장음표시 사용
51쪽
cordia erum commutatione. His lacis omnibus ex cotra rio utetur is,qui contradicet,cum amplificatione Cp enum meratione omnium peccatorum. Haec causa iudicialis fieri
non potest,ut in primo libro flendimi , icd quod potest uel ad Senatum,uel ad concilium uenire, non uisus suis
persedenda. cum a nobH crimen remouere uolomus, aut
in rem,aut in holmnon,nostri petalli causam constremus. Si causa in homnem constretur,quaeredum erit primum, potuerit ne tantum quitum reus demonstrabit is, in quem causa constretur:Cr ecquonam modo aut hontae,aut1me periculo potuerit obsistis maxime ita sit, tum ea re coniscedi reo conueniat,quod alieno inductuscerit. deinde iticoniecturalem trahetur controuersiam, Cr quaeretur numeon ullo fletum sit. Si causa in rem quandam conseretur,er haec eadem stre,Cr omnia quae de nec studine praeceis pimus,confoderanda erunt. α v o N I A M satιS Hletidisse videmuo quibus arguamentationibus in unoquoque genere cause iudiciatu uti conueniret,consequi uidetur ut doceamus quemadmodum ipsas arigmentationes ornate, r absolute tractare postismus. nam stre non disticile est inuenire quid sit causae adiumento: discitimum uero ni inuentum expolire,Cτ experidite pronuntiare.haec enim res scit ut neq; diutius, quum satis sit,in eisdem locis commoremur,neque eodem idetide reuoluamur,neque inchoatam argumentionem relinquatamus,neque incomo ad aliam deinceps transeamus. I tas
hac ratione et ipsi memnise poterimus quid quoquo loco dixerimus: CT auditor cum totius causae, tum uniuscuiusq; argumentationιs distributionem percipere, si eminisse poterit. Ergo absolutifima,Cr persectifima argumenαntio est e quae in quinque paritas est distributa, propoαstionem
52쪽
L I B C W II. Usitionem,rationem, rationis confirmationem, exornatioranem,complexionem. Propositio est, per quum ostendimus
sumniatim quid sit quod probare uolamus. Ratio est cauta fa,quae demonstrat id uerum esse quod intendimus, breui subiectione. Rationis confirmatio est ea, quae pluribus
argumentis corroborat breuiter expositam rationem. taxornatio saua utimur rei honemndae,et collocupleta de cauta,m muta argumentatione . complexio est, quae concludit,breuiter colligens parteis argumentatiorinis. Hisce igitur quinque partibus ut absolutifime utiis
mur,hoc modo tractabimus argumentationem. Causam
ostendemus VlUi fuisse quare interfecerit Aiacem inimitaciam enim acerrimum de medio tollere uolebat: a quo sibi non iniuria summum periculum metuebat uidebat illo inae columisse incolumen non uturi .sterabat illius morte, se salutem sibi comparare. consueuerat,si iure no poterat, quavis iniuria inimico exitia machinari: cui rei mors inta digna Palamedis testimonium dat. ergo er metus periculi hortabatur eum interimere a quo suppliciu uerebatum: Creonsuetudo peccidi,maleficii fuscipiendi remouebat dubitantionem. Omnes enim qui minima peccata cum causa μα scipiunt,tum uero ista quae multo maxima fiunt maleficia, aliquo certo emolumeto inducti siuscipere conatur. Simustos induxit in peccatu pecuniae stes i coplures scelere se colaminaverutiperq cupiditates multi leue cope diust aude maxima cornutaeuertnt cri mira, ridebitur, istii a malefiscio propter acerrima formidine no teperasses Vim fortifim2m,integerrimu,inimicitiarin persequetfinire, iniuria Iacsitu,sea excitatum,homo timidus,nocens, nscius fui peccati,insidiosus,inimicum incolume esse noluit: i ta dem hoc mira ridebiturs Num ciniferus bestias rideamus
53쪽
alacres,er erectas uadere ut alteri bea te noceant,non est incredibile putandu*,hrtu quoque animum frum,crudelem atque inhumanum cupide ad inimici perniciem pro dimi: praesertim cum in besti s nul lum neque bonam nes malum ration em uideamum:in illo plurimis Cr p imis rationes semper Lille intelligamus. Si ergo pollicitus sim, me datura causam qua inductus VI les acceseerit ad n lascium:Cr si inimicitiarum acerrimam rationem, v perariculi metum intercsi be demon raui:non est dubiu quin constratur causam malefici ille. Ergo absolutifima est
argumentatio ea,quae ex quinque partibus coistit: sita ea non semper necebe est uti. Tum enim complexione perasedendam est,si res breui est, ut scite memoria compreαhendaturritum exornatio praetermittenda est,si parum Ioiscuples ad amplificandum,σ exorna dum res uidetur Ue. Sin er breuta erit argumentio,CT res tenuis,aut humilis, tum exornatione Cr coplexione super taeda est. In omni argumentitione de duabus partibus postremis, haec quam exposui alio ni habetida. Ergo amplifima est argumenaetatio quinquepartita: brevisima est tripartita: mediocris, sublata aut exornatione, aut complexione, quadripartita. os Νεκ A duo fiunt vitiosarum argumentationum:
unum,quod ab aduersario reprehendi potest,idq; pertinet ad causam altem,quod tametsi nugatoriu est, tame no idiaget reprobeside. Qμα sit quae reprehe sine cdfureri conueriniat, quae tacite colent,atq; uitari sine reprehesides exeo tabiecero,intedigere dilucide poteris. Haec cognitio ui
ueni utar entationu duplicem utilitate alleret: nanter uittare in argumetatione uitium admonebit, er ab alijs non uitatum commode reprehendere docebit. Quoniam
igitur ostendimus pes , Cr plenam argumentatiora
54쪽
LIBER II. 3 nem ex quinque 'partibim conjtire, in unaquaque parrite argumentationia quae uitia euitanda fiunt conis is rem ut Cr ipsi ab ta uiti s recedere, Cr aduersarior: argum atationes hac praeceptione in omnibus partibus tentaere,σ ab Aiqua parte labes reposimus. Expo istio uitiosa 6l,cum ab aliqua,aut a maiore parte ad omnes confertur id quod non nec bario est omnibuis attributum. xt siquis hoc modo exponat, Omnes qui in pasipertate sunt,malunt malaiicio parare diuitias, quam olyicio pauo
pertatem tueri. Siquis hoc modo exposuerit argumenta tisisnem,ut nou curet quaerere qualis ratio, aut rationιs conasmatio fit, ipsum scite reprehendemus expositionem, cum ostendemus id quod in aliquo paupere improbo sit, in omnes pauperes ilio Cr iniuria consimi. I tem uitiorisa expositioni,cum id quod raro fit,feri omnino negotur,hoc modo, Nemo potest uno aDectu,neque praeteries
in amore incidne nam ccm non nemo deuenerit in amori rem uno astectu,er c mille neminem dixerit,omnino nia
hil distri raro id fieri,dummodo aliquando fieri,aut pose
fieri intelligatur. I tem uitiosa expositio e L cum omneu res ostendemus nos collegh e, cr aliquam rem idoneum praeterimus, hoc modo, Quoniam igitur hominem occiis sum constit esse, necesse est aut a praedonibus,aut ab inimicis occisum e Gaut abs te quem cle haeredem totimento ex partesciebat. praedones illo loco nunquam fiunt uishinimicum nullum habeba relinquitur,si neque a praedonibusneque ab inimicis occisius est,quod alteri no erant,atiteros no habebat,ut abs te sit intereptiis. Nam iii huiuscemodi expositione, reprehensione utemur siquos praeter eos,qxos ille dixerit,potui e fusicipere maleficium ostenoderimusnulat in hoc exeplo cum dixerit nec e se aut a
55쪽
praedonibus,aut ab inimicis,aut i nobis occisum escidiconius potui e uel a imilia, I a cohaeredibus nostri s. cu in hoc modo illorum collectionem Asturbauerimus, nobiu la tiorem locu destndendi relinquemus. Ergo hoc quos uitta drum est in expositione,nequando, cam omnia collegiile uideamuria liquam idoneam partem reliquerimus. I temuitiosa expo tio est quae coistit exflsa eni eratione ut se cum plura fiunt,pauciora dicamus,hoc modo , Duae res sunt Iudices,quae omnes ad maleficiu impellunt,luxuries clauaritia. Quid amor inquit quistiam qd ambitios quid religio quid metus mortusquid imperii cupiditas ' quid deis
nique alia permuthi' I tem Sisa enumeratio est,ci pa ciora sunt,s plura dicimus,hoc modo. Tres res sunt quae omneis homines Llicitan motus,cupiditas,aegritudo. Satis fuerat dixisse metium σ cupiditatem: quoniam aegritudionem cum utraque re coniunctim esse necesse est. I tem uiαtiosa expositio est,quae nimium loge repetitur,hoc modo, Omnium malorum stultitia est mater,quae parit immensus cupiditates:immesae porro cupiditates infinitae, Cr immo; derutae fiunt hae pariunt auaritia:auaritia porro hominem
ad quodvis maleficium impellit: itur auaritia inducti adis uersarii nostri hoc in se facinus admisierat.Ηic id quod existremu dictu est, satis Ait exponere,ne Enniu Cr caeteros poetas imitentur,quibus hoc modo loqui concesum est, Vtinum ne in nemore Pelio securibus caesa cecidisset abiegna ad terram trabes:
Neve inde nauta inchoandae exordium cepiget,quae nunc nominatur nomine
Argo,qua uecti Argivi desecti uiri, Petebant ilium pestem inaurata in arietis colitisimpono regis Peliae per dolum:
56쪽
3'LIBER II. Nam nunquam hera errans mea, ino terret pedem Medea,amius aegra,amore sevo saucia.
N in hic satu erat dicere si id modo,quod esset suus,
cur bet poeta Vtinam ne hera errans mea modo Verret pedem Medea,animo aegra,amore sevo saucia. Ergo hac quoque ab ultimo repetitione in expositionibus magnopere supersedendum est. Non enim reprehensione eget,sicut aliae complures,sita sua sponte uitiosa est. v. ITIOSA ratio est,quae ad expositionem no est a commodata,uel propter instrinitatem,uel propter uanitam tem. I norma ratio est,quae non necessario ostendit ita esse, quemadmodum expositum est: uelut apud Plauta , Amicum cantigare ob meritam malam noxiam, Immune est jacinus,ueram in aetate utile, Et conducibile. Haec expositio est,uidemus quae ratio irratur.
N am ego amicum hodie inciam Non castigabo pro commerita noxa.
Ex eo quod ipsie ficturiA est,non ex eo quod feri conuenit,utile quid sit ratiocinatur. Vana ratio est,quae ex his aeuus a coistit,hoc modo: Amor jugiendum non est. nam ex eo uerisima naficitur amicitia.Aut hoc modo,Philosophias uitanda. fert enim socordii atque desidium. Nam haerationes nisi fise essent , expo tiones quoque earum ueras esse confiteremur. I tem infrina ratio G quae non cessariam causim a sera expositionis uelut Pacuuius, Fortunam insanam esse ex caecam ex brutam perhibent
57쪽
o AD HERE N NIVM caecam ob eam rem se iterant, quia nihil cernat quo sese pplicet.
Insanam autem aiunt,quia atrox, incerta, ii habilisq, sit. Brutam,quia digura atque indigna nequeat internoscere. Sunt autem abs Philosophi,qui contra ibrtuna negant Miberiani e je ullam.ed temeritate omnia regi.id magia Veri in te aiunt,quod usus rea e experiundo edocet. Velut ore es modo , it Rex,modo mendicusscius est: Naupagiores conrigit. Nepe ergo haud shrtuna obtigit.
Nam hic Pacuvius in ima ratione utitur, cum ali, verarius e te temeritate, quam h rtuna res regi. N am utraque
opinione I hilosophorumperi potuit,ut is qui Rex pet,
mendi sinctus ebetate infima ratio est,quae uidetur pro ratione ἰrrioed ide dicit quod in explitione ditiis est, hoc modo: Magno malo ni omnibus auaritia,idcirco quod honanes magnis Cr mulus in modis coictatur propter immensam pecuniae cupiditate. N am hic aliis uerbis idem per rationem dicitur, quod dictum est per expositionem. I tem inprana ratio eji,quae imitus idoneam,quam res postulat,causam ubi cit exposition hoc modo: Vtilis est sapieti. propterea quod qui sapientes fiunt,pietate colere conαsueuerunt. Item utile es amicos ueros habere. habes enim
quibuscum iocari posta. Nam huiu modi in rationibus nouniuersali neque abjolutased extenuata ratione expositio confirmaturi item infirma ratio est,quae uel alij expositiois ni potni accomodari,ut Iacit Pacuuius,qui eandem linrationem,quare caeca eandem,quare bruta fortuna dicitur. i ru confirmatione rationιο multa uitanda in nonra,eTobseruada in aduersariora ratione fiunt uiti proptereas diligentius conis deranda fiunt,quod accurata confirmatio rationis totam uehementisime coprobat argume ιone. Vt tar
58쪽
LIBER II. 4ηVtuntur igitur studiosi in confirmanda ratione dupliari conclusione,hoc modo: aniuria abs te a prior indigna pater. Nam si improbum Chrestontem exin imaueras, Cur me huic locabas nuptijssii est probus,
cur talem intutam inuitiam cogio linqucres Quae hoc modo concludentur, aut ex contrario conviuertentur,aut ex simplici parte reprehendentur.Ex conrutrario hoc modo:
Nulla te indigna nata a Dio iniuria. Si probu3 4 bene locaui: nautem est improbus, Diuortio te liberabo incommodιS. Ex simplici parte reprehendentur,si ex duplici conclusone alterutra pars diluitur,hoc modo, Nam si improbum chresthontem existimaueris, cur me huic locabas nuptissi Duxi probam, Erraui,post cognoui, Cr iugio cognitum Ergo prehensio huius conclasionis duplex est: acu tior illa stuperior, facilior haec posthior ad excogitania. I tem uitiosa est confirmatio rationis,cum ea re,quae pluαra significat,abuti r pro certo unius rei signo,hoc morado: Necese hi quoniam pallet, aegrotaste: aut necesse est peperiste,quoniam fustinet puerum insantem. Nam haec sua Donte certa signa non habetis no caetera quoqsimilia cucurrit:quod si cocurrerint,nonihil huiusmodi signa adaugent fustitione. I tem uitiosium est,cu uel in allu,uel in eu ipsum qui dicit, id quod in aduersarium dicitur,potest conuenire,hoc modo: Misieri fiunt qui uxores ducunt: at tu duxini alteri. Ite uitiosum est id,quod uulgare humbet destnsionen hoc modo: Iracundia inductus peccauit, aut adolescetis,aut amore. Huiuscemodi enim deprecatio
59쪽
L AD HERENNIUM ncisi probabutur,impune maxima peccata dilabetur. Ite
uitiosum est, cum id pro certo sumitur,quod inter omnes no conmt,quia etia nunc in cotrouenia eit,hoc modo:
Eho tu, dis quibus hi potes s motius superum atque
instrum, Pacem inter sese conciliant,constrant concordiam.
Nam ita pro suo iure hoc exemplo usum chre1 bonte Ennius induxit,quasi id satis cerni rationibus ita esse deo mostrasset. I te uitiosum hi,quod iam quasi sero atque acto negotio dici uidetur,hoc modo: in mente nubisi ueni3bet Quirites,no conr Iem ut hunc in loca res ueniret: namhoe aut hoc sichbenis dine tum haec ratio fugit. Item uiritiobum est,cum id quod in aperto desidio plitum est,ta men aliqua leui tegitur destrisione,hoc modo: cum te expetebant omnes florent imo Regno reliqui,nunc desertum ab omnibus Suismo periclo sola ut restituam paro. Item uitiosum est, quod in alia parte, dictu fit,pore' accipi. Id Ul hiis modi,ut sit quin potes ac factiosus in concione dixerit, Satius est uti regibus,quam multa Iemgibus. Num hoc tametsi rei arguendae causa potestsine mulitia dici,tame propter potentia eius qui dicit,non diicitur sine atroci sit hicione. Item uitiosum est , alsis aut vulgaribus definitionibus uti. False fiunt huiusmodi, si quis dicat iniurii esse nulla, nisi quae ex pulsatione, aut conuitio connet. Vulgures fiunt quae nihilo minus in amitam rem transiirri possunt,ut siquita dicat,quadruplator, ut breuiter describam,capitalis est. Est enim improbus crpectistr ciuis. Nam nihilo magis quadruplatoris il lurn, quam jicarq aut proditoris attulit definitione. Ite uitionsum est,pro argumeto sumere quod in diliquisitione poo
60쪽
LIBER II. 43stis est:ut si quis quem arti a uar, dicat ea re esse horinlinem improbu,auarum raudulenta,ei rei te limonium
esse,quod sibi muri frcerit. I tem uitioson est,cotrouersiacotrouersia dissol re,hoc modo: Non couenit censioresisti uobis satiuicere, ex eo quod ait se no potesse a esse,in ut iuratus uerat: quod si ad exercitum non uenisisset,id ne Tribuno militu diceret s Hoe ideo uitio rei est, quia non expedi aut iudicata re ed impeditu cr in sita mili cotrouersia posita exepsi loco. ertum. Ite uitiosum est,cu id de quo summi controuersia est, parum expediatur,er quasi transactum sit,relinquitu hoc modo: Aperte latur dictio,si intelligas, Tali dari arma, qualii qui gefit fuit, Iubet,potiri si studeamus Pergamo: Quc ego profiteor esse mea. nam me aequum eststui
Fraternia armis , his adiudicarier, Vel quod propinquus,uel quod uirtute cimius.
Item uitiosi 6 ipsum sibi in sua oratione disentire.
er contra ea quae ante dixerit,dicere,hoc modo: Qua causa accusicin hunc,nequeo exputando euoluere.
Nam si ueretur,quid eum ac siem,qui est probus Sin inverecundum animi ingenium postidet, Quid eum accusem qui id parui auditu exintaeis Non incommoda ratione uidetur sibi ostendise quoenon accusaret. Quid quod postea diis Nunc ego te ab sinimo iam detexam exordio. Item uitioson est, quod dicitur cotru iudicis uoluntate, aut eoru qui audiunt,si aut partes,quibus illi student,aut hominos,quos illi tauros habent, dantur,aut aliquo huis modi uitio Dditur autoris uolutas. Ite uitiosum est,no omnes ros confirmare, quas pol licitus sis in expositione.