M. Tulli Ciceronis Opera. Ex Petri Victorij castigationibus. His accesserunt castigationum eiusdem Victorij explicationes ac Ioachimi Camerarij Pabenbergensis annotationes Operum tomus primus. In quo Rhetoricorum ad C. Herennium lib. 4. incerto autor

651쪽

videamur, C. costonium calidianum,qui nullo acumine, eam tamen uerbor- copiam,si quam habebat, praebebat populo cumusta concursatione, gnos clamore. Quod

idem Aciebat α. Arriaes,qui fuit M. crasi quasi secunis

darias. Is omnibus exemplo debet esse,quantu in hae urbe polleat multorum obedire tempori, stori s uel holori,uel periculo seruire. His enim rebus infimo Ioco nutu er honores er pecuniam Cr gratiam consecutus, etiam

in patronorusine doctrinasne ingenio,alique in num rum peruenerat. sed ut pugiles inexercitui etiam ct puis gnos er plagas Obmpioru cupidi fine possunt, solem timen sepe strae no possunt: sic iste,cum omni lamyrtuisna prostere functus abores etiam magnos excepist, stitius iudicialis anni severitate, quasi solem, no tulit. Tu Atticus,Tu quidem de faece,inquit, hauris,ids iundusi,

sed tacebam:hoc vero non putabam, te usque ad Staienoser Antronios esse uenturum. Non pllto,it' quam, existia mare te ambitione me labi,quippe de mortuu: sed ordine sequens in memoriam notam er aequalem nec ario inacum. Volo autem hoc perstic omnibus conquisitis, qui in multitudine dicere ausi sint, memoria quidem dignos perpaucos: uerum qui omnino nomen habgerint,non ita

multos *illi sed ad sermonem institutum revertamuriri Torquatus T. filius er doctus uir ex Rhodia disciplina Nolonis,m a natura ad dicedum satis solutus atque exis peditus:cui si uita suppeditivisset oblato inbitu cos.fctus esset lus Acultatis habuit ad dicendum, quam uoaluntatis. Itaque studio bula non salustrit: officio uero neu in suorum necessariorum causis, nec in sententia siendi ria defuit. Etiam M. Pontidius municeps noster multas priuatu cavis acti it,celeriter sane uerba Molues, nee in R R I hebes

652쪽

B R V T V s. hebes in causis,uel dicam plus etiam quam non hebes, edefrussiens in dicendo stomacho saepe rucundias uehemmentius: ut non cin aducrsario solum, sed etiam quod mirabile eset cum iudice ipso, cuius dclinitor 4be dcbet

orator,iurgio sepe contenderet M. Messala minor natu, qv. m nos,nullo modo inops, sed non nimis ornatus genere uerborum,prudens,acutus,mitume incautus, patronus

in causis cognoscendia,componend. s diligens nugni suborta,multae operae,imittarint causarum. Duo ctia Merateat, . cler Cr N epos, nihil in causis uersati,nec fine inagenio,nec indocti, hoc erant populare dici digcnus Us cuti. c. autem Lentuluε Marcellinus, nec unquam indi bretus,Cr in consulatu pereloquens victim est,non tardus sententiis, non inops uerbri, uoce canora, siceim salta. c.

meminius L. filius perfictu/ literis,sed Graecis, an idiosus sane Latinarum: argutus orsorinerbus dulcis, sed istiens non modo dicendi, uerium etiam cogitandi laborem, santum sibi da facultate detraxit,quantum imminuit industriae. Hoc Io eo Brutus, Qκam uellent,inquit,de his etiaoratoribus,qui hodie sunt tibi dicere luberct:et si de viij minuue,de duobuε tamen quos a te scio laudari solere, c sare Cr Marcello audirem non minus Iubente quam aura diui de hs qui fuerunt. cur tandem,inquam an expectas quid ego iudicem de istis, qui tibi sunt aeque noti ac his Mibi mehercule, inquit, N arciam satis est notus, caesar autem parum: illum enim sepe audiui: hisicu ego

iudicare iam aliquid possem,ab uv. in id igitur de illo iudicas quem sepe audisti s Q nid censes,. inquit, nisi id,

quod habiturus es sinulem tuis N ae ego,inquam,si in est, uelim tibi eum placere quammaxime. Atqvi π ita est, inquisita' vehementer placet,ncc Merosne causa:nam Cr

653쪽

tidianis commentationibus acerrime exercuit. Itaque Crlactis utitur uerbis Cr stequentibus, er sttendore uocis, dignitate motrus, fit speciosum Cr illustre, quod dicitur. Omniaqsic suppetunt,ut ei nullam deesse virtutem ora torta putem: maximes laudandus est, qui hoc tepore ipso eam liceat, in hoc comi ni nostro, er quasi fatali mulo

consoIetur se,cum conscientia optimc mentis, tin etiam usurpatione Cr renovatione doctrinae. Vidi enim Miori lenis nuper uirum,atque ut dixi uidi plane uiri Itaque cum eum antea tui sinulm in dicendo uiderim, tium uero nunc a doctifimo uiro,sibis,ut intellexi, amicifimo cratippo instructum omni copia,multo uidebam miliorem. Hic ego,Es,inquam, de optimi uiri, nobisque amicipiis mi laudibuι lubenter audio, tamen incurro in memoriam communium micteriarum, quam obliuionem quaerens Eue ipsum sermonem produxi longius. Sed de caesare cupio audire quid tandem Atticus iudicet. Et ille, Praeclare,ina

quit,tibi coniti ut de hs,qui nunesint,nihil uesu ipse dicere:σ hercle si sic ageres,ut de ijs egi, Ivi iam mortui

sunt,neminem ut praetermitteres,nae tu in multos Animarios er Staienos incurreres. Quare siue hunc turbam ese

Iugere uoluisti,sive veritus nequri se aut praeteritum, aut non satis laudatum queri posin. de caesare tamen potuisti dicere, praesertim cum et tuum de illius ingenio notifima iudiciam esse nec illius de tuo obscurum. Sed tame Brute inquit Atticus, de Caesare Cr ipse ita iudico,er de hoe huius generis acerrimo aedimatore saeps ime audio,iri omnium re oratorum Latine loqui elegitifime: nee id. DIum dominica consuetudine, ut dudum de Laeliorumer nutiorum sast alijs audiebamussed quaquam id quoaque

654쪽

laus,multis literis, Cr ijs quidem recoditu er exquisitis, suemmoq; studio Cr diligentia est consecutu3. Quin etiain maximis occupationibuscum ad te ipsum inquit, in me intuens de ratione Latine loquendi accuratisime scripsierit: primos in libro dixerit uerborem delectum originem esse eloquentiae: tribueriis,mi Brute, huic nostro, qui me de illo malait, quam se dicere, laudem singuis larem num scripsit bis uerbis,cum hunc nomine esset afastus, ac si cogitata praeclare eloqui possent,nonnustist

dio Cr Uu elaborauerunt, cuius te pene principem coupis atque inuentorem bene de nomine, ac dignitate Pop. Ro. meritum esse existimare debemus hune facilem crquotidianum novissesermonem, nunc pro relicto est brabendum. Tam Brutin, Amice hercule,inqui Cr magnifice te laudatum puto, quem non solum principem atque inventorem copiae dixerit,quae erat magna Iuvissed etiam benemeritum de Po. Ro. nomine Cr dignitate . quo enim uno uincebamur a uicta Graecia, id aut ereptum illis est,

aut certe nobis cum illis communicatum. Hanc autem,

inqui gloria testimoniaras caesaris, tuae quidem supplicationi non solum, sed triumphis multorum anteporino. E t recte quidem,inqua B rute,modo sit hoc caesoris iudicJ,non beneuolentiae testimoniam plus enim certe

attulit huic populo dignitatis,quisquis est ille,si modo est

aliquis,qui non illustrauit modo: sed etiam genuit in hae urbe dicendi copiam,quam illi, qui Ligurum castella σα pugnaverunt ex quibus multi sunt,ut scitis,triumphi. V erum quidem si audire uolumus omisis illis diuinis eonis silijs quibus saepe connituri est imperatorum sapienistis,salus ciuitain, aut belli, i domi,multo magnus orantor

655쪽

B R. V T V s. tor praesta minutis Imperatoribus. At prodest plus Imis perator. Quis negas sed tamen non metuo ne nubi accumetis: est autem quod sentius dicendi Iiber lacus. Malim mihi L. crufi unam pro M. curio dictionem, quum c stellanos trismphos duos. At plus interfiat re .canellum capi Ligurum,quam bene destridi causam M. cur . creado. Sed Atheniensium quoque plus interfait 'ma tecta

in domicilijs habere, quam Minervae signum ex ebore pulcherrimum: tamen ego me Phidiam esse mallem,quam vel optimum fabrium tignarium. quare non quantu. quis

que prosit,sed quanti quisque sit ponderandum est: praeis

sertim cum pauci pingere egregie posint,aut fingere: perarii aute aut baiuli desbe non positit. Sed perge P poni de caesare, Cr redde quar re tint. Solum quidem, inquit ille, Cr quasi fundamentum oratoris uides locutionem eme datam Cr Latinam, cuius penes quos laus adhue

suit,non fuit rationis,aut scientiae, sed quasi bonae consuetudinis. Mitto c. Laelium,P. Scipionem: aetatis illius ψti fuit latus,tanquam innocentiae : sic Latine loquendi, nee omnium tamen. nam ullorum aequales cecilium er Pucva viam male locutos videmus : sed omnes tum fre, qui nec extra urbem hanc vixerant, nec eos aliqua barbaries deis mestica infuscavera recte loquebantur. Sed hanc certe redeteriorem uetuitis stcit,Cr Romae Cr in Graecia. confluaxerunt enim Cr Athenas, Cr in hunc urbem multi inquionate loquentes ex diuersis locis: quo magis expurgandus est sermo,Cr adhibenda,quamobtrusa ratio, quae mutari non potest, nec utendum praufinia consuetudinis reguae Ia.T. Flaminium,qui cum in. Metello cos. Li pueri uidimus. existimabatur bene Latine , sed literas nescieribat . catulus erat isse quidem nanime indoctus, ut d te pau

656쪽

appellatio literarum, bene loquendi famam conjecerat. Cotta,quia se ualde dilatandιs litera a similitudine Greisce locutionio abs raxerat, sonabatq; eontrarium catulo,

subagreste quiddam, planes subrusticum, alia quidem quasi inculta er Diuesbi uia ad eundem laudem peruerinerat. sibenna autem quasi emendator sermonis usitati cuese uellet,ne a c. Rusio qde accusatore deterreri potuit quo ranuue inusitatιο uerbis uteretur. Quidni istuc est, inqui Brutus aut qucis est iste c. Rusivis Et ille, Fuit a cusato inquit,uetus, quo accusante chrit ilium, sibennadestndens dixit quaeda eius sputatilica esse crimina. Tuc. Rusius, circumuenior, inquit,Iudices,nisi subueniti

Sisenna quid dicaε nescio, metuo insidias:stutatilica quid est hoc luci quid sit scio,tilici nescio. Maximi rictus: sed ille tamen Iamiliam mem recte loqui putabat esse,inusitate loqui. caesar autem rationem adhibens, consuetudinem vitiosam cir corruptam, pura er incorrupta consuetudiis ne emendat. Itaque cum ad hane elegantiam uerborum

Latinorum quae etiam si orator non ', T sis ingenuus

rivis Romanus,tamen necessaria ni adiungit ilia oratoria ornamenta dicendi: tum uidetur tanquam tabulas bone pissis collocare in bono lumine. bane cum habeat praeeipuam laudem in communibus, non uideo cui debeat ceadere 1 lendidam quandam nanimes veteratoriam ratioanem dicendι tenet,voce,motu, strina etiam magnifica,Crgenerosa quodammodo. Tum Brutus,orationes quiderius mιbi uehementer probantur, complures autem legi.

Atque etiam commentarios quosdam scripsit rerum seu rura:valde quidem, inquam , probandos: nudi enim sunt, recti σ uenusti, omni ornatu orationis tanquam ueste detrum:

657쪽

B R V Υ V s. εdetram: sed dum uoluit adios habere parare, unde eis rent,qui vellent scribere binoriam,ineptis gratum forcisse βcit,qui uolunt ira cala stris inurere, sanos quidem homines a scribendo deterruit. N ibit enim est in histosia pura Cr sitastri breuinte dulcius. Sed ad eos, i placet,qui

niti exresserunt,reuertamGr. c. Sicinim igitur Qu. Pompeij i ius,qui C R N s. fuit, ex filia nepos, Quaector mortuus est, probabilis oratori iam uero etiam probatia ex bae inopi ad ornandum, sed ad inueniendis expediri Hermagorae disciplina. ea dat rationes certas, Cr praeceis pci dicendi: quae si minore habent apparatum sunt enim exilia tamen habent ordinem, Cr quasdam errare diceta non patientes uias. has ille tenens, Cr paratus ad causas ueniens,verborum non egens, ipsaida comparatione diasciplinas dicendi iam in patronorum numerum perueaenerat. Erat etiam uir doctu3 in primis c. Viselliim Varro eonsobrinus mese, qui fiat cum Sicinio aetate eoniunctus.

si cum post curulem Aedilitatem iudex quaestionis esset,ia mortuus : in quo Jateor ulibi iudicium a iudicio meo dissensife num populo non erat satis vendibilii praecepsqueIam,Cτ cum idcirco obscura, quia peracum, tum Maepida,m celeritate caecata oratio : sed nequeu is aptiois rem cito alium dixeris,neque clitelijs crebriorem. Proterea pesctus in literis, uirus ciuius iam a patre Acuae Done truditam tenuit disciplinam. Reliqui fiunt qui moris

tui sint, L. Torquatus, quem tu non tam cito rhetorem dixisses etsi non deerat oratio qua n ut Graeci dicut mu-mrast. Erant in eo plurim e literae,nec eae uulgares,sed inaeteriores quaeda Cr recoditae,diuina nremoria, summa ueraeboriι Cr grauitis Cr elegantia atque hie omnia vitae de eorabat gravitas er integritas. M e quide admodu deleri

658쪽

oratio:quanta seueritas in vultu, quantu podus in uerbis, quam nihil non conis raturm exibat ex ore. Tu Bruatus,Torquati er Triarii mentione commotus utrunque enim eorum admodu dilexerat Nae ego nquit ut omitis

tam caetera quae sunt innumerabilia ) de illis duobus eum

cogito, doleo nihil tuum perpetuam autoritatem de pace valuisse: nam nec istos excellentes viros,nec mulios alios praestinteis ciues rest ub. perdidisset. Sileamus,inquam Brute de istis,ne augeamus dolorem: nam Cr praeteritorurecordatio est acerba, Cr acerbior expedlatio reliquoriti Itaque omittamus lugere, er tantum quid quisque dicenodo potuerit quoniam id quaerimus praedicemus. Sunt etiare ijs,qui eode bello occiderunt, M. Bibulus,qui Cr seris .ptitauit accurate,crum praesertim no esset orator, Cr egit multa con Enter. Appius claudius socer tuus,collega,ta'

similiaris meus: hic iam Cr satis studiosius er ualde crindoctus, tin etiam exercitatus orator, Cr cum auguralis,

tin omnis publici iuras, antiquitatisq; nostrae bene periritus luit. L. Domitius nulla ire quidem artes d Latine tramen,σ mesta cum libertate dicebat. Duo praeterea Lenae tuli consulares,quorum Publius ille nostram iniuriarum vitor, torsalutis, quicquid habuit,quantucunque fuit, illud totum habuit e disciplina, instrumenta naturae derarant sed tantus animissile tier undi magnitudo,ut sibi omnia,quae claroru virorum essent,non dubitaret ascisaearceas omni dignitate obtineret. L. autem Lentulus satis erat ortis orators modo orator, sed cogita di no ferebat laborem:uox canora, verba no horrida sane, ut plena esset animi er terroris oratio. Quaereres in iudicijsymse

melimn repub.quod erat,esse iudicares satis. N e Titus

quidem

659쪽

quidem Posthumius contemnendus in dicendo, de repubuero non mgum vehemens orator quam bellator fuit esyaenatus, Cr acer nimis,sed bene iuris publici Iestes a institueri cognouerat. Hoc Ioco Atticus, Putarem tetina qui ambitiosium csse, si ut dixissi ij, quos iandiu eo gta,vluerent.Omnes enim commemoras, qui ausi aliquata dos istimes laquicut nubi imprudens M. Seruilia praeter D videare. Non inqua,ego illuc ignoro Pomponi,ntiatos suille qui uerbum nunquam in publico fecissent cum melius aliquanto possent, quam isti oratores quos colligo dicere: sed bis tam orata etiam illud assequor ut ιntelligans primum ex omni numero,qu in non multi ausistitit dicere, deinde ex ijs ipsis quam pauci fuerint laude dignι. I tas ne bos quidem equites Romanos amiacos nostros, qui nuper mortui fiunt,P. Continum spoliistimon quo accusante destndi c. cornelium, in quo Ercomposilium dicendi genus, Cr acre, er expeditum fuit: T. Accium Pisaurensem, cuius accusationi resbondistro A. Cluentio, qui Cr accurate dicebat, Cr satis copiose: eratq; praeterea doctus Hermagorae praeceptis,quibus etsi ornamenta non satis opima dicendi,tame ut banae uelitiabus amentatae,sic apta quaedam Cr parata ilingulis causearum generibus argumenta traduntur ludio autem ne an Aec industria maiore cognoui. Quanquam ne inge mo quidem qui praestiteri Acile dixerim C. Pisoni qenero meo:nulta tempus illi unquam vacabat aut a De idis emone,aut a commentatione domestica, aut a scribendo. aut a cogitando. itas tantos processius esciebat, ut euoalare,non excurrere uideretur: erat; uerborum cr deliactus elegati CT apta,er quasi rotunda constructis,cuqe argumenta excogitabantur a b eo multa cr firma ad pr

660쪽

4 a. B R V Υ V s. bandu,tium concintlae acutas sententi gestuos naturata uenustus , ut ars etiam quae non erat, er e disciplina

motus quidam uideretur accedere. Vereor ne amore viactum plura, quum luerint in isto, dicere quod non ita est:

Aia enim de illo maiora dici potunt na nec continentia, nec pietate, nec ullo genere uirtutis quenquam eiusdem aetatn, cum icto confrendum puto. Nec vero M. Caelium praetereundum arbitror, quaecunq; eius in exitu istis tuna, uel mens 'it, qui quandiu uutoritati meae paruit, talis Trib. pleb. fuit,ut nemo contra ciuiuem perditorum popularem turbulentams dementium a senatu, er a b noru causa steterit constannus: quam eius actione, inulta tamen σὴ lendida Cr grandi er eade in primis facere.

Cr perurbana comendabat oratio. Graues ellis conciones

aliquot fuerunt, acres accusationes tres, eas omnes ex reip. contentione susceptae: desti iones, etsi ictu erant in eo meliora quae dixi, non cotemnendae tamen, sane, toα serabiles. Hic csmsi inu uolui inte bonoru Aedilii cuis

rutis factus esset,nescio quomodo discessu meo disces it a sese,cecidiis postea,ciam eos imitari coepit quos ipse peruerterat. Sed de M. callidio dicamus aliquid, qui non fuit orator unus e multis, potius inter nustos prope sinu gularis fuit: ita reconditas exquisitasq; sententias molliser pellucens uestiebat oratio: nihil tam tenerum , quam illius comprehensio uerborum, nihil tum flexibile, nihil quod magis ipsius arbitrio fingeretur, ut nullius oratoris aeque in potestite fuerit:quae primu ita pura erat, ut nishil liquidius ita libere fluebat, ut nusquam adhaeresceret: nullum nisi loco positu, Cr tauquam in uermiculato emo' blemate, ut ait Lucilius,structum uerbu uideres. nec vero

ullum aut Drtam, aut insolens, t humile, aut in logius ductu a