio ad preseno utrum boc nomen vel hec speci eo tactus possit diuidi in duao species secundum Dirao coiitrarietatem pitinorum tangibiliu3: quiali sic diuidatur resultabunt sex sensu secundum specieiqiaddo autem dici inuo solum esse quin sensito nos accipi mno hoc nometi tactus pro unico inenti bro .cit unc probas dicta coiiclusio secundum Uristotele 3 sicipi edictoo quinq3 setistio habeniuo et nonplures tetiuilius scit fixo nobis delicita ergo quin sunt et ite plures Squinq;:inaiotest mali festaret initiorein declarat Eristoteleo: qrsi nobis deficeret aliquio seii suo vel hoc est et ex parte obiecto tum sensibili fir vel ex parte illectioisset vel ex parteolgano iii: perstifficiente iii diuisio ite: h