장음표시 사용
51쪽
N . PETRI FABRI I. C. COMMENT.
Isi αἰ ita ciuit exauctoritate Galli Aquilii atque s sine ea re heres institutus esset'. Ei - . .. dem ratione fit,ut si tinator minus distribuerit,exempli gratia, si duos e 2 quae ιυ irata. drante scripserit heredes,residua eius hereditas accedat, ita ut ex semissibus in ter j. - stituti videantu nidque potestate iuris accidere Vlpian. ait', id est,in eius regu-aar is h. lae, quae diictat, neminem pro parte intestatum pro alter testatum posse deceta Lu qua etiam descendi ac profluxit ius accrescendi,ut non adeunte uno. ι - ex coheredabus, ad eius portionem alter Vocetur , tacito iure .Vno tamen ea scosi, si . sit defunctus pro parte intestatus cfficitur, rescissa per querelam inofficios, a-2.M. u. ι. liqua testameti partu . Bene Vero Pomponius in hac nostra regula, i us, inquit, Rab t. NO sT xv M NON PATITUR, & inde Triphonius ait, paganum non posse pros uisaha parte tzstatum, pro parte intinatum decederemon magis, quana' sine obsenia
i . . russa. tione legum facere testamentum'. Bene item. IN PACANis quoniam siectis est
in militibus, qui cum pol fiat pro parte, intestati, pro altera, testati decedere.. . AH, . ideo si quis ab his ex re certa, vel ad tempus,vel ex tempore,vel ex coditione, 'luo vel inconditionem ',institutus fueritiquo tempore, aut qua in re miles here dem non scripserit,legitimis ab intestato locus est futurus. Quod ergo in posh G sim . tione bonorii ei licet, ut resert Triphonius,hoc etiam in temporis spatio,etiam -- - non modico, ex eodem priuilegio competit, Vt pro parte intestatus,&pro alteles intestatus possit decedere :&ob id etiam, siue simul, siue separatim consecta plura testamenta, si valere voluerit,valebunt neque prius, per posterius, vel , veest apud Vlpianu ',superius per inserius rumpetur. Quinimo & codicillis da a Dia.. a. tam, aclaoque precariam institutionem, redigere in potestatem institutionis di .. au. z. rectae potetit,cauendo id sequente testamento . Denique si fidei heredis, postea riore testamento instituti commiserit,ut prius testametum valeat, etiamsi vim huius totius atque adeo institutionem ipsam in causam fideicommisti,& codicillorum,in dubio,quemadmodum si paganus esset, couertisse videatur, attamen si aliud senserit testator miles,directo heredem habebit, ex priore quoque testamento, quod tamen fideicommissi iure sustinetur:& haec est sententia I
nam semper voluntas militis inspicituri Pagani plerumque fallit enim inter--μ i ι dum non voluntas,uerum scriptura .Et ideo eandem speciem in pagano tractans Vlp. e odem libro', hanc exceptionem non addidit.quamobrem si paganus heredis fidei commiserit,ut prius testamentum valeat, non poterit non esse νιαμ a qui precaria institutio,quae priore illo testameto scripta est,etiam si directo iure Q. Ibir ' stineri testator voluerit. Hoc ideo,quia non ut miles,ita paganus duobus testa. I. Ahm mentis decedere Dotest semper enim posteriore iusto,prius rupitur: quomodom in f sy nec pro parte,vel hereditatis,vel teporis testatus,pro parte intestatus mori, iure L. i. ἡ ρ. Romano potest.Sane si nominatim paganus dixerit,ac declarauerit scripto, se velle,ut qui primo testamento institutus est, sit heres,5 caetera iure fidei eo missi valeant, tum eius quoque voluntas obseruabitur: quemadmodum & ita Eeo l. stimis redem sacere potest, quem in codicillis nomina uero, heres esto'. unde supe . , i riore etiam casu, pro codicillis prius testamentum erit, nec ideo magis videbi assu a.dὶ tur cum duobus testamentis decessi Iste , quandoquidem qui heres institutus priore testamento, quasi ex posteriore venit ad hereditatem. At in mi
52쪽
ADt TIT. DE DIVER. REG.vIVR. AN T. vlite, non modo si probetur id scripsse, sed etiam si sensisse tantum, voluise.
intelligatur: nam quaeque militis voluntas testamentum es , ita se si vidi uenss temporibus, uni eidemque duo in solidum heredes existant, at certe uno N eodem tempore, non magis militi, quam pagano vni, duo pro solido heudes esse poterunt, ut lib. 34. ad edictum ' Paulus tradidit: nec enim ratio naturalis id patitur, quomodo idem, eodcm libro scribit, plures eandem rem insolidum possidere non posse naturaliter, quod contra naturam sit,ut cum ego
aliquid teneam, tu quoque id tenere videaris'. idcmque est in possessione ei uili Is I . .
nam fructuarius colonus, inquilinus, is qui precario habet, sundum , in quo sunt, non postident ciuiliter, sed solus dominus, quamuis illi quoque natura
liter possideant' Idem est in dominio,quod apud duos pro solido simul esse no potes P. Denique Celsus ait, duorum in solidum dominium, vel posscssionem IV E
esse non posse , ergo nec hereditatem, quae dominium tribuit. : --
Pomponius libro quarto ad Sabinum. Iura sanguinis,nullo iure ciuili dirimi possunt. me iuresanguis ia,sive cognationu, q-nMurale eH. ze iure consevumitatu, ira ' adoptionumquaesunt ciuita. Haec iure crusti tostuntur: idud non infringitur. Vius regulae intelligentiam, assecutus esse non videtur Aeetit siue qius enim sanguinis accipit,pro iure e singuinitatis, quod non est uicinnaturale, sed ciuile. nam adgnatio iuris ciuilis nomen est', & ideol separatura naturali iure, in , . sed hodie instit. de adopti ius autem
consanguinitatis, est species adgnationis Ius itaque sanguinis i iure ad nationis distinguitur: hoc enim,non illud adsert adoptio ' i' quia hoe adfert, 'νὴ ideo &ius cosanguinitatis adsert',& ut adgnationis,ita consangninitatis a pa his ta fratre iura oriuntur. Unde inter Vterinos,vel spurios, qui scilicet patrem nullum σh - Lhabent,non est ius consanguinitatis',sed proximitatis tantum, de cognationis di tacdenique ius sanguinis,est ius cognationis,& ideo cognatos,iure ciuili desectos, ratio naturalis ad hereditatem vocare dicitur'. Quamobrem quod hie Pom ad ponius ait, iura sanguinis nullo ciuili iure dirimi posse, sic accipio, ut hoc ideo odit fiat,quoniam iura sanguinis sunt naturalia ciuilis autem ratio, naturali, iura 1 si
corrumpere non potest, auctore Caio ': ideoque naturalis ratio, nec auctoritate Senatusconsulti, ut idem Caius ait , nec alia ciuili constitutione mi, tatur,cum natura mutari non possit, ut Cicero docet in Laelio, probans veras amicitias,quod earum ortus non ab imbecillitate,aut utilitate, sed a natura si se sempiternas esse. Igitur iura quoque naturalia, perpetua, aeterna, sempiterna sunt,siquidem a natura ortum habent. inde id euenit,ut quamuis qui adoptio- ἡ i. ne, atque adeo ciuili modo ac iure filius essectus est, alia ciuili ratione,ut puta emancipatione, filius esse desinat, & liberorum nomen amittat'. perdatque ii Iberorum gradum ''. Et ut breue faciam, licet capitis deminutione cognatio ' T nes, quae per adoptionem acquisitae sunt perimantur '. patria etiam per ado- tardem ptionem, atque ita ciuili modo quaesita, immutetur alio ciuili modo, id est, e IU mancipatione': attamen filius naturalis emancipatus, etiamsi post adoptatus,
53쪽
p 4 M- ὸς ac denuo emancipatus fuerit, naturale ius liberorum habeat . Ait lex nostra, iv K A s A No v i N i s , ut cognatio generali sgniscatione adgnationem quoque ab is ' comprehendit ita & sanguis: dc ideo in l. .C.de bonis vacantaex qualibet sanguinis linea dixerunt Impp.Caeterunt proprie specialiter sanguis Scognatio de naturali iure intelliguntur, consanguinatas, de ciuili iure, quod est inter ει-
B tres tam adoptilios,quam naturales Sed nonnunquam generalius paulo ae cipitur pro cognatione , & c contrario, nonnunquam hi soli fratres consan D guinei dicuntur,qui natura germani sunt,& separantur ab adoptiuis Ait lex, . - E . NvLLo iv RE c i v M. i, id est nulla iuris ciuilis Vel fictione, vel solennitate. Cae . . terum naturali morte, vel ciuili, ut seruitute, ac denique poena legitima,quae tria 2 2ς. roget seruitutem, vel ciuitatem adimat, mortique adeo naturali sit similis, ut nemo negetius naturale Mil 1,aut impediri.Sanc ius sanguinis adeo tolli tur se a uitute, ut etsi postea manumittatur, qui semes seruus cstectus est, nulla ratione cognationem recipiat': nec enim ad pustinuita statum reuertitur', nisi forte ruta, poenae seruus effectus, beneficio principis restitutus fuerit'. tum enim iura cognationis ei restituuntur . Cum autem in contrahendis matrimoniis natura: Diri . i. te ius,& pudorem inspiciamus, co fit It non modo manumisibrum, sed etiam seriisses quoque cognationes in hoc iure obseruandae suat'. Iure praetorio non is, ' sp modo non dirimuntur sanguinis, & quaecunque naturalia iura sed etiam de .. - fenduntur,&conseruantur semper enim aequitatem naturalem,quoad eius fa , . . R. ' cere potest equitur praetor. emancipatos nec 'ncipatis ex parte aliqua, neqM. i. λ δε tamen omnino, exaequat cognatos denique ad scatum usquegradum, qui iurem '' ciuili admitti non poterant , S cx testamento, etiam contra tabulas,& ab inte-ltato.uiuitat ad bonorum poli Glionein . Ait lex Di R i M i, id est,in totum tollis sane impediri pollunt, ut cx his quae supra diximus, manifestum es ius ciuile non potest non esse coniunctum cum aequitate, Nnaturali ratione, alioqui ius non est. Hoς itaque iure nihil mirum, si tollatur aquilas naturalis, quae iam iamque pro ratione temporum & locorum, aut aliarum circumstantiarum,
aequitas esse desiit ius sanguinis nullo iure ciuili tolli potest nam si aequitas na-
turalis qua ius ciuile niditur, apud aliquos sortior est aequitate,qua ius natura
le, aut sanguinis sit stinctur loci ames le ius desinit apud eas gentes, id est, veshoc tempore,vel in hoc loco.
AD L. IX. Vlpianus ibro quinto decimo, ad Sabinum . iSemper in obscuris, quod minimum est,sequimur.
Iu contractibus, in testamentis si qua dubitatio inciderit, qui equi nos ep=rteat, iuriis exemptis adductis, ostenditur. Emper, inquit Vlp. ' in stipulationibus,3: in caeteris contractibus id sequimur, quod actum est: id est,semperan omnibus negotiis ,etia sire constant, contrahentium voluntatem inspicimus, ac denique id ibi ist. I. quod actum est, pro cauto habetur , & ubi est verborum ambigui . - - - tas, valet quod acti est . Et ideo si quis triticum dare oportere stipulatus est, d Lia ρο- quamuis impersecta sit stipulatio, utpote sine adiectione mensurae', attament f. . sa siquo tritico fuerit cogitatum,& actum, id est, de certi generis certae quantitatis
54쪽
titatis frumento, id pro expleta habitum iri Marcellus ait'. Nec obstat l.quic-o Lirilis. 7. quid astringendae s. deverb.obi quae loquitur in dubio. inde sit,ut cum ex consensu contrahentium, a negoti j natura recedatur, Ut fusius de planius demon. cis .et .strabitur in l. contractust. pacto quoque ipsorum & contractus ipse,&quae ex ς. - δε
eo nascituractio, formetur: ideoque soleant iurisconsulti suis hanc responsi, et exceptionem addere, nisi quid actum est, interesse quid actum sit . Quaedam taῆ tam
autem agi intelliguntur,etiam si nominatim expresia non sint, in iis praesertim / - negotiis & contractibus, qui consensu solo perficiuntur, A constant,& in quibus ideo contrahentium potius voluntatem, quam verborum conceptioncm
inspicimus, ut aperte colligitur ex l.2.& vlt. Quae res pleno. oblig.pos. imo vero persaepe aliud agitur, aliud simulate concipitur in contractibus , in quibus ta- μυ- μ' men rei veritas potius, quam scriptura perspici debet, l. i. & toto tit. Plus valereum quod agitur Sc. In dubio, si non apparet quid actum sit, ut puta, si nihil de ea re Nihneque emptor fortasse, neque Venditor cogitauerunt, ut plerunque in eiusmodi rebus euenire solet,auctore Celso fi , inspicimus quod propius est , Sut Paulus lib.s.ait, explicans edictum de negotiis gestis, quod verisimilius cst' ,5 vi in se cie quod plerianque fieri solet, i. in obscuris. ii 4. ubi Accursius: id est quod in regione, in qua actum est, frequentatur, id quod Vlpianus docet t. semper in si putationibus 34. i. eod. Quod si ne id quidem appareat, accipimus,quo res de
qua agitur in tuto sit : semper enim in dubiis id agendum est, ut quam tutissi- Πι Itamo loco si res bona fide contracta, nisi cum aperte contra testes scriptum cst . - MId autem non modo in contractibus, sed in testamentis quoque verum est'. p. dii . . Postea id spectamus,quod stipulatori nocet,cui liberum fuit verba late conci . Ut. zricia pereoc secundum promis rem intcrpretamur, auctore Celso'. Cum enim quaeritur in stipulatione quid acti sit,uerba contra stipulatorem interpretan sariat sda sunt',& ambiguitas contra stipulatorem est, ut idem Celsus it. 16. digest. scribit',& contra venditorem, ut dicem us in l. in cotrahenda. 3. Proinde ad id quod O iti Est et minimum est, summam esse redigendam traditur ind. l. semper in stipulatio nibus.sex' quo Vlpiani loco, nostra haec regula, quod miror 5 Accursilina, &Placentinum ipsum latuisse; intelligi poterit. Nam & si diuersa est in seriptio,di. 7- dici M. uersia oratio,cadem tamen omnino est sententia Vlpiani libro x v. ad Sabinum in hac iuris regii la,quam interpretamur, ubi ait, semper in obscuris, quod mi Ainimum est sequimur:& libro s. ad Sabinum, ex quodcsti mpta est l.semper instip. . ubi ad id quod minimum est, summam in dubio redigendam esse doceri
Nec tamen ideo de inscriptione alterutrius capitis quicqua in immutandum pute. Quod enim desumptu est exli. 1.ad verborum obligationes,& cotractiis pertinet. quod autem ex li. xv. ad legata. Nam 5e si binae testameti tablilae eiusdem patrissa eodem tempore,excplarii causa, ut vulgo fieri solet scriptae pro ferantur,& in alteris ccntum, in alteris quinquaginta aurei Titio testati sint, Proculus respondit . in hoc casu heredi parcendum esse, ideoque utrunque le- ι gatum nullo modo deberi, sed aureos quinquaginta tantiim modo. Nam de dis a. d. scholiastes quidam Graecus, ad eam retulam ab interpretibus ira redditam, επισων-pin lira νώαθα, cum altera de causis poenalibus, hanc quoq; de testamentis adpingit speciem, his fere Verbis: τυνόμου γὰρ λεγο ς ν άμαρ- - εἰς τιμωρετ ., ,ου μελους ἱ- το ἐλα PAn , Hlμα : Ho
55쪽
minis,sed diuersi preti j habens,fundum Cornelianum legauerit, si maiorem,id. ι.is. His et L maioris preti j sundum legatum non docebit legatarius, in dubio dicem ii,
Hri. - D- minorem legatum videri'.&cum ita scri pium sit,omnem sic enim lego penu, Mi Mi I praeter vinum quod Romae erit,do,lego,solam penum quae Romae est legatam videri iurisconsulti docent'. Et cum post legata saepius adscripta,restator hoci
ante impletum testamentum, subiecit, semel praestari velle, atque adeo caetera legata ipso iure adempta videantur,si quaeritur quod magis ademptum sit, s noenim apparet, ut ait Vlpianus &quod magis praestari oporteat, Papinianus existimat posse dici exiguus esse praestandum'. Sicut, si numerus nummoruindistiniste sit legatus, nec appareat quales legati sint, nec possit contiet vel ex ipsius patrissam. vel ex regionis,in qua versatus est, consuetudine,vel ex mente patrissim. & affectione sex qua vi quod factum, ita quod relictum est, in obvia pitv scuro capit interpretationem' : & ex qua pronuntiantis mente, oratio nequeo, his .c a coniunctionem, neque disiunctionem habens, vel disiuncta vel coniuncta ae hoc receptum est, ni ne fuerint legati sic,decem,aut quindecim,vel, post annum,aut biennium: nam
heredis est potestas in eligendo l. s ita relictum s. si ita scriptum. s. de leg. 1. cuipt risi vis, iungenda est l. io'. p. de verb. obl. cum ex eodem libro sit Pomponij tertio ad 'eia D. Q. Mutium,&in stipulationibus id seruari tradat, ut quod minus, quodque
. longius est, videatur in obligationem deductum'. Denique cum minor sum- ι 7 ma in maiore contineatur', ut in maiore parte minor,&in eo quod plus est, . insit&minus .ideo cum quis quartam partem bonorum legare volens, dimi-
a a diam seripserit , quartam legatam ex opinione Proculi potest dcsendi, quia inaan. esset quadrang in semisse,& quinquaginta deberi, si quinquaginta legare vorειρος luerit, centum scripta sint: nam & isi utrunque scriptum est, &quod voluit,' & quod adiectiim est: &ineam sententiam Proculus citatur', qua de redi. etis e. νηρ cemus in l. v. s item , si me viginti interrogante, tu decem respondeas , o-ὰ L, i , . bligatio non nisi in decem contrahitur': nam semper in summis, id quod sit si non in minus est, sponderi videtur, auctore Paulo', de ut supra ex Vlpiano dixi, ad quod minimum est, redigenda summa est F. Obstare videtur l. si is qui dua
vineta T. de centa. in princ. s. de rebus diab. quam hic ab Accursio praetermissam demiror. a. ubi cum duae summae in ambiguitatem inciderint, non tantum non debetur Minia. d. maior, sed etiam utraque praestanda est.sed in ea specie id accidit, propter vim, naturam atque proprietatem articuli cu M. Igitur si obscuritas & ambiguitas est in voce aliqua, sequimur interpretationem quae vitio caret, quaeque magis Ibputote i congruit,ut nos Imp.docet: sin autem in voluntate defuncti, vel contrahentis, i riseriis summain ad minimum redigimus.Cur itaὶ nisi quod,ut vulgo nostri declarat, Disp.ῖ hoc nemo suum iactare praesumitur: nemo plus donare,aut legare: nemo pluris ι ι , isti emere,aut plus Vendere existimatur. Caeterum in legis,vel caicti interpretatio μι --.7. ne, si res sit dubia,melius est verbis legis vel edicti seruire t quod tamen sica th cipe,ut aequitatem excludi non putes, quippe quae in iure maxime spectandas
56쪽
sit,ut exponemus ad lan omnibus ' oJ. hoc tit. Hacte nus de testamentis, &de verborum obligatione, de qua quod diximus in caeteris quoque contractibus obtinere, noster Vlpianus alio in loco ' tradit. Exemplum adferam de contra inctu emptionis, cuius lex cum est ambigua, primum spectari oportet quid actu in sit,addo,aut quid agi potuerit,uel actum est: videaturi si id non appareat, tunc
id accipitur,quod venditori nocet, auctore Pomponio', ideoque minima venia ditori tum ma praestabitur: Vt puta si dubitetur nec ullo argumento dieno ei queat de quibus nummis actum sit, facit t. labeo.f. de contr. empl. l.in contra henda.f. hoc titi& l. veteribus.s.de pactis, quae idem obseruari docet in locatore ut stipulationes,contractus, testamenta, sic &sententias interpretamur. Ideo si recepti arbitri plures aliquem in varias summas condemnauerint, minor praestabitur, quia in hanc omnes consenserint , quomodo & s in diuersis con demnauerint pedanei iudices, minimam spectandam esse Iulianus scribit, alia se =ν-ctore Paulo : quod etiam in poenis obtinet, non modo in ea specie, quam ex
Graeeo scholi alte retulimus, sed & in aliis quam plurimis. Nam si praetor,apud i ι 'ter ρο- quem suspectus tutor postulatus est, non significauerit causam remotioni, de Acir secreto suo,contra quam debebat i appareret de existimatione, Papinianus ait ut est apud Vlpianum debere dici ,remotum, esse integrit famae, quas non obfraudem de dolum ut quoniam grassatus soric in tutela sit,aut Cordide,vel perniciose pupillo egerit' sed ob segnitiem, rusticitatem, inertiam, simplicitarem, m uis
ineptiam a tutelae administratione abeat: quo casu, certum est ei saluam,& in ' η'tegram existimationem ac esse,quae omnia traduntur in d. l. 3. 3.vit. &
l. laq. s. de se . tui. In dubio igitur,ac leuiore crimine iudicatu interpretamur, quod de iaciendum esse Aristoteles in Problematis docet. ωα δικα - , o quaest. 13. his verbis,isi se κιάihines. Quamobrem s dubitetur utrum praeses,vel iudex,qui scinterlocutus fuerit,vim fecisti ex lege Iulia priuatorum, an ex lege Iulia publicoriam, condemnauerit,neque id ex delicti genere colligi possi, ut quoniam utriusque te . sis obiecta sint crimina, mitior lex, id est, priuatorum erit sequenda, ut Vlpia. nus ait', ictum de iis qui nodinfexplicans.Cuius rei non haec est ratio,quoniam interpretatione legum poenae molliendae sunt, potius quam asperandaevi quidam existimant: nec enim insuperiorecasu poena mollitur de mitigatur sed mitioris dc benignioris legis poena infligitur, ideo,quia ut suo loco dicet ut, in poenalibus causis benignius interpretandum est'. tis.
Paulus libro tertio ad Sabinum. Secundum naturam est, commoda cuiusque res eum sequi, quem se uentur incommoda.
Aec lex Pauli est ex libro ad Sabinum tertio, in quo ille multa det vla fructu dixit, illud inter caetera, usu fiuctu agri legato, in locum
demortuarum arborum alias oportere substitui ,& priores ad fructuarium pertinere':eius vero sententiae ratio ex hac regula desumi i is potest,
57쪽
potest,ut quoniam onus arborum substituendariim sustinet , fruaturdemor . tuis: aequum enim est,& rationi naturali conueniens, ut eum sequantur con moda, tui patitur incommoda. Pomponius quoque lib. s. ad Sabinum,scribit, sicut a fructuario summissa in locum defunctorum capita, eius esse desinunt,
& statim domini,id est proprietarij fiunt,ita priora quoque,id est quae defuncta
sunt.ex natura fructus, id est usu sfructus, eius, id eli, proprietarii elle desinunt. i. t. ististati ac postquam illa substituta fuerint , haec fructuari j propria fieri, ne lucro ea resb.SA UU. domino cedat', sed fructuario, qui ex natis, atq; adeo ex propriis gregem sup
iurisconsulti nostri tradunt,quo tutela legitima,quae onus est , redit, eo & heia', mri reditatem ab inicitato, quasi commodum, peruenire, praeterquam si foemina proximior agnata sit: nam heres quidem cile potest,at gerere tutelam,&itavii. GUE.. rili ossicio fungi non potest, nedum ut cogatur ',ideoque qui post eam adgna
mi t. qu u tus est pupillo proximus, tutelam.administrat, atque onus di incommodum eius rei sellinet, cunis ipsum non sequuntur commoda, sed ut sequantur promtis Zd. pc est Caeterum regulariter quomodo plerianque sit, Vt qui patitur incommo da commodis eiusdem rei fruatur ,sic etiam generaliter definire possumus, ad i. g. aa. eum onera cuiusquς rei spectare oportere, ad quem S commoda pertineant peris ρος m. Et sane plerunque, id est, praeterquam perpaucis casibus', ita uti diximus eueianit .vt ecce in edicto de institoria actione,Paulus ait ,sicut commoda sentimusrt -.Lde exacta praepositi in s litoris, ita & inc5naoda sentire nos debere: de Vlpianus ,1 C. , - αquum praetori Visium esse, sicut ex contract0 instatorum commoda sentimus ι inu. ita ut ita etiam. ex ipsorum contractu &i obligemur, & conueniamur: S 'Pompo nuis de tacto agens aequum esse ait, Vt cuius participauit lucrum participet e
p. --- z. tiam damnum. Ulpianus ait, si quis cum eo, qui omisit causam testamenti, ab Z intestato heinditatem possidet, ipsum etiam edicti sentencia tenerii: nec enim L.f. aspernari vel ut ego lego asperari debere,obessiri ibi factum limodis scripti euihlaa. 4ris. etiam profuerit . Nam in uniuersum ita definit Vlpanus lib. c p. lad edictunc iso Eliis agen do inta dicti , cx qua persona qui β lucrum capit, eiusfactum praestare 'iur s. it. debere '. ut eccta heres defunctipedisna lucrum capit,ut puta, liquid te alii e. . . ipsi defuncto fuerit, legatum enim consequitur actione extellamento: at ceriὰ .li. 7s qisu quoi is, cui ille heres est secit, perinde ps laxqile si ipse secisset , adeo ut si quid
'id' s. v. legMOphirn nomine legatarius non ex voluiitare heredi occuparit, hoc non tanta ρ asi hi, tum ipse legatarius, Vettim etiam succcisor cilis debeat restituere per interdi
io; . . dum est siue a te, siue ab eo, cujus in locum succestis bictissideri dii qui deaes furcire t 'eritin est,interdicto huic locum fore In locum successiti accipimul; siue petunt G: θ.7jh sitatem,sue in rem sit successum'. Praeterea ciequidpeculiarino niue filii, u re. iam .apprehendit, id itatim pater eius, quamuis ignpret se in sua phtes late fili h ... 2-i habere, quinimo etiamsi ab alio lius tanquam seruus detineatur, possile .
. iatu. idem Vlp. eodem libro 67. ad edictum scribit. Na n generaliter qui sunt in a - , aes hcna potestate, rem peculiarem innere, quod nudi facti est, non habere pos
58쪽
AD TIT. DE DIVER. REG. IVR. ANT. D
dere sibi, quod non corporis modo, sed etiam iuris est,queuty, adeo ut stitasse. ιρ ιρ. is. neque retinere, neque recuperare, neque adipisci posesioncm rei peculiaris videatur', cum ad patrem pertineat peculium .dc id per filium ipse ciuiliter post k ιν φ .sideat quod adeo verum est, ut si filiusfami l. miles intestatus decesserit, bona nil tum eius patri, non quasi hereditas, sed quasi peculium deferantur, ut idem eodem ν libro docet' .Pater itaque cum ex fili j persona lucrii capiat, ut supra diximus, metiam factum eius praestare debet. Denique ex contractu filiisemit.vel serui, sed& filiaefami l .vel ancillae dominus vel pater,ex Pritoris edicto tenebitur,& non .: ' an institoria modo,vel tributoria,vel exercitoria actione, Vcrum etiam ex edicto quod cum eo, dcc.conuenietur,vel insolidum actione quod iussu, vel non in ui ..is.lidu actione de in rem verso,aut de peculio, id est,quatenus in rem patris versum suerit, aut quatenus in si ij peculio fuerit,ut Caius lib. v. ad Edictu prouin- l. , -- ciale docet',& Vlpia.in l.sed si mihi. ,.s filioni nil de , .sed & si ancillae. s. mo. l. sed de si quis., .pe.Ide in ilitarist. Quinimo S in poenalibus causis poenales causae liuit ex maleficiis ac delictis,& furto,& rerum amotam,de illata vi j cx qui δε αελbus non solet in patrem de peculio actio dari si filiusfanai l. codemnetur, non modo ipse iudicatum facere debet,sed de pater quoquc potest cor ueniri de pe iaculio post condemnationem filii', atque adeo conueniri eius actioni bi ma
lim ostiGATIONI sὶ nomin exquansm potuit inuitus pater actionem de pe-
culio pati, nec enim hic origo iudicij spectabitur, sed ipsa iudicati velut obliga intio:vt enim stipulatione, sic de iudicio contrahitur,quq omnia traduntur l. 3. S. idem scribit. .depecul.Sed illud notandum est,eatenus patrem obligari depc- 'reliori culto,aut conueniri posse: quatenus ad eum peruenit quatenus locupletiores-
sectus est). Nec ei, quod obligari dominum, de conueniri de peculio diximus, . ηαρος I. sobstat,quod Caius eodem libro non 8.sed 9.ad Edictu prouinciale tra sit, meliorem per eos quos habemus in potestate,coditioncm fieri polle, deteriorem C. MLρὸ-. non pollo': nam ea regula non pertinet ad causam peculij sed ad res alias, utpu y in nox alia iudicia. Quando enim dominus nihil deliquit,ffictum serui obesse 1,
domino non debet, nisi hactenus,ut ipso careat': hactenus enim conditionem
domini deteriore sacere potest . Item pertinet haec regula ad speciem l. semus phi et . .
meus zmand.& ad dotem proscctitiam ,de ad quaestione de iureiurando. Filii cis HGe. religio patri prodest,filius tame referens iusiurandum aduersario , coditioncm patri citi subiectus est, non facit deteriorem'. FIoc verum est cxtra causam pe e l. . 7. Aculij,extra quam qtiu non est serui dolum amplius nocere,quam in quo opera eius esset usus': nam sane quod in peculiari causa seruus, aut filiussa.iusiuran , udum detiiterint,seruatur Deniq; quod ad peculiu attinet,quemadmodum pa tur ιη irenti licet conditionem liberoru in rebus peculiaribus deteriorem facere F,ita ipsi possunt deteriorem corii,in quorum potestate sunt,conditioncm facere. δ optimideo de serui aut filiisa.dolo, siquidem ex peculiari eoru negotio actio intenda- tur,in infinitum poterit obiici exceptio . Ex cotractu serui quippe aut filii A. si s Irem. es peculium habea,cuius ipsis administrationem liberam concessero ',aut in rem mea versum sit, nec velim quo locupletior sim soluere, replicari de dolo malo I. -- oportet, que Videor facere,qui ex aliena iactura luctu qu ro: idq; obtinet,etia si δη-i me inuito, de prohibete cit eo quc in potestate habeo, contractu fuerit, quod de ἰὰ L .d. .
59쪽
aius eodem libro nono docet.Denique cum peculium a patris bonis non si paretur, si ex eo filius rem alienam bona fide tenebi patri defensionis imponetur necessitas,& ad exhibendum,vel in rem iudicium pati debebit , quod ali ter in peculio castrensi obtinet. Cum enim hoc separetur a paternis bonis, ideone ob aes quidem alienum,quod si ius in castris, acquisiti peculij nomine, contraxerit,cogetur pater actionem de peculio pati, nedum ut vel in rem, vel ad exhibendum teneatur'. Ergo incommodaeum non sequutur ex ea re, ex qua quis emolumentu non percipit.Vnde Gregorius lib6. epist. cap i 36.Valde rumsus durum est,inquit, ut quis unde nullum sensit commodum, sustineat iniuste dispendium. Retrδ,qui oneri non subiicitur, commodis etiam nullis adscitur neque enim serendus est i qui lucrum quidem amplectitur,onus autem ei annexum contemnit,ut Iustinianus loquitur',Vix eum commoda sequutur, qui non patiatur incommoda. Quamobrem qui restituitur in integrum, sicut in damno morari non debet,ita nec in lucro &c.Vtini.Vnica.C.de reput. quae s. in iud. Sicuti poena ex delicto defuncti, heres teneri non debet, ita nec lucrum facere, si quid ex ea re ad eum peruenis et '. En quibus omnibus vere Baechi dem apud Terentium' dixisse constat. Multa ex quo fuerint commoda, eius incommoda aequum est serre.
AD L. X l. Pomponius libro quinto ad Sabinum. Id quod nostrum est,sine facto nostro,ad alium transserti no potest.
τὸ traditione mera mel ficta e scientia contrahentium δ' voluntate, fina ,-ria in errare. De lausa traditionis.
Eque voluntas nostra sine facto nostro, neque factum sne voluit late,neque cum Voluntate nudum,& quod non aliqua iusta causi praecesserit, neque rei alienae, quae nostra non si, proprietatem, &dominium transferre potest. Hoc totum esse ratum atque firmum intellistetur, singulis eius perpensis accurate partibus, & ad certam iuris nostri normam & regulam directis. Prmum enim voluntate nostra sine facto, non transit rei nostrae ad alium proprietas: nec enim nudis pactis & conuentionibus,quae nudo& solo consensu constant, res aliena essicitur,antequam a nobis tradita fuerit.Traditio factum est: Traditione, non etiam pacto, aut voluntate
dominium aut a nobis discedit, aut alteri acquiritur',&vt in hoc loco Pomponius est, sine facto nostro ad alium transferri non potest, quod nostrum est. Nec obstat quod de pacto legis commissoriae,vel addictionis in diem, vel melioris conditionis allatae Accursus tradit hoc modo feri, ut rei dominium ad venditorem ab emptore rursum sine traditione transseratur. Nam cum resoluta & rescissa sit emptio, atque adeo nulla,&iam vel emptio vel traditio intercessisse videatur, quid opus est noua traditione, Ut res ad venditorem transeat, a cuius dominio nunquam abscessisse creditur, omnibus ita in pristi unum statum restitutis3 Item non obstat quod adseri idem Accursius de allu uione, de principe aut fisco, de creditore, de executore: nam hi modi ad acquirendum, aut sine facto nostro transserendum dominium in aliquem in troducti sunt, vel iure gentium, Vel constitutionibus: & innumeri sunt casus,
60쪽
AD TIT. DE DIVER. REG. IVR. AN T. 3
quibus inuiti dominium rei nostrae amittimus, Nec tamen ideo minus verum est edicemus,quod hic tradit Pomponitis, cuius haec est sententia, Non uti nequis inuitus rei suae dominium amittat,sed ut ne volens quidem alienare pol kn Italit contrahendo, nisi tradat. Uidetur autem ipse tradere, cum eius voluntate alius tradit, cui vel id specialiter madauerit,uel negotiorum administrationem oli, is libera permiserit , ut videtur accipere is, cuius voluntate alter accipit f.Itemq; - . m. tradere videtur interdum,qui re vera neque per se, nec per alium tradit, utputa qui suam rem quae apud alium ex aliqua causa iam erat,nilnc etiam citas trans. -1 l. t s. ferendae animo,ex alia causa quam qua tradiderit, permanere patitur. Et cum haec res habeatur pro tradita, ut Celsus ait ' , vel ut Vlpia. loquitur ', accipien- mare; Me. da sit pro tradita,idebalienata quoqtie censetur:atque ita fit, Vt nuda Voluntas i. domini ad rem transferendam sussiciat etiam sine traditione:quoniam haec fa
dia esse credatur atque intelligatur Igitur nihil interest quando factast tradi
tio,& utrum praecesserit,an secuta sit contractum M. item tranSsert proprieta- Lis . . item, ac posscstionem dominus, quislij v sum fructum excipit,quia Impr. idem Wr in m volunt este cum usuifructus retinetur, quod & cum res traditur 'Utcmque rem videtur tradere venditor,qui iussu emptoris eam praesentem ipsus procurato uto. .ri Niri tradit, aut vero cum in cana praesentem consensum est tantummodo.Nam Vt in acquirendo necesse non est corpore, actuque rei posscssionem apprehende- 1- . mi. re, sed oculis tantum & affectu', ita di in transserenda. Quamobrem trabes tra
ditae videntur,quas emptor signauerit , nisi ante signauerit quam emptae essen ac nondum persecta emptio secuta suerit':& vina tradere videtur, qui cel i.
lae vinariae claues emptori tradit ',sed &qui post persectam veditionem signat
doliu,quasi tradita sibi accipere videtur:nec obstat d. l.i., si dolium. Zde peric. to S erub.&como .rei vend. si recte intelligatur. Denique mercium in horreo repostarum 'transfertur proprietas ad emptorem, simul ut ei venditor claues horrei tradi .derit'. Domus etiam videtur alienata, & tradita, clauibus traditis: verum eis traditae non fuerint,dum tamen fuste inues litus fuerit emptor, ipsumque maide qui . . nu ceperit,ut est in quodam peruetusto contractii emptionis. His omnibus casibus perinde rei nos frae, quae tradita fingitur & creditur dominium transserimus,atque si revera factum nostrum interueniret. Quinimo interdum patien--ct με. tia pro traditione est,ut in iuribus transserendis, & caeteris incorporalibus re- ι' ι ωὐbus quae tangi atque adeo re vera tradi nequeunt. Factum vero, id est vera, 5 sitis/i ct naturalis,vel simulata & ficta traditio rem non transfert, nisi&voluntas quo.
que S ut animi destinatio, sic vera etiam,& certa scientia tradentis,5 accipien- ιμι ,.it εω.tis accesserit nam in omnibus rcbus, quae dominium tranSsserunt, concurrat Ο-- portet affectus ex utraque parte contrahentium', ideoque non tantum aut vi, is l. eis ka
aut metus causa factam traditionem Praetor non habet ratam ', ut Vlpia ut nus libro xi. ad edictum docet', cum ut eodem libro idem Vlpianus ait', ni- . Is a. Ahil cosensui, qui bonae fidei iudicia sustinet, tam est contrarium,quam vis atque m. metus, sed&s quis errans, procuratorio,tutorio aut alieno denique nomine, rem suam quasi alienam tradiderit, nulla est alienatio: neque propter illam eo. instit δε