Questiones et decissiones physicales insignium virorum : Alberti de Saxonia in Octo libros physicorum ; Tres libros de celo et mundo ; Duos lib. De generatione et corruptione. Thimonis in Quatuor libros meteorum. Buridani in Aristotelis Tres lib. de

431쪽

m Buraeant Initium Gristotelis in

Et hundum predicta solumntur omnes

rationes .ille enim que arguebant quod terraii oti dosii inaretur m ossa notactus valde belle cocludebant de dominio qualitativo absoluto quatum ad quatuoi pumas qualita, tes.Guod autem dicebat Aristoteles terram doniinari intactu et gustu debet intelligi de dominio respectulo prius yyclarato

ra priuatio albedinis.Drguitur quod sic: per Alristotelena dicentem queadmodum in corpore terminato hoc quidem lumenlroe vero tenebie ita in corpotibus termi iratio album et nigrinmodo tetistie sunt pura priuatio luminis: ergo similiter ni grum albi. Item arguitur etiam ratione quia ubiculi plus est de umbra ceterio patinuo ibi apparet nigri usi et ubi indefectus totalis luminis ibi videtur totaliter nigriticum ergo umbia sit priuatio et similiter tenchre videtur cfetia nigredo sit piluatio. Item ex priuatione causaru3al bedinis debet piluatio albedinis resultare: sed nigredo pro

ueliti ex priuatione et carentia causarum albediri totqui adicit coili pictitator quod albu3 proucili rex admixtione ignis clari cum multa diaphaiieitate: et nigrum proiici rite cocie, cui claritati octo taphati et talis udeo vidcfgimgrvmi id sit

pisii pii uatio albi,

Oppositu; argui tur: qilia mi Isus comest

priuatio: eo quod non sentiretur per se:et nigri im seu nigre clo sentitur: igitur non est pili ratio: dcit color. Steni ferentia propria nigri est congrcgatimim vim ovi corniniis

ter dicitur:et ista videtur esse differetitia positiva igitur nigredo est qualitas possitu a. yte lacu dii Britto.cxnmixtioli ea ibi et nigri causantur diuerse species coloris:et hoc tio ii esset si nigredo eruet pura piluatio:pura etaim priuatio nulli misces .et etiam rumpo vident' st, ex teliebris et lumine no sitit. lique suecleo visibiliti a tumiite: igii etia ita est et de nigro et albo linigrum esset pura priuatio.

Notandum est laeuiter quod priualla no

est reo distincta a subiecto priuato. Linde solet dici et piluastio mime noli est iii si ipsa materia priuata:et de hoc reduco voa ad piimum physicolum:et ideo nomen priuatim3 ixellsupponit nitidio subiecto ostrumatum est suscipere inma3 appellando laue connotanao quod in tali subiecto no sit talis forma:et sic sensuo questionis est utrum liocnoisse nigredo supponat pio sub lecto receptiuo albedinio et iid D qua litate addita illi subiecto:vel virum supponat pro cita litas te addita ipsi etiam hoc nomen albedo claudiuiter respondeo quod si redo est qualitio addita subiecto quod est ni grum sicut albedo est qualita gaddita subiecto quest est album: et sic hoc nomeni rigredo non est nonscia privati usi sed nomen positiuum .hocpiobatura quia piluatio non restistit receptioni habituo: licui tenebre non resistulit receptio iiiiii ininio inhibiecto apto nato adveniem lucido:sed nigredonia; ipse resistit receptioni albedinis:quod apparet: qipatii nigri non pomunt ampli' fieri albuinio magis albi possunt furi nigri:etiam aqua pura non est colorataret sic est priuaata albedine:ettanicii non est nigra:imo sicut cito fit alba ex permittione albi pila et fontacito fieret nigra et perniiximne altrii iiivirtvtencausti et ideo ita vidctgr nigredo quas lituo positiva siclit albedo. Et hoc iterum probatur u sis nilae: D secundum hyristoteleiti iis ulli se habet ad album sicut amarum ad dulce :et sicut frigidum ad calidiustas iliaritudo is est priuatio dulcedinio: imo est qua ita opositiva amarum enim udita grauaret gustum. imilitet caliditas non est pura piluatio frigiditati sumo est vera qualitas possitiva:aliter non ita grauaret tactum nec ita intense ageret sicut apparet agere.Zeat men dicendum est quod ad istsssensum improprium itigrum dicitur priuatio albi: quia est qualitas minus peffectaret sic etiam amatum est piluatio dulcis: et frigidum calidi. in etia3 dicitiir quod in comparatione ad lucem nigrum dicitur priuatio albi: quia inter ceteros colores ceterio paribus album maxime participat de luce: nigrum autem minime: et sic etia3 iii comparatione ad dumidum ii utrimentale amarum dicitur priuatio dulacio:quia dulce est maxime nutrit tuum et amarum minime et et isto modo interidebat Tristoteleo.

) ei hec respodetur ad estis alitoritates.

quado aute dicit de teliebrisqapparent nigredi coq6 hoc est qi lux apparet alba: et tame lacu dii veritatect proprie loques idonec lux est albedonem icnebre mittitis redo. Et si elaui te sunt rationes si si autor ita o conini elatorio que in viat ima ratione allegabatur: et credo quod illa aut orimo non sit concedesida: qui alion solis 3 exigite protienit albedo: imo aliquando ex intelisa frigiditate ut apparet de nive me creet quiritur diaphaneilao ad albedine: quia multa corpora mimine diaphan et talis ut lapideo apparent valde alba.

lorum est perspicuum ait opacum .Rrguis tur quod perspiculina sit subiectiini colorum: per Tristotelem qui diffutiendo coalore3 dicit quod color est extreni ita operspiciti: et per hoc videtur timuerem per

Pristotclas quod ea de est natiiraque ab exter uocosoraretque a coloribuo extriti siecto recipit specleo eorunnideo etia3 concludit hiristotelesos perspicuti est receptiuii colotio:et sices emo subicctii. Estem dicit comesitator vi color est costitutuo ex natura diapi alii et natura lucidi:sed non apparet quod costilitatur ex natura diapb alii nisi subiective igi, tun et ideo dicit Tiberiuci quod in ateriale in colore est perat picta uni: formale aute in colore est iii x vel tumen.

Opposit tim tamen arguitiir: quia inissum

pure diaphanu est coloratii: inio corpora bis opaca et placte termi iratasti titilla copii ilicet in telasiuit colorata tergo Diaphai in nolici si ibiectu coloria: insopoli 'opacu. Et ita reces pituit specu i lotio d3 esse denudaturna natura cololio vi

t recepti iiii specieris cololio et luminis co est species visus: igit diapba laudebet eme denudatii et altice et a colore pro apter edipua noesi subiectu colorio Ostac stio et alie decoloribuo sunt ii inito difficilesidi valde difficile est scire q reo est diaphatici mo et reo est opacilao et adduc est difficilius scire modoo et caci Dptiaognatio io colorio videam 'pila dedi a phasieitate Etest sciendunt ista nota dia phaliu3 et pspiculare pii tantur synosarum et oeonspecti ilico iter corp'tra pareo vocat perspicuit seu diaphaninet vocat corpus transspareno per q6 possim 'videre corpora remota:ita cist corporibus remotio possulit sit ultiplicari lumeia et specim coloris per ipsa actui sunt: sicut citet acinacita: vitrum: siphere celeasteo: etc et talia corpora soletit in isto loco vocari interminasta mon quia sint iii finita: sed qilia non ternisnant visu3: imo per ipsa viderimo ultra. corpora autem non tra sparcntia vocantur in isto loco corpora terminata mori propter misi sim

Hano vitum circii scripta luce et ita ae ipsum non est traiispares licui ligitur ferrum:lapis; et sic de multis aisso. Verum est etianico perlucem ipsum coiptio redditur ternit ita tu in .stetit in corp' sitfecte lucidum territi stat vimin:et hoc possumus videre' rexhalationea existent in regio ii caeriorque antel instam merituraionterminarit visum: lino per ipsas videmiis astra

qualido vero inflammantur: sicut de stellis cadentibus:de stellio comatio: et coruscatiolubrio apparet gi per lucem terminant visum et ita fumuo eletiatus a lignis non terminat perfecte visum antec inflantemnimo per ipsum videmuo eam iiiii nisi sititimio spisitio itere statim qii instam matur terminat visum propter luce, Dicis ergoque reo sit diapharenestas et sunt dedoc diuerse opinioeo. rina est mota phasnei, o nihil aliud est S substantia corporea siue ipm corpo remitam oeco*'esset transitarenositareret luce et sicare iret illa qualitateque vocatur opacitas per qua corpus efficitur terminatium tam eat dotatomen diapha primo stapponeno pio substantia corporea siue pro ipsa corporeitate conenotat

432쪽

-De sensu et sensato. Bucilio.XI. - D. I.

notat care ratia in termi irationio: scilicet carentiam Iucio et opacitatis per quas corpuo redditur termitiatum.Secutis eum illam optiuotieni diapha negas sine diaphanum essettioineti priuattvunt et ob thoc etia diapthanum dicitur ilitera nitiatum nomine putia titio se sectui duin istam opiniones clare esset respondeiidii ad questionem .sicut enim piluatio siue materia pisitata aliqua multa non est subiectum illius fomle:qi repugnat quod sinuit sit pisua, illa forma et stabiectata ita dic:retur quod diaphanum non est subiectum eo lorum ne lucis:quia inquatum aliquid dab et de luce sive decolore inlatum est terminat licet in qua iiii habet de transeparentia inlatum noti est persecte lucidum vel perfecte cosiora iv.cuin igitur diaphanum ut pisitatu terini natione lucautem et comi sunt terminationes corporum vel requirunt terminationem rideo noli est simul diaphalium cum luce vel coloie:saltem cum luce perfecta vel colore perfecto: tame in cut nos viceremus quod illud quod ante erat priuatio ali iniuglaime scilicet materiae: postea fit subiectum illivo mi niesta possiet dictae illud quod causat diaphan uni ante rei ceptionem lucis vel colorum potest fieri subiectu3lucio aut cololio: vel illud etiam quod est subiectum lucio vel coloru3 esset diapuanu in rein otio luce et colore siue terminatiosi e remota quas requiruiit Iux et colsi. ueste estpriiiiud mod' di celidi. Hlii ponunt te diaphaneilao est queda in qualistas politiva addita subiecto corporeo et ipsi corpore itati sescundum quam corpus redditur transvarens lux autem et opacitas sunt qualitates contrarie secundum quas corpo ra redduntur terminata et non ampliuo transparentia:et

sic posset dici quod diapbanum non est subiectum colorum: cum diaphaneilao opponitur colori vel terminationi quam color requirit:eum pomet concedi quod diaphairum est mceptiuum lucis et colorum sicut nictum est receptiuum alabedinis et album nigredinis momina enim concreta supponunt pro subiectisque lunt receptiua qualitatum contrasriarum successime.EEt situ queras utra istarum opinio num sit vera dico quod ego nescio:sea persuasio posset esse pio prima opinione:quiae frostra ponimus plura si omnia possimus saluare perpauciora:et quin satio esset difficile cognoscere:vnde proueniret talis qualitas et quomodo comes muniter in celo in elementio et in multio alius.citane vento ad opacitatem: et est sciendum quod aliquando locum

tenebiosam vocamus opacu 3 et sic opacitas non emet aliua coteirebie .it mista nomina opacum et opacitas essent nos mina piluatiua sicut tenebiosium et tenebre: et quia etiam tenebrosu3 apparet nigrum .ideo aliquando colorein nigrii vocamuo coloiem opacum Adrista non esset piopria accesuetios nec de ista curamus inpio polito. Erilio modo vocastur opacum corpuo terminatum abs tuta vel etiam quod esset terminatum circunscripta luce secundum quam corp're aditur terminatum et non transpareno. Tune de illa opacitate est iterum duplexopinio Vna ponit quoa opacilao est subiectuiu proprium colorum:hoc est dictu:* opacis tam est qualitas dilponenosii biectum ad receptionem cogloruim quoniam coloi nun est perfectuo et iliten suo in corpo te transparente unde non emet intensus iii vitro vel in vitio et hoc non esset nisi ratione qua vitrum vel vitium participara liquid determinatione: scilicet de illa qualitate terminanterendentilis vinum vel vitrum coloratum esset ita transparens sicut esset vinum vel vitru3 incoloratii. iii ponunt quod opacitas non est alia qualita o S color.Vnde sicut corpus quoa ante erat diaphanum terminatur luce sibi adueniente ita termitiaretur colo te. Et ponitur exenis plum de quodam experimento: quia sunt duo modi pulue

rum quorum neuter per se coloraret aqua inuinosi proiices retur unus iiivna aquam et aliud in antristeaque remanerent clare et diaphane:quia non coloiabuntur: sed si isteaque ponerentur simul statim colorabuntur et fient valde tigre:et propter hoe non essent transparent eo tet sic videtur quod illa opacitas iton sit nisi color. Que autem istarum opinionum sit vera dico sicut plius:persuasio eni3 est mosecunda.quia seu stra ponerentur tot si omnia possunt tibvari perpaucioia.

ud ratiora es potest dici quod ille erat

mittateo et autoritate duo ii demonstrant et sitie dubio ina ximi autoreo locuti sinite e ista materia obscure:kil, Tribstoteles: averroid:aibertus:thoniaci et c.et non possum coriarspere eos postea ta inen aliqua dices itur decumulatibuo

eorum.

ssisse deessetitia colo iis . Arguitur 6 sic: si quia dicti Aristoteleo quo donnata colui pora coloie participatit:et hoc non esset si verumnisti lux vetitamen esset color:qula. laer et corpota celestia noli habent altu, di colorem o lucem verium eii. in te. etiadicit Aristoteleo quo alvinen est color perspicui secundum actum et ita tumeri est idem quod color mi odo quod est idealteri est estentia vel deessetitia eius. mii quasi omninponunt lumen aliquo modo cile principiunt colorio: et nomapparet quod sit piinci pluin sicut efficienci vel stetitiam ergo illud principi uin est materia vel minia et sic est de

eius essetitia.

Oppositi ina arguitur: qiua diaphanus iii

citatu iii iuuinin alii recipit species colo tigrigitiir luineti noest deessentia coloridati tecedens apparet per Bristoteleni secundo de anima qui dicit quod color est motuo dissiphani secundum actum:et quod hecinitatura colorio: modo diat phanum non dicitur secundum actum nisi ut est illumina tum ut apparet ibidem: et ita sequitur Illud ait recedenocidia phalium ut illuminatu recipit vectes cololis.Sed principatio consequetula cera patetiquia recipiens ea ratione qua receptiuum Debet esse detruda tunia natura cui uo spes ciem recipit:et ideo receptiuum speciei coloris deberet clite denudatum aluminest lumen emet de ementia coloris rideo non deberet recipere speciem cololio secundum quod illudiminatum:imo magia lectiussum quod rurens lumine. Et antecedens huius argumenti confirmatur per commentastorem in secundum de anima et per Tristotelem liciti piliai lacte videtur: qui videntur determinare quod lumen non requiritur ad visione colorio propter coloresca e visibiles: cii sint per se visibileo:sed adipter medium diapbarin ut posciit moueri a colorib'in recipi edo speci eo eorum. Ite filii me emet de ementia coloriosequitur quod pollet videri in obscuro: scilicet me lumine extrinseco:et lade apparet talistri:eon sequentia probaturi quia per lumen sibi in trili secum posset mouere Diaphatium medium viris ad vim 3. Ista qstio est difficilio: qi non determinata ab antiquio doctoiibito nisi sub verbio oblatirici et valde colimse.Sunt igit de ista qii

stione opinioneo plureoque habent oi tua dictio antiquom op uitate

et luce et q, ubi pi' est de opacitate e de luce illud est nigri' sed ubi est plus de luce et iniim de opacitate illud est albilis unde etiam lux pura apparet alba:et dicta sit ipsi quoa illa ut intrascopositione coloris caiirguitur p opacitate; stbico mixtam: ita onpositi pia lucere nec radium vel specie multiplicare u mediis diapi anu nisi cum adiutorio lucis extrinsece .cSed ista opinio non vides vera: qiar istum est multo magis opacii et terminatii Ocoimi nigrn bouis. Utincoinuat tenues apparebit diaphan uni et transpareno viiii de fiant lucerne: et tamen argentu valde est athi' minuet cornu est nigri': et similiterini lapideo parietio sunt vales de opaci et terminati tet tam esurit albi et ion nigri .cIte. rubedo carbonio vel ferri igniti niuitu3 habet de luce et iste paries nil iI quali habet de luce et tu iste paries est athloi sit ferru ignitu vel carbo ignitus ergo non oportet in D pter plus de luce sit albi' et adipter plus de opacitate sit nigrius. Ite ii .lion videntur bene dicere*Mpter opacitatem lupta mixta debeat extingui:qi in carbone ignito vel ferro ignito stat magna lux cumulta opacitate nec ei e trigilis illa lux per opacitate: sed per instigi dationem vel bii mectatione dcoirumpit igitem. Callionio do dicit imitetareitet Tibertuo in l)oc videtur ius uicii, quod color constitutus est ex diaplianeitate et luce veI lumine et ubi pi' est de diaphan eitate et luce clara illud est albiuo:sed ubi est mirius dedi plianeitate et minuo de luce: et quod etsam illa lux est ob scitra illud est nimius adeo dicit commentator bene dixit Aristoteles quoa nigrum est sicut piluatio albi. Sed si,

ne dubio ista verbae debent mitti ad ephesioa quia valde

433쪽

Burldant In Istmini At iste telis'

opacum et non transparetis: ve alte non seri sibiliter traseparens tet percon se cilietistion militii diapi a iiii init enitur valde albuni: ut argetitii et iste paries.etetist sicut privo di rebatia liqua bene sunt albaqcatet et ilice et diapliati ei lastevtide si ne lumilie exhilotition videns et aliqua magna lucem et multam diaphaticitatem non apparent ita alba sed mite rubra sicut ille lapio qui vocatur ea rhficii 'iet forte no apparet*is elapso dictito habeat plus niuit uinde transparentia et diaphanestate * lapis niarmoetelio qui est valde iis ieriet ideo ista dicta noti videlitur nillii multu 3 coiicordare seriistis.Edilhue propter quildani optiuoire remouetida pono coii clusione:* dtapbaneitas non est ide3 quod raritas nee opacitas est idein densitas: ci statini patet quod aliqua coipola satio densa sunt bene di apthanavi vitrum et cristallum .alia autem satio rara limi opaca et terminata: si curiacet encatisium proptar eo iti coxoratimeo. ostea etiam dicerissum est q8 iumen multu3 differt a colore et a lueeffurcilini et color terminant corpora in qiiibuo iii ueniuntur:et reddut ea non transparentia etsi ali tras parens inuenis colorat uva lucidii sicut utitur rum hoc est qiua noti est intense bene coloratii vel bene intense lucis,dum: imo cistum habet decolore vel de luciditate tantum babet determinatione: et ideolio ita betae videmuop vinfirubrum silaut per virili quod vocantus albii:qtio a tamen se, Calidii rei veritate non est albinimo ilicoloratii vel valde remisse coloratin ptisa forte vinn rubrum sit ita rarii et subtile et clusi sicut illud vinum albiim tumeantem non terminat coipiis iti quo est: sed relinquit ipsum transparens. Lyae. colo lux sic habent fixtos te insuto subiectio de ad motum eo iii mouetitur.Eumen autem sic est naturaliter in subiecto suo qd noli molietur ad motu eius et cStimi eo medet a corpore lucido a quo fit et omnino lumen non est nisi species Iucis representativa ipsius lucis: et se habet ad ilicem sic iit species eo lotio ad colorem.Unde ii oti est imaginandum aelume videatur sicut ii cespecleo collatio videtur: qiii lati sibi a Ie positum sit pia selisum non facit sensatiotiem: fecit ido de

anima:et tam eluine et species coloris multiplicant se usq; inmothoiganu visus:ldeo non videntur:sed per esto vidSitur lux et color .nii de credendii est; modo ante ortu 3 solio lucem labiective existente in sole videramosi cet per speci eius multipliciter retracta et piuisam ante velatat ad orasanum visu det propter hoc non percipimus figuram solio nec figura lucis insole:ut aliqua do per vitrum diffotine vi, demus enimvltra colo te non ui yptia figura expansa et diuulsa per diuersas fractioneo speciei coloiso per virium.

Et tunc videtur mihi dicendu en Iumemnon est deessenati eo totis mcolor est visibilis non ut elum .et coloia stiri est sub lectosito et non dependeno inesse ab aliquo lucido: lumen auiae noti sic est allixum sed esse suum est in contiima dedenderitia ab eminseco lucido.et breuiter Inmen non est

nisi species repete litat tua qualitatis visibilis cuiusni odi non est coloi.CEt si dicat nonne video lumen cadeo superistit patiet et reflex si pariete ad me.dico aenon:imo simile est sicut si videas colore tuum vel facie3 tua per restes xlonem a speculo :apparet tibi *ille color et illa figura qua tu video sitiit speculo: qi species v ita locvlu tussina spesculo per linea recti:et tame secundu rex veritate coloi et fi gura quos tu vides no sunt in speculo:sed sunt in faste tuariis similiter est ci radi ' citi est specieo lucis ipfraiigitur ab illo pariete ad oculum mesi per linea rectam:ideo apparet mihi op clarimo quam video sit in illo pariete et non pffitarimo est lux solis cui' species est refracta a miriete ad oculu3 meum sicut color faciei tue refrangitur speculo iterum associi sictove etiam viderei mihi dicendum quod lux multis differta coloie. Iuxem est qualitas visibilioqui per se nasta est mouere diaphanii et per ipsum miltiplicare lament suam scilicet lumen. Colaiautem est qualitas visibilio stanon per se sol est quia sine luce vel lumine non potest mouere diaphanu nec per ipsum multiplicare spe te suam:potest tamen cit 'lumine vel luce. Et ideo credo quod lut noest deestentia lotis nec e coiiverso: imo sunt qualitates visibileolai maliter distincte. CEclesidum est tamen quod in pluribiis corporibus naturalibus sunt sirit ut regregati lux recoloi sicut in carbone ignito:et ob hoc etiam aliqua sunt visibiliaque deo levident sub coloresio lettion subluce sua pio pter hoc quod maluo lumeri obfuscat minus Iullietpaeapter quod etiam non videmuo astra de die:et tamen himitimodi visibilia videntur de noctelion sub coloie sed sub ipsa lucem credo quod sint ee dein qualitat eo cite in talib' vi

sibilibus videntur de die et de nocte: licet sui tremi in eodesubiecto. Unde etiam credo quod iii carbone ignito iton est alius color nigredo:sca lux coniuncta nigredini sumulco fuse videtur cum illa nigredincet sic apparet color rubeus: et tamen nulla est ibi rubedo: sicut est etiam de sole viso per fumos eleuatos a terra qtii apparet rubeuoret tamen uo est

ibi rubedo remo fumi secuti duin se sunt nigri Eiande etia3 nota*lut pura si pure videat tir apparet alba: icet secum dum rei veritatem iton sit ibi color: et ideo quando radii isticis veniunt ad oculii confuse cu3 radito coloris nigri vel rubii vel viridio apparet quod videtur mediuo inter album et colorem qui videturiideo entin sol et carbo apparent rubis. piopter aritoritat eo nota quod hoc non iecolei caepitur multipliciter:primo valde coni milii iter pro qualitate inopite visibili vel etiam eiuo specie:et ne lumen et Dec in coloris videntur esse coimeo:et ita dicit Bristoteleo ae lumeest cylindia phani secundum actuntiet quod etiam omnia corpora colore participant.ESecundo modo color accipis tur proprie et sic est qualitas visibilio distincta et a luce et alumine:qui tamen sine lumine ii on potest mouere visu3: nee credo quod isto modo lux vel lumen sint de ementia inlotis licet ut dixi sit sepe lux contulicta cum colore in eodem sub lector et credo quod talio color iid est aliud mopacitas siue sit albedo sitie nigredo vel rubedo. Tertio modo color dicit ir congregatio ex eio que ina proprie videtur stituit apua visiopem coloris propise dicti et sic color nec est iiixii 3 coalor proprie dictus: dest ambo illa: vel simul existetia in eordem sit biecto: ut iii carbone sonito:vel separata ab inuicem Ioco et subiecto: ut quando solet fumi sitimi videlitur Ipte eradioo lucio transennito per sumosa unceitim que simul videntur sui it lux et iligredo:et propter confusionian apparetrii bedo:et it etiamsi video parietem ego simul video con; fuse colorem parietio et lucem et ideo apparet niihi quod sit albior quam est:isuo quanto pluo de radio solis venit stante cum specie coloris tanto apparet color albiot: et isto modo capiendo colorem potest concedi quod lux est deessetitia colouo: sicut dicere in vo quod tu eo de essentia populi id est hix est aliquid eorum que vocantur color. Et sic videtur quod autoritat eo debeant iii tellisi dicentes quoalux est deessentia colorio.

Questio .XII. N eritur uti tim ista sit bona

diffinitio coloris: scilicet: loi est exue mitso perspiciti in corpore terminato. Urgultur quod no:quia perspicuum est corpus scilicet traiispareno: et extremi, reo coamolio est superficies:sed color non est superfici eo licet stilabiective insuperficie: igitur coloi non est extrein imo perspicui. Item 3 extremitas coiporis sit coipuo et iloti reo distincta a corapore sequitur pari ratione quod extremitae permicui sit perspicuum et iid reo disti licta a perspicuo: sed colotest reo distincta a perspicuo aeuin perspicuum est receptiuum coloris vel speciei: igitur coloi non est extremimo perspicui. tem illud quod est expansum per totiim profundii spasiuo coi potio non debet vocari extremita o corporio: sed color est expansus per totum profundum comporis:carbo enis non solum extra est niger: imo etiam interius in fundo: quod apparet si fratigatur: ergo color noli dehet diffinitive vocari ex meimia operspicui vel coiporto. Peni diffinitio ista videtur implicare contradictionem: quia extriniitas perspicui est in ipso perspicuo: sed extremitao corpoiso estiti corpore cuius est extremita stet ideo si coloi sit extremiatas perspicui emet in perspicuo et ii oti in terminato iet stereptigilat dicere quod sit extremita o pervicui et in corporetes nil nato. Spem.diffinitio conueniret aliquibuo a I, o si. cui odori vel sapiui quisii veniuntur coniuncti in eode stabis secto eii colore et esti eis dare extremitates sicut et incolore

et sicut illa extreiis stas saporio vel odorio ita bene esset erat remitas

434쪽

tremitas perspicui in corpore terminato sicut estit color et sic diffinitio coniicit iret aliis a Pithiitto.

Qppositu in videtur velle Aristoteles. vi,

detur mil)i Mota exponito ire Bristotelio iti tetideruntqGAristoteleo posuis et istam oratione de qua queriinuo tam dii initione colorio:et tarnelion apparet ista sit bolia diffinitio vel bona descriptio coloris.Unde crederites crista sit diffinitio coloris iliciderunt viniihi videtur in mul: tos error eo:ptimo quidem ad salvanduin istam diffinitio: item ipsi posuerunt quod coipuo terni itiatum et opacu nino si tactu coloratum iis si in exteriore superficia et non ita Blando ipsius corpotio:licet iii profundo ipsius corporto sit bene coloratum inpoteiatia:et ibi efficitur actu coloratum qii adocorpus diuiditur propter hoc eium dicit Aristoteleo quo a color est extremitas perspicui: et hoc videtur Bristoteleo urae elidere in inultio locis:et ipse videre velle quod color non insit corpori secundum septimo: sed inest prinio supiiciei et inest corpori secti dii lapsaciem:et omnia ista apparent inllii falsa:si lapis aibuo diuideretur stati3 apparebit albedo istiuio pari buo diuino: et si lapis niger puta niarmor diuid retur apparebit nigredo insuso partibus: et hoc noli potest esse vpter sola potet salitate: qi corpus viride est in potetia albii et iii potentiae nigrE:et tamen si diuidas non apparebit iii partib'albedo velatis redo: sed media qualitas sicut anate apparebat: imo oportet dicere quod isti lapideo interitio habeJt diuersas qualitates piopter quas vituo diuisus apparet albus et alter diuisito apparet niger: et non potest dicisti ille qualitates diuerse sint nisi albedo et nigredo: et sae op3peederem coma colorata sint iid solii exteri mo etia interi' actu colo lata.Cytem .per experieritia si vinum rubisi ponitur incipho apparebit naegis rubui si ponat multii de vino quasi ponatur parum:ethoeno est nisi ci plus videt deria hedine: et clino plus viderer sit solii viderit rubedo in supmcle exteriore:ergo plus videiqi videtur insuperficie exteriobet interius:et sic corpora sunt actu interius colorata. LEt ideo cocludo illam prima conclusione:* corpus coloratum habet actu colore non solii exteriuo insuperficie: imo etia in profundo. Eset ex hoc cocluditur secti doci non bene diffisnis coloidi cedoqicolor est extremitas pspicui sive alteri'. ESed iterii credo m sic opinantes: scilicet vi ista sit diffini, tio colorio ceciderunt in alterii errore: videlicet: qG e spicuit

serendum e tuo extremitate sit subiectu coloris .hocem videt satisnuqicolor est subiective in corpore triminato et notras

parente tergono est subiective in perspicuorcia perspicuum sit idemStra sparens .etia illi videntur decipi ypter unam ratione Pristotelisq erat talio reside est natura que ab exter tuo color et que ab interius: sed naturaqab exteri' coloera est natura pspicui: ut aer vela quac sic dicunfab eueri' colorari: qra corporibus extrinsecto coloratis recipitii spe cies coloris. Et tile cocludit ergo natura pspicui est que ab interius colora : ideo cocludiit illi*perspiculi est subiectis coloris .et sine dubio maior istius rationis non apparet ne cessaria: qi in liuomatulaste apparet et non est necemaritiae sit ea de natura receptiua rei et me speciei.receptiuii em sa potio est minii ut vult Aristoteleo et similiter receptiuum odorio:et tamen sinplex elementum ut aer vel aqua recipithene speciem edorioret certum est c, intellectus humata' recipit bene specie lapidis et no lapide: et ideo etiam vides mi vir nullo modo sit idem vel similio natura que recipit eo lore et querecipit speciem coloris .c Ideo posset ultimate dici qd Aristoteles non posuit istam oratione taneo diffini ditionetu vel descriptionem coloris: iicut bene probant ratio: neo ante oppositu. Sed istam oratione posuit ad innuedus quo mota collat in corpore bene terminato videtur et da adctu 3 visione exigis:certilem est; non videtur color qui est inmundo talis corporis bene terminati: sed solii ille qui est in cupficie exterior et opoit et mille coloi sit coniunctus exstremitati perspicui per quod perspicuis, multiplicat specie

suam us ad visum:et hoc voluit dicere credixit color est extremitas perspicui in corpore termitiato .i .colori corpore terminato videtur qui est coniunc 'extremitati pspicui: et non apparet milii quod propositio habeat plus de veritate. Sediti queri 'oque est ergo vera diffinitio colorio .Rico quod cino diffinitio dabitur proportionabiliter sicut dissit nitio saporid: et de hoc videbitur quando queretur dedissi nitione saporis.datio ii eo alitem coia cliidunt.

generalitii rex mixtione extremori in metarguitur pilino quod nolucr mixtio propneno est nisi corporu3 ut accipitur exubio de getieratione:et colores non fulit corpora:quia esset peii et ratio corporum: cum recipiantur in corporibuo:ei solio est mixtio ipsolum. Iteni mixtio non est nisi ac tutorum et pastiuorum inuicem primo degeneratiotie: coloreo aute irosuit tacitui et pastiui ad inuicem: qiq, plurimo tempore albedo est Ixinia nigredini in pariete te ita me albedo non diminueret nigredine nec ecosiuerso misi mitel)oc sit per actio, ii eo primarum qualitatum eio coiunctatur ergo qualitates taleo non sunt ad inuice miscibilco: et per coii sequenono geria erat medium permixtionem exitent omni .Em te. vel esset mixtio per iuxta positioncni extremotu: et tunc non est et simpliciter mediuo colon vel esset peractioiae et pastioli e cxtresilio tum adiit uice:quod rioli est possibiletqicololeo susit qualitate o secti deque n6 fiant ad inuice active et passive: sea laelum alterabileopaci oti eo et passioneo primarii quas ille secunde crasequun leni iste album cum nigro ut lac cum encausto et sic de aliis albio et nigrio: si non 'currerit aliud nun* Dpter qua clima,poitionem albi ad nigrii in mixtura si et rubui aut viride:sed solii pallidii aut tu lati vel liuitis modi:et sic non apparet quomo rubui viride vel croceii possit fieri ex mittione albi et nigri Cytem. in plantio et floris biis fiunt croceum .viride et rithmm ohs boccuo aviam appareat in eis nigredo: igitur illi colorco noli fimit ex mirxtione albi et nigri.

Dppositum tamen diciant Aristo .ct coim

menta mi et alsi expositoreo .et etiam in quarto physicoris indicitur quod thoe sit de ratione medii:scilicetim resultet ex mixtione vel aliqua participatione extremoris nuci etiam pictoreo multos color confiscelit ad muste ad habe dii mediuitiorum. et item misce bene album et nigrum resultabit suascum vel pallidii vel ali' mediuo color silet item no posset dari ratio quare rubui messet ni agio medium inter album et nigrum mnigru3 inter albii et rubrii:piobatur: qi inediuiides nisspernegatione extremori vel participatio te extremoria: si concedas d p participatione aestet tilc rubriim ex nigro et alboedinixtio et i obes ypositum. Et cocedisco pernegationem extremo uitii cl)aberetii r nostra coaeqlicti a qa

sicut rubui nec est album iace nigria ita nigritia emetiat humilem rubiisset sic nigrii esset mediast pernegationem albi et rus bri Sicut tu dicereo rubrii esse inedium albi ct nigri: qi nee album nec nigrum. Ista questio et alieoeo decolore sunt mihi difficiles et ignote: tamen aliquo modo inti ando ista 3 materia oportet dicere M vnonio do dicis medius color simpliciterctilio modo diciturni editio coloria 6 smipliciter sed solii secundii apparentia: pii ino dicendu est de iii edt o colorib' secit duapparetia: et postea de colo tibiae simpliciter inodiis mirantum ad primit dicendii est quod dupliciter appareui color eo mediicii tame secundit rei veritates no sint medii. Uno modo per concursum lucio cii colore veto de se ctum lucio aut luminio a colo te dico per recursum lucio:qilii est mixta nigro fecit apparere qG totum sit rubru:sicut in carbo ite ignito:ii dein ibi color est nisi iliger: id collice crisit,cta statim carbo apparebit totus niger.Similiter de sole viso p fumos nigros iii nianegotii apparet rubuit et tanae non est rubissi: imo iii sole noti est nisi lux et in fumio intermedissiid est nisi nigredo per quam tamen pertra sit spectico lucis. Illio modo etia apparetias edi 'color ubi iaci sit per iuxta positione coloni extretuorum adiimicem ad valde minutas partea ita ut titilla illari possit serit iri distincte ab aliatet seqr iid apparet album di tractea nigro nec nigrum distincte ab albo Dpter nimia paruitatem totale congregatum apparet medii coloris. Et iterum cita per suppositione colorii extremorest ad inuicem totale cdgregatii apparet inedium: et ista arte utuntur pictoreor et nodi posum' malaifeste experserit quia viride est mediii inter blaui et ei occuli uela furitimini alitum ae si habeatio vini viti sibi uiuet alteriss crccci :et

435쪽

h Ioannis Buridant In librum Tristotelis ira

to coruom ultra existentia: illa apparebunt vobio viri diasticet sint a ba:et ita etiam pictores eo croceo et talario simul coiiiiitto et tritio faciunt colorem viri decet sicut tinctoreo pannoru depasio blattio faciunt viride tingendo istico lote croceitiet tante in otiani b'istio suppositionib' vel iuxta

positionibus noesicolor medius: ea soluistit colores extre ni positi vituo sup alterii vel iuxta posita adiit uicem sed mminutas partes .Enunc ergo dsceri dii est decolore simpli citer medio et pono piisno istacdclusione: et nun*ti et exalbo et nigro coloi medius sine actione qiualitatu primarum: qi albedo et nigredono sunt qualitates active et pallui ea a inuice sicut nec grauitas et leuitas et alie qualitates seclide. sic in nigredo est i coiruptiua albedinio simul appromina te sicut caliditas et frigiditas sine dubio literetue intra bieue coitu perent quaternio laetusi veletauerso:et apparet qGaura vel femi vel plubii erit longissimo ille in aere qui est multum leuis:et tamenon coirii peretur grauitas auri pili hi vel ferrinicivelificoituperetur leuitas alioru3. Et sic bieuiter de omnibus qualitatibus secundar ijd:ille ins 3 inuiosint cotrarie nec coirnpunt se inuice nec agunt nec patititur ad inuice sedgriterani vel coirisspidiurco sequerer adactio . neo qualitatii puniarii .hoc ergo supposito quod albedon Sagit ili nigredine nec ecoiiuerso impossibile est cum sitit in corporibus diuersisqdmisceatis proprie itasti fiat coIoi medius iii si qi corpora in quib'sinit penetraret sesed possviat iuxta poni ad inuice per partes minutas sicut facsunt pul uerisantes valde: sed possibile est quod qualitates piime coipoisi iiixta postolii ad inuice:agant ad iiivice et reducilito tu ad quoddate peratii et lini editi Iut debet videri in pritrio degeneratiotie:ettuliciti viris adirivicem commixtio coirimitrui colores extremi et generatur mediiis c6seqtreo

illud tena peraliaetii medium. lota quod inragna est differetitiam tum adni lxtioiterii intercalidii et frigidum ex una parte:et albi et nigrii ex alia parte:visatio faciliter apparet quomodo caliditas et frigiditas apploxi tua te ad inuice iii diuersis corporibuo ni istentiir: constituetido utrobiq; ineadia qualitate scilicet tepiditate:hocem est: qrcalidii agit in frigilii corrupedo aliquos graduo migiditatio et generariado aliquod Mad' caliditatio: et econuerso cositi liliter frigia dii agit in ii dii coirsipedo aliquos gradus caliditatio et genera do aliquos frigiditatis: et tunc apibo illa corpo ia rea

ducunt ad cosimile aeacietinet est in ubob'latoni inmura caliditatiocii frigiditate abs thecce opineat illae corpauci diuidivrpetietrare se:sed dealbe iseetnsgredieno potita

dici si sint in diuellio como ' ainuicen approximatio: eo quod a bestii nigrestono iniit qualitateo ad inuice a cilii e vel pati memec sui inuicem coituptiae: ideo sicut pri' dicebatur imae ex eis pileniret ni rei' colon iecun*stite actione primaru qualitatist illiscerent simill albedo et nigredo nisi secundu apparetia soliusnpiuxta positione partita partiarii albarii et paruaria nigrarii nisi fieret pelictratio coipoui:qGest impossibile:ideo ex hoc sequii vii dicim'cololeo medios generari ex mixtione extremorum; laec debet intelligiqi ires ratas ex cocursu vel mixtione causarus a quib'innate effeti tamen ire albedo: et nigredo:verbi gratia:ponam'*:a: sit generativum albedinis et :buis gre linis et tutic simul concurrant: a: et: b ad agendia circa idestibiectu nec 1 geniret albo donec nigredo sed coloimedi': vetalla; sita eth; stori rema ait eantini vis adipitio mimio et virtutib': sed compiisceantur ad aliq(meduinicut dicebat Ucalidis et frigidii possunt eosinister tusse etia illudni ixtu nec pducet albedine seorsum ansgredine nec nigredine scollarii ab albedine:sed producet colaee medim sic ergo et non aliter colores medii carumsans ex extremis vel ab extremis: solqra causis extreminis recurrerib 'Pa'mixtis. Hed tist adduc est ibi magis bifficultas

scilicet:que sint cause ille generative colorum inreniorum: et etiam quomodo ab illis causis possint prouenire rubedo et croceitas: quonia ex causis albedinio ct nigredinis con currentibus vel mixtis non apparet prouenire alius colorniere tuo secundum veritatem v proueti iret secundu 3 apparetitiasti si albu et nigrii commiscerentur per iuxta positione ad nsiti utirinias partes:modo secundum quacun proporti otiens placet vobio cominisceatis pictura albam cum pisciura ingravet lac cum encausto nullo venietis ad rubru3vetua viride vel croce unused solum venietis ad palliduin vel ad fuscum vel forte blattium c Sed breuiter respodens dum est ad ista: quoa lieut sapores et odoreo ira etiani coloaressurito ualuateo proiicilicii tes exactioneqtia tuor Piuvarum qualitatum adiimiceri .er verum est quod aliqui diciat quoa ex domi ilio elementi si sit terrestre prouenit nisi esto: et Dominio aque siue aerici Duenit albedo:et ex Dos nullo ignis rubeao: sed istud non potest saluari primo: quia Itoti apparet aliqua ratio quare rubedo esset magis color ni edi

albedo. Clitarii 3 videmuo quo a per mire actio ite ignis consumetent totum burandum fit albedo ut apparet de cal ce et cisteribus:et apparet etiarn quod inulti lapideo in quihuo valde absidat aqua furit bene albicet ideo oportet cosis derare q) sicut calor generat in hissido sapore et i sicco odore: ita cita calor gnaret alui colore thunii do et ali iiiii liaco.Uii calo iiii iesus agens in tria nudo pertii ixto cit sticho terestri inis res acit: sed postea ageo in sicco p totale cdsuriiptione j iiiiii di albefacit:et ideo vo ovidetio docta et ligna et lapides ut plastru quando potititur ad igite primitus nigrescimt: qtadhuc est ibi humi dimo: sed qua do est tota huiuidit o costillis pia et evaporata albestiant. frigiduni alit alio modo coiiuerso coloraret: stragendo iii humidis albefacit .ppter quod nix est alba et rosetia cadeo superberbas albe sit sit cori getetur Propter hoc etia dicitur * laeest athii et spernia est ath victu tamegetiere litur exsairguine rudio: satagii loelii per calore cordis vel heliatio colorabatur versito nigredine taedi ad rubedine: sed postea Dpicet frigiditate in niani illio et niens brio genitaliabus reuerte paturata albedine .sion intendoqd ibi sit frigidi,taothris pliciter sed respective ad cor et depar: et propter hoc et dicitur cerebrii est ealbum et cutis et carneo extiticios: cor auterii et de par et alia me bia ititeriora sitiit magis nigra: scilicet rubia propter abundantia calo uo: veru est etia mad diuersificatione color; valde facit complexio corporio in quo caliduet trigidii agulit: propter q6 diuerst plante emittunt flores et fructuo valde dii ieisti; color uui. bos ea propter illud q6 dubitabatiar de rubedine vel croceitate credo emc diceti sum ae per alia media proceditiir peractione calorio de albo adni, grunt et per alia peractio ire trigotio Unde apparet manis ste qi peractione calorio itur per croceum vel rubeum: et peractione frigoris non iretur per illa iis edia: sed solii pcrpalis, duet nascit. de viridi non est dubiit quin pueniat croceo et blattio comixtio vel causio ipsorum: occisim expertinui percomixtionem picture et ego credo vinoli est qiii possiti ii speractati reddere causao diuersitatio colom sitire iri plimiis aut ii

vel in stoli biso herbac: et ideo sufficiat quod dictii est i et o mo

considerati duae valde apparet colorco diuersilitari: licet restaliter noli diuersificetur: per iii ixtione lucio vel ex transitu luminis: vetetia ex maiori v. lini noti maphane ita te: propter hoc ei oco iii odi color si apparet in stultis ignis et in iliabit te sed iamctii fuit piluo inluxit Sest coicit pioprie dictuo. et colitra ista dicta non crati tratioti eo qtie privo fiebant.

veriturumim humidum siti

sublectam saporio.Zirguitur quod non:

- . reo sitiit valde amari et talis eii

sicut dicit Trio E sapoiasqiuritur perdecatiosiciu aut etiam per anguslationem sicut apparet de sale:qiliaqitanto iii agio decoquitur au C

non emetita si saeti requireret e

subiecto viiiii id uni. Itein .sipio pristini esset humidiani sequeretur quod niagio hupii dupi eme maegio sapidum: sed hoc est falsunt; cito a apparet piimo: quis aqua que est iii xiniel, inlida ripis cst lapida: hoc est dictu: noli habet uporem iam sit mixta cum aliquo terrestri et c. Similiter fructuo in principio sui it humidiores O postia laturatione ins et tamen sui it mitioris sapouo:crgo non via detur quod sapor debeat habere humidu3 pro subiecto suo proprio. EItem ei illud esset hiimidii in aqueianir vel duamidum aereum: sed neutrum est oscendu3: probatio:pii illo de aqua dicit Bristo.quod ipsa non habet saporem propter hoc quod ipsis est omnium liqii omni stibtilissima et ii oli ingrcssabilis:et cuni onme ab elio saporem debet esse aliqua uter corpulentinia et grosiunnergo huisi id vis aqtieum liori

436쪽

et subiectisssa pontane cohumiduae reum:cinia aer sit adliue multo stibi ilior S aqua .EIteni si lium idii esset subiectu nisa potuiti vel emet dumidii ii inplex vel esset ni ixtum ex thumido et suco:sed nolit umidii simplex:quale est pii nudum eleii tetitarem ii oti habet sapoie: ciuilicia cni si inplicia it 6 hae helit sapoieni. Et si iudica o quod stibiectu3 saporuiti sit in irru3 ex humido et siccortisseno debetiam agis dici quod l)umidum sit eius subiectum S siccum: inio nelitru ni debet dici: sed debet dici quod subiectii eius pio pure sit compostitii suae inixtuni ex humido et sicco . Irelii .illudno debet poni subiectum saporu3 q6 est activunt eius: scilicet sapores:iliatio: iusti, timidum est activii sapom 3 iii sicco: igitur. Aditior pios batur per coitietatore dicereiii quod siccuni itoti babet saporesnnili in poteria:et sit sapor ut actu si humidu3 aduetve et sic videturae una idum adueniem fuit siccum habere saporem in actu cuin anteiid baberet saporem iit si in potetia: igitur siccum est subiectum saporum et non humidum.

Oppositu deterininat Aristotcles. Cano

tati dum elici illud q6 habet saporem in actii positus super lingua debet per se mouere lingua 3 ad actum gustandi. Et tunc ponia iis coclusiones secundu Rristotele et cometatore. uina coclusio est:* nullusiccusine humido habet saporem in actu:qrsi poneretur super linguam siccam non sentiretur: verbi grat sagingiber aut sal super linguam positumii oti sentirer nisi liquefieret super lingua vel nisi humeneret per saliua . Vnde elisi ad hoc natura ordinauit saliua ut per masticatione siccorae staretur sapor eorum qui sine humectatione ii 5 sentiret:ergo siccii sine humido non babet saporem in actu.C cudaeo clusio ponituram bumidum sine sicco veletia nisi passium fuerita sicco vel ei comixtii non hahet sapoiem in actu:hocelli apparer de aqua et nisi ceperit sapore et terra e quam transiuit non habet sapore. Unde si vocem' ea dulce non erit verum D prie loqiiesto: sed solii vhoe volumus significare qd ipsa no est salsa vel amara. ii de malii festu est ripa est receptiua vere dulcedinis amelle vel alio dulci libi comitto tet hoc etia probat Tristote.sic: qi

omne habes sapore debet esse degenere nutrimentorum:genuo ante nutrimetale non cotinet aqua vel aerri nisi fremaliqua comixtione: qi nutrimetii debet esse grossum vel ingros ita ut itide possint membra constitui: aqua aute3 noes grostati ec in grossabitio. Unde si ad igne, potiatur tota evapor abii sitie ingrossatione et minus adhuc aer:cii adhue aer sit si ibtilior maute habenos pote debet esse degenere nutriti iesitoifi phal:qinatura nonisi geniauit sapo ted in reabao et qui si in animalibus nisi ad discretione nutrimento: Tu coirenientili vel discouenientire' ideo rationabiliter non

fit sapor nisi iii si siliuntingetiere nutrimentorii.*Tertia conclusio ponit: omne habes sapore actu est mixtii cum aliquo humido et sicco :quod aebas:ex quo enim nec humidii sine sicco nec siccusine humido habet actu sayotem: oportetm habeo actu sapore sit compositii siue mittit ex humido et sicco: et non sufficeret sic cuigneti sine sicco terrestri: cii illisa siccum ignes adhuc esset subtiliuo S aqua vel aer nisi esset siccii terrestre admixtii: et tame dictitestae habens morem debet esse corpulentii et grossulmergo exigis ibi siccii terressire: et apparet ibi per experientiam quod aqua et ignia non sufficiunt ad saporem: quia aqua posita stiper ignem nullo propter hoc fieret sapida nisi recipiat saporem ex vase . Quarta conclusio ponituri quod multa sicca habet saporem inpotentia puminqua: quia experimur de pipere et de multis altio quod si masticentur cum saliua statim sentitur ab eis determinatus sapor quod noti esset nisi dabcrent is pote aut in actu aut in potetia .ppinqua Unde queciiv no habet sapoiem in potentia propinqlia:illa propter quficilius masticatione non mouerent ad gusta dum sapore. Quiata conclusio ponitur:quod etiam dunii dii ut aequa pura da bet saporem in potentia propinqua: quia statim sis coles per cineres inueniretur habere sapore: et sicut dicit aristoteles per qualecti terra pertransit talem sapore Eb illa terra cotrahit: propter hoc enim multi fontes sunt diuersorii saporpinodo nisi aqua baberet saporent in potetia propinqua ipa non fieret sic actu sapida stati in .el Sed notandum ex nono metaphysice quod duplex est poletia: scilicet activa et passiu :actilia enim est D ducetio miniatu vel dispositionem alia quam ii alio: et pastiua est recipiens laetitiam vel dispositionem ab aliquo ratio modo ergo oporici lina giliaricu neq; ccii habeat actu sapore me junuclois eq3hunauti siue si

co et cit statim comiscetitur inueniuntur dabere sapore in iii actu et mouere litisca ad actu gustanai: uiso oporter diues re qd ille sapor proiieniat altero duoru in rixodoax:scilicet muccii agat sapore in illo humido: vel q6 econmerso hutnielubagat sapor in sicco et ad determinauticii odii tom dc beatoici verum: ponitur sexta conclusio : quod si iiiii asit salporem iii humido mon huiuidit in licco :qr de ratiotic ac tilii est determina repas uni ad certa in forti iam vel dispositioite:

et de ratione pastiui est quod sit ita differens ad qua Iecnq, sapore recipiendiam:ypter qd bini edicit hiristotelao qnoa aqua per qualectici pira sit retram talem saporein habet: et propter hoc etiam lingua ingenia uiti iam rasalii iam hynii da in ut esset indiffereno ad quoscum sapores: sed siccit miscetur citi uiuido determinat ad certii sapore in .Uii de alterunt sapoie senticinus ex gingibere inasticato: et alium ex sale vel ex palae: ergo siccisi est activum saporidi ii humido: et humidii receptimam. Et ex hoc infertur vittitia concluso videlicet:* proprium subiectit sapolist cit huiiud ii iii tantu 3 quod si mittit ex huiuido et licco ponatur subiectit saporuiit et tamen hoc est rati dei umidi. Culicta dictio debet expositi cSclusioneo pilus posite: scilicet: qd siccii habet sapore in potetia Opinquartad passilia: sed activatet humidii etia3haribet saporem in potentia propiti qua moti activa sed pastiua. Liniendum est quoaduplex est actiti uni saporum .ptimuacitu ueste lia via quo siccii terrestre decoquituri vel diges rituri vel etia exurituri et ab isto agente siccui terrestre habet virtutem activa propinqua sapormet sic secundu actutum saporii et propinquii est illud saecli terrestre sic passuma calidoq8 statim potest inhiantido ipsi consuticio facere sapore in actu. CUlterius notandu3 est qd sicut inuenitur dupleccalol:viiii oscilicet actualis qui ad ractu ni percipi tumet aliter virtualio qui non pcrcipitur ad tactu iri:et ille virtualis est innatus facere actualem in passo coii uenieter sibi ai propinquam: verbi gratia: calcem aliquando sciatim' ad tacin frigida: scilicet frigiditate actuali: et tamen est valde calida caliditate virtualuiti tantii quoa si pio hciat in aquaitarim aqua fiet calida:ita etiam it piper et gingiber comedantur actu frigida sentiunturitanten statim per suam caliditatem virtualem calefaciutit os et ventrem:et ita in prcposito oportet inlagitiari sapore actualeciti posituo suptiligua statim mouet tui gustaci actu in gustasiai sine adiutorio alicui' at steriuo: et oportet quo a docilit dumidum: et de tali sapoie dictum est quo destini viiii dotanis in sub tecto: ut in saliua

vel iii alio liquore Pliud est sapor virtualio: qui est innatus lacere saporem actu alciniit dii nudo:ct ille tapoi viri uallo

est in sicco terrestri subiective pasto ab igne ut dicebatura . acalido:sicut inglusibere: ut si de tali sapore loqueremur tunc multa sicca haberent actu multo odi uermo sapores ut sal gingiber panio: igitur ete. Et secundum pie dicta omnes rationeo post intexponi secudviri vias suaquam ite cinini araguunt de isto sapore viriliali.

Ueritur utru dulcedo et ama

ritudo sint sapoico extresni.Drguitur set non: imo quod dulcesti sapor inedius: cil-I aticlidendo ad calidum ct frigidum que a dii sunt activa la potis salsus et acutito: imos et latii et amarus ut in cineribus sunt ni aior ira caliditatio sitie a maloti caliditate: stiplictio autem et ponticuo sinat iis aioris frigiditatio: dulece autem magis teli etialedui.Siniti ter attendendo ad humidii et siccum salsus et amarus furit maior eo liccitatio: isplicus autem et ponticuo sunt maloris himsiditatio:et dubcc tenet niedium .vnde apparet quod fructuo existenteo inpii sic ipso frigidi et hii in idi sunt pontici:ct per nasturationentediatii fiunt dulces rei postea per putrefactione aut adustionem fierent amari: igitur dulce est in ni edio. Iteni dicit Uristoteleo quod solo dulci animalia nutrius iturini triementum autem conuel leus ito ii debet est enim to lapsu 3 ad aliquam cinii ratem sed in inedia propoitione ut sit corruet nicino vite querequirit proportionem mediam erito ix cesssum nimi vina a aliqua 3 qitalitatem: igitur . siue te crudum

437쪽

Ioannis Buridatis In librium Aristotclis

et adustum contrariantur extreme:compete ture aute 3 digestu3 est iii iii edio:modo constat quod cruda sui it stiptica vel pontica: ut apparet de fructibiis ante inaruratio ii Cadusta aute sunt amara: et bene digesta sunt dulcia :ergo dulce est in medio erate attribu init dulce calido temperato et do belle Ipoitloi fato:et altoo saporeo attribuusit calido eracessitio vel defectuoso vel hiantido excessivo vel defecti rota: modo bene temperatuiti est inediu excessum et defectito: ergo dulce est ni ediis in .EIte et extremio debeiit fieri media ut

vult Aristoteles:sed ex dulci et amaro tio fit stiplicii vel ponticum iii muctibus qui aptius sunt fructus potici vel stiplici bret dulces vel amari.

Oppositum apparet de intelione Aristo

telis: et omnes vulgares rationem de hoc ignorantes quasi a natura concedunt dulce et amarii tanae contraria:modo contraria insuto generibus stini extrema alloiu. OEcie dii est breuiter quod medici cenauiuter et alii atteii dentes ad qualitates punias ex quarum actionibus et passionibus ditier si sal in uice proueniunt diuersi sapores:diuersi odoregi diuersi cololeo et sic de almo secundis qualitatibus dicunt quod dulce tenet gradii inedium: amarum autem et salsum tenent via si extremum: stiplicii autem et ponti cxim te fient alterus nexirentum et doctoiu inest ratiotiabiliter dicti itquia disice fit a calido temperato et ab hianis do bene et B portio nato et a sicco bene digesto sine adustio ire:amarum autem est aut ex excelsu calidi adlirentis siccis aut ex defectu digeatisonis aut ex improportiorie aut putrefactione et i usu os di. stipticum autem et ponticum prouenit et pauca actione caloris: et ideo dulce tenet inediti gradiumet etiam inde pio: uenitqi omnia dulciti utriunturque tauri lusi tur: et sic procedebant quan Oimi eo rationes que pilus fiebasit. Uscendia; est tamen quod attendendo iii trinsece ad genus la potio et elud differentiao specificas dulce se habet citi cine et co tradirie ad amarum:et Vociami potest probari inelitis *ser sensum:qi omnes sensus docili dicant sine ratione tan O diicita natura unusquis enuit sensus pio prius optime habet iudicare dedisseretii ostioissi sensibilium pro pilorum aet in ira posito debemus imaginari vitainsii militudinem: virtuo emmolaus ut liberalitas Stum ad stibilantiam actus est me, quentius in medio extremoui vitio tu puta Ddigalitatis et

auaritiettamen quantum ad rationem boli itatis et malitie virtus uniuersaliter tenet viiiiiii extremum contra viti u. ita etiam ili proposito dulcedo quam uin ad qualitates punia ex quibus ipsa prouenit:tenet valde bene mediu inter anasitum et sagum ex una parte .et ponticum et inplicum ex alia: sca quantum Eadiscretioncm nutrimenti boni vel mali dulce tenet coiitrarium cotra amarunn quia maxinie initrittituest dulce et maxime repugnans nutritioni est amaris: et alijsapores in hoc sui lini edij:qi nec sunt niaxime lintrit sui nec maxime repugnanteditu tritioni:et ideo qi natura oldinas uit gustum et saporeo addiscemendum benenii triti ira et isti peditiua nutritionis et medio modo se habentia: ideo rationabile est quod gustus recipiat amaria et dulce tam 3 extre: ma et contraria et alios sapores tanae medio E istorum. Et tunc solum restat dicere de illa vitistia ratione q ur bati quomodo alti sapores ex dulci et amaro generantur .ma quam dicendu esse videtur q6 non opoit et*generentur ex dulci et a Maro sicut nec colores in edis ex albo et nigro: sed causerim rex causis dulcis et antari concurrentibuo et comis xtis vel aliquo medio modo se habentib' inter illos modo oper quos gelierarenta inaruili et dulce iri alie rationes cedunt vijo suis.

diffinitio saporio sit bona in qua dicitur potest passi ob una di facta st sicco gusstuosecudia potentia alterativa in actii. Arcuitur punio q8 sion coiitra illa tau suta sapor est patino:qisapoino est de ii, dicamelo pastio io uino qualitati : ergo non debet dissili iri per hoc genuo passio. Deinde contra illam clausula in t umidi tu mutti sapores fiunt per euapviration eveled sumptione humidi: in sale in cinerib claesude arguitur contra illa particula facta a sicco: qi se cudo de generatione et quarto metheololii dicitiir quod siccum et hii in id fimiit qualitates passive: calidis vero et frigidum qualitates active adeo non debet dici quod aliqua passio fiat ab hunudo vela sicco: sed magis quod nata calido vela lassiclo Ce ibi inritiariir: r peractione calorio videm' sapores valde diu cristificari: siue in humidio: sitie in siccio: scilicet per decoctione in vel digestionem vetadussionem:ergo debet dici quod sapor fiat a calido poli' aea sicco . Delii de arguis contra illam clausularii gustus secundunt potentiam alte ratiua in actu linquia per illud non debet diffiniri sapor qssitionestet adhuc sapoi esset: cum diffinitio et tam nitum debeant conuerti sed sit nulluo esset glisti istiori propter hoc destiterent sapores esse: sicut si nullus esset visero non pro pter hoc de sitiere sit colores esse: ergo pei gustum non deabet sapo: diffiniri.

Opponimn est de intentione Aristotelis:

et non apparet quod aliquio inuenerit meliore ni diffinitionem:ideo ista debet approbari. Ecteduin quod triplicessum diffutitiosi es: queda sunt stimpliciter additativeq soliosteiadunt quid res est non ostendendo cuius sit vel ex quo vela quo: et iste nori suiu nisi termino in substatialis date psi sita et differetias specificas puto 3 videri se pila metapli sice .rete sunt diffinitioeo date per aliquas spria o passi oes vel operation eo ipsius diffiniti vel rei pro qua termiti' digili tuo suppoisit: et iste ii 5 vocamur proprie loquendo dissiliut torseo . Utie sunt dis iitionc causal coquesulit optime assostendesidiim de omni biis per se pastio tribuo et accidetibus proptet quia sunt:et iste Diffissi uoties ostendis sit non solii dare est: sed cui' est et ex quo est et qis id te. Et breuiter talis est ista diffliutio saporis. verum enim est q fiapor est qtie da forama accidet italios et id collo babet causani fornialem proprie Dictain: sed quia predicata quid dit alma proprie loque dosoletit vocari minae colis in de qui biso predicantur: ideo iri ista

diffiiutide loco fortite accipitur predicatum quid ditati v viii scilicet gelius saporio:ctim dicitur quod sapor est pallito. Unde iid capitur l)ic passio Mut est virum predicantentum: sed Mut est tertia specteo qualitatio: que vocatur pastio vel passsibilio qualitas: saporeo enim et coloreo et odoreo sunt de ii Iaspecie: taeo bene et qdditati uc dicit cysapor est pacto.Pomca qisminia accident alio no habet aliam caiisam materiale3m subiectum cui inberct: et subiectu propitii saporis est dumiduim ut dicebatur pituo: ideo ad exprimesidii catilam maiorialem sapotio dicitur vi sapor est pastio vis in idi .Deinde crdicebatur quod propritim activum sapollo et inimediatii est siccum terrestre pii 'passi inia calido: ideo ad expritii edunt causam agitu eo inlinediam dicebatur facta asticco Postea de causa finali voci habetio secludo dc animam alia ait obtoin isto mundo iiii cito iis sint finaliter propter iioo:et hoc est quia volii in eo uiter alia sunt trobi uoleo: et iii septimo politice dicit et semp deterius est gratia iis euouo matura ergo odidit rauit saporeo propter nos et propter animalia: et ud alia de causam isti ut per gustu nisa polum postem 'discerii erealis menta coii uenietitia tet se causa finalto saporis est movere gustunt ad actum idco ad timi causam finale exprimendan dicebas gustud secilia dii potentia alterativa in actinquia sapoi habet potetia reducendi gustii quilion est in actu laso adactus ecitat inscilicet gustandi et sic filialiter post univo dicere quod ista diffiititio est valde bona diffinitio causa ligi a potio: qie imito eo causa o propria o sapo iis et non coiis uenit alterim saportet maxime erit bona et sufficietio hi modicum suppleatur ut magis appareant omnes esse proprie ipsius saporto. Est enim duplex siccum:scilicet terrestre et igneu in . iccii aute igne ii non sufficit ad generationem sabporio in dumido scilicet in aqua quia sicut dicebatur priussa polosuist debet esse corpulentu et grossium aqua autem et ignis sunt itinus subtilia adeo requiritur siccia in terrestret sed adhue siccnterrestretio sufficeret nisi prius emet passu, a calido. Ut id est simplex terra no passa a calido misceatur cum aqua non reddet eam saporosam: et ideo debet difficinitio sic stippleri: sapor est passio humidi facta a sicco terrestri passo a calido gustus secundum potent tam alteraatiua in actui metista supplementa irotauit satis Tristotes leo in litera.

Canota iiiiii est quod proportionabiliter

o posset

438쪽

b id est illa et selitato.

posetitiari diffinitio eo lucto et colorio Euxenini est passio

corporis termitiatius visitis secutidii potetula alterativa per se in actilinaei color est passio corporis terminatiui visus socundum poteritiam alterativa in actum cum adiutorio iuucis .gii hoc enim differunt lucet color: qilicetvn uti possit mouere dyaphanti et visu inrtamen lue potest per se et no colonsed solum cum adiutorio lucis. verum est qd non potest bene sigilari activus propitii colonis aut lucis sicut poterat signari acriuuae pii illa potio: quonia alici luces scilicet corapoiiiiii celestium non sunt lacte sedeterire secundum Brutotelem.Becoloribuo autem appar et quod valde diuersimo a

defiunt scilicet tam in humido Q in stcco:aliqui a caudo

aut a frigido.

CTunc ad rationes. Ad primam dictu3

fuit quod hoc nomen passio non capitur pio ut est vitii piedicamentum. ds undam dicitur m ibi diffinitur sapor actualis qui Pinperest in humido: et tu arguebas de sapore virtusili qui bene est in sicco et generatiir in eo per caloimi: aliquando consanie te vel adii rete lautitidum Erid aliam dicitur quod humidusii et siccii sunt qitalitates active adinuicem mon solum patriue: sed vocate fuerunt pali inermiunt debiliorio actio is caliduci frigidii. De hoc quo arguebatur; sapor sit ab humido ullua coticessum est ex quo diacebatur in supplementis .cria aliam:dicelidus est v fiu*natura fecisset sapoleo si non fuisset gustus: vel stinci potuis set esse gustus: quia gratia illivo fecit eos. Unde bene veruest in multis*nonsequitur si non sint finis ad quem talia ordinantur quodp-ter hoc illa non sint tabelle sequissinon possiet esse talio nitis ad quem illa ordinatur quod illa nun fuissent ad illum finem ordinata.

'x circa causam de odo

ribus et primo queritur utrum odor sit in humido ut in subiecto spito an in sicco . Erguitur pruinoi sit in buni ido taneo in sub tecto proprio aut horitatibus Priastotelis: quarum prima est: quod odoreo fiunt in aere et in aqua secundum O alio qua lanabilia sunt euchi me liccitatis. Alia autoritas est: erit utim que in laumido euehimi natura odor et odorabile tale.Ziutoritas alia est q) in metallio qn vatae exuris humidii in odorabileo Eoue sunt omnin .i.queda reliquie ex illio metallis remanentes si fuerunt aduste placte non sunt a me plius odorabile o rii si forte iterum cum humido commiscelturiet thoc est signum quod odor requirit dum id litano subiectum. Elia aut Oittas estiae odor vel odorabile est nutritiatioui passio quedanu et ilia tritiuum debet esse humidum: ut in membris postit conuenienter figurari:vndeuccum no natriret donee conuersum esset in sanguinem humidii estistentem. Item communiter idem est sapidum et odoriferum: et proportionabiliter ad inuice se habent saporeo et odotes: et hoc novideres ronabile nisi in eo de subiecto fierent: et ab eodem activo:sed sapores fiunt in latinii do subiective:ergo et odoreo. Cytemper experientiam: quia multa videmus magis odorifera pluuia cadente super ea: ut coni muniter floreo: et ideo in estate floleo magis odorant in inane et in vespere M in medio diei: qrmane et vespere sunt magis hujmida et hoc est signum qi in humido sit odor. cyte, pisceo odorant in aqua:etta inena qua est humida sine sicco .

Oppositu arguitur similiter per autor ita

res Bristotelis una est: Quod facit inbumido si ii hoc facit in alio genere entium hunii dii:id est sicut in humido sic cum facit saporem ita humidus iii alio genere id est in sicco tacitodorem Alia autoritagest secundo de anima sicut is mi est humidi ita odor est sicci.et hoc expresse ponit cdinem taloiulcet in secundo de anima Dicendum est sicut di et lini fuit pirus de tapotibus primo: od purum vulnidii

ut aqua vel aertion est odoriferu3suli alitia commisceatur: et hoc communiteret perimur in bono aere et bona aqua. Illi a coiiclusio est, quod etiam purum siccum no est odoriferum quia nec terra nee ignio inuenitur quid odoriferunt si sit aliud ininixtum. Et sic sit tertia conclusio : quod omne odoriferum est mixtum:ita quod requirit siccum et

humidiim:et non solum siccum igneum: quia ignio aquam exhala fici nec saceret aquain odorifieram nec steret odoriferiti si ratione sicci terrestristet hoc totum est rationabiter crsicut saporata ocloi factus est a natura a a discretionem natriniciatorum:ideo no debet inueniri nisi in genere nutrimetorum in quo gelic re non sunt corpora sit inplicia: sed aliqua, liter nuxta Vnde sicut dicit Siristoteleo rustici ponunt iii terris filio fimum ad miscindum ut iis deplantemast 3 nutrianturict ideo concedendum est sicut de saporibuo quod odores requirunt humiduni et siccu3 commixta. Sed ad propositum quia oportet este differentiam inter odotes et sapores prouenientem ecdiuersitate vel activorum vel passivorum et non apparet diuersilao ex parte calidi et miragidi:quia tam odores sapores est calidum cssectivum frigidum autem non: imo sicut dicit Bristoteleo frigus saporures hebetat et odore3 extermina t. et hoc experimit Vergo oportet dicere quod diuersitas odorum ad saporem proueantat piincipaliter ex parte humidi et sicciret quia viris requiritur tam ad odor citrii ad sapolemudeo Pon potest poni diuersitas nisi tali modo: quod sicut siccis3 facit in humido sapolemita busti iduni in sicco odorem una cum actione caloiso utrobi 3.et hoc est rationabile: quia nutrimentii nee debete' pure humidum nec pure siccum: sed mixtum: et cito dot et sapor facti sitit a natura ad discernendum nutrimentum: ergo qualiter sapor valet addiscernendum humidum taliter odor valet ad discernendum ccus econuerso:ideo qualitercum sapor est ullius: scilicet unii di vel sicci ita pio portionabiliter odor debet esse alter tuo.

in aqua fili t bene species octoium vel etiam veri odoreo per commixtionem siue exhalando siue vaporando cu3 aere vel cum aqua: sicut lauatum aqua commilitatur ei et hoc dic bat pii ma aut ritas. Bd alteram coceditur quod in humido natura euchimi est odor per eum imum intendit nitis xtum in humido et sicco :et illud lauatum in aqua reddit aquam odoriferam. Tertia autorita obene arguit quod si totaliter sit abstractum humidum vel consumptu in non remanebit odor CQuarta autoritas bene arguit q6 odor requirit humidum et siceunti cum nutrimetum debeat este mixtum Erid aliam rationem conceditur quod saporis

rum et odoriferum valde coitiae iiiiiiii et comi iuniici simul inuetriuntur: sed quia differunt mi maliter oportet an gnarare causam differentie: qtie lion potest conuenienter assignas ri nisi quia hoc ratione hiniridi et illud ratione sicci . I a illam defloribus quare magis odestatu in mane vel vesperem in medio die: et quare magis odorant si modica huini diestas cadat Osi sit magna siccita sciat expertinui de usoli de maloiana derosis oci ferisidantur multe remoti fides. Una estim in tempore calido sicco et sereno strinatio evapos ratio a talibus exieno vel etiam odorio multiplicatio valide faciliter dispergitur ad ea longinqua Tt sic non 'abet ita intensum effectum de prope: quando autem per frigus moderatu in vespere reuertitur talis multiplicatio a longe tunc est magio intelisa prope: et sic illud intensius sentitur. Blius etiam modus dicendi est quod cum modica plusula vel modi buinoriadit super talia que iam ante passa fuerunt a calidouunc per calidum ini pressiim eua potatur illa adueniens humiditas que iam secum ducit aliquam fumalem eua potationem cum qua est odor EDd ulti illam rationem de piscibuo Sictum est iam quod species odorum multiplicantur bene per aquam et per aerem: licet odor sit in sicco :et etiam siccum iii quo esto adi potest misceri acile per modum lauatiosiis.

Ueritur: vim odores confici

sanitatem capitis contemperan udo frigiditatem cerebri. Alrguitur quod

v et E passio sicci terrestris facta ab humido:htam humidum ci siccii terrestre sunt naturaliter frigida:ergo odore magis dehenti abere vim frigefactivam Q vim calefactivanuergo non conte perant fri

439쪽

m Ioannis Euri dant Inliserina illi istotelis;

glditatem cerebit .sed magis augent. Lldoc confirmatur: qimul tabe ieodoti lara refrigerat: sicut apparet dero isto.IM3siodotes intefaciendo contemperarent frigiditatem cerebri hoc esset r)tioirem malis evaporattoius eui qua titultipliciuitur que est calida et sicca sed hoc non potest conuenieliter dic qua ait Naufumalleua potatione est odor rea uteretrion solum inretitionaliter: ecautelai tion vadit ad cerebriani nec adolgatium olfactus:qula noli sentiretur co*sensibile realiter postriatii lapia selisum non facit sensatione, ut dicitur secundo sic proficereiit capiti seqretur m magis forteo et magis ilite sit odoreo magis psiceret: modo consequens est falsiisti: quia experininr qi mitra gra: upiat caput et gelierant aliquando retiniata. Item:omnes eneri muro fetidi odores nocent:et tant enita bene debetit

habere vim calefacit uam scutali odores ideo ita bene deberent contemperare migiditatem cerebi et per consequens ydest efficiar alti fiat si plodeserit cotemperando. test odores ste prodessent capiti: vel essent illi odoreo qui conseaquuntur saporeo vel alii: sed noli illi qui consequuntur fas potes: qui tunc delectarent non soliim esurientes:sed et in repletoo: quod est rilsum necetia alii odores ut flaneo: quia cuncetist 'dessent alijs aiunt alibito sicut nobio cum sic deletarent alia snt Malia sicut nos:quod ramen est fallain.

Oppositi ita ineliteiret Aristotelas.Brcitu

ter dicendum est et odoreo suaves et nolintinio miteo:vt ro urum et violarum et militorum aromatum pio sitiit cerebro et conferunt ad eius sanitatein hoc est expertum: et propter hoc medici ministrant diuitibus taleo odores et conficilint poma artificialia exspectebus aromaticis ad tenendum in manu et odorandum propter eos imitatio iein cerebis. Et boc potest probari ratione:quia tales odoreoni ultinii delectant boni inest et tamen non sic delectarent nisi conuertirent nobis et Ndessent ad aliquidi et non apparet ad quid aliud possint pio, ficere ni stacleotimitationem cerebiliquia noli proficu intratione ciblicum nullus velit talia comedere tergo sequitur pprosunt lictis ad cerebriiiii.Uorum estor multi dicii titillam rctionem non esse demori stratiustiti sed solinia persuasmani: quia modo videmus ae pulchiepicture detectant doliun eoet soni melodiosi: et tame hoc non ponitur me ex eo q) profici ut cerebro et T contemperant eius frigiditate liccet tam quia valeant ad mestionem: ideo ita potest dici de illio odoribus. Sed opinandum est et ista ratio fuerat satio bona in proapolitotideo malo est credendum qinatur instituisset nobio aliqua a delectationes a totae specie nisi Mopter mi M per: fecitonem tet ideo cum destusdam buo non appareat alter prefectus iste concedendus est. Sed bene esset dubitatio quare tales soni et taleo picture delectantii os et desonio potest dictae multum itobio profici utit ad confereti dii 3cii altis ut per inuicem possimus acquirere ite staria vite et elii ad discere ab inuicemadeo non est mirum si tales deleetjt iros. Et iterum voces sunt opera nostra et quilibet naturaliter diligit opu* suum et in eo delectat unde etiam aure ob thoetii suis calitibus delecta Tituri et comi et comiceo in sula gros sio clamotibus delectatur potius cpia cantu philomelae scilicet qiliaqiuodlibet naturaliter delectatur in eo quod suti est et quod ab ipso est.Zi autem insolito instris tuentoru3 delectamur boc est propter colum assimilalloneiii ad voceo nostras aut in tonio aut inmensura Eset item pii ino thetori,ce habetur in valde delectamur in rebus adimirabilib' ideo in vocibus in elodiosio et bene mesuratis et iii solito in strii me totum et in vocibus aliquarii paruarum auium delectamur et propter ident delectantur iis picturig. id miratio aut enitendit ad scientiam ut apparet in procinio metaphysice ideo natura igeiuauitae huiusnodi admirabilia essentitobio delectabiti propter piosectunt ad scientiam et ob hoc etia; a iii malia bruta non delectanturin talibus picturis vel etia3iti talibuo iii elodiis iiiij int voceo eorum vel sulo vocibus haebeant simileo. Edodo ergo deo dotibuocis3 illi odores rosarum vel violarum non multum faciant ad scientia in no apparet ae patura fecisset iii eis tali tam delectationem nisi pio: dessent ad aliquid aliudiet tunc reuertitur pioposita. Rahoc dicta conclusito principalis potest persuaderit illud pocnelidum est in naturalibus culeon itarit omnia apparena sedesipimicte conclusiotii consonant: primo quide3 organa

olfactapsilitatum est valde pio pe cerebrum et inagio in no

tium et talis situo non proiicit ad bene odorati dii iii imo pro pter hoc peius odoram uossi multa animalia .Etta in quia oet ganiim olfactuo minud hebetatur a frigore cerebri propter multam propinquitatem ad cerebrum et propter hoc cerebiuvabemus valde frigidum et humidus proptarei uo magniti,dinem Pico frigidum et hinnidum in comparationesta altamenibia: ergo iste odor illius olgatii esset valde Discolieni eo nisi esse iit ad bonurn ipsiuo cerebit: et ita tui ambit mali facit rem sic sititatum est illud orgatur in multipotio fieret per respirationemvt fortitio ad cerebruattra' erermir odoreo qui seriti utitur simiae s. Tertio etiam natura ob hoc ordinauit delectationein iii talibuo ut dictu 3 estrauarto citatu ex parte odomitii: quia odoreo suaveo initer sicco et liunii do contemperatio et digestio a calido etia cotemperato: ideo ex hoc retinent vim calefacti iram et delicea,tiuam temperate et hoc prodest cerebro ad contemperat Idus eius frigiditate in ethia in iditatem. Ultinio etiam apparet taleo odoreo appropria te delectant hosti in eo et non alia animal a quia inter cetera animalia homo habet maluo cere hium in comparatione ad corpuo situm:ideo pio pter inagilituditiem abuti datis vilium in frigiditate et humiditate: ideo cerebrum ita nobio inagio indiget tali temperamento S in alii oti deo no curani tua tura coiimiere delectatione ita allio anima tibii circa taleo ocior eo Sed tuc est dii bitario de modo pernite illi odoreo coli fertilit cerebro. Et dulce ira ponit talem modum qr odoreo tu ultiplicatitur ad cerebrii in cum qdam exbalatio ite calida et siccateniperate et sic prosunt ratione duiusino diei halationis .Et pro isto iis odo posito ab Duiceita sunt multa apparentia ad confirmanduin ae odoreo sic ni ultipliceiiiiii cirria aliqua exbalatione corpoiso odoriferi . Primum enim tigri uiri est hoc: odorio multiplicatio impedistura ventio mon sic auteni de inultiplicatione colorio vel luininio Secundulii stguviis est qi odorifera nullium odorem emittentia i libescunt per temptio sicut ponia vel pini . Teratium signiani qi corpora compacta paruvin emittunt odorem quia non potest exhalatio exire ratiarium signia tinfriguo ebetat vel exterminat odoreo quia prohibet exhalationem. Unuitii insigii timuim ita sunt qtie non enititiint odorem nisi posita ad ignem fuinetitit r. Aliud etiam signia est q= odore per acrem multiplicantur temporaliter et non in instanti stocut facilinteolmeo et lunieti. Et huic etiam consoriat dictum o psulit capiti ascendentibu Tlevitatem caloris modo spe iotimi esset lettio iis iboc esset rati de exhalationistrictiae si .e Eed Ziuei roro contra Duiceriiram pollit odos reo nullii plicari ad orgamilii olfactuo spiritualiter scilicet: iton cuin tali balatione corporea: quia sensibile positu suspia sciitium realiter non facit sensationem: et si organiim reclapit spiritualiter ita verisi iiii le est qi mediunt. Et item olfata esset sicut quida intactuo: quia coipiis odoriferum moueres ad ta gelidiim ipsum Stem iii aqua ii oli tilanet miliatio euaporatio ideo pisces non odorare iit quod falsum est. Ite3 vultures ut dicit perceperuili corpora iis ortii omnia quingenis miliaribuo: et ad tantam distanti alii non poterat este corpo rallo ei balationio imitti plicario: et si illa corpora momia fuissent totaliter resoluta .Picit eiso Ziu error' qi non solii odores imoctialia species odorum contrahunt vireo activa o a suis genero sibilo vitii initia solio et astro im ideo species odoto venienteo ad cerebruin habent vim calefactivam et desic

ritiam iris

uenitur sepe odor multiplicari cum exhalatione vel luino :betiam concedendum est ae ultra bene niuit iplicatur spiritualiter ad aliquam distantiam: et si aliquando veniat fumus:

in sicut tactuo non est omnino giditate: et tamen sentit calidisti vel Irsgiditatem magio rataedente3. Blitio tonitur qui bene stat crina piedictio modiolscilicet Q otia illa selisibilia leti sibus propoitionata delectant sicut impropo itionata cori trista iit:modo tertio ethicorum dicitur et quilibet experitur ae tristitia putrefaciat et corrumpit naturam amet sic conmitant cerebuim. Dclidetur mis edulo debetit concordari:quia ad aliquam dillantia nur sepe odor multiplicari cum exhalatione vel lum iam concedendum est ae ultra bene multiplicatur spiriliter ad aliquam distantiam: et si aliquando veniat fulii vel exhalatio usq; ad orgati uni olfactuo illud non prohiquin sentiatur odotiqilia exterivo es mitioi odor *iuxtigalinimi nodo parua qualitas in organo ii oti prohibet se

440쪽

θ Mesentia et sensato.

naturam ergo per locum a coiittar o delectatio conmitat laturam:et ideo propter delectationem in talab ' odoribu suauibus cerebrum quod est iuxta organii in olfactuo coitia

fortatur.

isdier hoc possimi soliis rationes. Ad prs

inam dicenduin est quod licet odor sti sutriecti et tisicco terrestri tali iesi oportet illud siccum et e passuiu a calido quo odor coli trahit vim calefactivam. Ad aliam dicendu est quoa ii aliqua odorifera fuit frigefactiva hoc non est ratio ne odorio sed ratione aliarum qualitatum ut puta tali glbis ium .Eridaliam dictuin est qliod aliquando odor multi plicatur cum fumo et aliquando spiritualiter et utrobiq; potest pio deme. Lud alia dicitur quod odores nimis intensi non proficiunt:quia sicut potest esse iiiiirmitas ex defectuita potest ex excessit. LRd aliam dicendum est quod odo res fetidi non proficiunt quia non fiunt a caloie bene pportionato ipsi cerebio ideo natura orditiauit abdomitiatione eorum. LEd ultimasii dictum fuit quare taleo odoreo non delectant talia animalia: scilicet quia non indigent eorum adiutorio

veriturivmi; passiones scit

sibiles sitiit in infinitum diuisii bileo.RDl -N guiturae nota:o propter paruitatem n Sir-q possent ampliuo manere: sed resoluerent . Als coipuo continens eo quod non haberent resistentiam sufficiente in ad persti lmanendum: et sic tion amplius possient diuidi .et exemplificat Pristoteleo diceno: velut minimus sapoi mari infusus .statim enim ille sapor corrumperetrur. Iteni ex dicta autoritate arguitur Maliva non est iii insitutum diuisibile in quo est dabile minimum:sed in pastioni: hus sensibilibus et dare minimum quia dicit Dristoteles hic.velut minimus sapoi mari infusus etc.EItem sequerettur quod nulla magnitudo esset insensibilis propter parui,

talem:consequens est falsum:igitur et antecedetis .falsimo consequentio apparet per Aristoteleni dimite3 quod quesdam magnitudineo et passiones latent propter parilitatem et hoc etiam apparet ratione sumpta ex experimento sepe enim iuuenis babeno acutum visum percipit aliquod coep'parmini quod antiquus thabens debitam visum non potest perciperethoc est expertum. Postea addit et est expertu3 aequanto tale corpus paruuin magis dimitineretur iasito difficiliuo videretur si videretur.mmainuo ergo Proportione3 secundum quam oculus iuuenio erat fortior siue acutior

oculus sellio tet sit in duplo: tunc si illud visibile diuideret: ocul' iuuenis se habebit ad medietatem sicut oculus seni se habebit ad totum:quoniam quanto oculus iuuenio erat fortior tanto illa medietas est dissicilius visibilio co esset robrumaergo cum oculus seliis non videret totum oculus iuuellio non videret medietatem .et sic patet quod aliquando magnitudines sunt in is sibiles propter paruitatem et hoc cita; quilibet potest experiri quia extralbatur caro bello denianu apparebit ambulare superungue et sic t ab et pedes et dentes:et tamen non est aliquis qui illos pedes vel illos dentes possit numerare: imo nec percipere propter paruitatem Sed consequentia piincipalio argu. cx hoc patet: quia omnio magnitudo habetio qualitatem senstibilem est sensi bilis: et tamenque libet magnitudo quantii ii parua has heret quantitatem sensibilem si qualitateo sensibiles diui derentur in iiiiinitum sicut et magnitudineo.Item sequeretur quod visus viset in infinitum mitificabilis etconsequens est fallam vide se notum est: piobatur cola sequeiatia: quia quanto aliquod corpuo paruum magis milioratur tan to requiratur mitior vlluo ad videndum:ergo si iti infinitii potest nitito rari qualitas sensibilior opoitet quod mitifice, turin infinituna visito vel non poterit illam videre: et sic noerit visibilis.

C Oppositium tamen dicit Aristotcles: qr

magnitudo subiecta passioni selisibilis est iiiiiiiiiii lumbi uisibilio ut habetur tertio et sexto physicorum:et tamen se

eividunt diuisionei ii illius iaragilitudinio diuideretiit illa pastio sensibilio ut caliditasvcl friguit tuo Aliter enim ci et dic dat e corpora parua per talem diuisione in qliis is eccilent calida nec frigida nec buranda nec sic a:ct hoc. si absurdu3 dicere. Eriristoteleo soluesio ista in questiolieni distili sint dupliceiii diuisionem. Itia est diu isto generio in specie octalia est diuisio totiuo integralis iii suas parteo integrat d. xoi ergo cilleratur de prima diuuione hoc non est nisi quere reviruin sub aliquo genere qiralitatum sensibilium si intinfinite species: verbi gratia: vitii in sitiit infinite specteo colorum infinite specleo saporum. Et ad l)oc respondet Ziiso. quod rio illiint iii finite species colonini vel saporum et ij ede ausio qualitatibiis sensibilibuo: qitia iii viloqliost istorii generum est dare specleo extremao: scilicet contraria o. ut in colore albii metingitimetiri sapore dulce et amarum: et sic de alii 5:modo inter duo extreina finita non sim tinedia iii finita. Sed contra ista in rationem obiicitur: quia linea fi nita thabet belle duo extrema viduo puncta tetranien inter illa duo extrema sunt infinite parteo linee cuius oppositiam dictum est.nemo iideo quod notustine ora uenieno infinita

quantitati ire inter otio extremaque l. abent adiit uiceni coatinuatiosi emet hi sed ste non est postibile de ilifinitio secutudii in speciem distinctis.hoc enim iton est postibile nisi pro uetereontinuationem eo quod de ratione continui est qiloa sit in m finitum ditiis bile. Sed adhue contra predictam conclusionem est dubitatio:quis colores medi, sunt plures et diuersi secundum speci in ut viride rubi uni et croceii et eicii sint constituti ex extremio non apparet quod ipsa sint diuersa specie nisi propter diuersas proportiones exirent urum colorum ad inuicem inconstitutione rue diomni: modo infinite possunt esse talea proportionis diuerse secundii spes ciem ut duplum triplum quadruplum et sic in infinitum: ergo iii infitii tum possunt diuersificari species colorum mediorum. Oropter istam dubitatiotiem ponatur ptimo difficultas: utrum inter calidum et frigidum sit alia species tetsi Mutrum sit una an pluris. Et possumus respondere qd inter calidum et frigidum est species media: vel per negastio item extremorum: quia nee pure calidum nee pure frigi duim vel perparticipationem extremorum quia mixtum egaliquibus gradibus caliditatis et licitibua adibilo frigidita iso et illud vocetur tepidum: itaqliod illi tred terinini caliduni:frigidii iii: tepidu3:sunt tres species qualitatio. utrum autem sint plures specleo inter calidum et frigidum:

credo dicendum quod non nisi potierentur esse inniti te: rs intercalidiim et frigidian semet alia species eiie vocaretur b propter hoc quod de calido transmir continue ad tepidii per medium quod vocaretur b:ita pari ratiocessct alia specleo media inter calidum et b que vocaretur caet iterii in iii

ter calictum et eque vocaretur det sic in infinitum: et quia Tristoteleaiiegat istam infinitatem specierum credo quod inter calidum et frigidum ponenda litvna sola specito satatem quantum ad terminos absolutos: sed non esset ni illi in conuenies infinitas species comparatilias seu infinitos terminoo comparat tuo odisti lictoo ponemut in duplo calidi' in triplo calidiuo: et sic in inlinitium. Si enim fiat motus de calidissimo ad frigidistimum illud in infitutuin fiat minua calidum et secundum in filii lac diuersao proportiones que

nominibuo specie diuersio nominarentur c d tunc it rum reuerteretur difficultas virum sit ita de coloribus et de sapo ubilo: videt icct: virum inter album et iii gru sit una sola species an diat plureo:etsi pili res vii iam iii filute. sine spondetur quod sunt plurco et diuerse species colorum pie ter illao species album et iligrunn verbi gratia trubruni croceuin viride et forte etiam pallidum et fuscant: sed tame nosus it infitiite. ea titiae queritur quare ita diuersimode dici mus de calido et frigido ex vita parte et dealbo et densgro ex alia parte. Respondendum est quod calidum et frigidiTPeractionem et passioneni iuni ad inuicem et per soli in citonem gradini in caliditatio cum gradibus frigiditatis constituunt omnia sua media propter quoa illa media omnia sub una specie ponunturi sed album et iligrunt non sic cotistituunt sua media. quia nonagii iit adiit uicem timo illa media ex pluribus a Isio agentibus et specie diuersis et ex diuersis modio actio iuniuscilicet qualitatu3 pii marum ad iiivicem proueniunt coloreo medii et saporos medii et odo dircomedi limo etiam et extremi aqua diuersitate ageti vin