장음표시 사용
61쪽
is PETRI FABRI I. C. COMMENT. ν--μ. suriosus non intelligit quod agit ergo stipulari vel promittere no potest: quia
neque consentire non posῆit cum sentire non possit de assectu careat M. Iteme inim-- acquirere sibi commodum hereditatis ex testamento extranei, id est, nec patris nec domini, non potest ipse,nisi sit suus vel necessarius , tum etiam ipse ii. ia Laeua,. iure inuitus&ignorans fit heres licet abstinere possit, de nisi per eum quem ha= si bet in potestate iussu curatoris , quo iussu non interueniente nec per seruum V .M. . quidem aut filiu infami l. potest etiam si vel iam suriosus ipse iusserit, vel cum Mis io vii ante adire iustisset suriosus postea effectus sit,priusquam ille adiret cum enim ι. .ipis nisi voluntate domini hereditas non acquiratur, suriosi vero nullast volun
ProperW- tas 3,sequitur ut non recte a suriosi seruo vel filiosami l .sine curatoris iussu ae-' . . . . quiratur hereditas,eo in eruenicte recte acquiretur . Atquemadmodum ab
II inrist Hos senti, sic& furioso legatum &fideicommisium acquiri potest ': nam ex quibus i causis ignorantibus nobis actiones acquirutur, ex iisdem etiam furiosi nonii Risigkuk. ne agi posse incipit ,& e contrario Vbi ex re actio venit: quomodo ignorans itai in Meth & pupillus & furiosus obligatur etiam sine tutoris aut curatoris auctoritate , . suum I. ideoque condictioni ex causa furtiua Pomponius auctor est, & furiosos &in- δε- sem fantes obligari cum heredes necessari j extiterintiquanuis cum eis agi non pos- i. sit'. Iustinianus veteres dubitasse refert, an a surioso adiri hereditas, an ab eo, an ab ipsius curatore peti bonorum possessio posset.Et Papin.quidem putabat se 1 - . . Curatorem peta e potuisς furiose bonorum possessionem Proculus cura ιiseriosas A tori datam esse resert',sed quam possessionem' non edictalemmam ut non infanti, sic etiam furioso pNtor eam medicto defert,verum decretalem.Iustini 2 is,a. . . nus vero tandem id constituit,Vt ne a furioso vel bonorum postestio petatur, η vel adeatur hereditas, sed solus curator suriosi nomine agnoscat bonorii pos-. ι 1. - sessionem quς non decretalis erit Ut olim',ideoque periculum no erit, ut olim s. vhi sepia, ne a desuncti heredibus legitimis vel testamentariis, utputa substituto surios, tibi. - euincatur hereditas furioco in eodem statu,id est non recuperata sanitate men mea . ti mortuo' qui si sanus decessisset ad suos heredes decretalem transmissurus
fuerat non agnita vel repudiata edictali sibi post sanitatem delata bonotu pos- Γι ,. u. sessione, sed hodie sine distinctione ac sine ulla solenni petitione acquiretur . his omnibus id perspicuum est ni fallor, quod Paulus in hac nostra lege, L,hi. docet. Ait lex IN NEGOTII s CONTRA H ΞNn i s, id est,in obligationibus inter auri ex Mi vivos constituendis. Nam verba CONTAE AXE RUNT GESsERvNT, non perti-
tetae nent id tu, testandi, ut Vlpianus libro xii.ad Edictum scribit, i. verba con-G-. g. i. traxeruntas.titu. proximo. quae pertinent ad titulum, quibus ex causis in post a se. ι sessio.*tur.cum eius ritu. l. i. ex eodem libro desumpta sit, quamobrem se is. in 'sis accipienda est, ut quanuis contrahendi Verbum ad testamenta non perti niuea es p neat,i tarnen contrahere Videatur: quia adeundo vel immiscendo se, agno s.ctiais sis. scit hereditatem ', Ait ALIA CAV A HABITA EsT, idque fauorabiliter &Π- η μζ'contra ius ipsum, ut videtur prima specie, contraque illam iuris rationem, . di sies. quae ut in furioso, ita & in pupillo infantiae proximo viget neutro rei actum intelligente, ed non tamen contra aequitatem dc utilitatem mam furioso mens, e penitus adempta est,suriosus non est suae mentis nam nec impubes aliquis aurea ex Dib. ctore Paulo', non est suus:vnde nec occultare se videtur', Infantiae proximus p non omnino mente caret, sed nondum non exacti modo, sed nec ullius costii
62쪽
AD TIT. DE DIVER. REG. IVR. AN T. a
capax est,plenum adhuc per aetatem animi iudicium no habet. Ait lex ro xv, Qvi FARI ms s v NT, impuberum septennio maiorum & iam quid loquantur, non tamen quid agatur magis intelligentium,quam furiosi faciunt:& hoc est' quod ait lex Qv AN vis Ac TvM REi. Actus autem rei nihil est aliud, quam quod agitur: simile autem est quod dicitur in l. pupillus si fari. s.de acq. hered. quae ut initio dixi eiusdem auctoris,&ex eodem libro est, de cum in hac nostra de contractibus loquatur, in illa idem esse demonstrat in acquirendis hereditatibus. Ait enim quanuis pupillus non quidem infans,sed eius aetatis, ut causam hereditatis acquirendae non intelligat,id est infantiς proximus neque scire post sit neque discernere magis quam furiosius,attamen cum tutoris auctoritate hereditatem quaqua ratione agnoscendo potest acquirere,hoc enim ei fauorabiliter pr statunquasi dicat aliam,& in hereditate quoque acquirenda, ut in contrahendis inter vivos neeotiis furiosorum habitam fuisse causam, plus fauoris ei qui fari potest,quam furioso tributu esse. idque Verbum Qv A M v i s, ut apericin hac nostra regula significat ita dein ea l. quae huic admouenda est satis nisi fallor innuit,ait lex puri L cvs qui fari potest,ut in principio huius i. nam infans non potest, ut sius ostendi supra:denique vix ulla in re a furioso distat infans, nisi fortasse quod hic olim auctoritate tutoris pro herede gerendo potuit successionem acquirere, ille no potuit. huic edicto deserebatur olim ordinaria bo.
norum possessio,illi non item sed decernebatur Vtilis petenti curatori eius nominer,atque ita melior erat infantis quam furiosi causa cuius rei ratio non a- , aliunde petenda est, quam ex eo quod ante diximus furioso mentem prorsus. Trit, ademptam esse, infantem omnino mente non carere, sed in eo nondum hanc vigere: nam de eadem ratione melior in iure nostro est spadonis quam castrati conditio, Vt praeceptor docuit l. .rde usucap. Itemque infans tutore auctore possidere, atque usucapere potest, furiosius ne auctore quidem curatore potest . Ait lex OMNIA A C ER E,id est omne negotiu, quod puberes possunt con- trahere, plane pupilli non postunt seruo peculium constituere, nec tutoris auctoritate '.
Vlpianus libro septimo ad Sabinum. Non vult heres esse,qui ad alium transferre voluit hereditatem.
dedictum,Siquis omissa causatessamenti ab inteliato mel alio modo possidea
Ititur Accursius, nec tame potest, nisi fallor huic regialc satis accomodatam non dico veram proferre speciena, id quod idem caeteris quos equidem vidi loci huius interpretibus exprobari potest. Ego puto caput hoc ex Vlp. lib. .ad Sabinii desium pili aliquo modopertinere ad interpretatione tituluSiquis omissa causa testamenti, atque adeo eius edicti, quo legatariis vel fideic6missariis Pritor actionem,causa cognita,se datum in eos pollicetur,qui fraudandorulegatariorii, vel fideic5missarioru gratia, omittiit causam testam et i,de ab intestato hereditate, sine iusto aliquo titulo' possident. Nadnde is t. ia, μῶquetri solet, quid existimandust, siquis testamentaria successione repudiauit,s' a
63쪽
quam nec ab intestato ipse possidere vult,eaq; ad legitimii,vel substitum here adem perueniat.Et cum hac distinctione respondetur,ut omittens causam testa-
meti, si cum herede futuro non collusit,in id edictu no incidat: neq; enim intes fp dictum est,ut quis omittat hereditatem, si sine fraude id fiat :& liberii este cui- que debet, etiam lucrosam hereditatem omittere, licet eo modo legata, liberta-c ιβρο υ ρ' tesque intercidant . Si nautem liquido conster, circunuentam ab eo defunctivo at m,. luntatem,&successionem,ob euertenda iudicia repudiatam,ibi tum pr orem sod. si quu eius calliditati' occurrere dicamus Ueruntamen nic ita quoque distinguatur,
ins ut ubi quis nimia collata gratia, simpliciter,& gratis, in fraudem,& necem eorum,quibus aliquid relictum est, omiserit hereditatem:dum vult ei praestitam, qui se repudiante venturus est. non repudiaturus,nisi prςstitam vellet possessor,
qui lucrativam habet possessionem fraudiscosilio cum scriptis heredibus par. t. .cs tuis licipato, siue substitutus , siue legitimus utili conueniatur actione, atque ita misco tis prior excutiaturΤ: tum vero deinde, qui per fraudem omiserit hereditatem, viui ad legitimum,Vt est in l. i., .ult. s.co.Vel substitutum perueniat,legatorum petis ια-DA tione teneatur.Vbi vero accepta pecunia repudiauit, ibi dicamus, eu qui omisit, ipso iure praetorio sic in i .duo heredes.Ξ si quis omis cau.testa. conueniri
h ip j.ὼν. possc : humaniorem tamen hanc esse sententiam,vt hoc quociue casu, possessor iam. Lsi hereditatis prior excutiatur,etiamsi lucrativam causam non Labeat'. Quod si a. qui omisit causam testamenti, cum altero possideat ab intestato hereditatem, θ.C...d. tunc ita distinguendiim esse dicitur, ut si pecunia acceperit ille, testameti omitia
i t G sirm reniti causa,in solidum teneatur,cum & pretium, & partem hereditatis habeat s -aeceperit,eo casu alter quoque possessor coueniatur,qui quaeri non de bet, quasi factum scripti heredis ei obsit,cum etia profiterit.& hςc est sententia l.si non solus.in prin. s. si quis omiscau.test. Ita quoque cum substitutus&institutus omiserunt testamenti causam,& alteruter ab intestato possidet,distingui iatur,an qui non possidet,pretium, pretermittende successionis causa ceperit an ι ἐρ- sine pecunia omiserit: ut casu isto no teneatur,illo, is legatariis teneatur . De se se V nique i D. Adriano rescriptum esse refert Vlpia. lib. 7.ad Sabin .ut in eum,qui ' Pia i s pretio accepto, praetermiserit hereditate,actio detur exemplo eius, qui omissa causa testamenti,ab intestato possidet hereditatem licet is pro heredegerere noi G. si quis videatur,qui successionem transmisit in alium, vel accepto pretio Sane hune Metus -- 6 pro herede non gerere obtinuit.Non enim,ut eodem lib.Vlpia. tradit,heres esse vult, qui ad alium transferre voluit hereditatem,ut hac nostra regula continetur. Nec mutat quod pretium acceperit, hereditatis omittendae causam am ad-m Isiquis ex missiam contrariam voluntate declarat . Ideo enim accepit ne sit heres,ut eod.
γοῦ. lib. .traditidem iuris auctor.Et quod accepit, no habet quasi heres:vnde, quian t. probere- pro herede gerere tunc demum aliquis videtur,quoties accipit,quod citra no-- Η RV men δε ius heredin accipere non poterat', isto casu pro herede non gerit: nam id mortis causa,ex qua &non heredi dari potest, videtur accepisse '. Vt enim' idem dein lib. . ad Sabin .' scribit,quicquid propter alicuius mortem obue et L .his. nit,mortis causa capitur quam inquit,sentetiam & Iulianus probat,& hoc iure ρ ρ -- utimur.Siue igitur a substituto heres acceperit, s lea legitimo, mortis causa vi ---ἐ' detur accepisse. Quid si non accepit, sed promissa sit ei pecunia 3Idem est: nam&stipulando mortis causa capit, ut in eodem libro Vlpianus docet, d. l. fuit quaestionis.
64쪽
AD TIT. DE DIVER. REG. IVR. AN T. Q
quaestionis. F. vlt.s de acqui hered. cuius initium cum hac nostra regula, verse. vero,in edictum, cum .l.tis ii quis omisiacau.test.& versi siue igitur,cum iiii trod.l.qui pretio.s.de risiori cata.do S Versic. vlt.cum f. l. id. qui pretio. conia iungendus est, idque apparet,non ex inscriptionum similitudine sed e linquio rum capitum quaestionibus.Cςterum in hac nostrat Vlpia .ait, NON vvLT Htia 4 vs Ess L: id est,non vult,omissa causa testameti ab intestato hereditatem nosi sidere, qui scriptus est ex quo sequitur, Ut pro heredegerere non videatur.Cὐm enim pro heredet sereremon tam sit facti, quam animi, ut quis pro herede he iere dicatu r,non hoc exigimus, ut attingat aliquid hereditatium 3:sed hoc ta minamen animo esse debet, ut velit heres este, ' & ideo non videtur pro herede stere re, qui rostat coheredem,ut sibi tabulas, literas, rationes mortui liceat inspiere, unde cire possit,an sibi adeunda sit hereditas.l. qui heresΞde acquiet here ubi δε mallem p ROs AT vst, quam pRoHIs E TvR, ut vulgo latitur, & quam νkoui κE A Tu ut est Florentiae squod tamen propius ad eam scripturam, quam restituimus,accedit Idem enim est & si non prohibeatur: & ici eo versari quaestio
debet, an ide quod quis exhiberi ea sibi postulat, vel quod exhibita insipieit:
pro heredo gerere videatur. Ait lex, Qui AD AM vhi Suesiti bstitutum, si uel sitimum heredcm ab intestato extiturum. Ait lex, TR Λ Ns F ERRE, transinitteredi it Imper tor- hoc autem intellige, siue gratis, siue accepto pretio, quod CF quan uis causamonis,non tamen ut heredi datur, cumra hoc ei detur, ne si heres. Quanquam autem hic pro herede non geraticum heres csse nolit, alta meia,s non sine fraude omiserit aditionem,no potest non incidere in edictum Praetoris, ac legatorii petitione teneri: sue simpliciter,id est pratis, siue aecepto . 'pretio,hcreditatem repudiauerit. Cςterum quam sine fraude quis omittit, eam non videtur ad alium transferre voluisse.
AD L. VII. Pomponius libro tertio ad Sabinum. Ius nostrum non patitur, eundem in paganis, ct testato & intestato decessisse: earumque rerum naturaliter inter se pugna est, testatus&intestat .
Mibsproparte rei, mel temporis, telatus: proparte intestatus, duolus resi mretis potest Iecedere , mn etiamtmnus. neutri, duo herens insiligum sie, quemadmodum nec Amisiesse,necps Irae p. ses. - α hinus regulae talis est, Vt non modo ex parte, vel re certa scriptus,
a, in solidum succedat,sed S ex die certo non etiam ex incerto, id est, In sub ς Π li 006 Vζl ad cςrtum diem,inceri sim ve, utputa conditio
ia nem huiusmodi, si nauis ex Asia vcnerit,scriptus confestim, ac perpetuo sit heres . Nec enim paganus,Vno tempore testatus,& altero intestatus si PQ vel una in re testatus,& in altera intestatus esse debet. Atque, ut
lib.a.de Inuentione.Vmus pecuniae plures, dissimilibus dς causis, heredes esse H nsi possit intinec unquam factum est,ut eiusdem pecuni alius testamento,alius lege heres esset. Idque adeo seruari solet, ut quan uisita quis heres institutus 'suerit, excepto fundo ,eacepto usustinstu heres esto, attamen perinde sit iure
65쪽
N . PETRI FABRI I. C. COMMENT.b Isistini AE ciuili exauctoritate Galli Aquilij atque s sine ea re heres institutus esset'. Eii 27' dem ratione fit,ut si testator minus distribuerit,pxempli gratia, si duos ex quae da. drante scripserit heredes residua eius hereditas accedat, ita ut ex semissibus in M stituti videantur: idque potestate tu ris accidere Vlpian. ait',id est, vi eius regu- aTri h. lae,quae dictat,neminem pro parte intestatum, pro alter testatum posse decem. dere. qua etiam descendi ac prostiaratius aCcrescendi,ut non adeunte uno ex coheredibus,ad eius portionem alter Vocetur, tacito iure . Uno tamen casci si is n. su defunctiis pro parte intellatus efficitur, rescissa per querelam inofficios, a-z liqua tectam eii paries Bene Vero Pomponius in hac nostra regula, tus, inquit, Nos et xx M NON PATITVR, & inde Triphonius ait, paganum non posse pro hi tali, parte testatum, pro parte intestatum decederemon magis, quam sine obserua
ij. F sa. tione laetum, facere testamentum'. Bene item. IN WACA Nis quoniam siecus est
- dem non seripserit,legitimis ab intestato locus est futurus. Quod ergo in por-h ael mirra. tione bonaria ei licet ut refert Triphonius,hoc etiam in temporis spatio,etiam non modico ex eodem priuilegio competit, Vtyro parte intestatus,& pro altera testatus possit decedere :&ob id etiam, siue simul, siue separatim consecta f plura testamenta, si valere voluerit,valebunt neque prius, per posterius, vel, ut est apud Vlpianu', superius per inferius rumpetur. Qii inimo & codicillis da. t i talia, adeoque precariam institutionem,redigere in potestatem institutionis di- -υ. - rectae poterit,cauendo id sequente testamento . Denique si fidei heredis, posteriore testamento instituti commiserit,ut prius testametum valeat, etiamsi vim huius totius atque adeo institutionem ipsam in causam fideicommissi,& codicillorum,in dubio,quemadmodum si paganus csset, couertisse videatur, attamen si aliud senserit testator miles,directo heredem habebit, ex priore quoque testamento, quod tamen fideicommissi iure sustinetur:& haec est sententia l.
nam semper voluntas militis inspicitur:Pagani plerumque sallit enim inter- ω, ἐὴρ ri L dum in non voluntas,Verum scriptura.Et ideo eandem speciem in pagano tra- potui se ctans Vlp. e odem libro',hanc exceptionem non addidit.quamobrem si paganus heredis fidei commiserit,ut prius testamentum valeat, non poterit non esse precaria institutio,quae priore illo testameto scripta est,etiam si directo iure su - 'i' stineri testator voluerit. Hoc ideo,quia non ut miles,ita paganus duobus testa. I mnis . mentis decedere potessissemper enim posteriore iusto, prius rupitur: quomodo sp nee pro parie,vel hereditatis,vel teporis testatus,pro parte intestatus mori, iure Romano potest.Sane si nominatim paganus dixerit,ac declarauerit scripto, se velle,ut qui primo testamento institutus est,sit heres,&caetera iure fidei comissi valeant. tum eius quoque voluntas Obseruabitur: quemadmodum &ita he . redem sacere potest, quem in codicillis nominauero, heres esto'. unde superiore etiam casu,pro codicillis prius testamentum crit, nec ideo magis videbi tur cum duobus testamentis decessisse , quandoquidem qui heres institutus t est priore testamento, quasi ex posteriore venit ad hereditatem. At in milite
66쪽
AD TIT. DE DIVER. REG. IVR. AN T. viri non modo si probetur id scripsse, sed etiam si sciasse tantum, de volitisse, --
intelligatur: nam quaeque militis voluntas testamentum est', ita fer, ut diuer siss temporibus, uni eidemque duo in solidum heredes existant, at certe uno di codem tempore, non magis militi, quam pagano vni, duo pro solido heredes esse poterunt,ut lib. 34. ad ediistum Paulus tradidit: nec enim ratio naturalis id patitur, quomodo idem, e cm libro scribit, plures eandem rem in V M. xi solidum possidere non posse naturaliter, quod contra naturam sit,ut cum ego aliquid teneam,tu quoque id tenere videaris'. idemque est in possessione ciuili Hi anam fiuctuarius colonus, inquilinus, is qui precario habet, fundum, in quo sunt, non possident ciuiliter, sed solus dominus, quamuis illi quoque natura- liter possideant' Idem est in dominio, quod apud duos pro solidosmul esse no P potest . Denique Celsus ait, duorum in solidum dominium, vel possessionem 'ii; 2. . esse non poste , ergo nec hereditatem, quae dominium tribuit. pistre. Σ Δ
Pomponius lis ro quarto ad Sabinum. ia Iura sanguinis,nullo iure ciuili dirimi possunt.
De iure sanguinas, siue cognationis, quodnaturale Mi. Te iure confinguinitatu, ite dici. i. . adoptionis,quaesunt ciuilia. Haec iure ciuili tiliantur: istud non infringitur. t. ., i
i Vius regulae intelligentiam, assiccutus esse non videtur Accursius, ius enim sanguinis accipit, pro iure consanguinitatis, quod non est naturale, sed ciuile. nam adgnatio iuris ciuilis nomen est', & ideo separatura naturali iure, in , . sed hodie instit. de adopti ius autem r. I. con singuinitatis, est species adgnationis. Ius itaque sanguinis a iure adgna- ηδε .tionis distinguitur: hoc enim, non illud adfert adoptio f: &quia hoc adfert, ideo &ius cosanguinitatis adsert: &vt adgnationis, ita cons gninitatis a pa- οῦ ita gratre iura oriuntur. Unde inter uterinos,vel sputios, qui scilicet patrem nullum' π habent,non est ius consanguinitatis',sed proximitatis tantum, S cognationis tac denique ius sanguinissit ius cognationis,&ideo cognatos, iure ciuili desectos, P o se ratio naturalis ad hereditatem vocare dicitur'. Quamobrem quod hic Pom- serponius ait, iura sanguinis nullo ciuili iure dirimi posse, sic accipio, ut hoc ideo ιν fiat,quoniam iura sanguinis sunt naturalia '',ciuilis autem ratio, naturalia iura
corrumpere non potest, auctore Caio ': ideoque naturalis ratio, nec aucto- g. st m-ritate Senatusconsulti, ut idem Caius ait , nec alia ciuili constitutione mutatur, cum natura mutari non possit, Vt Cicero docet in Laelio, probans veras amicitias,quod earum ortus non ab imbecillitate, aut utilitate, sed a natura si, sempiternas esse. Igitur iura quoque naturalia, perpetua, a terna, sempiterna d. o λ' sunt,siquidem a natura ortum habent. inde id euenitivi quamuis qui adoptio- ἡ ια, ne, atque adeo ciuili modo ac iure filius effectus est, alia ciuili ratione,vt puta emancipatione, filius esse desinat, & liberorum nomen amittat'. perdatque ii . - . . berorum gradum Et ut breue faciam, licet capitis deminutione cognatio in τ' nes, quae per adoptionem acquisitae sunt perimantur'. patria etiam pcrado- U. i. p. demptionem, atque ita ciuili modo quaesita, immutetur alio ciuili modo, id est, e-W ὸ Σ mancipatione': attamen filius naturalis emancipatus, etiamsi post adoptatus, rest.2 ,
67쪽
AD TIT. DE DIVER. REG. IVR. AN T. 33
titatis frumento,id pro expresso habitum iri Marcellus ait'. Nec Obstat l.quic-. Liri ita. r. quid astringendae s. de verb.obl. quae loquitur in dubio. inde fit,ut cum ex consensu contrahentium, a negotij natura recedatur, ut susus & planius demon strabitur in l. contractust pacto quoque ipsorum & contractus ipse,&quae ex eo nascitur actio, sormetur: ideoque soleant iurisconsulti suis hanc responsis exceptionem addere, nisi quid actum est, interesse quid actum sit . Quaedam ta ore mautem agi intelliguntur, etiam si nominatim expresia non sint, in iis praesertim negotiis & contractibus, qui consensu solo perficiuntur, & constant,& in qtii- He. e. m.
bus ideo contrahentium potius voluntatem, quam verborum conceptionem 'm -ι inspicimus, ut aperte colligitur ex s. 2.& vlt. Quae res pigno. oblig.pos. imo vero persaepe aliud agitur, aliud simulate concipitur in contractibus, in quibus ta- ιret temerimen rei veritas potius, quam scriptura perspici debet, l. i.& toto tit. Plus valere Dis quod agitur Sc. In dubio, si non apparet quid actumst, ut puta, si nihil de ea re
neque emptor sortasse, neque Venditor cogitauerunt, ut plerunque in eiusmodi rebus euenire solet,auctore Celso' ,inspicimus quod propius est ,Sut Paulus lib.9.ait, explicans edictum de negotiis scius, quod veriti milius cst' ,5 vim spreis quod plerianque feri solet, i. in obscuris. ii 4. ubi Accursius: id est quod in re '. 7 gione, in qua actum est, frequentatur, id quod Vlpianus docet t. sena per in si putationibus 3 . i. eod. Quod si ne id quidem appareat, accipimus,quo res de ita
qua agitur in tuto sit : semper enim indubiis id agendum est, ut quam tuti si- 7. at uri; mo loco si res bona fide contracta,nis cum aperte contra leges scriptum est'. Id autem non modo in contractibus, sed in testamentis quoque verum cst'. Postea id spectamus, quod stipulatori nocet, cui liberum suit verba late conci . pere,ac secundum promissorem interpretamur, auctore Celso'. Cum enim quaeritur in stipulatione quid acti sit, verba contra stipulatorcin interpretanda sunt ambiguitas contra stipulatorem est, ut idem Celsus it. 16. digest. scribit',& contra venditorem,ut dicemus in l. in cotrahenda. . Proinde ad id quod i l ies φλ. z. minimum est, summam esse redigendam traditur in d. l. serii per in stipulatio
nibus i ex quo Vlpiani loco, nostra haec regula, quod miror & Accursitim, S .i; Placentinum ipsum latuisse)intelligi poterit. Nam S si diuersa est inscriptio, di
uersa oratio,cadem tamen omnino est sententia Vlpiani libro x v. ad Sabinum in hac iuris regula, quam interpretamur, ubi ait, sena per in obscuris, quod minimum est sequimur:& libro s. ad Sabinum, ex quo dcsumpta est l.semperinstipi ubi ad id quod minimum est,summam in dubio redigendam esse docer. τισρω. Nec tamen ideo de inscriptione alterutrius capitis quicquam immutandum pute. Quod enim desii motu est exii. s. ad verborum obligationes in c5 tractus His 1. pertinet, quod autem ex li. xv. adlegata. Nam &sibi testam et i tabulae eiusdem patrisse eodem tempore,excplarii causa, ut vulgo fieri solet, scriptae pro ferantur, & in alteris centum, in alteris quinquaginta aurei Titio legati sint, Proculus respondit', in hoc casu heredi parcendum esse, ideoque utrunque le- , earum nullo modo deberi, sed aureos quinqua etinta tantummodo. Nam & m-λλια scholiastes quidam Graecus, ad eam regulam ab interpretibus ira redditam,s Emorum s τὶ 1 Lν-, cum altera de causis poenalibus, hanc quoq; de testamentis adpingit speciem, his scrc verbis: του νη- γαρ λε' nu τὸν
68쪽
minis,sed diuersi pretii habens, fundum Cornelianum legauerit,si maiorem,id ι -ρ istis est, maioris preti j sundum legatum non docebit legatarius, in dubio dicemus in Do minorem legatum videri'.&cum ita scriptum sit,omnem scenim lego penu, i I- praeter vinum,quod Romae erit,dO,lego,solam penum quae Romae est,tegatam IT m. videri iurisconsulti docent'. Et cum post legata saepius adscripta,restator hociante impletum testamentum , subiecit, semel praestari velle, atque adeo caetera legata ipso iure adempta videantur,si quaeritur quod magis ademptum sit, s noenim apparet, ut ait Vlpianus) o quod magis praestari oporteat, Papinianus existimat posse dici exiguus esse praestandum'. Sicut&si numerus nummoruindistiniste sit legatus, nec appareat quales legati sint, nec possit contiet vel ex ipsius patrisfam. vel ex regionis, in qua versatus est, consuetudine,vel ex mente patrissam. & affectione sex qua vi quod factum, ita quod relictum est, in obvianio lauro capit interpretationem ' :&ex qua pronuntiantis mente, oratio neque 1 coniunctionem,neque disiunctionem habens, vel distancta vel contu iusta ac
hoc receptum est, ρον ' ne fuerint testati sic,decem,aut quindecim,vel, post annum,aut biennium: nam
heredis est potestas in eligendo l. si ita relictum g si ita scriptum. s. de leg. Σ. cui pruriu=-vis, iungenda est l. io'. p. de verb. obl. cum ex eodem libro sit Pomponij tertio ad Mutium, & in stipulationibus id seruari tradat, ut quod minus, quodque ι α 3. longius est, videatur in obligationem deductum '. Denique cum minor sum- I main maiore eontineatur', ut in maiore parte minor ,& in eo quod plus est, insit & minus' ideo cum quis quartam partem bonorum lcgare volens, dimi-
. ' diam scripserit, quartam legatam ex opinione Proculi potest defendi, quia in- Esset qua arini in semisse, di quinquaginta deberi, si quinquaginta legare vo p γ luerit, centum scripta sint: nam & ibi utrunque scriptum est, & quod voluit,& quod adiectum est: &ineam sententiam Proculus citatur', qua de redi. et incemus in Li15. item, si me viginti interrogante, tu decem respondeas , o- ,. bligatio non nisi in decem contrahitur': nam semper in summis, id quod β. si non in minus est, sponderi videtur, aiustore Paulo , & ut supra ex Vlpiano dixi, ad ι. 11: quod minimum est, redigenda summa est β. Obstare videtur l. sis qui dii centa. in princ. r. de rebus dub. quam hac ab Accursio praetermissam demiror. ubi eum duae summae in ambiguitatem inciderint, non tantum non debetur . . l la, maior, sed etiam utraque praestanda est Sed in ea specie id accidit, propter vim,
Wr naturam atque proprietatem articuli cu M. Igitur si obscuritas & ambiguitas est in voce aliqua, sequimur interpretationem quae Vitio caret, quaeque magis input πυ-ῖ congruit,ut nos Imp.docet: sin autem in voluntate defunisti, vel contrahentis, is se, summam ad minimum redigimus. Cur itaZnis quod, ut vulgo nostia declarat, insit i. iac nemo suum iactare praesumitur: nemo plus donare,aut legare: nemo pluris; ι i. ietis emere,aut plus vendere existimatur. Caeteriὶm in legis,vel caicti interpretatio AE , --.7. ne, si res si dubia, melius est verbis legis vel edicti seruire : quod tamen se a cipe,ut aequitatem excludi non putes, quippe quae in iure maxime spectanda fix
69쪽
ut, ut exponemus ad lan omnibus ' o.7. hoc tit. Hactenus de testamentis, &de verborum obligatione, de qua quod diximus in caeteris quoque contractibus obtinere, noster Vlpianus alio in loco ' tradit. Exemplum adseram de contractu emptionis,cuius lex cum est ambigua, primum spectari oportet quid actu , ψM J sit, addo,aut quid agi potuerit,uel actum esse videaturi si id non appareat, tunc id accipitur,quod venditori nocet, aitistore Pomponio ideoque minima ven i ιμ- .ditori summa praestabitur: ut puta si dubitetur nec ullo argumento dieno et ' queat de quibus nummis actum sit,facit t. labeo.Ξ de contr. empl. l. in contrahenda.*hoc it &l. veteribus.s.de pactis, quae idem obseruari docet in locatoreyt stipulationes ontractus, testamenta, sic &sententias interpretamur. Ideo si recepti arbitri plures aliquem in Varias summas condemnauerint, minor praestabitur, quia in hanc omnes consenserint , quomodo & si in dii tersis con- U--μ.
demnauerint pedanei iudices, minimam spectandam esse Iulianus scribit, auctore Paulo : quod etiam in poenis obtinet, non modo in ea specie, quam eY Graeco scholiaste retulimus, sed &in aliis quam plurimis. Nam si praetor,apud itquem suspectus tutor postulatus est,non significauerit causam remotionis de creto suo, contra quam debebat,ut appareret de existimatione, Papinianus ait ut est apud Vlpianum debere dici, remotum, esta integrae famae,quasi non obfraudem de dolum ut uoniam grassatus sorte in tutela sit,aut sordide vel perniciose pupillo egerit'' sed ob segnitiem, rusticitatem, inertiam, sin plicitatem, mi neptiam a tutelae administratione abeat: quo casu, certum est ei saluam &in uet Dram existimationem ac lim Lese,quae omnia traduntur ind. l. 3. 3.vit &l. seq. s. de su . tui. In dubio igitur,de leuiore crimine iudicatu interpretamur quod & iaciendum esse Aristoteles in Problematis docet. --ωψι ia si, quaest. 13. his verba S, αν sὶρ ncis. Quamobrem si dubitetur Vtrum praeses,vel iudex,qui scinterlocutus erit,vim fecisti ex lege Iulia priuatorum , an ex lege Iulia publicorum, condemnauerit,neque id ex deliini genere colligi possit, ut quoniam utriusque te . sis obiecta sint crimina, mitior lex, id est, priuatorum erit sequenda, ut Vlpia. nus ait',eductum de iis qui noti infexplicans.Cuius rei non haec est ratio, quoniam interpretatione legum poenae molliendae sunt, potius quam asperandae', ta a. d. vi quidam existimant:nec enim in superiore casu poena mollitur&mitigatur sed mitioris & benignioris legis poena insigitur, ideo, quia ut suo loco dicetur, in poenalibus causis benignius interpretandum est'.
Paulus libro tertio ad Sabinum. Secundum naturam est, commoda cuiusque res eum sequi, quem
sequentur incommoda ui lizeus ructu. Te miri suco no .neinter ictu Defluo. velfervito ο -
ου Huepeculia i rum, quatentu quorum potestat unt, Otagaret inci Aec lex Pauli est ex libro ad Sabinum tertio, in quo ille multa de
usu fructu dixit, illud inter caetera, usu stumi agri legato, in locum i demortuarum arborum alias oportere substitui, & priores ad stui ctuarium pertinere':eius verbsententiae ratio ex hac regula desumi potest,
70쪽
potest, ut quoniam onus arborum substituendarum sustinet, fruatur demor . tuis: aequum enim est,& rationi naturali conueniens, uteum sequantur con moda, qui patitur incommoda. Pomponius quoque lib. s. ad Sabinum, scribit, scuta fructuario summissa in locum defunctorum capita, eius est desinunt,
&statim domini, id est proprietari j fiunt, ita priora quoque,id est quae defuncta sentiex natura fructus, id est ususfructus, eius, id est, proprietarij esse desinunt. i. Hi ἡM. ac postquam illa substituta fuerint , haec fructuarij propria fieri, ne lucro ea resb. --φf. domino cedat', sed fructuario, qui ex natis, atq; adeo ex propriis gregem sup
iurisconsulti nostri tradunt, quo tutela legitima quae onus est , redit, eo & he- Thm.. reditatem ab intestato, quasi commodum, peruenire, praeterquam si foemi nainsia, proximior agnata sit: nam heresquidem est epotcst,at gerere tutelam,&ita vi- rili ossicio fungi non potest,nedum ut cogatur , ideoque qui post eam adgna p. u tus est pupillo proximus, tutelam administrat, atque onus & incommodumi i r ei ius rei sustinet, cuius ipsum non sequuntur commoda, sed ut sequantur pro histria. pe est. Caeterum regulariter quomodo plerunque sit, Vt qui patitur incommo- Dctisti id da,commodis eiusdem rei fruatur', sic etiam generaliter definire pos uiuus, ad C eum onera cuiusque rei spectare oportere, ad quem S commoda pertineam. peris es m. Et sane plerunque, id est, praeterquam perpaucis casibus , ita uti diximus eum. nil.ut cς,in edicto de institoria actione,Paulus ait uicut commoda sentimus . i. d.7. d. exacta praepositi institoris, ita S inc6moda sentire nos debere: de Vlpianus aequum praetori visum esse, sicut ex contractu institorum commoda sentimus, ut ita etiam ex ipsorum contractu&i obligemur.&conueniamur: de Pompo M i λδε nius' de s io agens aequum esse ait, ut cuius pamcipauit lucrum participete-
at tiam damnum. Vlpianus ait, si quis cum eo, qui omisit causam testamenti, ab
H μ u, intestato hereditatem possidet, ipsum etiam edicti sententia tenerii: nec enim in aspernari,vel ut ego lego asperari debere,obesse ibi factum herodisseripti, cui Li Ziis. etiam profuerit . Nam in uniuersum ita definit V anus lib. Ο 'dedimam. -δε Eli si agens de in tardicti , c qua pzrsona quis lucrum: capit, eiusfactum praestare o, T. i. deber . v cce, lieres ex defuncti persiona lucrum capit,ut pura, siquid legarii
ipsi de tacto fuerit, legatum enim consequ itur actione ex tellamento: at certuquod is, cui ille heres est fecit, perinde ςst atque si ipse secisset', ad ed vis quid
φ -- - μιι letatorum nomine testatarius non ex voluiitate heredi γ occuparit, hoc non tan
. , Λ tum ipse legatarius, vetitia Aian successor eius debeat restituere per interdi-ο- c M.test. qubi legato res Eehi in idem MYebditis libro seri sit, illud tetan dum est siue a te, siue ab eo cuius in locum successstiloquieri liquid eaeptun l. 'retius est,interdicto stile locum re. In locum siccessisse accipi nitas, siue per viride sitatem, siue in tem sit si cessii ' Praeterea illequulpecii iacinc ine fi liis lis. fam. apprehendit, id statim pater em si quamuis ignpret se in sua potestate filius ι ῆ f habere, ouininio etiamsi ab alio ilius tanquam seruus detineatur, post de t.1Ma ι.ε. idelm Vlp. eodem libro 6 7. ad euic una scribit. generaliter qui fiunt in a
y liena potestate, rem peculiarem innere, quod nudi facti est , non habere possi-