장음표시 사용
71쪽
ὁμevincit Arthurus Duch , Iuvenis istam aetatem ingreditur post annum a nativitate quintum & vicesimum ' integre confectuin. Idem in utroque Sexu tempus. Neque enim prae mascula, prudentiam femineam Jura citius potuerunt absolvere , Uam Nat ra omni aetate constituit infirmam. V. Et quamvis in locis . ubi Feminae iam majorennes nihil tamen sine Curatore efficaciter gerere possunt, squod praeter Germaniae Provincias, in Italia, Gallia, Hispania, Scotia, aliisque Europaeis terris receptum esse testatur ibelius Libro, de contractib. mulierumt) haec aetas illis inutilis esse videatur, cum ex gr. in foro Saxonicolmulier sine Curatore Minori comparetur; tamen Curatoris illa autoritas non ad aetatis, sed saltem ad staeus infirmitatis supplementum pertinet: unde etiam omnia cum Curctore, non tanquam minorennes, sed tanquam majores gerunt, nec in
alienationibus immobilium decreti Iudicialis indigent, nec laese,
VI. Minus tamen recte examinare rem videntur, qui, dum disputant, an Feminae Illustres & Regales, ut Reginae, Principes , Comites &c. sine Curatoris auctoritate efficaciter obligem tur decilionis fundamentum ponunt in munere, quod gerunt, virili, quo adeo sexum exuere videantur. Sed satius erat, Sexum ipsis relinquere, euius nullas poenitere potest, & Obligati ne Statuti , seu proprii, seu alieni non superioris . non tam illas eximere, quam nunquam ligandas dicere. Aut enim Maritae sunt ejusmodi Femina, atque sic iure Mariti aestimari debent, γliudque, quoad obligationes, fundamentum quaerendum; aut vi propria gerunt potestatem, atque sic non suo, non paris iure, sed eo tantum, quod se saperius est. tenentur & judicantur. quo etiam collimat Nibellus in tr. de Contractibus mulierum. De iis autem, quae Juri, quod Feminas Curatoribus subesse iubet, subsunt, recte se habent ea, quae decidit Carpa ovius. VII. An autem Marcellus, Juvenem reputans, quo dis' cipiat inter Seniores numerari. satisfeceiit definiendae huic aetati, videndum: Et satisfecisse censemus. neque enim JCtus aliena λLegum constitutione respondere potuit. Et noluerunt Leges hic
72쪽
generaliter quid definire, citin id vix admittat tum negociorum varietas, qua quaedam prater antinum , etiam corporis vigorem requirunt, quibusdam vero sola exsiccati & tremuli Senecicnis prudentia susscit; tum etiam temperamentorum & constitutio '''num in Individuis discrepantia, aliaque. Stet ergo aetatem hanca robusti ma, ut inquit Constantinus Imp. Iuventute, per coni L. L. et stentem , quam Medici vocant , aut atatem. ut Cice. ro, seu Statum Aristotelicum , eousque excurrere, donec adsenectutis imminutiones attigisse censeatur arbitratu Iudicis, per I S. regulam superius traditam. VIII. Et cum hanc aetatem , in computatione Civili, immediate sequatur Senectus , prout numeraverat olim Servius Tullius Rex, a & deinde Ulpianus, b & Marcellus c JCti: con- a Gell. xit. stat ex proxime dictis, eadem initia Senectutis esse, quae sunt b L. io. Iuventutis terminalia: sci generaliter indefinita, & illius prudentiae relicta, ad cujus notionem id pertinet, qui ex defecti com sis d. Let. i. potis aspectu, & causarum pondere d existimabit, eum inter se- d U. L. f. niores numerandum esse , qui Iuventutis jam firmitatem exuit. Gj- iduue communiter placuit. testante Gallio. f. IX. Hoc tamen recte cum Menochio limitamus,gsiciibi ex ε .. .
pressa lege Senium quoad certas causas desinitum sit. Qua ratione in Iure contingit, ut eodcm tempore, aetate quis & Se- 6'Mi- et nex, & non Senex habeatur, h variantibus negociis. Atque ita Servii Tulli Regis , dcfinitio Senis, ad militiae tantum vacationem f i. Obssa. restringenda est. Et quod Xenophon de Persis scribit, ipss pro 7 Sene habitum fuisse , qui quinquagesimum aetatis exces erat num : id mox ipse explicatius determinat ad necessitatem mili flandi extra patriam, & econtra tali Seni ossicium consultandi de a. t. - publico, & jus dicendi adscribit. Sic & quod Gallius I observa h Zὸςhias, Ltionem Camerae Imp. refert, quinquagenariam pro Sene haberi, non extendendum est extra causam testimonii in perpetuam rei memo- ' G 1ι aetiam dicendi. 28. X. In genere autem Civilis eonsideratio in Sene ad corpo k i. Θυρ- η-ris viriumque praecipue decrementum N infirmitatem. tandem di i 'ad animi deflectit. dependet tamen ex naturali notitia, quae Sene- '
73쪽
a Zach. LI. ctutem vult illam esse aetatem, qua animal manifestὶ deminuit . a M. s. '. s. Inde ratio Civilis deducit, talem hanc esse aetatem , qua homo propter corporis praecipue imbecillitatem, ex annis contractam, respectum circa ea meretur, quae sine corporis viribus sustinerib Cie. C./. nequeunt: b aut etiam interdum propter repuerascentem mentism s. 34. defectum, puerorum iure gaudet. ς , L ag γ D. XI. Etenim quibusdam, quamvis non adeo multis, contingit tamen ista selicitas , ut in extrema senecta integro & sγe isse. L. a. mo corpore Senectutem ne quidem sentiant, re quod de divinos. 3 de UMO . Moyse d exstat, ut oculus troia caliget, nec vacillet pes, aut dens L. Na quibus obvenit, qualis Maroniano es . cruda deo, viridisque Senectus.
. quomodo apud Xenophontems Cyrus, cum admodu Senex essedi e neg3bat, se unquam sensisse , Senectutem suam imbecilliorem, ' factam, quam fuisset adolescentia : & Leontinus Gorgias, Icum. Cieer. ultra seculum vitam vixisset, amplius tamen vivere desideravit, σοn. maj I . quod nihil haberet, cur accusaret senectutem. Talium paucah Plin. V. I. celebrantur. Pluribus tamen hebesiunt is siensis, membra torpenti praemoriturque visu, audititi, incessu, dentes etiam ae ciborum i is AE a Sam. frumenta. i Neque tamen id eodem modo & tempore patiuntur omnes. Alios infirmo damnat natura Senio , cui lex quasi est, k Cicer. Car. ne sint in senectute vires. aliis conciliat mala Senectae casus: in non h/ paucis libidinosa ct iηtemperans adolescentia , emetam corpru tr 'δ'' βὴιctuti. I Interim tempore gravescit onus senectutis, ac pri'. . mam inter & extremam, ut naturale spatium , ita de vergens ad novissima condicio deprehenditur. XII. Inde Senes, quos haec aetas vel honorat, vel deprimit, gradibus distingui vel niaxime necessc est. Horum tres reserta 'd L. a. δε ex Galeno Cujacius. a di frustra definit post alios Menochius. λ. . Censorinum c in Seniores dividit, quos ad annumis i. sexagesi naum aestimat , & abinde ad finem vitae S ηι, in specie.
sennees . In Cicero d illos idetur appellare proνrcta aetatis, hos grandes nata.
quorum sensum imitatus Callistratus, e dum distinguit inter se O 2. niore gr Π ς Π-F- Seneca I illorum diceret atatem ἐπι-
74쪽
xam, horum ρνacipitem. Contra Tacitus f senes priores, post s agris. s. s. hos aratu terminos ponit, quibus desectae alatis hominem sistit Ulpianus ; g Plautus b Acheruntium Senem & Decrepitum , g L cuius aetatem numerant ab anno LXX. i quod communi Dd. o pinione receptum esse ferunt. Imprimis autem Tacitus ι ita Ob--Σ. M., servat in Augusto validam adhuc aetatem, qua seque & domum Se i H in ρν pacem sustentavit, & sine turem provectam, qua o agro corpore fatigabatur, seu, ut BCeciems m ista enarrat, ubi ad ultimam ctfessem senectatem τι-tum ess, ct iam valetudo in deteriis lapsa. ani' D. ιo. ιώ. .. mum ct corpin infirmavit. agebat autem Augustus tum serie sex tum supra septuagesimum annum. n Qua ipsa aetate corpis senis i labbrat, ut ex Varrone iterum Censerinus o ait, &, studiosagitii ρ conjunctione Taeis.
pubeunt morbi, Iristrique Senectus:
νn quae acuta animadversone Seneca q istam Senectutem insanabi- ν ι. iam vocat morbum, & Aristoteles r alicubi naturalem. q Dist. Io . XIlI. Eam ob causam Juris Doctores infirmis 8c valetu- dinariis Senes, quoad juris effectris, aequiparant, &, praeeunte Panormitano Abbate, s regulam formant: quddstatutum loquens sine.magna de infirmu, locum quoque habeat in s.nibus. Saepius enim coniungi valetudinarios, a quasi aequalitate Sortis; &,'aeque t e. s x Dp ut valetudinarii, periculo propinquae mortis subesse dicuntur. v - - Quod tamen restrictum voluit expresse ad septuagenarios Alciatus, x ut in tali praesumatur infirmitas; clim vix dubium sit, quin talis pro Sene sit habendus. ' Cui tamen praesumtioni parum i L. MDν- ponderis tribuit Menochius, a, nis prudens collatio fiat negocii N. cum viribus Senis. PracXIV. Habet eruo haec aetas sua incommoda, qtiae quan 1 f.
ta nunc psrspeximus, corpus potissimum ,'& organa sensus assi- me n. q. gunt. Sunt tamen potiora, quae inter tremissas membrorum infir y si V Primitates tanto clarius resplendent, quanto apparent marcido in corpore exsiliores senes. Auctoritas est, & prudentia Senum , quae et Oftio. π.tam ipsis est propria, quam temerita adolescentia κ istis viribus io. oe o. 6. se reddit illa aetas non tantum venerabilem , sed & invictam . &I 1 inter Car.
75쪽
inter tristes rugas voluptate fruitur, vel ex immunitate Iuvenilium concupiscentiarum jucundisiima , de quibus amplius agit Cicero in Catone maiore. X U. Imprimis istum juris effectum exinde percipiunt SNnes universim, ut prudentiores, vitaque iniuriares o spientiores regulariter praesumantuν: quod deducit in suo de. Praesumtionibus opere Menochius; ' & praecipue operosus in eo est Tiraqueuius, ' qui tamen, quod post varias disputationes subjicit, ' & ex eo quoque notat & probat Mascardus , ' contrarium probari non possi, myi ριν quindecim ises , insigniter fallere & falli videtur. Neque enim L. r. C. de Prox. saer. serin. lib. ra. ipsi ad hoc laudata, quicquam de Senibus aut gradu aetatis exprimit; sed in os siclorum ordinibus posteriores tempore, prioribus vetat praeserri: nisi quindecim primarum testimonio dignior ingenio & sti diis quis habeatur. Potest autem prior ille in dignitate, posterior aetate quoque esse illi, a quo nunc etiam meritis viticendus esti Et alias ipse Tiraque lius tantae praesumtioni derogat hibens, ubi iuvenem eruditiorem, rudi ori Seni praelarendum esse nullus e
bitat. XVI. Denique quamvis Prudentia, & reliquae animi ubres, in se spectatae, descere non possint; mortalibus tamen ines sae corporibus obvclantur, aut deteguntur, prout mutationibus naturalibus illa sunt obnoxia. Cum enim nativus calor, eo sumto sere humidi radicalis nutrimento, ipsummet se inde reddat debiliorem, evenit, ut, non naturali quidem temperie, sed a sumtis forinsecus, & ejusmodi in frigidum corpusculum receptis rebus, quibus excoquendis paucissimae caloris resiquiae impares sunt, naturaliter sicca membra torpenti extraneo humore inumdentur. qua ratione ipsa mentis efficacia, aeque ut in pueris & im fantibus , quasi suffocatur, & intellectus obruitur. tque hinc fit, ut ad puerilem simplicitatem & inscitiam relabantur admindum Senes. Sic namque Lysimachus apud Plautum, Demipho ni Senecioni insano obtendit:
76쪽
Unde εἰ gr. aecum proverbium Senti lin pueri. Quod universa liter naturae imputat Plato, qui decrescentia, inquit, corpora ivi Moesti naturam redeunt, atque in has tam anima, quam corpora
bitum subeunt puerorum , rimum tabescentia isseiuni ct int νιunt. quamvis ipsi Platoni felicior obtigerit sors, ut qui valensti scribens, uno & octuagesimo anno exspiraverit. Ge. Car. Illud tamen accidens est, nec per se, uti iam di- I elum, ineu Senectuti. Nam quod Caecilius, cimicossuli δε-nti appellaverat, id Cicero ita ex sit: Vitia non esse Senectum, α ι λε sed inertustignave, somniculosae onorbos. Senectutis. ut petulam ita, ut libido, magis eIZ adobsentum, quam Senum p nec tamen e-mniuam adolesientum , sed non proborum: sic ista senilis stultitia qua debratio aρ'stari solit 3 Senum livium ea, non omnium. Hinc Diocletianus & Maximianus AA. & CQ sapientissimὸ di. stinguunt inter Senium quod sinceritatι, mentis aenet, Ec quod non teneti & iterum inter Senectutem fiam, se. in se & simplici. pter consideratam, & ut certa consequentia ad hoc manu dicit donari inter eam, quae accidenti aliquo corrupta est. XVIII. Cum eiso naturae Senum vel maxime conveniat, intellectu mentis acutissimo pollere : hine in dubio, in ultima etiam Senecta praesumitur quis sanae mentis, ut habet post adductos Brunne mann; donec ex certis & probabilibus causis con- adatrarium elucescat, ' & mentis compotem negans, susscienter il s m Itid probet; ' ita tamen, ut attestationibus pro sana mente Senis licet paucioribus, cedant contrariae etiam plures, ut volunt Meno- ri 2 chius η & Mascardus. ' - , XIX. Ubi vero ad puerilem sensum reductum esse Se nem constat, dum se. occipit pueriliter & sine intellectu agere, tum sane ex actibus suis judicatur, atque eorum merito aestima. As n.iosa tur juie, quorum factis se comparati ' - P, IX X. Sed hic quodnam dimensum statuamus, quo finiatur xtat Extrema sane est hinc in initiis succedentis , qtiae nulla tipsi est, sinem hujus ponere non licet. Omnium atatum, inquit c. ξυι νιηι icero, ' certin terminin est et senectutis autem nullus. ita se. cum in f p
77쪽
Spadonum; & adhuc nomen retinet in adoptionibus, lut adoptans tot annis praecedat adoptandum. Ceterum optimo judicio Ba-chovii , male huc transferunt passim Dd. casum in L. Mela. F. t. D. de Ab m. lu. expressum , cui justum , ut arbitramur, locum supra iam assignavimus. Haec aetas, quod obiter adiicimus, venustate sua , si omnia adsint, se commendat, ex eo, quod medium quid sit inter teneritatem puerilem . & maturescentem juventu
tem. Unde Ovidiana Sappho ad Phaonem suum: O nec adhuc juvenis, nec jam Puer: utilis aerit
εἰ Seneca, Pueritia, inquit , maximia in exita decor est.
V I. Dehinc alia pars anni vigesimi in Maribus , sed in Feminis octavi decimi, efformabat Perfectam illam atatem Constantino imp. dictam, & indulgentiae capacem. Sed quae illi appelletur plena perfectaque adolescentia, & quae robistissima Iuventus, quiabus mediam inserit suam hanc aetatem. certe divinari non potest. Inde & nomen inutile, in repetitione Iustiniani, silentio abolitum: imb etiam contraria constitutione alio rejectum est. VII. Aliam observavimus in lectionibus Romanae hist riae adolescentiae partem, quae barba ponenda aetas erat. Post terseptenos annos g/ηα flere vestit Iuventa, inquit Macrobius; quasi eo tempore rasurae matura statuatur barba. Barba semper inter insignia & habitum Philosephorum numerata. Quo respexisse videntur Impp. in L. I. C. de Profess ct Medie. Nobilioribus Romanis mos fuit. aetate media, barbam rasitare t quod Gellius de praeteritis jam sibi seculis notat, & ad imagines veterum proVo-
eat. Statam autem aetatem ponendae barbae, vix est, ut comprobemus monumentis. Videtur tamen definitum annum respexisse Amita Neronis vetula, cum lanuginem ejus contrectans per blanditias dicebat baxe exceptro, mori volo. Caesar Octavius Augustus sub Consulatu L. Marcii, & C. Sabini barbam priamum rasit, teste Dione, S splendide diem istum festumque Ggir; quod in aetatis ejus annum XXV. computat Lipsius. Nero, ut id cm Lipsius , anno XXI. posuit, & institutis ad eum actum ludis Juvenalibus, conditamque in aurea pixide Capitulino Jovi
78쪽
consecravit. Singulare autem est, quod Caius Caligula XX. aetatis anno, togam sumsit eodem die, & barbam posuit. Ceterum Hadrianum ex Imperatoribus primum barbam nutrivisse notat Niphilinus ' in excerptis ex Dione, & ex Nummis probatur. VIII. Pubere nac aetate homines in sinam tutelam venire, a Li ... animi judicium b bab re, atque flabilitatem c dicuntur, & sapien- 3 .rium jura pertractare posse. d. Sed plerique tamen Iuventa faci- a L. si δε les, & infirmo per adolescentiae lubricum consilio deprehendun- , ctur, tam ad virtutem apti, quam proni & cerei flecti in vitium: .alicentiosi, luxuriaeque potissimum obnoxii. Neque vero non perm. f. c. saepe contingit ut popularem exinde auram mereantur. Ita de Druso, in Urbe inter crim ct sermεnes hominum ob per te, Tacitus . e Neque luxis in Iuvene adιὸ dolicebat. huc potius intenderet, diem editionibu , noctem conviviu traheret, quam solvi , ct nustis num. voluptatibus avocatus, maestam vigilantiam ct malas curas exerceret. Ista sane in Druso non poterant non habere plurimum grati, cum hoc ipso secreta Patris Tiberii mitigabat, qui nulli facilis visu, timendus omnibus erat ob artificium latendi. Sed & in genere aetas haec genio sito multa vindicat : & dandum aliquid
αtati: sit adolescentia liberior, non emnia voluptatibus denegentur' 'non semper 'peret vera ct directa ista ratio, vinear aliquando cu- ὸitas voluptasque ratiouem. Idque vel ex necessitate Ieculi. nam Cic ἀ csiserte quem inveneris, qui aspernetur ocula pulchritudinem re
rum, non odore ulti . non tactu, nonsapore capiatur, excludat au
ribuι omnem suavitatem; huic homini Cicero fortasss s pauri δεοι propitios, plerique autem iratos putaverint. Sed ita agitur haee fabula. quia Ottώο pueritiam incuriose, adolescentiam petulanter Tac. H. Verat, gratus Neroni est, aemulatione luxus. Inde communia seia mre sunt aetatis perfugia: quae ed tamen magis tolerantur, quo
commissa adolescentiae alieniora sunt a sceleribus & flagitiis, &quo prastantioribus postea virtutibus mature sedatae juveniles cupiditates obteguntur. Equidem dissicile fuerit tenero Adolescenti, & quamvis amplectemi oblatam speciem, distinguere virtutis viam, ab ea, ouae voluptatis blandimentis perpolita ad vitium ducit. Herculi, sed Jovis satu edito, vix inde eluctari li-H cuit.
79쪽
culti Interim quod felicitas, quod aliis sorte denecat naturae bo. nitas, rectitudine disciplinae suppleri potest. Sic tua non den gantur aetati, ubi speciata adolescentiam regit moderatio. antia latam voluptatibm adolescentiam erit, sed fisa quam patris imperio madestior. Alias enim, quod ait Virtus Xenopho tio Herculi, unice voluptatibus dediti ob ea qua peragunt, gravari, ob ea, qua peregerunt pudore assecti sunt. ct qua jucunda ira
juventute percurrerunt, reservantur motista in Senectute. Satius
ergo illud audire, quod Pisoni jam provectiori Galba : ea vita
tua , in qua nihil praeteritum excusandum habeas. Namque serius sorte agnoscitur, natura infirmitatis humana tardiora esse remedia, quam mala. I X. Interim ut eommuniter consuleretur aetati, vacati nem, quam eleganter Cicero vocat, adolescentia ad stitos annos
jura indulserunt, quibus, si qua consilii infirmitate, vel adversis captionibus laesi fuerint, cavetur, ne Adolescenti aetatis vitium, aut compendia aliena noceant. X. Et cum ad hanc usque aetatem intellectus persectus, de exacta consultatio, ab homine exigi non possit, cujus rationem inquirit & reddit Philosophus: imperfectum autem ad id refer tur, a quo perficitur sequitur naturale esse huic aetati, ut opini ne magis, ductuq; Seniorum regatur, eo usque donec propria ac tanta prudentia polleat, quanta regendis assectibus actionibusque sit necessaria. Nam & si quid Iuvenilibus actis irrepat, quod satiat senilem aliquam prudentiam, pro proprio huius aetatis non abetur. Sic ubi Pisoni Drusus severi aliquid cum calliditate mixta responderet, non dubitabantur ei prascripta a Tiberio, cum incasti alioqui, ct facilis juventa, senili tum artibus uteretur. X s. inousque autem, & quibus modis Juvenili imprudentiae succurratur, id totum Luislatoria nudentia, utpote pedifecta, aestimare comenit, quo tempore perfectos. & proprii consilii capaces arbitretur Cives suos. Huius rei miram in diversis Rebri spubl. reperiri licet varietatem, distinctosq; Populorum ci ca talia mores. Quibusdam enim, spreta annorum observati ne, vires sacinore aliquo comprobatae, indubitatum devictae im
80쪽
bellis aetatis signum habentur. Quam in rem Gothica adhue Cassiodoe. r. feritate rescribit Theodoricus Italiae Rex hune in modum: Ju-wηα nostri, ad exercitium probantur idonei. indignum ea, ut ad vitam suam disponendam dicantur infirmi: ct putentur domum suam non reg re, qui creduntur bella posse tractare. Gothis Ma - rem Mitimam virtvi facit. Et qui valet hostem confodere , σώοmni se iam debet vitio vindicare. Nimirum his populis, rudioribus istis seculis, satis erat generosissima, & rapinis violentiaeque nata animalia imitari, omnemque vitam bellis & grassationibus describere. Id in laudato rescripto etiam egit Theodoricus, mutuata comparatione ab natura Aquilarum, quas libertati suae tunc relinquant parentes , ubi propria captione satiare se potis sint. Similem in sensum jam antὰ de Germanis dixerat Tacitus, qui Ger astas. postquam tradiderat, non distingui educationis deliciis dominum& servum, subjicit mox; donec aetas separet Ingenuos, virtus agnoscat. Vult ergo, aetate infirmiori ingenuos servulosque jux- . ta aestimari, perfecta demum separari aetate, qua virtute & bellico iacmore agnosci meruerint. Ejus veteris Gothici moris reli uias sorte adhuc reperias hodieque in Sueciae Regno. ubi sine iscrimine annorum haec aetas Judicis arbitrio, ex probato Adolescentis intellectu & prudentia definitur, teste Loccenio. X II. Aliis tamen Gentibus, quibus praeter bellicam sortitu
dinem, etiam civiles artes sunt cultae, virtutem annis valescere, Rex inde virilem constantiam incliri certum fuit. Hebraei cum pubertate, de qua supra dictum, simul majorennitatem & contrahendi habilitatem induebant. Persae olim anno demum vigesimo sexto vel septimo in viros surrogabantur, quod habet Xenophone hucusque enim intra cancellos adolescentiae detinebantur. Ulterius fere extendebant Lacones ex instituto Lycurgi, qui tripesimo demum aetatis anno iuvenes suis exsolvebant leuibus. AIII. Romanae jura aetatem hane puberem vel minorem, in utroque sexu i neque imbecillem & natura consiliis infr-mum sexum citius Legum tuitione eripere conveniebat sitiunt δε anno XXVto plene elapso: incertum tamen quibus auspiciis, cu- usve aevi benignitate.