Petri Fabri Tolosani, ... Commentarius, ad titulum de diuersis regulis iuris antiqui, ex libro Pandectarum D. Iustiniani quinquagesimo. Cum indice copiosissimo ac locupletissimo, ..

31쪽

modo is eontradicit,sed S qui manifesto no consentit procuratione suscipere vel absentis defensionem subire nemo compellitur'. Nam nec a magistratu MI a. sed a priuato procurator datur,&ideo hic ciuili ossicio non fungitur.Sane actor, municipii siue syndicus siue defensor ciuitatis qui ad certam causam agendam ν ι intineta. vel defendendam eligitur laborem personalis muneris aggreditur & ciuili

,1. -- , put=licoque ossicio sungitur. Hoc intellecto an ex his quae hic recensentur vlla, Lis. quaeque ad ossicium ciuile vel publicum referri possint, videndum qua ratione& modo ab his repellantur taminae vel impuberes. Ac primum quod assi auimus ossicium iudicandi adeo ciuile munus esse ut etiam inuito id imponatur ab eo qui iudicis dandi ius habet squamobrem Si iudicandi necessitatem appellati puto in l.vit. 9.iudicandi quoq ues de mun.&hon. l.iudex datus.s.deiu dic. sic accipiendum est nisi quis vacationem impetrauerit & nisi eum natura, leges,moresve iudicare prohibeant.id quod a Paulo explicatur&exemplis adhibitis illustratur in l. cum praetor.3. non autem. zde iudiciis, ubi tradit natura . quidem impuberem quia iudicio careat, moribus taminam, non quia iudiciu non habeat, sed quoniam ita sit receptum ne ciuilibus sungatur ossiciis impe-- diri ne iudicent eademq; ratione prohiberi vult taminam Iustinianus ne arbi, Liari C. de trium in se facto compromisso suscipiat ',memorem videlicet operum quae nam p tura, id est, ut equidem interpretor, mores atque ius gentium ei permisit,&a- - quibus eam iussit abstinere, & tamen a Pontifice contraria & rationi & huic le- gi consuetudo defensa & approbata est' quod mirari satis non possum. Nam ut est apud Constantinum' quanquam consuetudinis ususque longaevi non vilis

. Lx Ir- est auctoritas tamen usque adeo sui momento valere non debet ut vincataut

ε - rationem aut legem.Sed fuero cum lex dicat impuberem iudicare non posse

tum in hoc loco tum in d. l. cum praetor, quid iuris obseruetur in pubere 3 Su tonius sic scribit de Augusto, Iudices a x x v. mitis anno elegit,id est quinquennio maturius quam so ebat. ex quo licet colligere ante Augustum iudicare nopotuisse minorem xxx. quam aetatem Pompeius quoque leste Ponticis&Bithynis data praestituerat magistratu inituris aut in senatu adfuturis,ut Plinius secundus in Epistolis memorat. Caeterum ego sic statuo ante plenam pubertatem,id est ante annum x v ii s. non posse quenquam iudicare, ante x x. posse iudi. care inter eos modo qui consentiant eiu gententiam ex bono&aequo praetorem tueri propter rerum iudicatarum auctoritatem 5 quoniam qui ei notione

dederit omnia quoq; gerere decreuerit, quin imo cogi ob id etiam posse & qua

de re volens iudicare ceperit ea de re sententia serat ne alioquin illudere praetori quasique maiestatem eius contemnere videatur, sed non cogitamen inuitum ut iudicet ante annum xα.idque lege Iulia cautum esse,ideoque nec ante illa aetatem in aliquem etiam volentem compromitti posse proinde poenam ex sententia non committi. Inter arbitrium vero & iudicem nanc sertasse ratione di uersitatis esse,quod cum quis arbitrium suscepit non similiter auctoritas praeia 3 toris interuenit. nec enim ab eo ut iudex, ita etiam arbiter ex consensu partium datus sed a litigatoribus solis electus est,ac deinde non tanta aequitas in tuendo arbitrio versatur,quata est in tuenda sententia. Itaque spectari ius ipsum in arbitrio nec valere sententra no valete c5promitta,nedu cogi posse ut arbitretur, quinimo & maiori xx. annis ante xxv. annum si temere arbitrium receperit

32쪽

AD TIT. DE DIVER. REG. IVR.' AN T.

per in integrum restitutionem succurri, ne cogatura praetore inuitus serre sententiam quasi oneri, quod no suscipere licuit se obligauerit' quae omnia coma x ιπνα o- probantur l.cum lege.in prin.&9.vit. l. 3., a.&9.tractemus. l. licet, in verbo, aut si aetas. 7.de recep. ar b.l. quidam. s. de re iudic.qua in l. ut id obiter dicam' pro x x v. legendum ex animi quidem mei sententia x x. nam praeterquam quod facilis de frequens in auctorum libris error est ob numerorum notas, eum rationaturalis & ipsum ius ciuile satis arguunt. Advocare Pontifici j iuris auctoritatem & Doctorum interpretationem quae pro me facit,sed in re fatis perspicua& aperta nihil alienis auxiliis egemus. Ita igitur emendo. Quid a consulebant, an valeret sententia a minore x x. annis iudice data.Antea legebatur a minorex x v.annis lec. sed perpera, ut plenius a nobis alio loco exponetur,& ea quae iurisconsultus subiicit ostendui.Ex quib.etiam apertus fit error interpreti, Grqci, qui lib. I. Epit.tit. .ait, o Hαντίν εικοσιπεπε ετύν ου δμαώιδ γω, nam seribere debuit, κnam probat ea l. quida ci d. l. cum lege.nis sorte dicamus quod Constantinus ait, generaliter verum esse, sed ex causa tamen aliter obtinere. alioqui Constantinum non iuuat quod est in

l.ad rempub.f. de mun. dc honor. nam ait, non oporterenon ait, non posse. Minor x x v. annis maior x x. cogi potest ut iudicet, non debet tamen cogi aut iudex dari: quia si velit impetrabit restitutionem in integrum, minor xx. annis non cogitur,potest tamen si velit inter c5sentientes iudicare. minor x v i H. neq; cogitur nec si velit inter volentes potest. Sequitur de magistratu dicere. sagistratum geri a foemina in municipio non posse constat,quoniam magistratus est honor ut puta duumviratu sy. Corporalia vero munera sciminis ipse sexus denegat quominus honores vel munera iniungantur ut ante dixi . Ex quo e tiam sequitur eam adlegi non posse in curiam, ac multo minus in urbe aut in eriginem. .

prouincia pro magistratu pop. Rom. esse posse. Idem in impubere dicendu est. Nam Vlpianus ait', impuberem quamuis ex causa, id est quamuis necessitas His. penuriae nominum cogat ad honores non esse admittendum, idq; rescripto ad qBendium Rusum contineri ubi tamen puto legendum RESCRIPTO AD BENI-n ivri Rurv M. Nam non Bendi j sed Benidij nomen Romanum est,ut patet ex Lx I.xde minorib. Illud etiam hac ratione probari potest, 'is qui non est decurio deum uiratu vel aliis honorib. ngi non potest'. At nullum in curiam de- ,

uocari nec functionum obsequia subire cogi volunt nisi qui decimu*octauu j i, e fiannum aetatis suerit ingressus ', quin imo qui tenerae sunt aetatis ut puta mino- rideor. res x xv. annis vel ex lege Pompeia cui locus erat in Bithynia prouincia minores x xx. annis auctore Plinio lib.io.epist.cap.de magistrat.prouinc. quasi inhabiles temp. tueri, decuriones adlegi nisi ex causia non possunt &nisi tot habe-- - --rent iberos quotanni ad iustam aetatem requirerentur ',aut nisi aliter ex longa consuetudine obtinuerit, aut nisi princeps annos remiserit, quod interdum qui ct

fieri valitas exigit cum ut eodem loco Plinius ait aliquando melius si honesto arum hominum liberos quam a plebe in curia admittit & M. Tullius in Philip

picis tradat ab egregia indole progressum annorum expectandu non esse. Cae .sterum quod imperatorum Constitutio generaliter definit minores aetate legi tima, id est annis x x v. a studiis liberalibus non auocari ut muneribus persona- g

libus quae ad patrimonium non pertinent adstringatur,nisi sit ciuium inopi P. z ur

33쪽

ta PETRI FABRI I. C. COMMENT.

si L a. & Vlpianus de minoribus quoq; annis X x V. ad munera siue honores creandis v-. Ur eam iustam aetatem seruandam esse, sic accipi debet,ut ante illam aetatem inuiti non legantur in curiam quamobrem pro infante filio quem obtulit curiae ac decutionem esse voluit onera sustinere pater non cogitur ex constitutione Seueri& Antonini : cuius constitutionis verba ponuntur in l. prima,C.de muneribus& honoribus L Lucius. 9. imperatores.r ad municipat. Quod si minores xxv. annis ex causa,vt propter ciuium penuriam decuriones facti sint,quamuis de curionum. id est eorum,qui postea decurio natum inierint sportulas accipiant, interim tamen, id est, ante legitimam aetatem suffragium inter caeteros serte ιιρ-hs ita non possune: quod aperte Ulpianus ita explicat, ad rem p. administrandam

7 ais ante x x v. annum vel ad munera quae non patrimoni j sunt, vel honores ad- α δε- .f. mitti minores non oportet, denique nec decuriones creantur,nec creati,id est, σMn. nec si ex causa ut ante diximus allecti fuerint in ordinem buleutarum suffragium in curia ferunt. Ergo minores annis x x v. ex causa decuriones fiunt,sed

rempub. ciuitatis non a)ministrant. Quaeritur quare potius iudicare possint, idq; statim ut attigerunt plenam pubertatem Z An quia iudicantibus resp. non committitur, qui de priuata causa tantum nec suo pleno liberoq; arbitrio cognoscunt sed ex formula cui adduntur a magistratu, & siquid contra ius pronuncia uerint prouocatione rescindi potest 3 sic videtur. Rursum quaeritur an populi Rom.rempub. administrare possint. Vlpianus auctor est a praetore vel consule minore annis x x. ius dictum vel prolatam sententiam valere, iurisdictionemque ipsius non improbari,principem enim qui ei magistratum dederit ι I. omnia gerere decreuisse ,ergo Consul S apud se potetit manumittere etiamsi

evenerit ut minor x x. annis sit, idque relatum est in l.si rogatus , .ult.7. deman. .ud. e. vind. Sic &in l.I.s.de ossic.con si evenerit,inquit,ut minor x x. annis consul sit. Dion. lib. 11. Gτ γαὶ μηδεkἐMc-ri tui sic προεχ' -GN Africanus vixdum annos pubertatis ingressus Consulatum gessit auctore Valerio lib. 1. cap. .desuper. Ase. Vbi tamen equidem legere malim g CREssus quam IN REs-s v s. Nero consulatum iniit aetatis anno x x.ut scribit Tacitus lib x ii. C.Marius C. Marij filius ante x x. annos sed per vim,auctore Liuio lib. g.decad. s. di Cataius Octavianus cum annos x V iii. haberet, consul creatus est eodem a iactore lib.9. decad. 11. Tacitus quidem certe sic scribit lib. x r. Apud maiores v rtutis

id praemium, fuerat cunctisque ciuium si bonis artibus fiderent licitum nerere magistratus: ac ne aetas quidem distinguebatur quin prima iii uenta consulatum ac dictaturas inirent. Sed hoc apud maiores illos antiquissimos,pos ea legibus latis effectum est, ut consulatus ante xcij. annum peti, ante x L Iri. geri non posset, praetura nec peti ante xxx I x. nec geri ante x L.annum, aedili trς nec peti ante x x x V i. nec geri ante x x x V ite annum iure posset,ut apertὸ & deeanter demonstrat Nicolaus Gruchius lib. 1. de comit. Rom. cap. 3.ubi ex Polybij etiam lib.s.de Repub. docet nulli ciuium Romanorum licuisse ullum magistratum urbanum gerere, qui decem annos non militasset. Legem hac de re a L. Iulio Trib. pleb.latam esse Liuius refert lib.in.decad. . anno urbis 3 4. imo vero a L. Villio trib. pleb.ut Sigonius emendauit Manlio, inpulvio Coss sue runt &aliae latae leges de tempore adipiscendi magistratus quae annales dicebantur. Ad has respexit Ouidius in Fastis, eum ait, ii V Z Iura

34쪽

Iura dabat populo senior, sinis aue certa

Cicero Phili p. . Legibus enim Annalibus, cum grandiorem tatem ad consulatum conitituebant adulescentiet temeritatem vcrebantur, C. Cςsar ineuntestate docuit ab excellenti eximiaque virtute progressum tatis expectari non oportere, itaque maiores nostri,ucteres illi admodum antiqui leges annales no

habebant, quas multis post annis attulit ambitio, ut gradus essent petitionis inter aequales,&hoc est quod ex Tacito paulo ante retulimus. Αdiicit deinde Cicero illa confirmans, quae variis ex auctoribus supra adduximus Ita saepima gna indoles virtutis priusquam Reipub prodesse potuisset extincta est. at vero apud antiquos Rulli Decisi Coruin i,multique alij, recentiore autem memoria superior Africanus T.Flaminius admodum adolescentes Consules facti tatas

res gessierunt,ut populi Rom.imperium auxerint,nome ornauerint. Quid Macedo Alexader nonnectim ab ineunte aleres maximas gerere coepillet, nonne tertio Niricesimo anno mortem obiit' quae est aetas nostris legibus decem annis minor,quam consularis. Caeterum ante pubertatem nemo unqua pop. Rom. magistratum adeptus est , nec ciuilem neque militarem.Cui sententiae obesse videtur l.vit C.de test. militi ubi Tribunatum numerorum apud impuberes olim fuisse demonstratur,sed Tribunatum,ut equidem interpretor, codicillarem & nudam sine administratione dignitatem. qua de re scripsis suo loco, sed nequis ut aegrum me somniare, variasque species mihi sngere, aut lamias oculis obuersari aliquas putet,Tribunatum in ea lege, imaginariae militiae genus interpreto quod vocatur super numeru,quo absentes S titulo tenus sun-

gerentur. quod a Claudio Impanstitutu Suetonius ' resere, ac ne forsitan idem miretur,quod posterioribus temporibus impuberes Tribunatus honore fuerint praediti,eum praemonitum volo ab illo ipso Imperatore Claudio triumphalia ornamenta Syllano filiae suae sponso nondum puberi data esse, idque Suetonius literis dignum putauit . Caeterum quaeritur diuersitatis ratio inter

magistratus municipales tputa duumviros,&magistratus pop. Rom.Vtputa Consules vel Praetores,ut illi ante annum xxv.ossicio suo non sungatur, hi vero contra etiam ante annum x x. Sstatim quam xvm .attigerint. Vtrum i

tur haec adserti potest, quδd illi principis aut ante legem Regiam populi suffra

gio approbabanturZHorum autem intererat ante legitimam aetatem ad eiusmodi onera potius municipalia,quam honores no accedere, quod sortasse aut

receptum consuetudine diuturna,vel municipali lege constitutum erat Sed ad verba legis nostrae redeamus. Ait neque mulieres neque impuberes postulare posse.Tribus capitibus edictum suum de postulando Praetor coclusit: initium fecit ab his,qui prohibentur in totum postulare, secundo loco de his egit, qui pro aliis ne postuleκt prohibentur, tertium ordinem eorum secit, quibus no in totum denegat postulandisacultatem,sed ne pro omnibus postulent'. De tertio edictos sic enim appellaturin l. i. s.de pollui. id est, de tertio edicti capitenibit dicemus.De primo & secta ndo ea tantum quae ad hunc locu pertinebunt. Totum edictum est prohibitorium,ut & edimim de procuratoribus.' Primo capite ut ante diximus quosdam in totum prohibet postulare, adeo ut ne pro se quide ullo casu eos postulare velit. Inepte itaque dicat aliquis hos apostu-

35쪽

M PETRI FABRI I. C. COMMENT.

lando excusarimam nemo ab eo munere excusatur,nisi quo si velit sungi ponsit,aut vero etiam dcbeativi apparet ex toto litate Vac.& excusmun. An ergo. dctis is inepte locutum dicemus Vlpianum cum ait', Initium autem secit praetor ab his,qui in totum prohibentur postulare, in quo edicto aut pueritia aut casum excusauit: quin potius eum si videtur ita locum emendemus, ut pro Excus1-vi T reponatur Ex Epi T. Sic enim secundam edicti parte Vlp.idem paulo post explicas est, Secundo loco edictu proponitur in eos qui pro aliis ne postulent prohibentur,in quo edicto excepit praetor sexum & casum. ergo praetor in prima parte pueritia in secunda sexum excepit a postulando,& prohibuit ne postulet foemina, vel qui xvia. annos nondum impleuit, illa profecto qtiem ad- , , modum ex benescio Traiani deserre se potest, quan uis delationibus proo,I i.lifer pter sexus infirmitatem prohibeatur sacris constitutionibus ', ita qua niti, 'a nunquam pro aliis pro se tamen postulare potest, nec ideo magis ossicio ciuilip ' aut publico fungitur quod pro se postulat. quinimo si no spote sed necessario

functa ossicio, vipula tutelam sola curamve filioru administrans poterit sine. au. D. . offensa edicti postia lare' .praeterea cum omnibus pateat accusatio suspecti tu toris ad hanc ipsae quoque mulieres admittentur, sed eae solae quas praetor pro--i . pensa pietate intellexerit sexus verecundiam non egredientes, sed pietate pro-LMρομι ducta; iniuriam pupillorum non sustinere, & maxime si pietate necessitudinis ad hoc procedant, ut puta mater, nutrix,auia,seror: de qua etiam reseriptum D. Seueri extat. Haec omnia traduntur ab Vlpiano Hactenus de stimina,nunc de minore annis. Et sane hic ante plenam pubertatem,id est ante annum xvi M.nec pro se quidem postulare potest,postea vero & pro aliis potest quo exemplo motum se Iustinianus' ait,derogare legi Aeliae Sentiae velleque in posterum,ut minor x xannis,qui modo annum xv HI .attigerit ad liberta-- tem etiam sire causa consilio approbata seruum perducat. In forminis rati LL,.trinem prohibendi esse Vlpian. ait, ne contra pudicitiam sexui congruentem posui, alienis causis se immiscerent, nec virilibus ossiciis fungerentur mulietes, quas W-3 oi ut'apud Valerium ' conditio naturae & verecundiae stola,ut in soro in iudiciis taceant cohibere debet. Sequitur apud Vlpianum, origo vero introducta est a Calphurnia improbissima seemina,quae in uerecudae postulans & magistratum inquietans causam huic dedit edicto. Non possum non eorum opinioni ac sententiae accedere,qui in superiore Vlpiani loco pro cALpuvxvi Arestituunt cAi A AFR ANI A. Nam & in P. Flori ita scriptum est, CARFANi Α, pro C. Ar R ANI A,coniuncta quae separari & interpungi debuerat prima litera, di in uersis aliis duabus t fere fit in iis Pandectis. Ergo Caiam Afraniam im- robissinam sceminam vocat Vlpianus, Utpote promptam ad lites contra-endas,& quod abundabat impudentia, Valerio auctore in d cap. .lib. 8. ubi&monstrum quoque hanc vocat his verbis,prorogauit autem spiritum suum ad C. Caesarem iri. Itemq; M.Seruilium Cons ubi malim C. CAEsAREM ii.

ITEM QvE P. SER vi I. IvM tale enim monstrum magis quo tempore extinctu,

qua quo si ortu memoriae tradedu est Caia Afrania in uerecude postulabat,&magistratu inquietabat auctore Vlp hoc est, quod ait Valerius inusitatis rota' tratibus assidue tribunalia exercedo ad muliebris caluniae notissmii exemplueuastPlacuit subiicere hac utriusq; loci similitudine, ut illa edatio magis vel inuito

36쪽

AD TIT DE DIUER. REG. IVR. A .

inuito cuique probaretur. Caia igitur Afrania quia pro se in uerecunde postulabat causim dedit praetori ut edicto seo Vctaret nequa pro aliis postularet scemina, pro se postulare non vetuit. Sed ad rem. Ait lex nostra foeminas pro alii γρ re interuenire non polle, quod quemadmodum intelligi debeat nihil hie attinet et C ti repetere, paulo ante diximus. Addit. praeterea procuratores esse non posse. Quod verum est, ut scilicet alterum in iudicio defendere vel alterius nomine M ai Galiquem conuenire non possint. Et hoc est qxiod ait Paulus ' neque foeminam i&c. neque qui iudicium inuitus pati non potest idoneum defensorem instities sol. .m n. quod etiam de minore x x v. annis dicitur' quippe qui restitui potest. Ratio est

in foemina eadem quam& superioribus calibus dixi, quod alienam suscipere a L. findi. defensionem virile est ossicium & vltra muliebrem sexum esse constat'. Sane It f extra iudicium alterius negotia sceminam ut sine mandato', ita&cu an dato ut procuratorem administrare posse non dubitatur . Sed & in iudicio interdum taminis causa cognita pro parentibus nec alium quempiam qui areat habentibus&sorte morbo vel aetate impeditis agere permittitur Iliaemque minoribus xxv. annis ex mandato patris permitti debet'. Ablardum est quae . z.tiat

rere de impubere, nam aetatem xvia. annorum qui completi fuerint hanc dea -- Lmum ratus est praetor esse moderatam ad procedendum an publicum deniq;sne tutore auctore impubes in iudicio persionam non habet legitimam . Ut f L . . . autem haec omnia quae proprie ad viros pertinent facere taminae prohiben ' tur, ita & ab argentarij ossicio remotae sunt cum ea opera sit virilis auctore Cal. listrato, ita N: adoptare vel arrogare praeterquam insolatium amitatum litaberorum ex indulgentia de annotatione principis non possunt ipsae vero ex ἱ diariis, rescripto principis arrogare possunt' , quamuis Olim non pollent cum sebat iri . V.

pud populum arrogatio. Caecus&adoptare&adoptari potest .Adde faenii

nas tutelam administrare non sse ut scribit Neratius libro tertio regu l. ' nee M. ikZδε filiorum seorum,nec a marito ipso demandatam in testamento . Nam tutela est munus masculorum S: ut ait Alexander Imperator' tutelam administrare virile munus est & vltra sexum foemineae infirmitatis tale ossicium est, &Caius tutela plerunque, inquit, virile ossicium cst, plerianque autem,id est nisi cum specialiter a principe filiorum suorum tutelam impetrabunt foeminae'. nd &illud p LεRvNQv Ε,&hoc Nisi cura&c.fortasse a Triboniano addita senty.Na T..

&ind.l. tutelas de tui. Illud p ERFEC T AL AET A T is est Triboniani. Canerum niant iam eadem ratione curationem administrare olim sic minae non poterant, sic enim oseribit Modestinus ',ε δ mi ο κ ατ γ' ἀφῆλυ cas- χρονο- ο ἀλα-Lm sumsem. Nam personale munus est tutela&cura' &ciuile& publicum ossietu sit - ut antea demostrauimus, at sceminae ab omni b. Ossiciis publicis Sciuilibus re- ρί mo. . molet sunt ut in hac nostra regula traditur. Prςterea in testameto testes adhiberi '

utiliter non possunt sceminς viVlp. tradit l. qui testamento S. mulier s de testament.quae est ex li j.ad Sabin.Vt haec quoq; regula,quamobrem si quaeratur an r

adhiberi possit hermaphroditus ad testamentu, respondebitur id qualitate in h- calescentis sexus ostendere &hoc est quod ait Vlp. in eodem lib.j ad Sabin.

Hermaphroditu eius sexus esse qui in eo praeualet. At in iudicio testes esse sceminae atq; alteri nedum sibi bonorum possessionc qua uis no nisi pro se postulent petere poterut' ut Vlp. eoal.j.ad Sabin. scribit,'.qui testamento, .mulier

37쪽

,α PETRI FABRI L C. COMMENT.

s detestam . senius bono m. s. de bono post quae duocapita eandem habent inscriptioner quam& haec nostra l.forminae,de cuius sententia haec sui sciunt

Vlpianus libro tertio ad Sabinum.

. Eius est non nolle, tui potest velle. Idem libro sexto ad Sabinum Velle non creditur qui Obsequitur imperio patris vel domini.

luntaseatientia, lentium. Deacquirenda velrepudianda hereditate e bis. posse Mab instituro pure eodemque legitimo b in ut A conditisne, asilissem. apupilli seruo vel ab illis qui mi inpotestate tutela mancipis habent. Dem a his volo eibin vel inuitis. AE duae leges proprie pertinent ad titulum De acquirenda heredi- tate, ut paulo post manifestum faciam,sed priorem prius interpretemur. Huic l.2. quoniam non uno modo seripta cit,duplice quoq; interpretationem non inepte adhiberi posse censeo. Vulgaris&recepta omnium & Graecorum & Latinorum sere interpretum consensu lectio sic habet: Eius EsT NOLLE civi POTEs T vELLE. Interpres Graecus hanc re gulam ita extulit Eν τῶ κ α' ω τύ τ', Sitatri S ut1 n noae 4 θέλειν.o γὰρ διωαί bos , λεοβο α mi χῆ μη NMν. Placentinus autem cuius notae

in hunc titulum extant a Carolo Stephano Parisiis excusae,quas doctor Bulga ro tribuit; Placet inus inquam aut Bulgarus aut ille deniq; quisquis est interpres . explicat ita, ei patet licentia nolendi qui habet potestatem volendi. Florentina lectio haec est,quam & Antonius Augustinus lib.j.emend. cap. 1 dii fine restituit

do etiam alio loco idem Vlpianus l.j. .scientiam s.de trib. ach. loquitur, quasi videatur dicere hunc permittere poste qui cum libeat iubere possit, hunc tacereae pati posse qui & velle possit. nam diuersa haec sunt,uelle, non nolle, nolle, non vellerique dicimus nolle Aristoteli est ,que no velle ora εκ .Quem enim non nolle vel non velle dicimus, in pati dicimus & tacere: que velle aut nolle hunc aperte assimare ac negare.ergo qui patitur neq; vult neq; repugnat,quo niam qui tacet qui patitur, is nec videtur negare nec dicere seu fateri, sic enim Paulus,qui tacet non utique fatetur, sed tamen verum est eum non negare, l.qui tacetii hoc tit.quae L pertinet ad quaestionem de interrogationib. in iure facie lis&dec5sessis.nam ex eo libro sumpta est ex quo&l.j.s.de conses Dicimus eum a ti , a. qui aliquam se quan itatem debere consessus est pro iudicato, id est pro eon

demnato elati'.Confessus autem est non qui tacet, quamuis enim verum est etie ait i si non negare,non tamen utiq; fatetur , ergo qui tacet pro condemnato non ha-ι ὰL,Q ia. betur cu neq; dicat neq; neget. Ite si pro alio Vt puta pro patre cum ageret in cuj.h σε terrogatus tacuerit Omnia, quod ad edictum Praetoris attinet perinde obserua . biitur, atq; si no esset interrogatus quasi nec fateatur neq; neget, ita enim accipienda est l.io.f. de inter. in iure fac. ut ex Pand. Flo. constat. Quanquam sunt

permulti casus in quibus lex manifestum dis sciasum requirit. Rursit in no pauci sunt in quibus consensum & Voluntatem expressam ac disertam interuenire iube in illis qui tacet non patitur modo sed etiam velle intelligitur eiusque pii. tientia

38쪽

uentia pro voluntate est', in his contra nolle censetur ac inuitus esse quia non consentiat ut in l j. . in alienis C.de Thesauris lib. x.ubi aiunt Impp. inuitis, id ςst non volentibus vel ignorantibus dominis Sc.Ergo qui tacet nec negare necessirmare dicitur, interdum tamen intelligitur & creditur vel affirmare vel ne- ωλsare. sed&cum interrogationes in iure sunt qui tacuit apud prctorem pro cohabetur quasi negauerit, nam qui omnino non respondet quia contumax est m..ta. C. Aquasique praetorem contemnere videtur, poenam contumaciae ferre debet S. Verum ut vulgatam repudiata Floretina lectionem sequar, sacit huius legis edi P. Vlpiani lib. 3. ad Sabinum desumptae inscriptio cui similem etiam habet l. . r. de acq. hered. ex qua l. . huic regulae nostra: adhibendum exemplum atque ita interpretatio facienda est. Adde quod in tit.de acq. her. p. pleraeque omnes Vt ' rapiani leges ex his ad Sabinum libris. s. c. . s. s. de aptae sunt, ad quem titulit haec noltra quoq; videtur pertinere ut facile aliquot exemplis demonstrabitur. ν σκνω u. Quod sub conditione vel ex die. debetur, interim repudiare non postum, quia ita nondum ad me pertinet,id est nondum ad me pertinere maest . Atq; hoc r.se pia. emplum ab interprete Graeco ad hanc legem applicatur,ita ρογαρ - A. ι- - in κα pes. κλην ριος- γειν ν τοι Q σα, πασα rκ ρο- f

δά -ς' viri vita Θελον at MMDraco ελ- mis ἐπει ιιου - ν' ad urit. μω θέλειν Hereditatem adire, bonorum possessonem pe /.υρα hora tere non antequam delata sit aut repudiare possumus φ. Nam delata hereditas quam quis adeundo consequi possit intelligitur hereditatem delatam & se . mel repudiatam postea quaerere non possumus&semel quaesitam renuncian do nihil agimus ut Impi'. aiunt', si quis nondum delatam vel adierit vel repu- sis diauerit plane nihil acquisierit nihil amiserit, denique nihil egisse videbitur ut ecce quamdiu prior heres institutus hereditatem adire potest substitutus non potest , nam expcctare debet ut excluso instituto sibi deseratur hereditas i si οὐαsubstitutus ante repudiet qua heres institutus decernat de hereditate nihil vale. bit repudiatio ut ait Vlp. . Item quandiu potest adiri ex tena mento hereditas, si mab intestato non defertur',ut plenius exequemur faciente Domino in l.quan 'diiii. hoc titaergo si heres legitimus vel extraneu vel se scriptum esse ignoras repudiauerit hereditatem, haec repudiatio non modo n5 ad testamentariam sue cessionem ut pote qua non repudiauit ei nocet, verum neq; ad legitimam here ditatem,quid itaZquoniam cum testamentaria locus adhuc esse possit ex eo ap. -

paret nondum ei delatam fuisse legitimam cu repudiatio facta est'. Cum ergo h .

delata non fuerit atq; adeo acquiri nondum potuerit legitima hereditast, certe δε με επι nec repudiari potuit ',nam in repudianda hereditate vel legato certus esse debet 'r :de suo iure ut Pomp.' ait is qui repudiat, id est scire debet qua ex causa ei delata H. i. tu sit, quemadmodum ut quis hereditati pro herede peredo se obstringat scire de. bet qua ex causa hereditas ad eun pertineat,id est pertinere possit '. Et e cotra. Di ' βρ a. rio hereditas siue legitima sue testamentaria repudiatione amittitur,cum in ea causa haec fuerit ut adiri nosset, caeterum heres institutus sub conditione sante conditionem existentem repudiauit nihil egit qnalis qualis suerit conditio et etiam potestativa'. Ex his apparet id repudiari non pose quod non si velimus , -- '

39쪽

tum nobis acquiri possit. Sic enim Paulus, lib.8. ad Sabinum. Quod quis sive

u L .iρ-- lit, id est etiam si velit habere non potest, id repudiare non potest , ex quo st f in quitur ut euria seruus sub conditione heres institutus bonorum possessioneinae l. sistraui. interim petere possit auctore Paulo in eodem libro', repudiare quoque posse 2 p intelli eattur . item ut quamuis neminem eiusdem rei legatae sibi partem veller L . 7. d. partem nolle Verius sit,ut idem eodem libro significat , attamen si Titio & ei qui capere non potest decem legata sint, quia duobus heres dare damnatur devia us capere non potest, qu inque sola Titio dentia r ut idem eodem libro seribit,ri. Sinu- nec altera quinque accrescant ei quae accrescerent si coniunctiis ea repudias set quia in hac specie repudiare non videtur quod volens habere no potuit eademque est ratio l. si duobuςin princ.l. plane, .si coniunctim. l. huiusmodi V. si

titio. 7 de leg. j. At quod si vellemus acquireretur id repudiari quoque posse ostensum est, proinde nolle nos hereditatem adire non videri quam si velimus atqui in a- adire non possumus. Id enim pose nos nolle quod S velle possumus. Similiterh I ' Π qui in aliena potestate, non potest inuitum eum hereditati obligare in cuius ι ι Vis is est potestate ne pater dominusve inuitus alieno aeri obligetur', quinimo iussus eius qui in potestate habet, praecedere debet nisi suriosus est', ideoque sine pac' tre si repudiet si iussam. ei non nocet,sed cum eo ut repudici necesse est quem-

s plano si quis dubitet vivat testator nec ne repudia do nihil agiti.is qui heres . 3.

- ἡ. L . si quis s de acq. her.& alio in loco ' generaliter, nec is inquit, qui non valere t h ιε' sq r stamentum aut falsum esse putat repudiare potest. Praeterea quonia ex Labeo-2 a j. F. .. nissententia Pomponius refert nemine pro herede gerere posse vivo eo cuius. I. rupidρrsi, in bonis gerendum sit'. Ideo qui superstitis bona repudiat nihil agitiac proinde iis post mortem eius adire hereditatem bonorumve possessionein petere no pro- . l. . C. qua hibetur . Postremo hereditatis delatae repudiatio facta sine tutore auctorea pupillo nihil ei nocet', cum nec cam hereditatem au tbonorii possessionem adi

sis a. d. au resinetu toris auctoritate possit,quamuis lucrosa sit nec ullum damnum ha cto ηt i beat etiam Constantinus ad hac regulam commode annotauit, & adeo

2, . . veru est ut nec alioquin ei restitui possit fiduciaria hereditas'.Is enim potest re mi si piidiare,ut Paulus ait,qui & acquirere potest',is repudiare is hereditatem adirexianis ' nolle no videtur qui no potest adire,ut Vlp.li. 3. ad Sabin. scribit eur aute nonn Liim g videtur quonia eius estnolle qui potest & velle ut Vlp. eod. li. scribit inhaeno

fi . in . stra regula,unde ido Vlp. ait cius esse actione denegare qui possit de dare y,& hae

de aeq. her.tipsa ratione fit, ut heres usuras pecuniae perfideicomissum a se relictae no praea. ia, bis' stet in specie l. curn quida S. si pupillo. s. de usur. quoniam cum siluere etiamsi

. vellet

40쪽

AD TIT DE DIVER. REG. IVR. AN T. O

vellet non potuerit,non potest ei imputari, non videtur noluisse soluere non vita detur moram fecisse. Ideo autem non Videtur, quia non potuit nolle qui non potuit velle,qua etiam ratione Papin. ' res odit cumPhilippo praedi utcstator ν in sedati volueritat Procula ipsi non nupsisset vel nubere noluisset eaque nondum viri potens diem suum obierit conditionem: cuius verba non tam considerari a

oporteat quam testatoris voluntatem extitisse non videri. Vice versa etiam eius

est velle qui potest nolle, sic enim seneca lib. a. de Benefic. Si vis scire an velim essee ut postim nosse. Aristoteles lib. Minico om Ortilis. ουρα lenia Ooti Eso NE .&Triphoninus captiuii ait filij nuptiis feonsentire non posse cum nec distentire possit'. ideoque ex quibus causis repudiantem nihil agere supra diximus,ex iisdem causis nec pro herede perendo si u ex quicquam agere siuendum est, ut scribit Vlp. '& ideo cum pater sine filiosam. ' repudiando vel hereditatem vel bonorum postes sionem' et non noceat, nihil μ-

enim agit ' non poterit etiam nisi adeunte filiosam. aut certe eo qui adlisiecte datur atque intelligatur, aut nisi eius voluntatepro herede gerendo adquirere t t. 1 C.

sibi hereditatem filio delatam ': quin imo id requirimus ut institutus situ, sam. fid velit. Quando autem velle aut nolle videaturis qui est in potestate, te eo dispiciemus in l. . id quodammodo rerum serie ac ordine legum exigente,si mo . do aliquot a regula superiori casus excepero, quorum primus hic est. Pupillo per tutorem bonorum possessio peti potest Bonorum possessionem pupilli sit in sed

nomine potest solus tutor agnosecre', licet plus incommodi quam commodi A L 'habentem quo casu tamen iudicio tutelae tenebitur', atqui repudiare non po- Ciesth. Rationem reddit Paulus ' eodem libro ex quo desumptam esse diximus

eam sententiam,quaedictat id neminem repudiare poste quod & si velit habere I, 2.

nequeat,quia tutori permissiim est petere non etiam repudiare: atque adeo tua se Miori velle non etiam nolle isto casu licet, quanquam expediendarum rerum is in Hiis gratia ut in agnoscenda sic&in repudianda bonorum possessione voluntatem

tutoris debere spectari placuerit' , voluntatem autem non ut si velit repudiare tax possit licet hostit agnoscere, sed ut bonorum possessionem repudianti vel agno I .scenti pupillo auctoritatem praebere possit multo minus ergo hereditatem pupillo delatam repudiabit quam nec acquirere quidem nescienti pupillo sculus 7

actus & voluntas est necessaria potest . Alter casus de seruo cui delatum lega o υr- tum solus dominus repudiare potest ut per eum delatam bonorum possessionem F,cum tamen in petenda bonorum possessione atque adeo in agnoscendo is P ligato vel in hereditate adeunda necessarium serui consensum, opera S con sensu serui opus este dicat iurisconsultus,ita vero fit ut dominus qui velle solus εἰ uit. C.

non potest, id est cuius solius voluntas ad acquirendum non sufficit, is tamen solus nolle possit recteque solus repudici contra quam traditur in d. l. si quis i. si 'nu. extraneus 3. interdum.Vers caterum. s de acq. her. Sed quod serui aut filii fam. consensum interuenire oportere diximus ut id quod ipsis delatum est domino aut patri acquiratur,sic habet. Seruus aut filiustam . iussit eius in cuius potestate sunt hereditatem acquirunt, hocitas volunt ei acquirere, nam nolle possiunt' sed nolentes interdum compelli possunt vel a magistratu ut in specie l. pen. C. Wr st O de iure delib. vel ab eo cuius iuri subiecti sunt ut in l. j. S. quid ergos.siquisom. j ' ', eau.test.quo casu si coacti&compulsi tandem volunt non possunt non acqui