장음표시 사용
41쪽
4 AD HERENNIUM nihil fecerit, accusator dicet eum usqueatio praemedi tum sui je quid sibi siet M uuenturum , ut confident iis me rect iens restonderet: quae signa confidentiae, non innocentiae sint. Destnsor, i pertimuerit, magnitudine
periculi,non conscientia peccati commotum Me dicet. Si non pertimuerit,si clam innocentia negabit q)e commovitum. Approbatio, est qua utimur ad extremum constrismata sufficione. Ea habet locos proprios atque commuranes.Proprijsunt is quibus nili accusator nemo potest ut Cr ij,quibus nisi destrisor. Communta sunt, qui alia in
causa ab reo, alia ab accusatore tractantur. In causa coniecturali proprius locus accusatoria est, quum dicit mulorum in σπι non oportere, CT quum auget pec cati atrocitatem. De sorii proprius locus est, quum mistricordiam captat, ex quum accusatorem calumniari criminutum. communes loci furit, cum accusatoris, tum destu ora:a renibus,contra tenes: . quaenionibus, concitru quae liones ab argumentis, contra argumenta: a rurimoribus,contra rumores. A' testibus dicemus secundum, autoritatem Cr uitam teriit , Cr constititium renimoanior ruontra refles, uitae turpitudinem, testimoniori
inconmittium,si aut non feri potui*e dicemus,aut non fetaem esse quod dicant, aut scire illos non potuisse, aut
cupide dicere,Cr argumentari. haec ex ad improbatiorincin,er approbationcm testium pertinebunt. A quaestioaenibus dicemus,quum demonstrabimus maiores vera inuontendi causu,tomenin er cruciatibus volui be quaeri, Cr summo dolore homines cogi,ut quicquid sciant, dicit.Et praeterea cosi matio haec erit distulatio, si quae dicta erunt argumentando, bd uJs, quibus omnis coniectura traxmtu triamus ad verisimiem Astitioncmud que hoc intestimo
42쪽
LIBER II. a testimonijs scere oportebit. contra quaestiones hoc moaedo dicen :Prim in maiores uoluisse cretis in rebros inter poni quaestiones,quiam quae uere dicerentur, seruari:qua
salso in quaestione pronunciarentur, restili possen hoc
modo: Quo in loco quid positu sit, et si quid seisinule, quod uideri,aut aliquo simili signo percipi posset:deinde
dolori credi no oportere,qu)d alius alio reticentior sit in dolore,quod ingeniosior ad coministenta,quod denique saepescire aut si sicari post quid quaesitor uelit audire: quod eum dixerit, intelligat fibi Mnem doloris suturum. Haec disputatio coprobabitur, si restilemus quae in qu pionibus erunt dicta probabili argu metatione: Us paristibus coniecturae,quas ante exposuimus,fine oportebit. Ab argumentis Cr signis Cr caeterat lacu, quibus augeritur sufficio,dime hoc modo conuenit: Quum multa concurrant argumen Cr signa, quae inter se colientiant,rem p picuam, non susticiosam uideri oportere. Item plus oportere signis Cy regu mentis Ged quum tectibus. Haec enim eo modo exponi, quomodo reuera fiunt gem:test pes corrumpi pose, uel pretio, uel gratia, vel metu,uel simultate. Contra arga menta Cr signa Cr caeteras ustiariones dicemus hoc modos demonstrabimus nullam remese, quam iustitionibus quiuis post Giminari: deinde
uniquans fustitionem extenuabimus, Cr dabimus operiram,ut Medamus,nihilo magis in nos eam,quam in alia quempiam conuenirerindignum acinus esse ne testibus
coniecturam er fustitionem firmamenti satis habeb. irumoribus dicemus i negabimus rem famam nasci μαλe, quin subsit aliquid: Cr dicemus causam non fuisse quare quistiam conplumi et comminilimetur.Et prismeu si caelo ij s soleant ese, argumentabimur hunc
43쪽
αό AD HERENNIVM esse uerum. contra rumores dicemus primum, si dociliis mus multos ecte isos rumores, Cr exemptu utcmur, de quibus nisu uenia fuerit: Cr aut inimicos nostros, aut . homines natura malevolos Cr maledicos confinxiosidiiscemus:Cr aliquam aut fictam abulam in aduersarios alleremus, quam dicamus omnibus in ore esse: aut uerum ru morem projeremus, qui Liri aliquid tumitudinu a bat: neque tamen ei rumori nos fidem habere dicemus, ideo quod quiuis homo posit quemvis turpem de quolibet rumorem prostrae, cir confictam abulam disipare. Verui tamen si rumor uehementer probabilis ehe uidebitur, rigument indo finae idem poterimus abrogare. Quod Crdi ieilivia tra latu est costitutio coniecturalis,CT in ueram causis sepsime tractanda est, eo diligentius omneu eius parieta perscrutati sumus,ut ne paruula quidem tituributione aut o ensione impediremur, si ad hanc ratiorunem praeceptioni , Uiduitatem exercitationbs accommmodaremum. Nunc ad legitimae constitutionu puncta transeamus.
Q v V ri voluntas scriptoris cum scripto disidere uia debitur,si a scripto dicemus,ba locis utemur siccundiat narrationem. Primu scriptoris collauiuatione. Deinde scripti recitatione.Deinde percunctatione, scirent ne aduersari
id scriptu suisse in lege aut in te timeto,dut in stipulatione,aut in quolibet scripto,quod ad candae rem pertineat. Deinde collutione quid scriptum sit,quid aduersui ij sie feci be dicant,quid iudicem sequi conuenia utram id quod diligenter perfriptum fit,an id quod acute fit excogitat: tum. Deinde ea fiententia quae ab aduersar)s sit excogistata, Cr scripto attributa, contemnetur Cr infirmabitur.
Deinde quaeretur, quid ei ob uerit,sii id uolaiyet scribere,
44쪽
LIBER II. ανω no potuerit perscribere. Deinde a nobis sententia disperietur, Cr causa pro 'retur, quare id scriptor senserit quod perseripsit: Cr demonstrabitur scriptum illud esse
dilucide breuiter, commode, persectricena cum ratione. Dcinde exempla prostretur,quae res quum ab aduersurijs sententia redderetur,Cr uoluntas aikrretur, a scripto potius iudicatae sint. Deinde ostendetur, quam periculos sit a scripto recedere. Locus comunis est cotra eum,qui
quum stratur se cotra id, quod legibus sancitum est,aut testimeto perscriptum sit,strisie: tame secti quaerat defusonem. i siententia sic dicemus Primam laudabimus scriptoris conroditatem atq; breuinte, quod rintu scripserit,
quod necesse verit: illud quod sine scripto intelligi pori
tueri no necessario scribendum putari Deinde dicemus cuilumniatores esse oscium uerba,Cr literas sequi,neglia gere uoluntate. Deinde id quod scriptum si aut no posse
fieri,aut non lege,no more,non natura,non aequo er bono poste feri:quae omnia scriptore uoluisse quamrectissiae me feri nono dubitetrat ea quae a nobis sciti sint, iustissime Acta. Deinde contrariam sentetiam,aut nullum essee, aut stultam,aut iniuitim,aut non posse feri,aut non cor stire cu superioribus Cr infrioribus fiententijs, aut cum
iure communi, aut cum alijs legibus comunibus, aut curebus iudicatus dissentire. Deinde excinplorum a volu me,Cr contra scriptum iudicatorum enumeratione uteae 1 r.Deinde legum Cr stipulationi breuiter exscripta rum,in quibus intelligaturscriptorum uoluntas Cr exposito. Locus communis contra eum, qui scriptam recitet, Cr scriptoris uoluntatem non interpretetur. Cum duae
leges inter se discrepent,uidendum est primum,num quae .ubrogatio aut derogatio sit. Deinde utim leges ita dissentiant
45쪽
tiant ut altera iubeat, altera uetet:an ita ut altera cogat,
altera per nati. I nlima enim erit eius destrisio,qui negabit se scribe quod cogeretur, cum altera lex permitteret. Plus enim ualeis auctio perii sione. Item illa desensio teruituti, est,cum otienditur id actu e9e,quod ea lex sanciat, cui legi abrogatum uel derogatumsit id quod posterioruri lcge sancitum sit, be neglectum. Cum haec erunt cor sideratadtitim liori lcgri expositione, recitatione, ialaudatione ut M. Deinde contrariae lens enodabimus uoluntatem,Cr eam trahemus ad nostrae cause commoditi
Deinde de iuridiciati absolum famemus rutione iuris, Crquaeremus parte iuris,utrum cum ea aciat, de qua parte
postolus dissoremus. Si ambiguum ese scriptu putabitur, quod in duas aut plures sententiis trahi post hoc modo tractandum est.Primim, sitne ambiguum quaerendus.
Deinde quomodo scriptμ esci, i id quod aduersari, inisterpretantur,scriptor eri uolui 1 et, ostende dum est. Deis inde id quod nos interpretemur,Cr feri posse,Cr honeripe,recite,lege,more, atura,bono Cy aequo peri posse: q
aduersari1 interpretantur,a contrario. Necesse ambigue scriptu,ca intelligatur utra sentena uerasit. Sunt qui a bimatur ad hac causam tractata vehemeter pertinere cognitione amphibologiam et,quae a dialecticis prostrium. Nos uero arbitramur no modo nullo adiumento Festa potius maximo impedimento. Omnes enim illi amphibori logias aucupantur,eas etiam quae ex altera parte bentenαtiam nullam posunt interpretari. I taq; cr alieni sermonis molesti interpessatores,Cr scripti tum odio situm obscuriri interpretes fiunt: Cr dum caute Cr expedite loqui uois lunt, in antisimi reperiuntur. Ita dum metuunt in dicedone quid ambiguum dicunt, nomen sium pronuncia re non
46쪽
LIBER II. xpriliunt.Verum horum pueriles opiniones rectifimis raritionibus,cum uoles,restilemus. I ii praesentia haec intersirere noth alienum fuit, ut butis in antiae garrulum disciis
plinam contemneremus. cum definitione utemur,priniam alleremus Deucin uocabuli definitione, hoc modo: nate, Stem is minuit, qui ea tollit ex quibus rebus ciuitatis amplitudo conmt:quae sunt eu,quae cupiunt ultragia populi er magistratus consilia. Nempe igitur tu er pompulum fi fragio, er magiatratim consilio priuatii, cum
pontes disitarbani. Item ex contrario: Mai6titem ιs mιὰ
nuit, qui amplitudinem ciuitans detrimento albicit. Ego non didicista prohibui detrimento. Aerarium enim conis seruaui,libidini malorum restiti, malamie omne interire non passus sum.Primum igitur uocabuli sententia breuiater,eτ ad utilitatem accomodatam causse describetur. Deae inde sectum nostrum cum uerbi descriptione coniungeritur. Deinde contrariae description s ratio relestetur,si aut 'sa erit,aut inutilis,aut turpis,aut iniuriosa. I d quoque
ex iuris partibus sumetur de iuridiciali absoluta, de qua
iam loquemur. Quaeritur in translationibus primu,num aliquis eius rei actionem, petitionem,aut executione bitabo quem non oporteat num alio modo, tempore,loco: num alia lege,num alio quirete aut agente. Haec legibus er moribus,aequo Cr bono reperientur,de quibus dicetur
in iuridiciali absoluta. In causa rat onali primu quaero tur, ecquid in rebus maioribus, aut minoribus,dulsi iliabus si niliter scriptum aut iudicatum sit. Deinde, utrum ea res similis sit ei rei, de qua agitur,an dissentis. Deinde utrum confiusto de ea resecriptum non sit, quod noluerit cauere, an quod satis cautum pultari propter caeterorum scriptorum similitudinem. De partibus legitime conm stitut
47쪽
o AD HERENNIUM stitutionis satis dimisi est: nunc ad iuridicialem reuera
AssoLvTA iuridiciali connitutione utemuricia ipsam rem,quam nos stribe confitemur, iure ictam dicemus, sine ulla af ptione extrariae desensionis. I ii ea quari conuenit,ture ne fctum sit. De co causa posita discere poterimus, si ex quibus partibus ius conare, cognori uerimus. Conjtit igitur ius ex hia partibus, natur lege, fiuctudine, iudicato, squo Cr bono,pacto. N atura,ium est quod cognationis aut pietatis causa obstruatur: quo iure parentes a liberis, Cr a parentibus liberi coluntur.
Lege, ius ni id quod populi iussu sancitum est: quod geα
ruis, ut in ius eas cum voceris. consuetudine, ius est id
quod sine lege aeque ac si legitimu sit,inritum est: quod
genus id, quod argentario obtuleris expensum, a socio eius recte repetere posis. I udicatum est,id de quo sententia lata est,aut decretum interpositi .Easaepe diuerasa sunt,ut aliud alij Iudici,aut PraeLaut C o s. t Trib. pleb. placitum sit: σst, ut de eadem re sepe alius aliud decreuerit,aut iudicauerit. Quod genus N.Drusim P Lurbanus, quod cum haerede mandati ageretur, iudicium reddidit, Sext. Iulius non reddidit. Item C. Caelius iudex absoluit iniuriarm es , qui Lucilium poetam in scena nominatim laeserat P. Mutius eu,qui L. Accium poetam nominauerat,condornavit. Ergo quia possimi res simili de causa disimiliter iudicatae pro rei, cu id usiu uenerit,
iudice ct iudico,tempus cre tempore,numem cum MPmero iudicioru prostremus. Ex equo cr bono ius citi qd' ad ueritate Cr utilitate continune videtur pertinere:quod genus, ut maior annis L X. Cr cui morbus causa est, cognitorem det. Ex eo novum ius constitui couenit ex terin
48쪽
LIBER II. 3porcio bominis dignitate. Ex pacto ius est,siquid inter se pepigerunt, si quid inter quos conuenit. Pacta, fiunt, quae legibuε obstruida funi,hoc modo: Rem ubi pagut,
oratione pagunt. In comitio aut in foro ante meridie causum con cito. Sunt item pam,quaesine legibus obstruantur ex conuentu, quae iuri praestire dicuntur. His igitur partibus iniuriam demonstrari, ius confirmari conuenit,idis in ab Olata iuridiciali sciendum uidetur. Cum ex coparatione quaeretur,utra saturi fuerit agere id quod reus
dicat se rise, aut id quod accusator dicat oportuisse fe
ri primum quaeri conueni utrum fuerit utilius ex contentione,hoc est,utrum uenustius,scilius,conducibilius. Deis inde oportebit quaeri Uumne oportuerit iudicare,utrufuerit utilius,an aliorum fuerit stitueri potestis. Drinde interponetur ab decusatore fustitio ex constitutione miriecturali, quare putetur non ea rationesctum esse, quo melius aecteriori anteponeretur, sed dola malo negotio gestum. Deinde quaeretur, potueritne uitaeri, ne in et lacum ueniretur. Ab destnfore contra refelletur argumentatio coiecturalis,de qua ante dictum est. His locis ita tractatis, accusator utetur Ioco comani in eum qui inutile utili praeposiveri cum stituendi no habuerit potestitem. Defensior contra eos qui aequum censeant,rem perniciorasam utili praeponclitetur loco communi per conquesliora nem: Cr simul quaeret ab accusatoribus er ab iudicibus
i quid'cturi essent: ἰ in eo laco fuissent rer tempus,
lacu,rem, liberatione fuam ponet ante oculos. Transislatio criminis, est cum ab reo fcti causa in aliorum peracatum transfrtur an qua primum quaeredum est, iurene in alium crimen trans ratur. Deinde stillandum est,anxque magnum sit i ita peccatum, quod in alium transmyratur
49쪽
L AD HERENNIUM 'atur,atque illud quod reus suscepise atratur. Deinde
oportuerit ne in ea re peccare,in qua alius ante peccarit.
Deinde oportueritne iudicium ante fieri. Deinde cum ictum iudicium non sit de illo crinane,quod in altu trans-frutur,oporteat ne de ea re iudicium feri,quae res in tuis
dicium non uenerit. Locus commvnps accusatoris, con
tra eum qui plus celicbat vim, quam iudicia ualere opo tere: Cr ab aduersarijs percunctabitur accusato quid futurum sit,si idem caeteri sciant,ut de indemnatis suppliaria sumant,quod eos id fecisse dicunt. Quid si ipse a
cusator idem acere uoluisset Defensior eorum peccati aratrocitatem proferet,in quos crimen transfrretur. rem,lam cum,tempus ante oculos ponet, ut is qui audient, existiαment aut non potuisse, aut non suille utile rem in iudiciuvenire. concesto, i per quam nobin ignosci postulamus. Ea diuiditur in purgationem Cr deprecationem. gus a cum in isto A nobis 'min neramuia Ea dia viditur in nec studinem, fortunam, imprudentiam. Debis primum partibus octendendum est, deinde ad deprecationem reuertendum uidetur. Primum, consideranα dum est,utrum per culpam uentum sit in nece, studinem, num culpam ueniendi nec itudo frcerit. Deinde quaerendum est, ecquo modo uta illa uitari potuerit ac Icuari. Deinde is qui in necesitudinem causam constret,experrutus nessit quid contra facere,aut excogitare posset. Dei de, num quae fusticiones ex coniectumuli confiitutione
trahi posint, quae significent id confulto fictum esse,
quod necessario accidisse dicitur. Deinde, si maxime nericesitudo quaepiam fuerit, conueniat ne eam sutis ido,neam putari. Si autem imprudentia reus sie peccasse dicet, primum quaeretur utrum potuerit scire, an non potuerit
50쪽
LIBER II. spotuerit.Deinde,utrum data fit opera visciretur, an norti Deinde, utrum casu nescierit, an culpa. Nor qui sie prompter uim ,aut amorem,aut iracundiam jugilbe rationem dicetiis anilia uitio videbitur nescisse, non imprudentia. Quare non imprudentiast defendet,sed culpa contaminatabitur.Deinde,coniecturali confiitutione quaeretur,utrum
scierit an ignoraueri r confγderabitur fans ne impruridentia praesidii debeat esse,ci sim esse constet. cum in fortunam causa conferetur, Cr ea re defensior ignosci diiseet reo oportere,eadem omnia uidetur conis randa,quae
de necesitudine praescripta fiunt. Etenim hae tres partes purgationis interfiefinitimae fiunt,ut in omneu eadem fere posint accommodari. Loci communes in his causis: Aciseusalom contra eum,qui cum se peccasse confiteatur, tammen oratione iudices demoretur. Defensioris/hmmdnit te,insericordia, hinti et iis omnibus rebus oestiri tannenire: CT quae consulto acta nonsint,in iijs fraudem ese
non oportere. Deprecatione utemur,cum fatebimur nos
pecease,neque id impudente aut fortuitu, aut necessurio Iecisse dicemus,Cr tamen ignosci nobis postulabimus. Ηιe ignoscendi ratio quaeritur ex ijs locus plura aut maiora officia,quam maleficia Ridebuntur conitire , siqua uirtus aut nobilitas erit in eo, qui supplicabit, siqua stes erit,
usui futurum,si sine supplicio discesserit, si ipsie ille stupis
plex,mansuetus Cr m ericors in potestitibus ostendetur fuisses ea quae peccauit,non odis,non crudelitat ed Uis
scio er recto studio commotus fecit: si tali de causa alijs quoque ignotum est, si nihil ab eo periculi nobis futurum uidebitur in eum milbum fecerimus, si nulla aut a nostris
ciuibus t ab aliqua ciuitate uituperatio ex ea re fusciis pietur. Loci communes,de humanitate, fortuna, mistriac cordia